Από το Μικρό στο Μεγάλο Σχίσμα

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος ΣΤ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου Θ', ἔτους 2014-2015.

Τό Μικρό Σχίσμα τοῦ 867: Τό filioque ἦταν ἄγνωστο στήν Ἀνατολή μέχρι τό 867. Ὁ ἅγ. Μάξιμος Ὁμολογητής (580-662) τόν ζ' αἰ. καθησυχάζει τούς Ὀρθοδόξους τῆς Ἀνατολῆς ὅτι ὅσοι χρησιμοποιοῦν τήν ἔκφραση «καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ» δέν εἶναι αἱρετικοί. Ἡ Εἰκονομαχία καί οἱ συνέπειές της: οἱ Φράγκοι δυσκολευόνται νά ἀποδεχθοῦν τήν Ζ' Οἰκουμενική Σύνοδο (787), ἀλλά ὁ Πάπας εἶναι ὑποστηρικτής της. Οἱ Πατριάρχες Κων/πόλεως Ἰγνάτιος (846-858, 867-877) καί Φώτιος (858-867, 877-886). Ἡ ἐκθρόνιση τοῦ Ἰγνατίου (858) καί ἡ ἄνοδος τοῦ Φωτίου στόν Οἰκουμενικό θρόνο. Ἡ ἀντίδραση τοῦ Πάπα Νικολάου Α' (858-867) γιά τήν «ἀθρόον» χειροτονία τοῦ Φωτίου. Ἡ σύγκλιση τῆς λεγομένης «Πρωτοδευτέρας» Συνόδου (861). Τά γεγονότα στή νεοσύστατη Ἐκκλησία τῆς Βουλγαρίας. Ἡ «Ἐγκύκλιος ἐπιστολή» τοῦ Φωτίου «Πρός τούς τῆς Ἀνατολῆς ἀρχιερατικούς θρόνους» (867). Ἡ Σύνοδος τοῦ 867 καί ἡ καθαίρεση τοῦ Πάπα Νικολάου (τό λεγόμενο «Μικρό Σχίσμα»).

Δουλεία και ανθρωποθυσίες στην αρχαία Ελλάδα

ΤΕΥΧΟΣ 74                ΤΡΙΠΟΛΙΣ                ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΕΣ

ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Ἀπό τά σκοτεινά

στά σκοτεινότερα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς θρησκείας

Στό προηγούμενο τεῦχος τοῦ ἐντύπου μας παρουσιάσαμε τό πρῶτο μέρος μιᾶς παλαιότερης εἰσήγησης τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιμανδρίτου Δανιήλ Γούβαλη στήν ΙΓ' Πανορθόδοξο Συνδιάσκεψη γιά θέματα Αἱρέσεων καί Παραθρησκείας (Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Ρῶσσος, 2001), μέ θέμα «Μελανά σημεῖα τῆς ἀρχαιοελληνικῆς θρησκείας». Ὁ π. Δανιήλ ἦταν ἕνας ἀπό τούς πρωτεργάτες τοῦ ἀντιαιρετικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας μας. Μέ τήν εἰσήγησή του αὐτή μᾶς ὁδηγεῖ μέ τρόπο μεθοδικό, ἐπιστημονικό καί τεκμηριωμένο σ’ ἕναν σκοτεινό χῶρο, στόν χῶρο τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς εἰδωλολατρίας. Ἡ ἁπλή παράθεση πλήθους ἀπαράδεκτων θρησκευτικῶν ἀντιλήψεων καί λατρευτικῶν παρακτικῶν, πού ἦταν συνυφασμένες μέ τή ζωή τῶν ἀρχαίων προγόνων μας, δίνει τήν καλύτερη ἀπάντηση σ’ ὅσους ἀναπολοῦν τόν κόσμο τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς θρησκείας καί τόν παρουσιάζουν σάν κόσμο τοῦ φωτός, τῆς ἁρμονίας καί τῆς τελειότητας. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά ἐξηγεῖ γιατί, ὅταν ἐμφανίσθηκε ὁ Χριστιανισμός, οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἐγκατέλειψαν εὔκολα τήν παραδοσιακή τους θρησκεία καί προσχώρησαν στή νέα πίστη.

