«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Η οδός των εντολών του Θεού (Β΄ Ανάγνωσμα 1ης Σεπτεμβίου)

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΑ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Τήν 1η Σεπτεμβρίου ἀρχίζει τό ἐκκλησιαστικό ἔτος (ἀρχή Ἰνδίκτου = ἐκκλησιαστική Πρωτοχρονιά). Στόν Ἑσπερινό τῆς ἑορτῆς τό β΄ Ἀνάγνωσμα ἀναφέρεται στό πῶς πρέπει νά πορεύεται ὁ ἄνθρωπος στό νέο ἔτος, ἀλλά καί πάντοτε. Προέρχεται ἀπό τό Λευϊτικό, ἕνα ἀπό τά πέντε πρῶτα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τήν «Πεντάτευχο» ἤ τόν «Νόμο» κατά τήν ἑβραϊκή ὀνομασία. Τό περιεχόμενό της ἀνάγεται στόν προφήτη Μωϋσῆ (π. 1300-1200 π.Χ.). Εἰδικά τό Λευϊτικό περιέχει κυρίως τελετουργικές διατάξεις τῆς ἰουδαϊκῆς λατρείας, ἀλλά καί διάφορες ὁδηγίες γιά τήν πνευματική καθαρότητα τοῦ Λαοῦ. Ὅπως κάθε κείμενο τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἐκφράζει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο. Τό δέ συγκεκριμένο Ἀνάγνωσμα ἀναφέρεται εἰδικότερα στά ὀφέλη ἀπό τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν ἤ τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί στίς ἐπιπτώσεις (βλαβερές συνέπειες) ἀπό τήν παράβαση τῶν ἐντολῶν ἤ τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Τό κείμενο πρέπει νά κατανοηθεῖ στό πλαίσιο τῆς ἐποχῆς του, δηλ. τῆς τότε ἀγροτοποιμενικῆς κοινωνίας, κατά τήν ὁποία πλοῦτος ἦταν κυρίως ἡ καρποφορία τῆς γῆς, καί νά ἑρμηνευθεῖ στά δεδομένα τῆς σύγχρονης βιομηχανικῆς καί μεταβιομηχανικῆς (ἠλεκτρονικῆς) κοινωνίας. Ἐπίσης, πρέπει νά κατανοηθεῖ στό πλαίσιο τῆς «διαθήκης» (συμφωνίας) μεταξύ τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Λαοῦ Του στό ὄρος Σινά (Παλαιά Διαθήκη), τῆς ὁποίας ἀντίστοιχο εἶναι ἡ «διαθήκη» (Καινή Διαθήκη), πού συνάπτει κάθε πιστός μέ τόν Θεό (τόν Χριστό) κατά τό Βάπτισμά του.

Περιεχόμενο τοῦ Ἀναγνώσματος: Στό κείμενο φαίνεται νά ὁμιλεῖ ὁ Ἴδιος ὁ Θεός πρός τόν Λαό Του, ὄχι βέβαια ἀπ’ εὐθείας, ἀλλά, προφανῶς, μέσῳ τοῦ προφήτη Μωυσῆ. Τό Ἀνάγνωσμα διακρίνεται σαφῶς σέ δύο μέρη. Τό πρῶτο ἀναφέρεται στήν τήρηση καί στό δεύτερο στήν παράβαση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Ἀπό τήν ἀρχή γίνεται λόγος γιά «προστάγματα» καί «ἐντολές». Ἄν κάποιος τά ἀκολουθεῖ καί τά ἐφαρμόζει, τότε οἱ βροχές θά ἔρχονται στόν κατάλληλο καιρό. Ἡ γῆ θά δίνει τούς καρπούς της, τό ἴδιο καί τά καρποφόρα δέντρα. Τοῦτο δέν θά γίνεται τυχαῖα, ἀλλά ὁ ἴδιος ὁ Θεός θά κατευθύνει τά πράγματα. Οἱ καρποί τῆς γῆς θά εἶναι τόσο πλούσιοι, ὥστε τό ἁλώνισμά τους θά διαρκεῖ μέχρι τόν τρύγο, καί ὁ τρύγος θά διαρκεῖ ὡς τή σπορά. Ὅλοι θά τρῶνε ἄφθονο τό ψωμί τους καί θά χορταίνουν, δηλ. θά ἀπολαμβάνουν πλούσια ὑλικά ἀγαθα. Θά ζοῦν στόν τόπο τους μέ ἀσφάλεια, καί δέν θά φοβοῦνται κανέναν. Θά ἐξοντώσει ὁ Θεός ἀκόμη καί τά ἐπικίνδυνα θηρία, καί πόλεμος δέν θά περάσει ἀπό τήν περιοχή τους. Κι ἄν αὐτό συμβεῖ, ἄν κάποτε προκύψει πόλεμος, τότε οἱ ἐχθροί θά πέφτουν νεκροί· πέντε θά καταδιώκουν ἑκατό, καί ἑκατό θά καταδιώκουν μυριάδες! Ἐγώ θά μεριμνήσω γιά ἐσᾶς, διαβεβαιώνει ὁ Θεός, θά σᾶς προσέξω, θά σᾶς αὐξήσω, θά σᾶς πληθύνω καί θά συνάψω διαθήκη (συμφωνία) μαζί σας. Θά ἀπολαμβάνετε ἀκόμη τά περισσεύματα ἀπό τήν παλαιά συγκομιδή καί θά πρέπει νά διώξετε τά παλαιά, γιά νά κάνετε χῶρο γιά τά νέα. Δέν θά σᾶς ἀποστρέφομαι πιά, ἀλλά θά βαδίζω ἀνάμεσά σας. Θά εἶμαι ὁ Θεός σας κι ἐσεῖς θά εἶστε ὁ λαός μου. Στό δεύτερο μέρος γίνεται λόγος γιά τήν παράβαση τῶν ἐντολῶν, ἤ ἀκόμη καί γιά τή δυσανασχέτιση γιά τίς ἀποφάσεις τοῦ Θεοῦ, καθώς καί γιά τά ἀρνητικά τους ἀποτελέσματα. Γενικά, ἡ παράβαση ἐπιφέρει τήν «ἀπορία» (δυστυχία, συμφορά). Εἰδικότερα, οἱ παραβάτες τῶν θείων ἐντολῶν θά σπέρνουν, ἀλλά οἱ ἐχθροί τους θά θερίζουν καί θά ἀπολαμβάνουν τούς καρπούς. Ἡ προστασία τοῦ Θεοῦ θά τούς ἐγκαταλείψει, θά νικηθοῦν ἀπό ἐχθρούς καί θά καταδιώκονται ἀπ’ αὐτούς, ἀλλά θά φεύγουν καταδιωκόμενοι, ἀκόμη κι ἄν κανείς δέν θά τούς καταδιώκει. Θά συντριβεῖ ἡ ἔπαρση τῆς ἀλαζονείας τους. Ὁ οὐρανός θά γίνει σάν σίδερο καί ἡ γῆ σάν χαλκός, δηλ. θά σκληρύνουν ἔναντι τοῦ ἀνθρώπου, θά εἶναι ἐχθρικοί καί δέν θά συμβάλλουν στήν καρποφορία. Ἄσκοπα οἱ ἄνθρωποι θά δαπανοῦν τίς δυνάμεις τους στήν καλλιέργεια τῆς γῆς, ἡ ὁποία δέν θά ἀποδίδει καρπούς, ὅπως ἀκριβῶς θά συμβαίνει καί μέ τά καρποφόρα δένδρα. Τά ἄγρια θηρία θά ἐπιτίθενται καί θά ἐξοντώνουν τά ζῷα τῶν ποιμνίων, τούς δέ ἀνθρώπους θά ἀποδεκατίσει ὁ ἐπερχόμενος πόλεμος. Ὁ τόπος θά ἐρημωθεῖ καί οἱ κατοικίες ἐπίσης θά ἐρημωθοῦν. Καταλήγοντας, διαβεβαιώνει ὁ Θεός τούς παραβάτες τῶν ἐντολῶν Του ὅτι, ἐπειδή φερθήκατε ἀπέναντί μου μέ δολιότητα, θά σᾶς φερθῶ κι ἐγώ μέ ἀντίστοιχο θυμό. Αὐτά, λέει καί διαβεβαιώνει ὁ Κύριος, ὁ ἅγιος Θεός τοῦ Ἰσραήλ!

Συμπερασματικές παρατηρήσεις: Μέ ἁπλό τρόπο καί μέσῳ τοῦ παραδείγματος τοῦ ὑλικοῦ πλούτου καί τῆς ὑλικῆς εὐημερίας ὁ Θεός διδάσκει τόν Λαό Του, ὅτι ὅποιος εἶναι ἑνωμένος μέ Αὐτόν (τόν Θεό) ἀπολαμβάνει κάθε ἀγαθό καί ὅποιος εἶναι χωρισμένος ἀπό τόν Θεό ὑφίσταται κάθε κακό. Τά ὑλικά ἀγαθά καί ἡ ὑλική εὐημερία εἶναι ἁπλές ἐνδείξεις γιά τήν ἀπόλαυση τῶν πνευματικῶν, ἀφθάρτων καί αἰωνίων ἀγαθῶν. «Σημεῖο» ἤ ὁρατή ἔνδειξη τῆς ἑνώσεως μέ τόν Θεό εἶναι ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν Του. Τό ἴδιο ἀκριβῶς δίδαξε καί ὁ Χριστός καί τό ἴδιο ἀκριβῶς ἰσχύει καί γιά τή σχέση μας μέ τόν Χριστό: «Ἐν τούτῳ ἐγνώκαμεν ὅτι γινώσκομεν αὐτόν (τόν Χριστόν), ἐάν τάς ἐντολάς αὐτοῦ τηρῶμεν. Ὁ λέγων ἔγνωκα αὐτόν, καί τάς ἐντολάς αὐτοῦ μή τηρῶν, ψεύστης ἐστι, καί ἐν τούτῳ ἡ ἀλήθεια οὐκ ἔστιν... Ἐν τούτῳ γινώσκομεν ὅτι ἐν αὐτῷ ἐσμεν» (Α' Ἰω. 2, 3-5). 

(«Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», Πρόγραμμα Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Βασιλείου Τριπόλεως. Ὑπεύθυνος π. Σωτήριος Ὀ. Ἀθανασούλιας. Περίοδος Β΄, ἔτος 2024-2025).