«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Προφητείες περί του Ιησού Χριστού

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Ζ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ Ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ εἶναι τό μεγαλύτερο γεγονός στήν ἱστορία τοῦ κόσμου: «τό πάντων καινῶν καινότατον, τό μόνον καινόν ὑπό τόν ἥλιον» (ἅγ. Ἰωάννης Δαμασκηνός). Ὁ Θεός εἰσβάλλει στόν κόσμο καί στήν ἱστορία, γίνεται μέρος τοῦ κόσμου καί τῆς ἱστορίας, ὄχι γιά νά ἀφομοιωθεῖ ἀπό αὐτά (νά «ἐκκοσμικευθεῖ»), ἀλλά γιά νά μεταβάλλει ριζικά τόν κόσμο καί τήν ἱστορία. Τό μέγα αὐτό ἱστορικό γεγονός δέν ἐμφανίζεται «αἴφνης» στόν κόσμο, ἀλλά προφητεύεται. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι τό μόνο ἱστορικό πρόσωπο, τοῦ ὁποίου ἡ ἔλευση, ἡ ζωή καί τό ἔργο προφητεύονται. Πολλούς αἰῶνες πρίν, τό ἴδιο Πρόσωπο, ὡς Ἄσαρκος Λόγος, εἶχε ἀποκαλύψει τόν Ἑαυτό Του σέ κάποιους, ὅταν ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα ἦταν «λαός καθήμενος ἐν σκότει». Πρόκειται γιά τούς Δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Κάποιοι ἀπ’ αὐτούς εἶχαν τιμηθεῖ μέ ὑπερφυσικά χαρίσματα, μέ κορυφαῖο τό χάρισμα τῆς προφητείας. Οἱ Προφῆτες, μαζί μέ τούς Πατριάρχες τοῦ Ἰσραήλ, εἶναι ἡ κορυφή τῶν ἱερῶν προσώπων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Μέ τήν ἔμπνευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔβλεπαν τά μέλλοντα, τά «ἐγγύς» (γεγονότα ἱστορικά, πού συνέβησαν στήν ἐποχή τους) καί τά «μακράν», κυρίως τά «μακράν», καί εἰδικότερα, τό Πρόσωπο, τό ἔργο καί τήν ἐποχή τοῦ Μεσσία (Ἰησοῦ Χριστοῦ). Ἡ ἐποχή αὐτή («τό πλήρωμα τοῦ χρόνου») ἔφτασε, καί οἱ περί τοῦ Χριστοῦ προφητεῖες ἐκπληρώθηκαν ὅλες: ὁ Χριστός γεννήθηκε, ἔζησε, ἔδρασε, σταυρώθηκε, ἀναστήθηκε κ.λπ. «κατά τάς Γραφάς», δηλ. ὅπως ἀκριβῶς εἶχαν δεῖ καί εἶχαν γράψει οἱ Προφῆτες! Ἡ Ἐκκλησία, ὅταν ἑορτάζει κορυφαῖα γεγονότα τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ, ὅπως ἡ Γέννηση, ἀνατρέχει σ’ αὐτές τίς προφητεῖες καί τίς ἐντάσσει στίς Ἀκολουθίες της. Τρεῖς χαρακτηριστικές προφητεῖες, μεταξύ ἄλλων, ἀναφέρονται στή Γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Τίς συναντᾶμε στίς Ἀκολουθίες τῶν Μεγάλων Ὡρῶν τῆς παραμονῆς τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Ἑορτῆς.

Οἱ Προφῆτες τῆς Ἐνανθρωπήσεως: Οἱ δύο ἀπό τίς προφητεῖες αὐτές εἶναι τοῦ Ἡσαΐα (765-700 π.Χ.). Ὁ Προφήτης ἔζησε 700 χρόνια π.Χ, στό Νότιο Βασίλειο (Ἰούδα) ἐπί Βασιλέων Ἀζαρίου (787-736), Ἰωάθαμ (736-741), Ἄχαζ (741-725) καί Ἐζεκίου (725-697). Θεωρεῖται ὁ κορυφαῖος τῶν Προφητῶν (μαζί μέ τόν προφήτη Ἠλία, ὁ ὁποῖος δέν παρέδωσε γραπτό προφητικό ἔργο). Τό βιβλίο του εἶναι τό μεγαλύτερο σέ ἔκταση τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Κλήθηκε στό προφητικό ἔργο περί τό 736 π.Χ. Συμβούλευσε καί ἤλεγξε Βασιλεῖς, στιγμάτισε τήν ἔκλυση τῶν ἠθῶν τῆς ἐποχῆς του, κήρυξε μετάνοια καί ἐπιστροφή στόν Θεό καί, κατά τήν Παράδοση, μαρτύρησε μέ πριονισμό. Προφήτευσε γεγονότα, πού ἐκπληρώθηκαν στήν ἐποχή του, ἀλλά κυρίως τήν ἔλευση, τό ἔργο καί τό Πάθος τοῦ Μεσσία, μέ ἀρκετές λεπτομέρειες, ὥστε οἱ προφητεῖες του ἔχουν χαρακτηρισθεῖ «εὐαγγέλιο» καί ὁ ἴδιος «πέμπτος εὐαγγελιστής». Ἡ τρίτη προφητεία εἶναι τοῦ Μιχαία (725). Ὁ Πρόφητης εἶναι σύγχρονος τοῦ Ἡσαΐα, ἔδρασε στόν ἴδιο χῶρο (Νότιο Βασίλειο - Ἰούδα) ἐπί Βασιλέων Ἰωάθαμ, Ἄχαζ καί Ἐζεκίου, κατά τόν ἴδιο περίπου τρόπο, ἀνήκει στούς λεγομένους «μικρούς Προφῆτες» καί προφήτευσε τόν τόπο τῆς γεννήσεως τοῦ Μεσσία, τήν πόλη Βηθλέεμ.

Ἡ προφητεία γιά τόν Ἐμμανουήλ (Ἡσ. 7,10-16, 8,1-4, 8,8-10): Τό ἀπόσπασμα ἀποτελεῖται ἀπό δύο μέρη (δύο προφητεῖες), πού σχετίζονται μεταξύ τους: α) στίχ. 7, 10-16 καί β) στίχ. 8, 1-4 καί 8, 8-10. Τό ἱστορικό πλαίσιο: Δύο Βασιλεῖς κινοῦνται ἐναντίον τοῦ ἄβουλου, ἄπειρου καί ὀλιγόπιστου Βασιλέως τοῦ Ἰσραήλ Ἄχαζ, ὁ ὁποῖος πανικοβάλλεται καί ἐπιχειρεῖ νά συμμαχίσει μέ τό πιό ἐπικίνδυνο ἔθνος τῆς περιοχῆς, τούς Ἀσσυρίους, προσφέροντας βέβαια, ὑποτέλεια. Στό πρῶτο μέρος ὁ Ἡσαΐας ἐμφανίζεται στόν Ἄχαζ καί ἐπιχειρεῖ νά τόν πείσει ὅτι θέλημα Θεοῦ εἶναι νά ἀντισταθεῖ καί ὅτι, ἄν άντισταθεῖ, θά νικήσει μέ τή συμμαχία τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖνος δέν πείθεται καί ὁ Θεός τοῦ παρέχει μιά νέα δυνατότητα: οἱ λόγοι τοῦ Προφήτη μποροῦν νά ἐπιβεβαιωθοῦν μέ «σημεῖο» (θαῦμα), εἴτε ἀπό τόν ἅδη (π.