Σκοτεινά σημεία της αρχαίας ελληνικής θρησκείας

ΤΕΥΧΟΣ 73           ΤΡΙΠΟΛΙΣ            ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2011

ΣΚΟΤΕΙΝΑ  ΣΗΜΕΙΑ

ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ  ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

Εἰσαγωγικά: Μιά πολύ διαφωτιστική εἰσήγηση

Ὅπως εἶναι γνωστό, στή χώρα μας ἔχει ἐμφανισθεῖ τά τελευταῖα χρόνια τό κίνημα τῆς ἀρχαιολατρίας, πού δραστηριοποιεῖται ἔντονα μέ διάφορες ὁμάδες καί ὀργανώσεις, ἐπιδιώκοντας τήν κατάργηση τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τήν ἐπαναφορά τῆς ἀρχαίας (εἰδωλολατρικῆς) ἑλληνικῆς θρησκείας. Στά πλαίσια τῆς προπαγάνδας, πού ἀσκεῖται ἀπό τό κίνημα αὐτό, ἀλλά καί στό κλῖμα τῆς ἔντονης ἐχθρότητας καί ἀντιπαράθεσης μέ τόν Χριστιανισμό, ἐξιδανικεύεται ὁ ἀρχαῖος ἑλληνισμός στό σύνολό του, συμπεριλαμβανομένης καί τῆς θρησκείας. Ἔτσι, ὁ μέν Χριστιανισμός παρουσιάζεται ὡς σκοταδισμός, φανατισμός, μισαλλοδοξία, κατάπτωση καί ὀπισθοδρόμηση, ἀλλά καί ὡς ὑπεύθυνος γιά ὁ,τιδήποτε κακό ἤ ἀρνητικό ἔχει ἐμφανισθεῖ στόν κόσμο, ἡ δέ ἀρχαία εἰδωλολατρία ἐμφανίζεται ὡς ἡ, δῆθεν, τελειότερη θρησκεία, «ἡ πιό ἐξευγενισμένη θρησκεία, πού ὑπῆρξε ποτέ στήν ἱστορία», «ἡ γνησιότερη θρησκευτική ἔκφραση τοῦ ἑλληνισμοῦ», ἡ θρησκεία τοῦ φωτός, τῆς ἁρμονίας καί τῆς τελειότητας καί πολλά ἄλλα παρόμοια.

Θείος και ανθρώπινος έρωτας

ΤΕΥΧΟΣ 72           ΤΡΙΠΟΛΙΣ             ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011

ΘΕΙΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΕΡΩΤΑΣ

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΠΛΑΝΗΜΕΝΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ

Ὁ ἔρωτας, ὡς «σημεῖον ἀντιλεγόμενον» τοῦ Χριστιανισμοῦ

Ἡ ἐποχή μας χαρακτηρίζεται, ἐκτός τῶν ἄλλων, ἀπό τήν ἐλεύθερη διακίνηση καί ἀνταλλαγή ἀγαθῶν καί προϊόντων στήν πολυπολιτισμική καί διαπολιτισμική κοινωνία πού ζοῦμε. Ἡ ἀνταλλαγή τέτοιων στοιχείων δέν εἶναι, βέβαια, χαρακτηριστικό μόνο τῶν ἡμερῶν μας. Ὁ ἑλληνικός πολιτισμός εἰδικότερα (προχριστιανικός καί χριστιανικός) δέν ὑπῆρξε ποτέ ἕνα κλειστό σύστημα. Πάντα εἶχε τήν ἱκανότητα νά διακρίνει καί νά ἐπιλέγει θετικά στοιχεῖα ἀπό ἄλλους πολιτισμούς καί νά τά ἐντάσσει ὀργανικά στό σῶμα του, χωρίς νά ὑφίσταται οὐσιαστικές ἀλλοιώσεις. Εἶχε, ἐπίσης, τή φυσική ἱκανότητα νά διακρίνει κάθε κατώτερο ἤ ἀρνητικό στοιχεῖο καί νά τό ἀπορρίπτει. Κάτι τέτοιο δέν φαίνεται νά συμβαίνει στίς μέρες μας, ὅπου πολιτισμικά προϊόντα διακινοῦνται καί προσλαμβάνονται ἄκριτα, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀλλοιώνεται ἡ οὐσία τόσο τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ὅσο καί τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας. Ἕνα πρόχειρο ἀλλά ἐνδεικτικό παράδειγμα αὐτοῦ τοῦ φαινομένου εἶναι ὁ ἁγιο-Βασίλης τῆς δυτικῆς σύγχυσης, ὁ γνωστός Santa-Claus μέ τήν κόκκινη κάπα καί τά ὁλόλευκα γένια, πού ἐπινοήθηκε, ὅπως εἶναι γνωστό, ἀπό μιά διαφήμιση τῆς Coca Cola, πρωτοεμφανίσθηκε δέ ὡς ἅγιος Νικόλαος καί «μετωνομάστηκε» στήν πορεία σέ ἁγιο-Βασίλη. Εἶναι τόσο ἰσχυρή ἡ παρουσία του τίς μέρες τῶν ἑορτῶν, πού ἔχουμε σχεδόν ξεχάσει τόν πραγματικό Ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας, τόν ἀσκητικό Ἱεράρχη μέ τά μαῦρα γένια.

Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

ΤΕΥΧΟΣ 71  ΤΡΙΠΟΛΙΣ       ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΚΑΙΡΟΥΣ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ

Τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ στό ἐπίκεντρο ἀμφισβητήσεων

Ἡ ἱστορικότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι κάτι αὐτονόητο γιά κάθε Χριστιανό, ἀλλά καί γιά κάθε καλοπροαίρετο ἄνθρωπο. Σύμφωνα μέ τή σαφέστατη μαρτυρία τῆς Ἁγ. Γραφῆς, ὁ Ἰησοῦς εἶναι ἕνα ἱστορικό πρόσωπο, πού γεννήθηκε στήν Βηθλεέμ τῆς Ἰουδαίας, «ἐπί Καίσαρος Αὐγούστου», δίδαξε τόν Λαό, ἔκανε θαύματα, σταυρώθηκε «ἐπί Ποντίου Πιλάτου» καί ἀναστήθηκε «τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ». Ἀλλά καί ἡ ἐπιστημονική ἔρευνα ἐπιβεβαιώνει, ὄχι βέβαια ὅλα, ἀλλά ἀρκετά ἀπό τά στοιχεῖα τοῦ ἱστορικοῦ βίου τοῦ Ἰησοῦ, τά ὁποῖα γνωρίζουμε ἀπό τά Εὐαγγέλια. Ὡστόσο, ἀπό χώρους ἐχθρικούς πρός τόν Χριστιανισμό, εἴτε «ἐπιστημονικούς» εἴτε χώρους ἰδεολογικά φορτισμένους, ἐγείρονται κατά καιρούς ἀμφισβητήσεις τῆς ἱστορικότητας τοῦ Χριστοῦ καί ἐπιστρατεύονται «ἐπιστημονικά» ἐπιχειρήματα γιά νά «στηρίξουν» τίς ἀμφισβητήσεις αὐτές. Ἡ προβολή τέτοιων ἀμφισβητήσεων ἀπό μέσα ἐνημερώσεως καί κάθε εἴδους ἔντυπα ἐντείνεται, συνήθως, ὅσο πλησιάζουν οἱ μεγάλες ἑορτές τοῦ Χριστιανισμοῦ, προκειμένου νά πεισθεῖ τό εὐρύ κοινό ὅτι τά γεγονότα, πού ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία, εἶναι ἕνας μῦθος, πού στερεῖται κάθε ἱστορικῆς βάσης.