Εισαγωγή στη νέα θεματική ενότητα

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Α' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου Ι', ἔτους 2015-2016.

Εἰσαγωγικά: Τό Θεολογικό Πρόγραμμα «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» στή δέκατη θεματική ἑνότητα. Ἔναρξη καί ἐξέλιξη τοῦ Προγράμματος. Σκοπός: νά ἀπαντήσει στό πρόβλημα τοῦ νοήματος τῆς ζωῆς, μέ βάση τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση - Νά μεταφέρει τό μήνυμα («εὐαγγέλιον») τῆς Ἐκκλησίας περί τοῦ νοήματος τῆς ζωῆς καί τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου στόν σύγχρονο ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος, ὅπως πάντοτε, ἔτσι καί σήμερα ἀναζητᾶ τό νόημα τῆς ζωῆς του, παρά τίς ἐπίδρασεις ἀποπροσανατολισμοῦ πού ὑφίσταται. Πολλές φορές μεταξύ σύγχρονης ἀνθρώπινης ἀναζήτησης καί ἐκκλησιαστικῆς προσφορᾶς παρεμβάλλονται ἐμπόδια (ἡ ἐκκλησιαστική «γλῶσσα», ἡ τυπολατρία, ἡ ἀλλοίωση τοῦ Ὀρθοδόξου φρονήματος, ἡ ἀντεκκλησιαστική προπαγάνδα, ὁ σύγχρονος ἀποπροσανατολισμός, ἡ «φιλαμαρτήμων διάθεσις» τοῦ ἀνθρώπου, ἡ περιρέουσα ἀντεκκλησιαστική καί ἀντιπνευματική ἀτμόσφαιρα καλλιεργούμενη συστηματικά ἀπό τήν προσφερόμενη παιδεία καί ἀπό τά μέσα ἐνημερώσεως, τό διαφορετικό - μεταχριστιανικό πολιτιστικό περιβάλλον κ.ἄ.). Σκοπός τοῦ Προγράμματος, εἶναι νά ἄρει τά ἐμπόδια ἐπικοινωνίας καί νά κοινωνήσει οὐσιαστικά μέ τόν ἄνθρωπο, ἤ μᾶλλον νά «κοινωνήσει» τόν Χριστό σέ κάθε ἄνθρωπο. Ὁ Χριστοκεντρικός χαρακτῆρας τοῦ Προγράμματος: Πιστεύουμε ὅτι διά τοῦ Χριστοῦ ἐπιλύονται ὅλα τά ἀνθρώπινα προβλήματα, ἰδιαίτερα δέ τά διαχρονικά («ὑπαρξιακά») προβλήματα ἤ ἐρωτήματα.

Οἱ προηγούμενες θεματικές ἑνότητες: Γενικά θέματα - ἑνότητες, στό πλαίσιο τοῦ περιεχομένου τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος: α) Τό περί Θεοῦ ἐρώτημα ἐντός καί ἐκτός τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. β) Ὁ Θεός τῆς χριστιανικῆς πίστεως (ἡ ἀλήθεια γιά τήν Ἁγία Τριάδα). γ) Ἡ εἴσοδος τοῦ «Πρωτοτόκου εἰς τήν οἰκουμένην» (τό πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ). δ) Ἡ Ἐκκλησία, ὡς Σῶμα τοῦ Ζῶντος Χριστοῦ. ε) Ὁ Χριστός προσφερόμενος καί διαδιδόμενος «ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καί σωτηρίας» (ἡ Θεία Λειτουργία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας). στ) Μιά πατερική προσέγγιση τῆς οὐσίας τῆς πίστεως: Ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ (1296-1359 μ.Χ.). ζ) Ἡ θεραπευτική τῶν πνευματικῶν νοσημάτων (τά ἀνθρώπινα πάθη καί ἡ θεραπεία τους κατά τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση). η) Μιά ἀσκητικοπατερική μαρτυρία γιά τή θεραπευτική τῶν παθῶν: Ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος (525-610 μ.Χ.). θ) Ἡ αὐθεντικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας στή σχέση της μέ τόν ἀλλοτριωμένο Χριστιανισμό τῆς Δύσεως (Ρωμαικαθολικό καί Προτεσταντικό).

Ἡ νέα (Ι') θεματική ἑνότητα: Θέμα τῆς νέας ἑνότητος ἕνα ἀπό τά διαχρονικά («ὑπαρξιακά») ἐρωτήματα καί προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου: τό μυστήριο τοῦ θανάτου, ὅπως προσεγγίζεται στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Θέμα ὄχι εὐχαριστό, ὡστόσο τό σπουδαιότερο (τό «κεφάλαιον») ὅλων τῶν ἀνθρωπίνων προβλημάτων. Πρόβλημα κατ’ ἐξοχήν σωτηριολογικό: Σωτηρία = ἀπαλλαγή ἐκ τοῦ θανάτου («Ταλαίπωρος ἐγώ ἄνθρωπος· τίς με ῥύσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου;», Ρωμ. 7,24). Εἰδικότερο περιεχομένο τῆς παρούσης θεματικῆς ἑνότητος: - Ὁ θάνατος, ὡς γενικό ἀνθρώπινο πρόβλημα (ὁ «μῦθος», ὡς ἀπόπειρα ὑπέρβασης τοῦ θανάτου) - Ἡ Φιλοσοφία, ὡς «μελέτη θανάτου» (Πλάτων, ἅγ. Ἰωάννης Δαμασκηνός) - Ἡ θρησκεία, ὡς ἐλπίδα γιά ἐπιβίωση σέ μιά ἄλλη ζωή - Ἡ Ὀρθόδοξη Κοσμολογία καί Ἀνθρωπολογία, ὡς προϋποθέσεις προσεγγίσεως τοῦ μυστηρίου τοῦ θανάτου - Ἡ ἀνθρώπινη πτώση, ὡς πύλη εἰσόδου τοῦ θανάτου καί τῆς φθορᾶς στόν κόσμο - Ἔννοια καί μορφές τοῦ θανάτου (πνευματικός καί φυσικός, «πρῶτος» καί «δεύτερος» θάνατος) - Ὁ διάβολος, ὡς ὁ «ἔχων τό κράτος τοῦ θανάτου» (Ἑβρ. 2,14) - Ὁ Θεός, ὡς «αἴτιος» τοῦ θανάτου, κατά τή δυτική παράδοση - Ὁ Χριστός, ὡς ὀλοθερευτής τοῦ «κράτους τοῦ θανάτου» - Ὁ Θάνατος καί ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καί οἱ σωτηριώδεις συνέπειές τους: «θανάτῳ θάνατον πατήσας» - Ἡ ἐν Χριστῷ κατάργηση τοῦ θανάτου: «ὁ θάνατος τεθανάτωται»! - Ὁ Χριστος, ὡς «πρωτότοκος τῶν νεκρῶν» (Κολ. 1,18) - Ἡ πλήρης κατάλυση τοῦ θανάτου, ὡς ἐσχατολογικό γεγονός: «ἔσχατος ἐχθρός καταργεῖται ὁ θάνατος» (Α' Κορ. 15,26). Πρακτικότερες πλευρές τοῦ μυστηρίου τοῦ θανάτου: Ἡ ψυχή μετά τόν θάνατο - Ἡ λεγόμενη «μέση κατάσταση» τῶν ψυχῶν - Τά μνημόσυνα καί οἱ ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων πράξεις τῶν ζώντων - Παράδεισος καί Κόλασις - Ἡ ἀνάστασις τῶν σωμάτων - Ἡ ἐσχάτη Κρίσις - Ὁ «μέλλων αἰών».