χ. ἀνάσταση νεκροῦ), εἴτε ἀπό τόν οὐρανό. Ὁ Ἄχαζ ἀποφεύγει, ὑποκρινόμενος εὐσέβεια: δέν πρόκειται νά «πειράσω» (νά θέσω σέ δοκιμασία, νά προκαλέσω) τόν Θεό. Ὁ Προφήτης, ἀγανακτισμένος, στρέφεται πρός τόν Λαό (τούς παρευρισκομένους) καί διαμαρτύρεται ὅτι Βασιλιάς καί Λαός ἀντιτίθενται καί προκαλοῦν ὄχι μόνο τούς ἀνθρώπους (Προφῆτες), ἀλλά καί τόν ἴδιο τόν Θεό. Ἀφοῦ δέν θέλουν ἐκεῖνοι, ὁ ἴδιος ὁ Θεός δίνει «σημεῖο», ὄχι βέβαια στό παρόν, ἀλλά στό μακρυνό μέλλον: Ἡ Παρθένος θά μείνει ἔγκυος, ὄχι ὁποιαδήποτε παρθένος, ἀλλά ἡ μία καί μοναδική. Θά γεννήσει Υἱό, ὁ Ὁποῖος θά ὀνομαστεῖ «Ἐμμανουἠλ». Τό ὄνομα εἶναι συμβολικό, σημαίνει «μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεός» («ὁ Θεός εἶναι μαζί μας», «ὁ Θεός βρίσκεται ἀνάμεσά μας!, Ματθ. 1,23). Βούτυρο καί μέλι εἶναι οἱ παιδικές τροφές τῆς ἐποχῆς, δηλ. τό Παιδί θά ἀναπτυχθεῖ ὅπως κάθε ἄνθρωπος, ἀλλά εἶναι καί σύμβολο ἀφθονίας καί εὐημερίας, ἐδῶ πνευματικῆς τῆς νέας ἐποχῆς τοῦ Μεσσία. Αὐτός ὁ Ἐμμανουήλ δέν θά ἔχει καμία ἐμπειρία τοῦ κακοῦ (θά εἶναι ἀπολύτως ἀναμάρτητος). Στό δεύτερο μέρος προαναγγέλεται μεγάλη προφητεία μέ τρία γεγονότα: α) Μέ τόν «καινό τόμο», δηλ. βιβλίο - πινακίδα, πού θά γραφτεῖ ὁ τίτλος τῆς προφητείας σέ κοινή θέα: «Αὐτός πού ἐπείγεται νά λαφυραγωγήσει». β) Μέ τούς δύο ἐπισήμους μάρτυρες, τόν Οὐρία, τόν τότε Ἀρχιερέα, καί τόν Ζαχαρία. γ) Μέ τό ὄνομα τοῦ υἱοῦ του: «Γρήγορα λαφυραγώγησε, μέ βία λεηλάτησε». Ἡ προφητεία ἀναφέρεται στή συντριβή τῶν Βασιλέων τῆς Δαμασκοῦ (732) καί τῆς Σαμαρείας (722, ὁριστική κατάλυση τοῦ Βορείου Βασιλείου) ἀπό τούς Ἀσσυρίους καί στήν ὑποταγή μέ φόρο τῆς Ἱερουσαλήμ (π. 711) σ’ αὐτούς. Τά προφητευόμενα γεγονότα θά συμβοῦν πολύ γρήγορα: πρίν τό παιδί μάθει νά λέει «πατέρα» καί «μητέρα»! Εὐθὐς ὀ Προφήτης στρέφει τήν προσοχή του στόν Ἐμμανουήλ: Τελικά, «ὁ Θεός εἶναι μαζί μας» (θά εἶναι μαζί μας)! Ἄς γνωρίσουν ὅλα τά ἔθνη, ὅτι θά νικηθοῦν. Ἄς γίνει γνωστό αὐτό ὡς τά πέρατα τῆς γῆς. Οἱ ἰσχυροί ὅλοι θά νικηθοῦν. Ἄν ὑπερισχύσουν προσωρινά, πάλι θά νικηθοῦν. Ὅ,τι κι ἄν σχεδιάζουν, θά ματαιωθεῖ. Ὅ,τι καί ἄν λένε, δέν πρόκειται νά συμβεῖ. Καί ὅλα αὐτά, ἐπειδή ὁ Θεός (θά) εἶναι μαζί μας!

Ὁ Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος (Ἡσ. 9, 6-7): Σέ ἄλλη περίπτωση, ἐνῶ ὁ Προφήτης βλέπει τήν ἀνθρωπότητα ὁλόκληρη ὡς «λαό πορευόμενο ἐν σκότει» καί κατοικοῦντα «ἐν χώρᾳ καί σκιᾷ θανάτου» (9,2), βλέπει ταυτόχρονα «Φῶς μέγα» νά λάμπει σ’ αὐτή τή δεινή κατάσταση. Ποιό εἶναι αὐτό τό Φῶς; Ἕνα Παιδί, πού θά γεννηθεῖ καί θά μᾶς δωρηθεῖ! Προφανῶς, διαφορετικό ἀπό τά ἄλλα παιδιά: «Παιδίον νέον» (παράδοξο!). Τήν ἐξουσία θά τήν ἔχει ὁλοκληρη πάνω του, δηλ. δέν θά τήν ἀντλεῖ ἀπό κάπου ἀλλοῦ. Τό «ὄνομά» του (οἱ ἰδιότητές Του) θά εἶναι «Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος». Ὄχι κάποιος ἀπό τούς κτιστούς ἀγγέλους, ἀλλά ἐκεῖνος πού ἐξαγγέλλει, λέγει, ἀποκαλύπτει, φανερώνει τή βούληση τοῦ Θεοῦ - τό ἀντίστοιχο τοῦ ὅρου «Λόγος» τοῦ Θεοῦ στήν Καινή Διαθήκη. «Θαυμαστός Σύμβουλος». Θά ἔχει τήν ἴδια ἀκριβῶς βούληση (σκέψη, γνώμη) μέ τόν Θεό. «Θεός Ἰσχυρός». Θά εἶναι ὁ ἴδιος Θεός παντοδύναμος. Κανένας ἀπό τούς κτιστούς ἀγγέλους δέν ἀποκαλεῖται «Θεός Ἰσχυρός»! «Ἐξουσιαστής». Μέ πλήρη ἐξουσία. «Ἄρχων Εἰρήνης». Ἡ παρουσία του θά εἶναι παντοῦ εἰρηνική. Ἡ Γέννησή του θά φέρει «ἐπί γῆς εἰρήνη». Δι’ αὐτοῦ ὁ Θεός θά εἰρηνεύσει τούς ἄρχοντες - ἐξουσιαστές τῆς γῆς, ὁ Ἴδιος θά ἔχει εἰρήνη (ἤ μᾶλλον θά εἶναι ἠ πηγή τῆς εἰρήνης) καί ἡ εἰρήνη του δέν θά ἔχει τέλος. «Πατήρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος». Ἐπίκεντρο τῆς μεσσιανικῆς ἐποχῆς. «Μέλλων αἰών», γιά τήν ἀκρίβεια, εἶναι ἡ ἐποχή, πού ἀρχίζει μετά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ ἤ ἡ «Βασιλεία τοῦ Θεοῦ» ἤ ἡ «Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν». Μεγάλη θά εἶναι ἡ ἐξουσία Του. Θά καθήσει στόν θρόνο τοῦ Δαυίδ, θά ἀποκαταστήσει τή βασιλεία του, καί θά κυβερνήσει μέ δικαιοσύνη, ἀπό τώρα καί γιά πάντα: ἡ Βασιλεία Του δέν θά ἔχει τέλος. Ὅλα αὐτά θά τά ἐνεργήσει ἡ φλογερή ἀγάπη τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ.

Ἡ προφητεία γιά τή Βηθλεέμ (Μιχ. 5,1-3): Ὁ προφήτης Μιχαίας βλέπει τήν Βηθλεέμ, πόλη ἄσημη στήν ἐποχή του μεταξύ τῶν πόλεων τοῦ Ἰσραήλ (ὡστόσο, πόλη ἱστορική, γιατί ἀπό ἐκεῖ καταγόταν ὁ Προφήτης καί Βασιλεύς Δαβίδ), νά παύει νά εἶναι ἄσημη, γιατί ἀπό αὐτήν θά προέλθει Ἐκεῖνος πού θά γίνει ὁ Ἡγέτης τοῦ Ἰσραήλ, ὁ κατ’ ἐξοχήν Ἡγέτης. Ἡ καταγωγή Του θά εἶναι πανάρχαια, αἰώνια! Ὁ Κύριος θά ἐπιτρέψει νά τόν περιμένει ὁ λαός, μέχρι ἡ ἔγκυος νά γεννήσει τό Παιδί. Τότε οἱ διασκορπισμένοι θά ἐπιστρέψουν καί θά ἑνωθοῦν μέ τούς δικούς τους. Ὁ δέ Κύριος θά σταθεῖ, θά ἐπιθεωρήσει καί, μέ τή δύναμή Του, θά ὁδηγήσει τόν λαό Του, ὅπως ὁ ποιμένας ἐπιθεωρεῖ καί ὁδηγεῖ τό κοπάδι του. Κι αὐτοί θά ζήσουν μέσα στήν ἔνδοξη παρουσία τοῦ Κυρίου τοῦ Θεοῦ τους, γιατί τώρα πιά θά δοξαστοῦν ὡς τά πέρατα τῆς γῆς. 

(«Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», Πρόγραμμα Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Βασιλείου Τριπόλεως. Ὑπεύθυνος π. Σωτήριος Ὀ. Ἀθανασούλιας. Περίοδος Β΄, ἔτος 2024-2025).