Το πρόσωπο του Αντιχρίστου στην Ορθόδοξη Παράδοση

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Θ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΑ', ἔτους 2016-2017.

Οἱ βιβλικές μαρτυρίες: Ἡ ἐμφάνιση τοῦ Ἀντιχρίστου, ὡς τό κατ’ ἐξοχήν «σημεῖον» τῆς Β' Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ. Ἡ «Ἀντιχριστολογία», ὡς παράρτημα ἤ παρένθεση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐσχατολογίας καί Χριστολογίας. Περί Ἀντιχρίστου μαρτυρεῖ σαφῶς ἡ Ἁγία Γραφή. Τό «βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως» τοῦ προφήτου Δανιήλ (9,27, 12,11) καί ἡ σχετική μαρτυρία τοῦ Ἰησοῦ (Ματθ. 24,15, Μάρκ. 13,14). Οἱ ἀναφορές τῶν ἀποστόλων Παύλου (Β' Θεσ. 2, 3-12) καί Ἰωάννου (Α' Ἰω. 1,17, 2,18, 2,22, 4,3). Οἱ συμβολικές περιγραφές τῆς Ἀποκαλύψεως: τό «ἐκ τῆς θαλάσσης θηρίον» (Ἀποκ. 13, 1-18), ἡ «Βαβυλών» (Ἀποκ. 17, 1-18) κ.ἄ. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας (Ἰππόλυτος Ρώμης, Κύριλλος Ἱεροσολύμων, Ἰωάννης Δαμασκηνός, Ἀνδρέας Καισαρείας, Ἀρέθας Καισαρείας κ.ἄ.) διευκρινίζουν καί ἑρμηνεύουν τίς σχετικές βιβλικές μαρτυρίες.

Τό πρόσωπο τοῦ Ἀντιχρίστου: Εἶναι τό πρόσωπο, πού θά ἐμφανιστεῖ πρίν τή Β' Παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Καλεῖται «Ἀντίχριστος», ἐπειδή θά ἐμφανιστεῖ ὡς ὁ Χριστός ἤ ἀντί τοῦ Χριστοῦ ἤ μέ «ἰδιότητες» τοῦ Χριστοῦ (π.χ. θά ἀπαιτήσει νά λατρεύεται ὡς θεός). Ὡστόσο, οὔτε ὁ Χριστός θά εἶναι, οὔτε ἐν ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ θά ἔλθη. Τί ἐνδέχεται νά εἶναι τό πρόσωπο αὐτό: α) Ὁ ἴδιος ὁ Σατανᾶς (ὁ Ἑωσφόρος) ἤ ἕνας τῶν πονηρῶν ἀγγέλων, μέ ἀνθρώπινη μορφή. β) Ἐνσάρκωση τοῦ Σατανᾶ σέ ἀνθρώπινο πρόσωπο, κατά τό πρότυπο τῆς Ἐνσαρκώσεως τοῦ Χριστοῦ. γ) Μιά «συλλογική προσωπικότητα» - προσωποποίηση τοῦ κακοῦ. δ) Συγκεκριμένος ἀνθρωπος, ὁ ὁποῖος θά διαθέτει ὁλόκληρη τή δύναμη τοῦ Σατανᾶ. Κατά τούς ἁγίους Πατέρες, ἰσχύει μόνο ἡ δ' περίπτωση, ὁ δέ ἀπ. Παῦλος τόν ἀποκαλεῖ «ἄνθρωπον τῆς ἁμαρτίας», τοῦ ὁποίου ἡ παρουσία θά εἶναι «κατ' ἐνέργειαν τοῦ σατανᾶ ἐν πάσῃ δυνάμει» (Β' Θεσ. 2, 3-9). Ἡ ἀνθρώπινη προέλευση τοῦ Ἀντιχρίστου εἶναι συγκεκριμένη: θά εἶναι πρόσωπο γεννημένο «ἐκ πορνείας», ἑβραϊκῆς καταγωγῆς, ἀπό τή φυλή Δάν.

Ἡ ἐποχή τοῦ Ἀντιχρίστου: Ὁ ἔσχατος Ἀντίχριστος καί οἱ πολλοί «ἀντίχριστοι» (τύποι ἤ πρόδρομοι) τοῦ ἐσχάτου Ἀντιχρίστου (τό ἤδη ἐνεργούμενο «μυστήριον τῆς ἀνομίας»). Χαρακτηριστικοί πρόδρομοι: ὁ Ἀντίοχος Δ' Ἐπιφανής (215-164 π.Χ.), ὁ Νέρων (37-68 μ.Χ.) κ.ἄ. Τό (ἄγνωστο) ἐμπόδιο τῆς ἐμφανίσεως τοῦ ἐσχάτου Ἀντιχρίστου: «τό κατέχων» ἤ «ὁ κατέχων» (Β' Θεσ. 2, 6-7). Ἡ προέλευση τοῦ Ἀντιχρίστου: «ἐκ τῆς θαλάσσης», δηλ. ἀπό τήν ἀστάθεια - ἀβεβαιότητα τοῦ κόσμου, ἀπό μιά παγκόσμια κρίση. Ὑποτιθέμενος χαρισματικός ἡγέτης, ὑποσχόμενος τήν ἐπίλυση ὅλων τῶν προβλημάτων. Τό «ἐκ τῆς γῆς θηρίον» (ὁ «ψευδοπροφήτης») καί ἡ προετοιμασία τῆς κυριαρχίας τοῦ Ἀντιχρίστου: παγκοσμιοποίηση, κοινές δομές, παγκοσμιοποιημένη οἰκονομία. Ὁ «ψευδοπροφήτης», ὡς «συλλογική προσωπικότητα» - πρόσωπα καί συστήματα, ἐργαζόμενα ὑπέρ τοῦ Ἀντιχρίστου. Ἡ διάρκεια τῆς ἐποχῆς τοῦ Ἀντιχρίστου: μία ἑβδομάδα ἐτῶν διακρινόμενη σέ δύο ἴσα μέρη. Τό πρῶτο μέρος (3,5 ἔτη): ἡ ἀνάδειξη τοῦ Ἀντιχρίστου καί ἡ δράση τῶν δύο «μαρτύρων» τοῦ Θεοῦ (τῶν προφητῶν Ἠλία καί Ἐνώχ). Τό ἔργο τῶν δύο Προφητῶν: ἡ ἀποκάλυψη τῆς πραγματικῆς φύσεως τοῦ Ἀντιχρίστου. Ἡ θανάτωση (μαρτύριο) καί ἡ θαυμαστή ἀνάσταση τῶν δύο Προφητῶν (Ἀποκ. 11, 7-11). Τό δεύτερο μέρος (ἑπόμενα 3,5 ἔτη): ἡ βασιλεία τοῦ Ἀντιχρίστου («ἐδόθη αὐτῷ ἐξουσία ἐπί πᾶσαν φυλήν καί λαόν καί γλῶσσαν καί ἔθνος», Ἀποκ. 13,7) καί ὁ «πόλεμος μετά τῶν ἁγίων». Τό μεταβατικό σημεῖο: ἡ ἀπαίτηση τοῦ Ἀντιχρίστου νά λατρεύεται ὡς θεός καί ἡ βεβήλωση τοῦ Ναοῦ. Ἡ ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ τοῦ παλαιοῦ Νόμου (Σολομῶντος), ὡς «σημεῖον» τῆς Β' Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ. Ἡ «γυνή» καί ὁ «δράκων»: ὁ διωγμός τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ φυγή «εἰς τήν ἔρημον» (Ἀποκ. 12, 1-17).

