«Ορθοδοξία και Ζωή» 2022-2023: Ο άνθρωπος κατά την Παλαιά Διαθήκη

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Ζ΄ τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΖ΄, ἔτους 2022-2023.

Εἰσαγωγικά: Κάθε ἄνθρωπος ἔρχεται σέ κάποια στιγμή ἀντιμέτωπος μέ τό πρόβλημα περί τοῦ ἑαυτοῦ του. Διερωτᾶται: Ποιός εἶμαι; Ἀπό ποῦ προέρχομαι; Ποῦ πορεύομαι; Γιατί ζῶ; Ποιό τό νόημα τῆς ζωῆς; («Τίνες ἦμεν, Τί γεγόναμεν, Ποῦ ἦμεν, Ποῦ ἐνεβλήθημεν, Ποῦ σπεύδομεν, Πόθεν λυτρούμεθα», Κλήμης Ἀλεξανδρεύς). Ὅσο ἐξελίσσεται ὁ κόσμος καί ὅσο τό ἀνθρώπινο πρόσωπο ἀπειλεῖται, τόσο τό περί ἀνθρώπου ἐρώτημα τίθεται ἐντονότερα. Ὁπωσδήποτε, τό ἐρώτημα αὐτό εἶναι καί καίριο θεολογικό ἐρώτημα. Ἡ θεολογική του ἀπάντηση (Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία) εἶναι προϋπόθεση γιά τήν κατανόηση ὅλης τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογίας. Μάλιστα, ἔχει λεχθεῖ ὅτι ὁ αἰῶνας μας ἀπό ἄποψη θεολογικοῦ ἐνδιαφέροντος θά εἶναι «ὁ αἰῶνας τῆς ἀνθρωπολογίας» (Μητρ. Κάλλιστος Γουέαρ). Ἡ Παλαιά Διαθήκη ἀπαντᾶ στό ἀνθρωπολογικό ἐρώτημα ἀπό τίς πρῶτες ἤδη σελίδες της: παράλληλα μέ τή δημιουργία τοῦ κόσμου (κοσμολογικό ἐρώτημα), ὁμιλεῖ καί περί ἀνθρώπου ἤ μᾶλλον ὁμιλεῖ περί κόσμου γιά νά ὁμιλήσει περί ἀνθρώπου - ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό κέντρο τοῦ κόσμου κατά τή Βιβλική ἀντίληψη!

Η Ιερωσύνη της Εκκλησίας

 

ΤΕΥΧΟΣ 120          ΤΡΙΠΟΛΙΣ           ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2022 

Η ΙΕΡΩΣΥΝΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΜΕΤΑΞΥ ΚΛΗΡΙΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟΚΡΑΤΙΑΣ,

ΘΕΣΜΟΥ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣΜΑΤΟΣ 

Κρίση θεσμῶν καί Ἱερωσύνη 

Ἡ ἐποχή μας εἶναι ἐποχή ἀμφισβήτησης καί κριτικῆς τῶν πάντων. Ἡ γενικευμένη ἀμφισβήτηση, ἡ ἄρνηση κάθε αὐθεντίας, ἡ σχετικοποίηση κάθε ἀλήθειας εἶναι καίρια στοιχεῖα τοῦ φαινομένου τῆς «μετανεωτερικότητας», πού τήν χαρακτηρίζει. Ὅλοι οἱ θεσμοί, ἰδιαίτερα ὅσοι θεωροῦνται «παραδοσιακοί», διέρχονται σοβαρή κρίση. Ἡ προσφορά τους στό παρελθόν δέν ἀναγνωρίζεται καί ἡ χρησιμότητά τους στό παρόν καί στό μέλλον δέν ἐκτιμᾶται. Εἶναι φυσικό, μεταξύ ὅσων βρίσκονται στό στόχαστρο αὐτῆς τῆς κριτικῆς, νά εἶναι καί ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία δέχεται, ἴσως, τή σφοδρότερη κριτική ἀπό κάθε ἄλλο θεσμό. Καί ἐπειδή στή συνείδηση τῶν πολλῶν ἡ Ἐκκλησία ταυτίζεται μέ τούς ὁρατούς ἐκπροσώπους της, τούς Κληρικούς, ἡ ἀμφισβήτησή της λαμβάνει τή συγκεκριμένη μορφή τῆς ἀμφισβήτησης τοῦ Κλήρου, ἀλλά καί τοῦ ἴδιου τοῦ θεσμοῦ τῆς Ἱερωσύνης. «Οἱ Ἱερεῖς δέν μᾶς χρειάζονται πλέον. Δέν προσφέρουν κάτι ἰδιαίτερο, δέν εἶναι ἀποδοτικοί. Ἡ κοινωνία μας χρειάζεται τεχνοκράτες, οἰκονομολόγους, μηχανικούς, ἀνθρώπους τῶν ἔργων, γνῶστες καί χειριστές τῆς σύγχρονης τεχνολογίας»!

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 95, Ιούλ. - Σεπτ. 2022

 

ΤΕΥΧΟΣ 95         ΤΡΙΠΟΛΙΣ      ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2022 

Ὁ ἅγιος Παΐσιος γιά τά παιδιά καί τούς γονεῖς 

«Τό παιδί ἔχει ἀνάγκη ἀπό πολλή ἀγάπη καί στοργή καί ἀπό πολλή καθοδήγηση. Θέλει νά καθήσεις κοντά του, νά σοῦ πεῖ τά προβλήματά του, νά τό χαϊδέψεις, νά τό φιλήσεις. Ὅταν τό μικρό παιδί εἶναι καμμιά φορά ἀνήσυχο καί κάνει σκανταλιές, ἄν τό πάρει ἡ μάνα στήν ἀγκαλιά, τό χαϊδέψει καί τό φιλήσει, ἡρεμεῖ, γαληνεύει. Ἄν χορτάσει στοργή καί ἀγάπη, ὅταν εἶναι μικρό, ὕστερα ἔχει δύναμη νά ἀντιμετωπίσει τά προβλήματα τῆς ζωῆς.

Σήμερα ὅμως τά περισσότερα παιδιά βλέπουν τούς γονεῖς τους γιά λίγο τό βράδυ καί δέν χορταίνουν ἀγάπη. Πολλές φορές οἱ γονεῖς, πού εἶναι ἐκπαιδευτικοί ἤ γιατροί καί ἀσχολοῦνται στή δουλειά τους μέ παιδιά, δίνουν τήν στοργή τους στά ξένα παιδιά καί, ὅταν γυρίζουν στό σπίτι, δέν ἔχουν στοργή γιά τά δικά τους. Εἶναι κουρασμένοι. Ἔχει τελειώσει πιά ἡ μπαταρία. Ὁ πατέρας ἀπό τή μιά μεριά ξαπλώνει στήν πολυθρόνα, παίρνει καί τήν ἐφημερίδα νά διαβάσει κανένα νέο καί δέν ἀσχολεῖται καθόλου μέ τά παιδιά· πάει κοντά του τό παιδάκι καί, ἀντί νά τοῦ μιλήσει, ἀντί νά τό χαϊδέψει λίγο, τό διώχνει. Ἡ μάνα ἀπό τήν ἄλλη πάει νά ἑτοιμάσει κάτι γιά φαγητό, ὁπότε οὔτε αὐτή δέν εὐκαιρεῖ νά ἀσχοληθεῖ μέ τά παιδιά, κι ἔτσι τά καημένα μεγαλώνουν στερημένα ἀπό ἀγάπη. Ἤ, βλέπεις, μερικοί ἀξιωματικοί, πού εἶναι συνηθισμένοι νά ἐπιβάλλουν αὐστηρές τιμωρίες στούς φαντάρους, ὅταν δέν ὑποτάσσωνται, θέλουν καί στήν οἰκογένεια νά ἐπιβάλουν στρατιωτική πειθαρχία καί φέρονται σκληρά στά παιδιά τους ἤ δίνουν χαστούκια γιά τό παραμικρό. Ἤ μερικοί δικαστικοί, ὅταν τό παιδί κάνει καμμιά ζημιά, κάνουν καί στό σπίτι δικαστήριο. Δέν φέρονται στά παιδιά μέ στοργή καί ἀγάπη, γι’ αὐτό μετά καί αὐτά ἔχουν ψυχολογικά προβλήματα».

«Ορθοδοξία και Ζωή» 2022-2023: Ο Θεός ως Ποιητής και Δημιουργός

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΣΤ΄ τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΖ΄, ἔτους 2022-2023. 

