Θέματος Β' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»
τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,
περιόδου Η΄, ἔτους 2013-2014.
Εἰσαγωγικά: Τό ἐρώτημα: Τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος; Ποιοί εἴμαστε
καί ποιός εἶναι ὁ προορισμός μας; Οἱ λύσεις πού προσφέρει ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση
στό ἀνθρωπολογικό ἐρώτημα. Ἡ πλάνη ὅτι μποροῦμε νά γνωρίσουμε τόν ἄνθρωπο παρατηρώντας
τον καί ἐξετάζοντάς τον «ἀντικειμενικά». Ἡ πλάνη ὅτι «φυσικός ἄνθρωπος» εἶναι ὁ
μέσος ὅρος τῆς συμπεριφορᾶς τῶν πολλῶν ἀνθρώπων. Στήν πλάνη αὐτή εἶναι
ἀναγκαστικά ἐγκλωβισμένες, ἡ ἐπιστήμη, ἡ φιλοσοφία καί κάθε «ὀρθολογική»
θεώρηση τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση προβάλλει μιά ἄλλη ἀντίληψη, κατά τήν
ὁποία ὁ ἄνθρωπος θεωρεῖται σέ τρία ἐπίπεδα: α) τό μεταπτωτικό, β) τό προπτωτικό
καί γ) τό ἐπίπεδο τῆς θεώσεως (τοῦ ἐν Χριστῷ δοξασμοῦ). Αὐτά ἀντιστοιχοῦν στίς
καταστάσεις: α) πτώση, β) «κατ’ εἰκόνα» καί γ) «καθ’ ὁμοίωσιν», ἤ: α) «παρά
φύσιν», β) «κατά φύσιν» καί γ) «ὑπέρ φύσιν». Ἡ ἐπιστήμη γνωρίζει μόνο τόν
μεταπτωτικό ἄνθρωπο, τόν ὁποῖο καί θεωρεῖ φυσικό. Ὅμως, κατά τήν Ὀρθόδοξη
Παράδοση, φυσικός - φυσιολογικός ἄνθρωπος εἶναι ὁ προπτωτικός, ὁ δέ μεταπτωτικός
εἶναι «παρά φύσιν», δηλ. ἀσθενής ψυχικά καί σωματικά ἄνθρωπος. Ἐπειδή «πάντες ἥμαρτον
καί ὑστεροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ» (Ρωμ. 3,23), πάντες ἀνεξαιρέτως εἴμαστε
ἀσθενεῖς καί χρήζουμε θεραπείας. Οἱ ἀσθένειες, πού μαστίζουν τόν μεταπτωτικό
ἄνθρωπο, εἶναι τά πάθη. Θά παρακολουθήσουμε πῶς γεννῶνται, πῶς λειτουργοῦν καί
πῶς θεραπεύονται τά πάθη στό ἔργο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου.