«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Το μυστήριο του Χριστού και η Εκκλησία

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Α΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025.

 Ὀρθοδοξία - Ἑλληνισμός - Ρωμηοσύνη: Τό γενικό Πρόγραμμα Ὀρθόδοξης Κατήχησης, σέ συνεργασία μέ τήν «Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη», ἔχει τίτλο «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη». Τί εἶναι Ἑλληνισμός. Ἀρχαῖοι ὁρισμοί: α) «τό ὅμαιμον, τό ὁμόγλωσσον, τό ὁμόθρησκον καί τό ὁμότροπον» (Ἡρόδοτος), β) «τό τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας μετέχειν» (Ἰσοκράτης). Ἑλληνισμός εἶναι ὁ συγκεκριμένος τρόπος θεωρήσεως τῶν μεγάλων ζητημάτων περί Θεοῦ, ἀνθρώπου καί κόσμου. Τί εἶναι Ὀρθοδοξία. Εἶναι ὁ Χριστιανισμός στήν αὐθεντικότητά του, δηλ. χωρίς τίς αἱρέσεις του, τίς ἀρχαῖες (Ἀρειανισμός, Νεστοριανισμός κ.ἄ.), τίς μεταγενέστερες (Ρωμαιοκαθολικισμός, Προτεσταντισμός κ.ἄ.) καί τίς σύγχρονες («Μάρτυρες Ἰεχωβᾶ», Πεντηκοστιανοί κ.ἄ.). Ὁ Χριστιανισμός εἶναι, ἐπίσης, συγκεκριμένος (νέος) τρόπος θεωρήσεως τῶν περί Θεοῦ, ἀνθρώπου καί κόσμου ζητημάτων. Ὁ αὐθεντικός Χριστιανισμός ἐμφανίζεται πάντοτε ὡς Ἐκκλησία, ὡς ἡ μία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ: Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Τί εἶναι Ρωμηοσύνη. Εἶναι ἡ συνάντηση ἤ «σύζευξη» Χριστιανισμοῦ καί Ἑλληνισμοῦ. Αὐτή ἔγινε κυρίως στήν ἐποχή τῆς ἀκμῆς τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (4ος μ.Χ. αἰ.), μέ ἀποτέλεσμα ἡ ὡς τότε εἰδωλολατρική Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία νά γίνει Χριστιανική Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία. Αὐτή διατηρήθηκε ἐλεύθερη μέχρι τόν 15ο αἰ. καί ὑποδουλώθηκε τό 1453 μ.Χ. Ἕναν αἰῶνα ἀργότερα ὀνομάστηκε ἐσφαλμένα καί ἐσκεμμένα «Βυζαντινή» ἀπό ἀνθέλληνες δυτικούς ἱστορικούς (γιά πρώτη φορά τό 1562 ἀπό τόν Ἱερώνυμο Wolf). Κατά τή συνάντησή του μέ τόν Χριστιανισμό, ὁ Ἑλληνισμός ἀναγκάστηκε νά ἀναθεωρήσει πολλά στοιχεῖα τῆς οὐσίας του καί νά ἐνσωματωθεῖ πλήρως στόν Χριστιανισμό. Ἔκτοτε δέν ὑπάρχει Ἑλληνισμός ἐκτός τοῦ Χριστιανισμοῦ καί, εἰδικότερα, ἐκτός Ἐκκλησίας: ὁ Ἑλληνισμός ἐκχριστιανίστηκε καί ἐκκλησιοποιήθηκε. Τεράστια σημασία ἔχει στό σημεῖο αὐτό τό ζήτημα τῶν προτεραιοτήτων: γιά τόν αὐθεντικό Χριστιανό, προτεραιότητα ἔχει ὁ Χριστιανισμός ἔναντι τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἡ πίστη ἔναντι τοῦ ἔθνους, ὁ Χριστός ἔναντι τοῦ «κόσμου». Ἡ ἀντιστροφή τῶν προτεραιοτήτων συνιστᾶ τό φαινόμενο τοῦ Ἐθνικισμοῦ ἤ τήν αἵρεση τοῦ Ἐθνοφυλετισμοῦ, καταδικασμένη συνοδικά ἀπό τήν Ἐκκλησία (1872). Δυστυχῶς, προβλήματα Ἐθνοφυλετισμοῦ ἀντιμετωπίζει μέχρι σήμερα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Γιά τόν Χριστιανό, πάνω ἀπ’ ὅλα ὁ Χριστός!

Χριστός καί Ἐκκλησία: Τό εἰδικό - φετεινό θέμα (2024-2025) τοῦ Προγράμματός μας, μέ τίτλο «Ἡ Λειτουργική Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας», εἶναι συνέχεια τοῦ προηγούμενου, μέ τίτλο «Τό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ». «Μυστήριο τοῦ Χριστοῦ» εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, δηλ. τό πρόσωπο καί τό ἔργο Του. Τό ἔργο αὐτό ἀποκαλεῖται «Θεία Οἰκονομία», καί περιλαμβάνει ὅλες τίς ἐνέργειες τοῦ Χριστοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου, ἀρχίζοντας ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη καί φθάνοντας στήν κορύφωσή τους μέ τή Σάρκωση, τή Σταύρωση καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Θεία Οἰκονομία δέν ὁλοκληρώνεται μέ τήν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου, ἀλλά συνεχίζεται μέσα στήν Ἐκκλησία. Εἰδικότερα, συνεχίζεται ἡ πλευρά ἐκείνη, πού ἀποκαλεῖται «οἰκείωση» τῆς Θείας Οἰκονομίας. Ὁ Χριστός δέν «ἀπέστη» τοῦ κόσμου (δέν ἔφυγε), ἀλλά ἐπανῆλθε «ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι» τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς καί θά εἶναι ἀνάμεσά μας «ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος» (Ματθ. 28,20)! Εἶναι ἀνάμεσά μας «ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ» καί «διά τῆς Ἐκκλησίας», ἡ ὁποία εἶναι τό «Σῶμα» τοῦ Χριστοῦ (Ἐφ. 1,23), δηλ. ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ὁ «ὅλος Χριστός». Τήν πρώτη Ἐκκλησία ἀποτέλεσαν ὅσοι πίστεψαν ὅτι ὁ ἱστορικός Ἰησοῦς εἶναι ὁ ἴδιος ἀκριβῶς «Κύριος τῆς Δόξης», πού ἐμφανιζόνταν στήν Παλαιά Διαθήκη, ἤ ὁ «Θεός τῶν Πατέρων ἡμῶν» ἤ ὁ «Ἄγγελος Κυρίου» ἤ ὁ «Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος», πού ἔβλεπαν οἱ Προφῆτες. Ἔτσι ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ (ὁ «Νέος Ἰσραήλ») εἶναι ἡ αὐθεντική συνέχεια τοῦ «Παλαιοῦ Ἰσραήλ» τῶν Δικαίων καί τῶν Προφητῶν. Ὅσοι δέν πίστεψαν ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ «Κύριος τῆς Δόξης» ἤ ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας (τόν ὁποῖο περιμένουν ἀκόμη), ἔμειναν ἐκτός τοῦ «Ἰσραήλ τοῦ Θεοῦ» (Γαλ. 6,16) καί αὐτοί εἶναι οἱ μέχρι σήμερα Ἑβραῖοι. Ἡ Ἐκκλησία συνίσταται ἀκριβῶς γύρω ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καί εἰδικότερα, συνίσταται στήν ἕνωση μέ τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἕνωση αὐτή γίνεται μέ τά Μυστήρια τοῦ Βαπτίσματος καί τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί ἐνεργοποιεῖται συνεχῶς μέ τήν προσευχή.

 («Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», Πρόγραμμα Ὀρθόδοξης Κατήχησης, Τρίπολη, Πνευματικό Κέντρο Μητροπολιτικοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Βασιλείου Τριπόλεως, πλατεία Ἐθνάρχου Μακαρίου. Ὑπεύθυνος π. Σωτήριος Ὀ. Ἀθανασούλιας. Περίοδος Β', ἔτος 2024-2025).