Εἰσαγωγικά: Στό Σύμβολο τῆς Πίστεως ὁμολογοῦμε τόν Θεό ὡς «Ποιητήν οὐρανοῦ καί γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καί ἀοράτων». Ἡ ἔκφραση αὐτή εἶναι συμπερίληψη ὅλης τῆς περί Δημιουργίας διδα σκαλίας τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀλλά καί τῆς Κοσμολογίας - Κτισιολογίας τῆς Ἐκκλησίας, κατά τήν ὁποία ὁ κόσμος α) δέν εἶναι αἰώνιος, ἀλλά ἔχει ἀρχή καί τέλος, β) δημιουργήθηκε μέ τίς ἄκτιστες Ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καί διατηρεῖται στήν ὕπαρξη μέ αὐτές, γ) δημιουργήθηκε ἐντός τοῦ χρόνου καί εἶναι συμπεπλεγμένος μέ τόν χρόνο, δ) ἀποτελεῖ προϊόν τοῦ ἐκχυλίσματος τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί ε) μεταξύ αὐτοῦ (τοῦ κόσμου) καί τοῦ Θεοῦ ὑπάρχει τό χάσμα (ἡ «ἄπειρος ποιοτική διαφορά») κτιστοῦ καί ἀκτίστου. Ἀπό τίς σχετικές βιβλικές διηγήσεις διευκρινίζονται πλευρές τῆς περί Δημιουργίας ἀληθείας.

«Ορθοδοξία και Ζωή» 2022-2023: Στοιχεία Κοσμολογίας της Παλαιάς Διαθήκης

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Ε΄ τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΖ΄, ἔτους 2022-2023. 

Εἰσαγωγικά: Οἱ προϋποθέσεις θεοπνευστίας καί ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς συμβάλλουν στήν προσέγγιση τοῦ περιεχομένου της. Περιεχόμενο τῆς Ἁγ. Γραφῆς εἶναι ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο, μέ σκοπό τή σωτηρία του. Περιεχόμενο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, εἰδικότερα, εἶναι ἡ πρό τῆς Σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου ἀποκαλυπτικές Ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ. Πρώτη ἐξ αὐτῶν εἶναι ἡ Δημιουργία, ἡ δέ Π. Διαθήκη ἀρχίζει ἀκριβῶς μέ τήν περί Δημιουργίας διήγηση. Ἡ πρώτη ἀπάντηση τῆς Π. Διαθήκης στίς ἀνθρώπινες ἀναζητήσεις διαχρονικά εἶναι ἡ ἀπάντηση στό κοσμολογικό ἐρώτημα (στό ἐρώτημα: Τί εἶναι ὁ κόσμος;). Τό πρῶτο ἐρώτημα, πού ἀπασχολεῖ τόν ἄνθρωπο ἀπό τή στιγμή πού ἀποκτᾶ συνείδηση, εἶναι τό κοσμολογικό: μέ πολλούς καί ποικίλους τρόπους ὁ ἄνθρωπος ἐπιχειρεῖ νά γνωρίσει τόν κόσμο καί νά προσδιορίσει τή θέση του μέσα σ’ αὐτόν. Τό ἐρώτημα εἶναι διαχρονικό καί παραμένει συνεχῶς ἀνοικτό: ὅσο γνωρίζουμε τόν κόσμο, τόσο συνειδητοποιοῦμε ὅτι ἀποτελεῖ μυστήριο, μέ ἄπειρες ἀνεξερεύνητες πλευρές. Ἡ ἐπιστήμη, ἡ φιλοσοφία, ἡ παιδεία γενικά εἶναι προσπάθειες τοῦ ἀνθρώπου νά γνωρίσει τόν κόσμο. Τό νόημα τοῦ κόσμου συλλαμβάνεται σέ μεγάλο βαθμό, ἄν γνωρίζουμε τήν ἀρχή καί τό τέλος του. Ἡ ἐπιστήμη ἐπιχειρεῖ νά ἀνακαλύψει τήν ἀρχή τοῦ κόσμου μέ τόν κοινό λόγο, διατυπώνοντας εἰδικές ἐπιστημονικές θεωρίες. Τό ἴδιο ἐπιχειρεῖ καί ἡ φιλοσοφία μέ τή μέθοδο τῶν συλλογισμῶν, μέ ἀποτέλεσμα νά προκύπτουν ἀντίστοιχες (φιλοσοφικές) θεωρίες περί τῆς ἀρχῆς τοῦ κόσμου. Ἡ ἀπάντηση τῆς Π. Διαθήκης εἶναι ἄλλου εἴδους. Δέν προκύπτει ἀπό ἀνθρώπινες προσπάθειες, ἀλλά ἀπό τή θεία Ἀποκάλυψη: ἀποκαλύπτεται - παρέχεται στόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό, εἶναι διδαχή – δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.