Τό «χάραγμα» τοῦ Ἀντιχρίστου: Κατά τήν Ἀποκάλυψη (13, 16-18), ὁ Ἀντίχριστος θά δώσει «χάραγμα» (=τήν σφραγίδα του) σέ ὅσους τόν προσκυνήσουν. Τό «χάραγμα» αὐτό ἀποτελεῖ ἀπομίμηση τῆς αὐθεντικῆς «σφραγῖδος τοῦ Θεοῦ ζῶντος» (Ἀποκ. 7,2), μέ τήν ὁποία θά ἔχουν ἤδη σφραγισθεῖ οἱ «δοῦλοι τοῦ Θεοῦ», καί θά εἶναι: α) ἤ τό ὄνομα τοῦ «θηρίου», δηλ. ἕνα ὄνομα, τό ὁποῖο «ψηφιζόμενον» (μετατρεπόμενο σέ ἀριθμούς), δίδει τόν ἀριθμό χξστ΄ (666), ἤ β) ὁ ἀριθμός τοῦ «θηρίου», δηλ. ὁ ἀριθμός χξστ΄ (666). Τό ὄνομα τοῦ Ἀντιχρίστου παραμένει παντελῶς ἄγνωστο πρός τό παρόν. Γιά τήν ἐπιβολή τοῦ «χαράγματος» ἐργάζεται συστηματικά «ὁ ψευδοπροφήτης» («τό ἐκ τῆς γῆς θηρίον»). Ἡ θέση τοῦ «χαράγματος»: «ἐπί τῆς χειρός τῆς δεξιᾶς ἤ ἐπί τό μέτωπον». Ὁ σκοπός τοῦ «χαράγματος»: θά ἐπιτρέπει τίς συναλλαγές, ἡ δέ ἀπουσία του θά ἀποκλείει ἀπό κάθε συναλλαγή. Ὁ χρόνος τοῦ «χαράγματος»: τό «χάραγμα» θά δοθεῖ μετά τήν ἀνάδειξη τοῦ Ἀντιχρίστου, ὅταν ἐκεῖνος θά λάβει τήν ἐξουσία ἐπί τοῦ κόσμου. Ὡστόσο, ἤδη ἐνεργοῦν προδρομικές καταστάσεις ἤ φάσεις (ἡ προεργασία) τοῦ «χαράγματος». Ὁ χαρακτῆρας τοῦ «χαράγματος»: ἡ ἐντύπωση πού δίδει τό κείμενο τῆς Ἀποκαλύψεως εἶναι ὅτι ὁ χαρακτῆρας του θά εἶναι ἀνεξάλειπτος. Ἐπίσης, τό «χάραγμα θά εἶναι συνειδητό, δηλ. δέν θά δίδεται μέ ἐξαπάτηση καί χωρίς τή θέληση τοῦ λαμβάνοντος. Οἱ συνέπειες τοῦ «χαράγματος»: «Εἴ τις προσκυνεῖ τό θηρίον καί τήν εἰκόνα αὐτοῦ, καί λαμβάνει τό χάραγμα ἐπί τοῦ μετώπου αὐτοῦ ἤ ἐπί τήν χεῖρα αὐτοῦ, καί αὐτός πίεται ἐκ τοῦ οἴνου τοῦ θυμοῦ τοῦ Θεοῦ ... καί βασανισθήσεται ἐν πυρί καί θείῳ ἐνώπιον τῶν ἁγίων ἀγγέλων καί ἐνώπιον τοῦ ἀρνίου. Καί ὁ καπνός τοῦ βασανισμοῦ αὐτῶν εἰς αἰῶνας αἰώνων ἀναβαίνει, καί οὐκ ἔχουσιν ἀνάπαυσιν ἡμέρας καί νυκτός οἱ προσκυνοῦντες τό θηρίον καί τήν εἰκόνα αὐτοῦ, καί εἴ τις λαμβάνει τό χάραγμα τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ» (Ἀποκ. 14, 9-11). Ἡ «ὠφελιμότητα» τοῦ «χαράγματος»: Τό «χάραγμα» δέν θά εἶναι ἁπλῶς ἀνώφελο στήν παροῦσα ζωή, ἀλλά καί ἐξαιρετικά βλαπτικό, ἀφοῦ, κατά τήν Ἀποκάλυψη, Ἄγγελος «ἐξέχεε τήν φιάλην αὐτοῦ εἰς τήν γῆν· καί ἐγένετο ἕλκος κακόν καί πονηρόν ἐπί τούς ἀνθρώπους τούς ἔχοντας τό χάραγμα τοῦ θηρίου καί τούς προσκυνοῦντας τῇ εἰκόνι αὐτοῦ» (16,2).

Ἡ κατάργηση τοῦ Ἀντιχρίστου: Ὁ Ἀντίχριστος, ὡς «υἱός τῆς ἀπωλείας» (Β' Θεσ. 2,3), δέν ὁδηγεῖ μόνο ἄλλους στήν ἀπώλεια, ἀλλά πορεύεται καί ὁ ἴδιος στήν ἀπώλεια (καταστροφή). Εἶναι ἐξ ἀρχῆς προορισμένος νά καταστραφεῖ. Ἡ διάρκεια τῆς κυριαρχίας του εἶναι βραχεία (3,5 ἔτη). Ἡ δύναμή του εἶναι πανίσχυρη ὡς πρός ἡμᾶς, ἀλλά παντελῶς ἀνίσχυρη ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ἀντίχριστος θά καταργηθεῖ μέ τήν ἁπλή Παρουσία (ἐμφάνιση) τοῦ Χριστοῦ, ἤ κατά τόν ἀπ. Παῦλο, «τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ» (Β' Θεσ. 2,8), δηλ. μέ ἕνα ἁπλό φύσημα τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ἀποκάλυψη ἀναφέρεται στήν κατάργηση τοῦ Ἀντιχρίστου μέ χαρακτηριστικές εἰκόνες, ὅπως ὁ θερισμός καί ὁ τρυγητός τοῦ κόσμου (14, 14-20), ἡ ἐσχάτη μάχη (19, 11-21) κ.ἄ. Τό γεγονός προαναγγέλεται μέ τήν «πτώση τῆς Βαβυλῶνος», τῆς πρωτεύουσας τοῦ Ἀντιχρίστου (κεφ. 18). Τελικά, τό «θηρίον» (ὁ Ἀντίχριστος) καί ὁ «ψευδοπροφήτης» βάλλονται «ζῶντες ... εἰς τήν λίμνην τοῦ πυρός τήν καιομένην ἐν θείῳ» (19,20). Ἐκεῖ εἶναι ἡ θέση καί τοῦ ἴδιου τοῦ Σατανᾶ (Ἀποκ. 20,10), ἀφοῦ, κατά τή διαβεβαίωση τοῦ Κυρίου, «τό πῦρ τό αἰώνιον» εἶναι «ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καί τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ» (Ματθ. 25,41).