Εισαγωγή στη νέα θεματική ενότητα

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Α' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου Θ', ἔτους 2014-2015.

Εἰσαγωγικά: Τό Θεολογικό Πρόγραμμα «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» σέ μιά νέα (ἔνατη) θεματική ἑνότητα. Ὁ σκοπός καί τό περιεχόμενο τοῦ Προγράμματος: Νά ἐμβαθύνει στά ζητήματα Ὀρθοδόξου πίστεως καί ζωῆς. Νά προσεγγίσει τήν οὐσία τῆς Ὀρθόδοξης πνευματικότητας. Νά ἀπαντήσει σέ διαχρονικά καί αἰώνια προβλήματα τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης («ὑπαρξιακά» ἐρωτήματα). Νά ἀπαντήσει σέ σύγχρονα προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ οὐσιαστική ταυτότητα (σύμπτωση) «ὑπαρξιακῶν» καί σύγχρονων ἀνθρώπινων προβλημάτων. Τό νόημα τῆς ζωῆς καί τῆς ὕπαρξης, ὡς τό κατ’ ἐξοχήν ἀνθρώπινο πρόβλημα. Οἱ θρησκεῖες καί ἡ φιλοσοφία ἐπιχειροῦν νά ἀπαντήσουν στά αἰώνια ἐρωτήματα. Ὁ Χριστός ἀπαντᾶ πραγματικά σ’ αὐτά τά ἐρωτήματα. Οἱ ἀπαντήσεις τῆς λογικῆς (φιλοσοφίας) καί τῆς φαντασίας (θρησκειῶν) καί οἱ ἀπαντήσεις τῆς Ἀποκαλύψεως (Θεολογικές ἀπαντήσεις). Ὁ Χριστός ἀποκαλυπτόμενος στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη (Ἐνανθρώπηση, Ἐκκλησία).

Οἱ προηγούμενες θεματικές ἑνότητες: Γενικά θέματα - ἑνότητες, στό πλαίσιο τοῦ περιεχομένου τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος: α) Τό περί Θεοῦ ἐρώτημα ἐντός καί ἐκτός τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. β) Ὁ Θεός τῆς χριστιανικῆς πίστεως (ἡ ἀλήθεια γιά τήν Ἁγία Τριάδα). γ) Ἡ εἴσοδος τοῦ «Πρωτοτόκου εἰς τήν οἰκουμένην» (τό πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ). δ) Ἡ Ἐκκλησία, ὡς Σῶμα τοῦ Ζῶντος Χριστοῦ. ε) Ὁ Χριστός προσφερόμενος καί διαδιδόμενος «ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καί σωτηρίας» (ἡ Θεία Λειτουργία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας). στ) Μιά πατερική προσέγγιση τῆς οὐσίας τῆς πίστεως: Ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ (1296-1359 μ.Χ.). ζ) Ἡ θεραπευτική τῶν πνευματικῶν νοσημάτων (τά ἀνθρώπινα πάθη καί ἡ θεραπεία τους). η) Μιά ἀσκητικοπατερική μαρτυρία γιά τή θεραπεία τῶν παθῶν: Ἡ ἀσκητική διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος (525-610 μ.Χ.).

