Η ανάσταση των νεκρών

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Ι' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΑ', ἔτους 2016-2017.

Ἀνάσταση νεκρῶν καί Ἐσχάτη Κρίσις: «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν»: Ἡ πίστη στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν (καί ὄχι ἁπλῶς στή μετά θάνατον ζωή), ὡς βασική στοιχεῖο τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καί ὡς προϋπόθεση εἰσόδου στήν Ἐκκλησία (ἤ ὡς τμῆμα τῆς βαπτισματικῆς ὁμολογίας). Ὁ φυσικός θάνατος, ὡς «ὕπνος», καί ὁ τόπος ταφῆς τῶν Ὀρθοδόξων, ὡς «Κοιμητήριον». Ἡ σύνδεση τῆς ἀναστάσεως μέ τή Μέλλουσα Κρίση. Ὁ χρόνος τῆς κοινῆς ἀναστάσεως: ἀμέσως πρό τῆς Β' Παρουσίας τοῦ Κυρίου. Οἱ βιβλικές μαρτυρίες. Ἡ μαρτυρία τοῦ Ἰησοῦ (Ἰω. 5, 25-29). Ἡ μαρτυρία τοῦ ἀποστόλου Παύλου (Α' Θεσ. 4, 13-17). Τό «πῶς» τῆς ἀναστάσεως: ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ (37, 1-14). Ἀνάσταση νεκρῶν = ἀνάσταση σωμάτων.

Τό ἀνθρώπινο σῶμα στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση: Ἡ Ὀρθόδοξη ἀντίληψη περί σώματος σέ ἀντιδιαστολή μέ ἰσχύουσες, πανίσχυρες καί ὑποτιμητικές γιά τό σῶμα ἀντιλήψεις, ὅπως: α) ἡ ἑλληνική (πλατωνική) ἀνθρωπολογία (τό σῶμα, ὡς «σῆμα» ἤ «δεσμωτήριον» τῆς ψυχῆς), β) ἡ μανιχαϊκή ἀνθρωπολογία (τό σῶμα, ὡς τό «κακόν» μέρος τοῦ ἀνθρώπου) καί γ) ἡ δυτική θεολογική ἀνθρωπολογία (ταύτιση τῆς ψυχῆς μέ τόν ὅλο ἄνθρωπο - περιφρόνηση τοῦ σώματος). Ἡ σύγχυση μεταξύ «σώματος» καί «σωματικοῦ φρονήματος» (ἁμαρτίας). Ἡ ὕπαρξη «ψυχικοῦ φρονήματος» (ψυχικῆς ἁμαρτίας) καί «ψυχικοῦ ἀνθρώπου» (ὑποταγμένου στά ψυχικά πάθη) παράλληλα μέ τόν «σαρκικό ἄνθρωπο» (τόν ὑποταγμένο στά σωματικά πάθη). Ὁ «πνευματικός ἄνθρωπος», ὡς ὑπέρβαση τόσο τοῦ «σαρκικοῦ», ὅσο καί τοῦ «ψυχικοῦ» ἀνθρώπου. Ἡ ψυχή, ὡς ἀφετηρία κάθε ἁμαρτίας. Τό περί ἀναστάσεως κήρυγμα, ὡς πλήρης ἀνατροπή τῆς ἑλληνικῆς ἀνθρωπολογίας. Τό σῶμα, ὡς δεύτερο συστατικό τοῦ ἀνθρώπου καί ὁ ἄνθρωπος, ὡς τό «συναμφότερον» σώματος καί ψυχῆς. Τό σῶμα, ὡς θεῖο δημιούργημα «καλόν λίαν» καί ὡς «ναός τοῦ ἐν ὑμῖν ἁγίου πνεύματος» (Α' Κορ. 6, 19). Ἡ μετοχή τοῦ σώματος τόσο στίς ἀρετές («δοξάσατε τόν Θεόν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν», Α' Κορ. 6,20), ὅσο καί στήν ἁμαρτία καί ἡ κατ’ ἐπέκτασιν μετοχή τόσο στίς ἀμοιβές, ὅσο καί στίς τιμωρίες. Ἡ πρόσληψη ἀπό τόν Χριστό ἀνθρωπίνου σώματος («σαρκωθέντα»): Τό σῶμα καθίσταται πλέον «τεθεωμένον». Ἡ ἄνοδος τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος «ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός» μέ τήν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου. Ἡ κοινωνία τοῦ τεθεωμένου Σώματος τοῦ Χριστοῦ στή Θεία Εὐχαριστία. Τά ἀποτελέσματα τῆς θεώσεως τοῦ σώματος: τά δεδοξασμένα λείψανα (=σώματα) τῶν Ἁγίων. Τά ἱερά λείψανα ὡς φορεῖς, ἀλλά καί πηγές τῆς ἀκτίστου Ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ (θείας Χάριτος).

