Διάγραμμα – Περίληψη
Θέματος Ζ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»
τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,
περιόδου Θ', ἔτους 2014-2015.
Ἡ Ἀναγέννηση, ὡς προάγγελος τῆς Μεταρύθμισης: Φυσική ἀντίδραση
στόν Μεσαίωνα (στ'-ιε' αἰ. ἤ 500-1453 μ.Χ.) ἦταν ἡ
Ἀναγέννηση (ιε'-ιζ' αἰ. ἤ
1401 ἑξ.), ὡς στροφή πρός τή
λογοτεχνία, τήν τέχνη γενικότερα, καί τήν κλασική ἑλληνική
παιδεία. Πρόκειται γιά εὐρύ πολιτιστικό φαινόμενο μέ φυσιοκρατικό χαρακτῆρα,
πού ἐκδηλώθηκε στήν τέχνη, στήν ἐπιστήμη, στήν πίστη, στή
φιλοσοφία, στήν πολιτική σκέψη κ.ἄ. Ἐπακόλουθο
τῆς Ἀναγέννησης ἦταν ἡ
Θρησκευτική Μεταρύθμιση (Προτεσταντισμός) στή Δύση (ιστ' αἰ.)
καί ἐπακόλουθο ἀμφοτέρων ἦταν
ὁ λεγόμενος Διαφωτισμός (τέλη ιζ' - ἀρχές
ιη' μ.Χ. αἰ.). Ἡ Ἀναγέννηση ἦταν φαινόμενο ἀποκλειστικά
τῆς Δύσεως. Ἡ ἀπουσία
Ἀναγέννησης στήν Ὀρθόδοξη Ἀνατολή
ὀφείλεται στήν ἀπουσία Μεσαίωνος: Ὅταν
στή Δύση ἐπικρατοῦσε τό βαθύ σκότος καί ὁ
Σχολαστικισμός τοῦ Μεσαίωνος στήν Ὀρθόδοξη Ἀνατολή
ἄκμαζαν ἡ πνευματικότητα, ἡ
Ὀρθόδοξη Θεολογία καί ἡ κλασική παιδεία. Οἱ
σπουδαιότεροι δογματικοί καί «νηπτικοί» (ἀσκητικοί) Θεολόγοι τοῦ
«ἀνατολικοῦ Μεσαίωνος»: Ἰωάννης
Κλίμακος (525-595), Σωφρόνιος Ἱεροσολύμων
(575-639), Μάξιμος Ὁμολογητής
(580-662), Ἰωάννης Δαμασκηνός (680-755), Θεόδωρος
Στουδίτης (759-826), Φώτιος ὁ
Μέγας (820-896), Συμεών Νέος
Θεολόγος (975-1035), Νικήτας Στηθᾶτος
(1014-1090), Γρηγόριος Σιναΐτης (1270-1347), Γρηγόριος
Παλαμᾶς (1296-1359), Φιλόθεος Κόκκινος (1300-1379), Νικόλαος Καβάσιλας
(1322-1395), Συμεών Θεσσαλονίκης (1370-1429), Μᾶρκος Εὐγενικός
(1392-1445), Γεννάδιος Σχολάριος (1405-1475). Καί οἱ
σπουδαιότεροι φιλόσοφοι ἤ ἑλληνιστές: Μιχαήλ Ψελλός (1018-1078), Ἰωάννης
Μαυρόπους (1000-1080), Ἰωάννης Ἰταλός (1025-1090), Θεόδωρος
Μετοχίτης (1270-1331), Γεώργιος Γεμιστός - Πλήθων (1360-1452).