«Δογματική καί ἠθική»: Ἡ θεραπεία τῆς νοσούσης ἀνθρώπινης προσωπικότητος (ἡ Ὀρθόδοξη πράξη), ἔχει μιά θεμελιώδη προϋπόθεση: τήν Ὀρθόδοξη πίστη. Ἡ ἀξία τῆς ὀρθῆς πίστης ἔγκειται στό ὅτι ὁδηγεῖ στή σωτηρία, στήν κοινωνία μέ τόν Θεό. Ἡ ὀρθή πίστη ὡς δείκτης τῆς ὁδοῦ πρός τόν σώζοντα καί ἀληθινό Θεό. Ἄν ἡ πίστη δέν λειτουργεῖ ἔτσι (ὡς δείκτης πρός τόν Θεό), τότε καταπίπτει στό ἐπίπεδο μιᾶς ἀνθρώπινης ἰδεολογίας ἤ φιλοσοφίας, χωρίς πραγματική (σωτηριώδη) ἀξία. Ἀλλά καί ἡ πράξη, ἡ ὁποία δέν προϋποθέτει ὀρθή πίστη, εἶναι πράξη χωρίς νόημα καί χωρίς σωτηριώδη ἀποτελέσματα. Ἡ Ὀρθοδοξία ὡς «λόγος ἔμπρακτος καί πρᾶξις ἐλλόγιμος». Ἡ «αἵρεσις», ὡς ἀλλοίωσις τῆς ὀρθῆς πίστεως, μέ ἀποτέλεσμα τήν ἐκτροπή ἀπό τήν ὁδό πού ὁδηγεῖ στόν Θεό καί τήν ἔκπτωση ἀπό τή σωτηρία. Ἡ γνώση τῶν αἱρέσεων (παλαιότερων καί σύγχρονων), ὡς ὁδηγός πρός ἀκριβέστερη γνώση τῆς ὀρθῆς πίστεως.

Ἡ νέα (Θ') θεματική ἑνότητα: Μία ἀπό τίς αἱρετικές θεωρήσεις τοῦ Χριστιανισμοῦ μέ πολλαπλές ἐκδοχές: Ὁ Χριστιανισμός τῆς Δύσεως, ὡς αἱρετική ἐκδοχή τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ρωμαιοκαθολικισμός (Παπισμός) καί Προτεσταντισμός. Ἡ ἱστορική διαφοροποίηση τοῦ Δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπό τήν «καθ’ ὅλου» Ἐκκλησία. Τό μέγα Σχίσμα τοῦ 1054 καί οἱ προϋποθέσεις του. Ἡ ἀναγκαία ἀναφορά σέ ἱστορικά δεδομένα καί συνθῆκες. Οἱ μετά τό Σχίσμα ἱστορικές ἐξελίξεις στή Δύση. Ἡ κυριαρχία τῆς ἀριστοτελικῆς φιλοσοφίας καί ὁ Μεσαίωνας (στ' - ιε' αἰ.). Ἡ Μεταρύθμιση (Προτεσταντισμός) τοῦ ιστ' αἰ.: Μαρτῖνος Λούθηρος (1483-1546), Ἰωάννης Καλβῖνος (1509-1564) καί Οὔλριχ Σβίγγλιος (1484-1531). Ὁ συνεχιζόμενος κατακερματισμός τοῦ Δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ καί τό σύγχρονο «χαρισματικό κίνημα». Τό ἐνδιαφέρον καί ἡ ἐπικαιρότητα τοῦ θέματος. Ἡ ἐπικυριαρχία τοῦ λεγόμενου «δυτικοῦ πολιτισμοῦ» στόν σύγχρονο κόσμο. Ὁ «δυτικός πολιτισμός» ὡς ἀποκύημα τοῦ ἀλλοτριωμένου Δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἡ ἀπόληξή του στήν ἄρνηση τοῦ Θεοῦ καί στόν σύγχρονο μηδενισμό. Οἱ δυτικές ἐπιδράσεις στόν Ὀρθόδοξο χῶρο. Ἡ «βαβυλώνια αἰχμαλωσία» τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογίας (π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ). Οἱ ἐπιδράσεις στήν Ὀρθόδοξη πίστη: α) Ἡ ἐκφιλοσόφιση τῆς πίστεως, β) Ὁ ἀπολογητικός χαρακτῆρας. Οἱ ἐπιδράσεις στήν Ὀρθόδοξη πράξη: α) Ἡ μεταβολή τῆς Ὀρθοδοξης θεραπευτικῆς πράξης σέ «χριστιανική ἠθική» (σύστημα ἐντολῶν καί ἀπαγορεύσεων). β) Ἡ εἰσβολή τοῦ προτεσταντικοῦ «πιετισμοῦ» στόν Ὀρθόδοξο χῶρο.