Ὁ ἀναστάς Ἰησοῦς ὡς «ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων»: Αἰτία τῆς μελλούσης ἀναστάσεως τῶν σωμάτων εἶναι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ: οἱ νεκροί θά ἀναστηθοῦν, ἐπειδή ἀναστήθηκε ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος ἀναστήθηκε ὡς «ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων» (Α' Κορ. 15,20), δηλ. ὡς πρῶτος γιά νά ἀκολουθήσουν στήν ἀνάσταση ὅλοι οἱ ἄλλοι. Ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν θά εἶναι κοινή, ὡς ἀπόροια τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ἤ ὡς δωρεά τοῦ Ἀναστάντος σέ δικαίους καί ἁμαρτωλούς. Τότε θά καταργηθεῖ πλήρως ὁ «ἔσχατος ἐχθρός» τοῦ ἀνθρώπου, ὁ θάνατος (Α' Κορ. 25,26). Οὐσιαστικά, ὁ θάνατος ἔχει ἤδη καταργηθεῖ μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ ὅσοι ἀκολουθοῦν τόν ἀναστάντα Κύριο ἔχουν ὑπερβεῖ τόν πνευματικό θάνατο καί μετέχουν στήν «πρώτη ἀνάσταση» (τήν πνευματική). Ὡστόσο, ἰσχύει ἀκόμη ὁ σωματικός θάνατος, ὁ ὁποῖος θά καταργηθεῖ μέ τήν «δευτέρα ἀνάσταση» (τήν ἀνάσταση τῶν σωμάτων). Ἡ ἀνάσταση, ὡς ἀποκατάσταση τοῦ ἀνθρώπου στήν ὁλότητά του. Ἡ κατάσταση τῶν ἀναστημένων σωμάτων: α) Ὅλα τά σώματα τά ἐγερθοῦν ἄφθαρτα (κατάργηση τῆς φθορᾶς), ὅμως τά μέν σώματα τῶν δικαίων θά ἐγερθοῦν ἄφθαρτα καί δεδοξασμένα, ὅμοια μέ τό Σῶμα τοῦ ἀναστάντος Χριστοῦ, τά δέ σώματα τῶν ἁμαρτωλῶν θά ἐγερθοῦν ἄφθαρτα, ἀλλά μή δεδοξασμένα (ἤ μᾶλλον θά δέχονται τήν ἄκτιση Δόξα ἤ Ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ὡς «κόλασιν αἰώνιον»). β) Τά ἀναστημένα σώματα θά ἔχουν ὑπερβεῖ τά φυσικά καί ἀδιάβλητα πάθη (δηλ. δέν θά ἔχουν ἀνάγκη τροφῆς, ὕπνου κ.λπ). Τό ἀναστημένο σῶμα, ὡς «τό αὐτό καἰ οὐκ αὐτό», σέ σχέση μέ τό παρόν σῶμα (ἅγ. Χρυσόστομος). «Οὔπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα· οἴδαμεν δέ ὅτι ἐάν φανερωθῇ (ὁ Χριστός), ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα, ὅτι ὀψόμεθα αὐτόν καθώς ἐστι» (Α' Ἰω. 3,2).