«Ορθοδοξία καί Ζωή»: Η ενότητα της Εκκλησίας

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΖ΄ τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΣΤ΄, ἔτους 2021-2022. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ πίστη στήν Ἐκκλησία εἶναι «ὅρος» ἀπαράβατος (προϋπόθεση) τῆς χριστιανικῆς μας ἰδιότητας, πού συμπριλαμβάνεται στό Σύμβολο τῆς Πίστεως. Ἐκεῖ ὁμολογοῦμε: α) ὅτι πιστεύουμε καί στήν Ἐκκλησία καί β) ὅτι αὐτή ἔχει τέσσερις χαρακτηριστικές ἰδιότητες i) τήν ἑνότητα, ii) τήν ἁγιότητα, iii) τήν καθολικότητα καί iv) τήν ἀποστολικότητα. Ἡ πρώτη ἰδιότητα εἶναι ἡ ἑνότητα: ἡ Ἐκκλησία εἶναι μία. Τό πρόβλημα τῆς ἑνότητος ἀπασχόλησε τήν Ἐκκλησία ἤδη ἀπό τήν ἀποστολική ἐποχή. Βασική ἐκκλησιολογική ἀρχή ἀπό τή «σύσταση» ἤδη τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἀλήθεια ὅτι τά μέλη της, ὅσοι ἔχουν βαπτιστεῖ στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ἀποτελοῦν «ἕν Σῶμα», καί ὅτι τό Σῶμα αὐτό εἶναι «αὐτό τοῦτο» τό ἱστορικό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τό Ὁποῖο ἐπεκτείνεται μέσα στόν χρόνο. Ὅπου ὑπάρχουν παρεκκλίσεις ἀπό αὐτή τήν ἀλήθεια, ἐκεῖ ἐμφανίζονται διασπαστικές ἤ αὐτονομιστικές τάσεις. Παράδειγμα, οἱ ἔριδες στήν Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου, τίς ὁποῖες θεραπεύει ἐπεμβαίνοντας ὁ ἀπ. Παῦλος (Α΄ Κορ. 1, 10-13). Στήν πρώϊμη μεταποστολική ἐποχή ὁ ἅγ. Ἰγνάτιος Ἀντιοχείας (30-113) ἐπισημαίνει μέ ἔμφαση ὅτι ὁρατά καί οὐσιώδη στοιχεῖα τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ (μία) Θεία Εὐχαριστία καί ὁ (ἕνας) Ἐπίσκοπος. Στή δέ ἐποχή τῆς διατυπώσεως τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως (Β΄ Οἰκουμενική Σύνοδος, 381 μ.Χ.) ἡ Ἐκκλησία εἶχε ταλανιστεῖ ἀπό τή μάστιγα τῶν σχισμάτων καί τῶν μεγάλων αἱρέσεων.

«Ορθοδοξία καί Ζωή»: Το Μυστήριο του Χρίσματος

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΣΤ΄ τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΣΤ΄, ἔτους 2021-2022. 

Εἰσαγωγικά: Τό Βάπτισμα θεωρεῖται καί ὄντως εἶναι ἡ «θύρα τῆς Ἐκκλησίας». Ὡστόσο, δέν ἀρκεῖ γιά τήν πλήρη ἔνταξη μας στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἀλλ’ ἀπαιτοῦνται δύο ἀκόμη ἐκκλησιαστικά Μυστήρια: τό Χρίσμα καί ἡ Θεία Εὐχαριστία. Τό πρῶτο εἶναι ὁ ἐνδιάμεσος καί συνδετικός κρίκος μεταξύ Βαπτίσματος καί Εὐχαριστίας, συνδεόμενο περισσότερο μέ τό Βάπτισμα, ἀφοῦ τελεῖται μαζί μέ αὐτό. Τό Χρίσμα παρέχεται στόν Νεοφώτιστο μέ τό ἅγιο Μύρο καί μέ εἰδική Εὐχή ἀμέσως μετά τήν ἔξοδό του ἀπό τήν Κολυμβήθρα τοῦ Βαπτίσματος.

«Ορθοδοξία καί Ζωή»: Τελετουργικά στοιχεία του Βαπτίσματος

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΕ΄ τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΣΤ΄, ἔτους 2021-2022. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ διαδικασία τῆς Χριστιανικῆς μυήσεως περιλαμβάνει τήν ἑνότητα τριῶν ἐκκλησιαστικῶν Μυστηρίων: τοῦ Βαπτίσματος, τοῦ Χρίσματος καί τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ὡστόσο, ἡ κατάληξη σ’ αὐτά τά Μυστήρια προϋπέθετε (πρίν τή γενική ἐπικράτηση τοῦ Νηπιοβαπτισμοῦ) μιά μακρά καί ὑπεύθυνη προβαπτισματική διαδικασία, τῆς ὁποίας κύρια μέρη ἦταν, α) οἱ Κατηχήσεις καί β) ἡ προβαπτισματική κάθαρση (θεωρητικό καί πρακτικό μέρος). Κάθαρση - πράξη εἶναι ἡ ἐφαρμοσμένη (ἡ ζῶσα) πίστη: «πίστις χωρίς ἔργων νεκρά ἐστί»! (Ἰακ. 2,26). Ἡ χριστιανική ζωή εἶναι «λόγος ἔμπρακτος καί πρᾶξις ἐλλόγιμος». Ἡ Ἐκκλησία συνέδεε τά Μυστήρια μέ τήν ἔμπρακτη πίστη καί, εἰδικότερα, μέ τίς τρεῖς «τάξεις τῶν σωζομένων»: «κάθαρση», «φωτισμός» καί «θέωση». Ἡ «κάθαρση» μποροῦσε νά ἐπιτευχθεῖ καί πρό τοῦ Βαπτίσμος, γι’ αὐτό στήν ἀρχαία Ἐκκλησία τό Βάπτισμα συνοδευόταν μέ ὁρατές ἐκδηλώσεις ἀποτελεσμάτων τῆς Χάριτος (πνευματικῶν χαρισμάτων), δηλ. ἐκδηλώνονταν φαινόμενα τεκμαρτῆς Χάρης ἤ τεκμαρτῆς θεοπτίας. Ὁ ἅγ. Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος (975-1035) τόν 11ο αἰ. ἐπιμένει ὅτι ἡ Χάρις εἶναι μόνο τεκμαρτή. Ἄν ἡ πράξη τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας μᾶς ἀποκαλύπτει στοιχεῖα τῆς οὐσίας τοῦ Βαπτίσματος, ἡ Ἀκολουθία τοῦ Βαπτίσματος ἀποκαλύπτει πολύ περισσότερα. Ἡ Ἀκολουθία αὐτή, ὅπως τελεῖται σήμερα, διακρίνεται σέ δύο μέρη: τό πρῶτο ἐπιγράφεται «Τάξις γινομένη πρό τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος» καί τό δεύτερο «Ἀκολουθία τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος».