Ασθένεια και θεραπεία στην Ορθοδοξία και στις αιρέσεις

ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ

ΠΡΩΤ.

ΣΩΤΗΡΙΟΥ Ο. ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΙΑ

Εἰσήγηση στήν Ἱερατική Σύναξη

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμητοῦ

τῆς 14ης Ἰανουαρίου 2015.

Σεβασμιώτατε καί πολυσέβαστε Ποιμενάρχα τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μητροπόλεως κ.κ. Δανιήλ, σεβαστοί πατέρες καί ἀδελφοί,

Εὐχαριστῶ ὅλους θερμά, ἰδιαίτερα ἐσᾶς, Σεβασμιώτατε, τόσο γιά τήν πρόσκληση ὅσο καί γιά τή μεγάλη τιμή νά εἶμαι σήμερα ἀνάμεσά σας, μεταξύ ἐκλεκτῶν πατέρων καί ἀγαπητῶν ἀδελφῶν, γιά νά σᾶς μεταφέρω σκέψεις καί προβληματισμούς ἀπό τή μικρή ἐμπειρία μου στόν τομέα τῆς ἀντιμετωπίσεως τῶν σύγχρονων αἱρέσεων καί παραθρησκευτικῶν ὁμάδων. Ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε, ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα ποιμαντικά προβλήματα, πού ἀντιμετωπίζει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας, εἶναι ἡ δράση διαφόρων αἱρετικῶν καί παραθρησκευτικῶν ὁμάδων μεταξύ τῶν πιστῶν μας, πρόβλημα ὄχι μόνο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ἀλλά καί τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας καί τῆς παγκόσμιας κοινότητας γενικότερα. Πολλοί ἔχουν ἐπιχειρήσει νά ἀντιμετωπίσουν αὐτό τό πρόβλημα, ἰδιαίτερα στό ἐξωτερικό, σέ ἐπίπεδο ἐθνικό, ἀλλά καί πανευρωπαϊκό. Ἄλλοι δέν ἔχουν συνειδητοποιήσει ἀκόμη τίς διαστάσεις του, ὅπως συμβαίνει στή χώρα μας, καί μάλιστα σέ φορεῖς καί ὀργανισμούς πού ἔχουν τήν εὐθύνη τῆς προστασίας τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τό προσεγγίζει καί τό ἀντιμετωπίζει μέ τόν δικό της τρόπο, ὁ ὁποῖος, συνήθως, διαφέρει ἀπό τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο τό ἀντιμετωπίζουν ἄλλοι φορεῖς, ὅπως ἡ Πολιτεία καί τό ἑκάστοτε νομικό σύστημα.

Πάντως, εἶναι γεγονός ὅτι ἡ δράση τῶν σύγχρονων αἱρέσεων ἀπειλεῖ νά ἀλλοιώσει ὅλους γενικά τούς τομεῖς τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς καί δέν περιορίζεται, πλέον, στά ὅρια τῆς λεγόμενης θρησκευτικῆς περιοχῆς ἤ θρησκευτικῆς σφαίρας. Ἕνας ἀπ’ αὐτούς τούς τομεῖς εἶναι καί ὁ τομέας τῆς ὑγείας, τόν ὁποῖο θά προσπαθήσουμε νά προσεγγίσουμε στήν παροῦσα εἰσήγηση, ἀπό τήν ἄποψη, βέβαια, τῆς ἀπειλῆς του ἀπό μή ὀρθόδοξες καί ἐπικίνδυνες θεραπευτικές μεθόδους καί τεχνικές. Πρέπει νά σημειωθεῖ ἐξ ἀρχῆς, ὅτι τό θέμα μέ τό ὁποῖο ἀσχολούμεθα εἶναι πάρα πολύ σοβαρό καί ἰδιαίτερα σύνθετο καί πολύπλοκο. Ἡ ὑγεία εἶναι πολυτιμότατο ἀγαθό τοῦ ἀνθρώπου. Κυριολεκτικά, εἶναι ζήτημα ζωῆς καί θανάτου! Ἀπό Ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστική ἄποψη, τά πράγματα δέν εἶναι ξεκάθαρα σέ κάθε περίπτωση. Στόν χῶρο τῆς ὑγείας δροῦν ὁμάδες καί ἐφαρμόζονται τεχνικές σαφῶς ἀσυμβίβαστες μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη, ἀλλά ὑπάρχουν καί τεχνικές, οἱ ὁποῖες, φαινομενικά, δέν εἶναι ἀσυμβίβαστες μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη· ἔτσι, τουλάχιστον, ἰσχυρίζονται ὅσοι τίς ἐφαρμόζουν. Γιά κάποιες ἀπ’ αὐτές ἔχουν διατυπωθεῖ σοβαρότατες ἐπιφυλάξεις ἀπό κληρικούς, θεολόγους καἰ ἄλλους ἐκκλησιαστικούς παράγοντες, ἀλλά δέν ἔχει ἀποφανθεῖ ἀκόμη ἐπίσημα ἡ Ἐκκλησία. Στίς περιπτώσεις αὐτές τό θέμα συνεχίζει νά συζητεῖται καί παραμένει ἀνοικτό, ὡστόσο οἱ ποιμαντικές ἀνάγκες στήν πράξη πιέζουν ἀσφυκτικά τόν ἐργάτη τοῦ Εὐαγγελίου, τόν σύγχρονο κληρικό, νά λάβει θέση, δηλαδή νά αὐτενεργήσει. Ἄς δοῦμε, ὅμως, τί ἀκριβῶς συμβαίνει στόν χῶρο αὐτό.

Ὁ ἀνθρώπινος πόνος ὡς ἀντικείμενο ἐκμετάλλευσης

Ὅλοι ἔχουμε διαπιστώσει, ὅτι ἕνα φαινόμενο, πού καθημερινά προσλαμβάνει τεράστιες διαστάσεις στήν ἐποχή μας, εἶναι ἡ δράση ἀτόμων καί ὁμάδων, πού ἰσχυρίζονται ὅτι μποροῦν νά θεραπεύσουν κάθε ἀσθένεια καί νά ἐξαλείψουν τόν ἀνθρώπινο πόνο. Μιά ἀνεξέλεγκτη καί χωρίς ὅρια βιομηχανία «ἐναλλακτικῆς» ἤ «ὁλιστικῆς» ἰατρικῆς ἐξαπλώνεται συνεχῶς καί μέ ραγδαίους ρυθμούς σέ ὅλο τόν κόσμο, ὑποσχόμενη εὔκολες καί γρήγορες λύσεις καί ὑποστηριζόμενη ἀπό μέσα ἐνημερώσεως, ἐκδότες, ἀρθρογράφους ἐφημερίδων, περιοδικῶν καί ἄλλων ἐντύπων.

Ὅλοι, βέβαια, γνωρίζουμε, ὅτι ἡ ἁρμοδιότητα γιά τή θεραπεία τῶν ἀσθενειῶν μας ἀνήκει στήν ἰατρική ἐπιστήμη. Ὅμως, παρά τό γεγονός ὅτι ἡ ἐπιστήμη αὐτή ἔχει κάνει τεράστια ἅλματα στόν τομέα της, παρά τό γεγονός ὅτι σώζει καθημερινά ἑκατομμύρια ἀνθρώπινες ζωές, οἱ ἐφαρμογές της σήμερα ἀμφισβητοῦνται ἀπό κάποιους συγκεκριμένους χώρους. Γιά παράδειγμα, ὁμάδες καί ἄτομα ἀπό τούς χώρους τοῦ ἀποκρυφισμοῦ καί τῆς Νέας Ἐποχῆς ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ κλασική ἰατρική ἀπέτυχε νά θεραπεύσει πραγματικά τόν ἄνθρωπο. Ἡ ἰατρική, λένε, ἐπικεντρώνεται στήν ἀσθένεια καί ὄχι στόν ἴδιο τόν ἀσθενῆ, δηλαδή στόν ἄνθρωπο. Ἐπιχειρεῖ νά θεραπεύσει τόν ἄρρωστο, χορηγώντας του «δηλητήρια» (ἔτσι ἀποκαλοῦν τά φάρμακα), τά ὁποῖα, τελικά, τόν καταστρέφουν. Ὅσο πολλαπλασιάζονται τά νοσοκομεῖα, τά ἐργοστάσια παραγωγῆς φαρμάκων, τά ἴδια τά φάρμακα καί οἱ γιατροί, τόσο πολλαπλασιάζονται οἱ ἀσθένειες καί οἱ ἀσθενεῖς, διαπιστώνουν οἱ ὁμάδες αὐτές[1], προβάλλοντας διάφορες θεωρίες γιά τή γένεση καί τή θεραπεία τῆς ἀσθένειας, τίς ὁποῖες θεωροῦν πολύ πιό ἀποτελεσματικές ἀπ’ αὐτές τῆς κλασικῆς ἰατρικῆς.

Σέ ἄλλους χώρους, καί εἰδικότερα στόν χῶρο τῶν χριστιανικῶν αἱρέσεων, Προτεστάντες «θεραπευτές», πού ἰσχυρίζονται ὅτι διαθέτουν τό «χάρισμα» τῶν ἰαμάτων, διοργανώνουν παραστάσεις μέ ἐντυπωσιακές «θεραπεῖες» ἀσθενῶν μπροστά σέ πλήθη ὁπαδῶν τους. Τέλος, μεμονωμένα ἄτομα, πού ἐμφανίζονται ὡς δῆθεν ἐπιστήμονες ἤ ἀνεξάρτητοι ἐρευνητές, ἰσχυρίζονται ὅτι ἀνακάλυψαν τό κλειδί τῆς θεραπείας ἤ τή μέθοδο πού ἐξαλείφει ὅλες τίς ἀσθένειες (τήν ὁποία, παραδόξως, κανείς ἀπό τούς «συναδέλφους» τους ἐπιστήμονες δέν ἀποδέχεται!), μέ ἀποτέλεσμα νά δημιουργοῦν ἕνα πέπλο ἐντυπωσιασμοῦ γύρω ἀπό τόν ἑαυτό τους καί νά παραπλανοῦν.

Τά φαινόμενα αὐτά πολλαπλασιάζονται, ἐπειδή ἀκριβῶς βασίζονται στήν ἐκμετάλλευση τοῦ ἀνθρώπινου πόνου. Ἄνθρωποι καταπληγωμένοι ἀπό βαρειές καί ἀνίατες ἀσθένειες, ἀπελπισμένοι καί ἀπογοητευμένοι ἀπό ἄλλους χώρους, ἀκόμη καί ἀπό τήν κλασική ἰατρική, ἡ ὁποία, ὅπως εἶναι γνωστό, δέν μπορεῖ νά θεραπεύσει ὅλες τίς ἀσθένειες, προσπαθοῦν νά καταφύγουν ὅπου μποροῦν, μέ ἀποτέλεσμα νά γίνονται θύματα ἐκμετάλλευσης καί κάποιοι ἐπιτήδειοι νά πλουτίζουν εἰς βάρος τους, χωρίς νά προσφέρουν τό ποθούμενο ἀποτέλεσμα, δηλαδή τή θεραπεία! Ἡ κατάσταση γίνεται ἰδιαίτερα ἐπικίνδυνη, ὅταν κάποιοι ἀσθενεῖς μέ σοβαρά προβλήματα ὑγείας, πείθονται νά διακόψουν τήν ἀγωγή τῆς κλασικῆς ἰατρικῆς (π.χ. τά ἀπαραίτητα γιά τή διατήρηση τῆς ὑγείας τους φάρμακα), γιά νά ἀκολουθήσουν τίς συμβουλές τέτοιων ἀπατεώνων ἤ κομπογιαννιτῶν «θεραπευτῶν». Ὅπως εἶναι ἀναμενόμενο, οἱ περισσότερες ἀπό τίς περιπτώσεις αὐτές καταλήγουν πολύ συντομώτερα στόν θάνατο! Στό σημεῖο αὐτό εἶναι τεράστια ἡ εὐθύνη τῆς Πολιτείας, ἡ ὁποία, καί μέ ἐπιταγή τοῦ Συντάγματος, ὀφείλει νά προστατεύει τό ἔννομο ἀγαθό τῆς ὑγείας.

Ἡ κατάσταση, πού ἐπικρατεῖ τά τελευταῖα χρόνια στόν χῶρο τῆς ὑγείας, ἔχει προκαλέσει τήν δικαιολογημένη καί ἀναμενόμενη ἀντίδραση ἐπιστημόνων ἰατρῶν καί ἄλλων φορέων τοῦ ἐπιστημονικοῦ κόσμου. Ἔτσι, ὁμάδες, πού ἐπιχειροῦν νά ὑποκαταστήσουν τήν κλασική ἰατρική, ἔχουν χαρακτηριστεῖ ὡς «Ἀνορθόδοξες Θεραπευτικές Μέθοδοι» ἀπό Ἰατρικό Σύλλογο Ἀθηνῶν, μέ χαρακτηριστικό παράδειγμα τήν Ὁμοιοπαθητική. Στήν ἴδια κατηγορία ἀνήκουν μέθοδοι, ὅπως ὁ Βελονισμός, τό Ρέϊκι, ἡ Ρεφλεξολογία κ.ἄ. Ἀνάλογη εἶναι καί ἡ ἀντίδραση τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἀπό τήν πλευρά της παρακολουθεῖ μέ ἐνδιαφέρον ὅσα συμβαίνουν στόν χῶρο. Τόν Νοέμβριο τοῦ 2013, πρίν ἕνα χρόνο περίπου, ἡ «Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη Ἐντεταλμένων Ὀρθο­δό­ξων Ἐκκλη­σιῶν καί Ἱερῶν Μητροπόλεων γιά θέματα αἱρέ­σεων καί παραθρησκείας», πού διοργανώνει κάθε χρόνο ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος[2], εἶχε ὡς θέμα «Τό πρόβλημα τῆς ἀσθενείας, αἱρετικές καί ἀποκρυφιστικές προσεγγίσεις», καί ἐξέδωσε πολύ ἐνδιαφέροντα Πορίσματα.

Ἄς παρακολουθήσουμε, ὅμως, τό φαινόμενο τῆς «θεραπείας» α) στόν χῶρο τῶν χριστιανικῶν αἱρέσεων, β) στόν χῶρο τοῦ ἀποκρυφισμοῦ καί τῶν ὁμάδων πού ἀνήκουν στό κίνημα τῆς Νέας Ἐποχῆς καί, γ) ἄς δοῦμε πῶς θεωρεῖ τό θέμα ἡ Ὀρθόδοξη χριστιανική Παράδοση.

Οἱ Προτεστάντες «θεραπευτές»

Μεταξύ τῶν χριστιανικῶν αἱρέσεων τοῦ εὐρύτερου προτεσταντικοῦ χώρου ἄρχισαν νά ἐμφανίζονται μετά τόν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στήν Ἀμερική καί στήν Εὐρώπη Εὐαγγελιστές, οἱ ὁποῖοι διοργάνωναν λαϊκές συναθροίσεις μέ συμμετοχή μεγάλου πλήθους πιστῶν καί διακήρυτταν ὅτι θεραπεύουν ὅλες τίς ἀσθένειες. Οἱ πιό γνωστοί εἶναι οἱ William Branham, Oral Roberts, T.L. Osborn, Reinhard Bonnke κ.ἄ. Κοινό χαρακτηριστικό τους εἶναι ὁ λεγόμενος «δυναμικός εὐαγγελισμός», δηλαδή τό κήρυγμα πού συνοδεύεται μέ «σημεῖα», δηλαδή μέ ὑποτιθέμενα θαύματα, καί ἰδιαίτερα μέ ἐντυπωσιακές «θεραπεῖες» ἀσθενειῶν. Ὁ T.L. Osborn, γιά παράδειγμα, στό βιβλίο του μέ τίτλο «Θεραπεία ἀπό τόν Χριστό», ἰσχυρίζεται ὅτι ἔχει θεραπεύσει ἑκατοντάδες χιλιάδες ἀρρώστους «ὅσων εἰδῶν μπορεῖ κανείς νά φαντασθεῖ» καί ὅτι πέτυχε «ἀκόμη καί ἀνάσταση νεκρῶν»[3].

Στούς «θεραπευτές» αὐτούς καί στίς ὁμάδες τους ἡ ἀσθένεια ἀξιολογεῖται πάντοτε ἀρνητικά. Κάθε ἀσθένεια θεωρεῖται καρπός τῆς ἁμαρτίας καί πιστεύεται ὅτι προέρχεται ἀποκλειστικά ἀπό τόν διάβολο. Τά παιδιά τοῦ Θεοῦ δέν ἀρρωσταίνουν. Ἀλλά, καί ἄν ἀρρωστήσουν λόγῳ τῶν προσωπικῶν ἁμαρτιῶν τους, θεραπεύονται μέ τήν πίστη. Δέν θεραπεύονται ὅσοι δέν πιστεύουν ἤ ὅσοι δέν ἔχουν ἀρκετή πίστη. Σέ πολλές περιπτώσεις προϋποτίθεται ἡ πίστη σέ ἕναν σκληρό καί τιμωρό Θεοῦ, ὁ ὁποῖος τιμωρεῖ τούς ἁμαρτωλούς μέ ἀσθένειες ἤ τούς ἐγκαταλείπει στά χέρια τοῦ διαβόλου. Πρόκειται γιά γνωστή παραδοσιακή περί Θεοῦ ἀντίληψη τοῦ δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὁ ἀληθινός χριστιανός δέν ἀσθενεῖ ποτέ, γιατί ὁ Χριστός ἀνέλαβε ἀντιπροσωπευτικά ὄλες τίς ἀρρώστιες. Ὁ Θεός δέν θέλει τήν ἀσθένεια, τόν πόνο, τίς κάθε εἴδους θλίψεις.

Βέβαια, πολλά ἀπό τά παραπάνω φαινόμενα «θεραπείας» εἶναι ἁπλῶς περιπτώσεις ἀπάτης, γι’ αὐτό πολλές φορές ὁμάδες Προτεσταντῶν «θεραπευτῶν» ἀλληλοκατηγοροῦνται γιά ἐξαπάτηση ὁπαδῶν τους μέ ὑποτιθέμενες θεραπεῖες προσποιούμενων ἀσθενῶν. Δέν ἀποκλείεται, ὡστόσο, κάποιες ἀπό τίς «θεραπεῖες» αὐτές νά εἶναι ἔργα ἤ πλάνες τοῦ διαβόλου. Στίς περισσότερες περιπτώσεις, βέβαια, ἡ θεραπεία δέν ἐπιτυγχάνεται καί τότε πονεμένοι καί ἀπογοητευμένοι ἄνθρωποι ὁδηγοῦνται σέ μεγαλύτερη ἀπόγνωση, ἀφοῦ τούς καταλογίζεται καί ἡ εὐθύνη γιά τήν ἀποτυχία τῆς θεραπείας. «Ἡ πίστη σου εἶναι ἀδύνατη. Ὁ Θεός δέν θέλει νά θεραπευθεῖς, γι’ αὐτό δέν ἔγινες καλά»! Ἔτσι, συνήθως δικαιολογεῖται ἡ ἀποτυχία τῆς θεραπείας.

Πάντως, οἱ παραπάνω χριστιανοί «θεραπευτές» παραβλέπουν τό γεγονός ὅτι καί ὁ μέγας ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν, ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ἦταν ὁ ἴδιος ἀσθενής, χωρίς αὐτό νά σημαίνει ὅτι ἔπαψε νά εἶναι «παιδί τοῦ Θεοῦ» ἤ ὅτι ἔγινε «παιδί τοῦ διαβόλου» ἐξ αἰτίας τῆς ἀσθενείας του! Ὁ ἴδιος, μάλιστα, ἔγραφε χαρακτηριστικά: «καυχήσομαι ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου», «ἡ γάρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται»[4]!

Οἱ «ὁλιστικές θεραπεῖες» τῆς Νέας Ἐποχῆς

Ἐντελῶς διαφορετική εἶναι ἡ προσέγγιση τῆς ἀσθένειας καί τῆς θεραπείας της στούς χώρους τοῦ ἀποκρυφισμοῦ καί τῆς Νέας Ἐποχῆς. Οὐσιαστικά, πρόκειται γιά συγγενεῖς χώρους, ἀφοῦ οἱ ὁμάδες τῆς Νέας Ἐποχῆς ἀντλοῦν ἀντιλήψεις καί πρακτικές ἀπό τόν ἀποκρυφιστικό χῶρο (δηλαδή ἀπό τή Μαγεία, τήν Ἀλχημεία, τήν Ἀστρολογία, τή Θεοσοφία κ.λπ.), ὅπως ἀντλοῦν πρακτικές καί ἀπό τίς ἀνατολικές θρησκεῖες (τόν Ἰνδουϊσμό καί τόν Βουδισμό). Οἱ χῶροι αὐτοί προϋποθέτουν ἀντιλήψεις γιά τόν Θεό, τόν ἄνθρωπο καί τόν κόσμο, ἐντελῶς διαφορετικές καί ἀσυμβίβαστες μέ τίς ἀντίστοιχες τῆς χριστιανικῆς πίστης. Κατά συνέπειαν, οἱ θεραπευτικές τους μέθοδοι, οἱ λεγόμενες «ἐναλλακτικές» ἤ «ὁλιστικές θεραπεῖες», θεμελιώνονται σέ κοσμοθεωριακό ὑπόβαθρο ἀντίθετο καί ἀσυμβίβαστο μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη. Στήν κατηγορία αὐτή ἀνήκουν ὁμάδες καί τεχνικές ὅπως, «Ἀγγελοθεραπεία, Ἀγιουρβέδα, Ἀνθοϊάματα Μπάχ, Aura Soma, Ἀρωματοθεραπεία, Βελονισμός, Βιοενεργειακές Θεραπεῖες, Ἐσωτέρα Θεραπευτική, Κρανιοϊερή Θεραπεία, Κρυσταλλοθεραπεία, Ὁμοιοπαθητική, Ρέϊκι, Ρεφλεξολογία, Σιάτσου, ψευδοεπιστημονικές ψυχοθεραπεῖες κ.ἄ.». Οἱ παραπάνω ὁμάδες καί τεχνικές ἀναφέρονται ὀνομαστικά στά Πορίσματα τῆς Πανορθόδοξης Συνδιάσκεψης, πού προαναφέραμε, ὅπως αὐτά ἔχουν ἀναρτηθεῖ στό διαδίκτυο[5]. Στήν οὐσία, ἀποτελοῦν ἐφαρμογή στό χῶρο τῆς ὑγείας τῶν περί Θεοῦ, ἀνθρώπου καί κόσμου ἀντιλήψεων τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν καί συνιστοῦν τήν «Ἰατρική τῆς Νέας Ἐποχῆς». Μέσω αὐτῶν ἀνύποπτοι Ὀρθόδοξοι χριστιανοί ἔρχονται σέ ἐπαφή μέ τόν Ἀποκρυφισμό καί καταλήγουν νά λατρεύουν εἴδωλα καί θεότητες ἀρχαίων προχριστιανικῶν πολιτισμῶν.

Κατά τή διδασκαλία τῶν ὁμάδων αὐτῶν, ὁ Θεός ταυτίζεται μέ τή Φύση ἤ μέ τό Σύμπαν. Ὅλα εἶναι Θεός, ὅλα εἶναι Ἕνα (αὐτό ἀποκαλεῖται «ὁλιστική θεώρηση» τῶν πάντων) καί ὅλα εἶναι Ἐνέργεια. Ἡ Ἐνέργεια αὐτή εἶναι γνωστή μέ διάφορα ὀνόματα στίς ὁμάδες τοῦ χώρου, ὅπως «Συμπαντική ἐνέργεια», «Ὑπερσυνειδητότητα», «Ζωτική ἐνέργεια», «Πράνα», «Τσί», «Αὔρα» κ.ἄ. Ἀπό τήν ὁμαλή ἤ μή ὁμαλή ροή αὐτῆς τῆς Ἐνέργειας στόν ἄνθρωπο ἐξαρτᾶται ἡ ὑγεία ἤ ἡ ἀσθένεια. «Ὁ ἄνθρωπος ἀντλεῖ τό ἐνεργειακό του ἀπόθεμα ἀπό τό Σύμπαν πού εἶναι μιά θάλασσα ἐνεργειῶν ... Τό Σύμπαν εἶναι μέ ἄλλα λόγια ἡ πρίζα, ἐνῶ τό νευρικό σύστημα τοῦ ἀνθρώπου τό καλώδιο πού τόν τροφοδοτεῖ μέ ἐνέργεια. Ἄν κάποια στιγμή ἡ ἐνεργειακή ἰσορροπία στόν ἄνθρωπο διαταραχθεῖ ... παρουσιάζονται βλάβες», ἀναφέρεται σέ ἄρθρο μέ τόν χαρακτηριστικό τίτλο «Ὁλιστική Ἰατρική»[6]. Ἡ θεραπεία ταυτίζεται ἀκριβῶς μέ τήν ἀποκατάσταση τῆς ὁμαλῆς ροῆς αὐτῆς τῆς Ἐνέργειας στόν ἄνθρωπο, δηλαδή μέ τήν ἀπεμπλοκή, μέ τό «ξεμπλοκάρισμά» της, ὅπως τό ὀνομάζουν. Οἱ διάφορες ὁμάδες τοῦ χώρου εἰσηγοῦνται καί διαφορετικούς τρόπους ἀπεμπλοκῆς ἤ «ξεμπλοκαρίσματος» αὐτῆς τῆς Ἐνέργειας. Ἔτσι, ἡ Ὁμοιοπαθητική προτείνει τό δυναμοποιημένο ὁμοιοπαθητικό φάρμακο καί ὁ Βελονισμός τήν τοποθέτηση βελονῶν σέ κατάλληλα σημεῖα τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, τά ὁποῖα θεωροῦνται ἀπό τούς ὁπαδούς του «τσάκρα», δηλαδή «ἐνεργειακά κανάλια» ἤ «ἐνεργειακά κέντρα». Ἄλλες πάλι «θεραπεῖες», ὅπως τό Ρέϊκι, προτείνουν τό «ξεμπλοκάρισμα» «δι’ ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν ἀπό ἕνα ὑψηλῆς πνευματικῆς στάθμης ἄτομο, … πού στην πραγματικότητα εἶναι κανάλι παγκόσμιων ἐνεργειῶν»[7] κ.ἄ. Ἐδῶ, μποροῦμε νά διακρίνουμε σαφῶς τόν ρόλο τοῦ «θεραπευτῆ» - «ἰατροῦ» στίς λεγόμενες «ἐναλλακτικές θεραπεῖες». Αὐτός δέν θεραπεύει, συνήθως, μέ φάρμακα ἤ μέ μηχανήματα, ἀλλά μόνο μέ τά χέρια του. Ὁ ρόλος του μοιάζει μέ αὐτόν τοῦ μάγου ἤ τοῦ θαυματοποιοῦ καί θεωρεῖται ἄτομο μέ «χαρισματικές ἰδιότητες». Μπορεῖ νά χειρίζεται κοσμικές δυνάμεις καί νά τίς μεταδίδει σέ ἄλλους γιά τή θεραπεία τους!

Εἶναι φανερό, ὅτι οἱ ἀντιλήψεις αὐτές στηρίζονται σέ προεπιστημονικά μυθικά δεδομένα καί σέ ἀναπόδεικτες ἀρχές, οἱ ὁποῖες, κατά κανόνα, ἀντλοῦνται ἀπό τόν χῶρο τοῦ φανταστικοῦ. Δέν συμβαδίζουν μέ τίς σύγχρονες ἐξελίξεις καί μεθόδους τῆς ἐπιστήμης καί γι’ αὐτό χαρακτηρίζονται, ἀπό ἐπίσημους ἑλληνικούς καί διεθνεῖς ἰατρικούς φορεῖς καί συλλόγους, ὡς ψευδοεπιστῆμες. Ὡστόσο, συνιστοῦν γιά τούς ὁπαδούς τους τό «μέγιστον μυστικόν τῆς ἰατρικῆς», τό ὁποῖο ἀγνοεῖ ἡ σύγχρονη κλασική ἰατρική καί τό ὁποῖο ἀποκαλύφθηκε στόν κόσμο ἀπό τήν ἱεραρχία τῆς «Μεγάλης Λευκῆς Ἀδελφότητος» μέσω προσώπων ὅπως ἡ Ἕλενα Μπλαβάτσκυ (1831-1891), ἱδρύτρια τῆς Θεοσοφίας. Οἱ μέθοδοι, πού κατέχουν αὐτό τό μυστικό, ἀποκαλοῦνται «ὁλιστικές», γιατί δέν θεραπεύουν μία μόνο ἀσθένεια ἀλλά τόν ἄνθρωπο στό σύνολό του, τόν ἄνθρωπο ὡς «ὅλον». Ἡ προσφερόμενη «θεραπεία» δέν περιορίζεται στίς ἀσθένειες τοῦ σώματος, ἀλλά ἐπεκτείνεται καί στά πάθη τῆς ψυχῆς. Ἀπαλλάσσει τόν ἄνθρωπο ἀπό κάθε κακία: ἀπό τήν ἄγνοια, τόν φόβο, τό μῖσος, τόν θυμό, τήν ὑπερηφάνεια, τὀν φθόνο κ.λπ. Εἶναι φανερό, ὅτι οἱ λεγόμενες «ἐναλλακτικές θεραπεῖες» δέν προτείνουν ἁπλά μιά θεραπευτική μέθοδο, ἀλλά ἕνα σύστημα σωτηρίας, γιά τήν ἀκρίβεια ἕνα σύστημα αὐτοσωτηρίας, μέ τό ὁποῖο ἀποκτᾶ κάποιος θεϊκές ἰδιότητες καί γίνεται ὁ ἴδιος «θεός». Ἰσχυρίζονται ὅτι, κάθε ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἀποκτήσει τό ἀπόκρυφο μυστικό τῆς ἰατρικῆς καί νά αὐτοθεραπεύεται, ἀνακαλύπτοντας τόν «Θεό - Ἑαυτό» του καί ἐνεργοποιώντας τίς ἀπόκρυφες δυνάμεις, πού δῆθεν κρύβει μέσα του. Σέ ἄλλες περιπτώσεις καθένας ἀπό μᾶς καλεῖται νά ταυτιστεῖ μέ τή «Φύση» καί μέ τούς «Φυσικούς Νόμους», πού κρύβουν μέσα τους τήν παντοδυναμία καί μποροῦν νά τόν βοηθήσουν νά θεραπεύεται ἤ νά ἀποκτᾶ θεῖες ἰδιότητες. Καλεῖται «νά ἑνώσει τήν ψυχήν του μέ τά Νοητά, ἤ μέ τήν Ψυχήν τοῦ παντός ἤ τῆς Φύσεως, ὁπότε πλέον ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος, καθιστάμενος θεουργός, ἐνεργεῖ παραδειγματικῶς ὅπως ἡ Φύσις, ἡ παράγουσα τά πάντα»[8]. Κατά τούς ἀποκρυφιστές τῆς Νέας Ἔποχῆς, μέ αὐτή ἀκριβῶς τή μέθοδο θεράπευε καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός καί μέ τήν ἴδια μέθοδο θεραπεύουν οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας. Ὅμως, οἱ Βυζαντινοί ἔχουν ἀφαιρέσει τά ἀποκρυφιστικά στοιχεῖα ἀπό τούς βίους τοῦ Ἰησοῦ καί τῶν Ἁγίων καί δέν ἀποπνέουν πλέον τό ἄρωμα τοῦ Ἀποκρυφισμοῦ!

Ὡστόσο, ἄν ἰσχύουν τά παραπάνω, παραμένει ἀναπάντητο τό ἐρώτημα: Γιατί, ὅσοι ἀνακάλυψαν αὐτό τό «μέγιστον μυστικόν τῆς ἰατρικῆς», «τό ἐλιξίριον τῆς ζωῆς ἤ τό μυστικόν τῆς ἀθανασίας»[9], τελικά οἱ ἴδιοι ἀρρώστησαν καί πέθαναν;

Ἀσθένεια καί θεραπεία στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση

Εἶναι γεγονός, ὅτι τόσο οἱ «ὁλιστικές θεραπεῖες» τῆς Νέας Ἐποχῆς, ὅσο καί τό κήρυγμα τῶν Προτεσταντῶν «θεραπευτῶν», περιέχουν στοιχεῖα ἀλήθειας. Ἡ ἀντίληψη ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά θεραπεύεται στό σύνολό του εἶναι, γενικά, ὀρθή. Ἄν «πάσχει ἕν μέλος, συμπάσχει πάντα τά μέλη», παρατηρεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος[10], ἐνῶ εἶναι γνωστό, ὅτι καί ὁ Κύριος, ὅταν θαυματουργοῦσε, ἀπέβλεπε στή θεραπεία ὄχι μόνο τοῦ σώματος, ἀλλά καί τῆς ψυχῆς: «ἴδε ὑγιής γέγονας· μηκέτι ἁμάρτανε»[11]. Τό χάρισμα τῶν ἰαμάτων, πού ἰσχυρίζονται ὅτι κατέχουν οἱ Προτεστάντες «θεραπευτές», εἶναι γνωστό στήν Ἁγ. Γραφή καί στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Στήν Ἐκκλησία μας διασώζεται μέχρι σήμερα καί τό κατέχουν, συνήθως, οἱ Ἅγιοι. Ὡστόσο, τό πλαίσιο, στό ὁποῖο θεωρεῖται ἡ θεραπεία, εἶναι ἐντελῶς ξένο πρός τόν Χριστιανισμό στήν πρώτη περίπτωση καί ἐσφαλμένο, δηλαδή αἱρετικό, στή δεύτερη περίπτωση.

Κατά τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ὁ Θεός δέν εἶναι ἀπρόσωπη ἐνέργεια πού ταυτίζεται μέ τό σύμπαν, ἀλλά συγκεκριμένο Πρόσωπο. Γιά τήν ἀκρίβεια, δέν εἶναι ἕνα, ἀλλά τρία Πρόσωπα, πού βρίσκονται ἐντελῶς ἔξω ἀπό τόν κόσμο ὡς πρός τήν οὐσία Τους, ἀλλά εἶναι «πανταχοῦ παρόντα» στόν κόσμο κατά τήν θεία καί ἄκτιστη ἐνέργειά Τους, ἡ ὁποία διατηρεῖ τά πάντα στή ζωή καί στήν ὕπαρξη. Ὁ κόσμος εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ ἀπό τό μηδέν, ὅπως καί ὁ ἄνθρωπος. Ὁ ἄνθρωπος ὑπερέχει τοῦ ὁρατοῦ κόσμου, ὡς «βασιλεύς τῆς κτίσεως», καί δέν ἔχει ἀνάγκη νά ταυτιστεῖ μέ τόν κόσμο ἤ μέ τούς «νόμους τοῦ σύμπαντος» γιά νά ὁλοκληρωθεῖ, νά τελειοποιηθεῖ, νά ἐξελιχθεῖ ἤ νά θεραπευθεῖ.

Εἶναι γεγονός, ὅτι ὁ Θεός κατασκεύασε τόν ἄνθρωπο ὑγιῆ καί δέν θέλει τήν ἀσθένεια, οὔτε ὁ Ἴδιος εἶναι ἡ πηγή ἤ ἡ αἰτία της. Ὁ Θεός σέ καμία περίπτωση δέν εἶναι αἴτιος τῶν κακῶν, οὔτε, βέβαια, τοῦ μεγίστου κακοῦ, δηλαδή τοῦ θανάτου. Ἔσχατη αἰτία τῶν ἀσθενειῶν μας εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ὅταν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος παρήκουσε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί ἁμάρτησε στόν Παράδεισο, τότε ἄνοιξαν διάπλατα οἱ πῦλες γιά νά εἰσέλθει ὁ θάνατος στήν ἀνθρώπινη ζωή, ἀλλά καί οἱ προάγγελοι τοῦ θανάτου, δηλαδή οἱ κάθε εἴδους ἀσθένειες. Ἀπό τότε ἀκριβῶς «ἠρρώστησεν ἡ ἀνθρωπίνη φύσις», κατά τή χαρακτηριστική ἔκφραση τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας[12]. Ὡστόσο, τό ὅτι ἡ παρουσία τῆς ἀσθένειας γενικά στήν ἀνθρώπινη ζωή ὀφείλεται στήν ἁμαρτία, δέν σημαίνει ὅτι ἡ ἐκδήλωσή της σέ κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ὀφείλεται ἀποκλειστικά στά προσωπικά ἁμαρτήματα τοῦ ἀσθενοῦς, ὅπως ἰσχυρίζονται συνήθως οἱ Προτεστάντες «θεραπευτές». Τότε δέν θά ἀσθενοῦσαν οἱ Ἅγιοι. Ὅμως, στίς περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνει τό ἀντίθετο. Βέβαια, σέ πολλές περιπτώσεις οἱ ἀσθένειες ὀφείλονται καί σέ προσωπικά ἁμαρτήματα: «Τίς ἥμαρτεν, οὗτος ἤ οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἵνα τυφλός γεννηθῇ;», ρωτοῦν οἱ Μαθητές τόν Κύριο πρίν τή θεραπεία τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ[13], γιά νά λάβουν τήν ἀπάντηση ὅτι «οὔτε οὗτος ἥμαρτεν οὔτε οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἀλλ’ ἵνα φανερωθῇ τά ἔργα τοῦ Θεοῦ ἐν αὐτῷ»[14]. Ὑπάρχουν, λοιπόν, ἀσθένειες πού ὀφείλονται στά προσωπικά μας ἁμαρτήματα καί ἀσθένειες πού συμβαίνουν γιά νά φανερωθεῖ ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ ἤ γιά ἄλλους λόγους πού ὁ Θεός γνωρίζει. Ὑπάρχουν, ὅμως, καί ἀσθένειες πού προκαλεῖ ὁ διάβολος, ὅπως στήν περίπτωση τῆς συγκύπτουσας τοῦ Εὐαγγελίου, τήν ὁποία, κατά τή μαρτυρία τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου, κρατοῦσε δεμένη ὁ σατανᾶς γιά 18 ἔτη[15]. Ἄν, λοιπόν, ὁ διάβολος μπορεῖ νά προκαλεῖ ἀσθένειες, μπορεῖ καί νά ἀπελευθερώνει ἀπό ἀσθένειες, τίς ὁποῖες ὁ ἴδιος προκαλεῖ, καί τότε τό γεγονός αὐτό ἐκλαμβάνεται, συνήθως, ὡς πραγματική θεραπεία ἤ ὡς θαῦμα.

Γιά τή σωτηρία μας καί γιά τή ζωή τοῦ σύμπαντος κόσμου, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἦλθε στόν κόσμο καί ἔγινε ἄνθρωπος. Μεταξύ ἄλλων, ἦλθε γιά νά ἀναιρέσει τά ἀποτελέσματα τῆς ἀνθρώπινης πτώσης, στά ὁποῖα ἀνήκουν καί οἱ ἀσθένειες. Ὄντως, ὁ Χριστός, κατά τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, εἶναι ὁ μόνος πραγματικός Θεραπευτής, ὁ «Ἰατρός τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν», ὁ μόνος πού μπορεῖ νά ἐξαλείψει κάθε ἀσθένεια. Βέβαια, ἡ ὁλοκληρωτική κατάργηση τοῦ θανάτου καί τῶν ἀσθενειῶν μας εἶναι ἐσχατολογικό γεγονός, θά πραγματοποιηθεῖ στά Ἔσχατα, δηλαδή μετά τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου: «ἔσχατος ἐχθρός καταργεῖται ὁ θάνατος»[16]. Ὡστόσο, ἡ ἐνανθρώπιση καί ἡ νίκη τοῦ Χριστοῦ κατά τοῦ θανάτου μετέτρεψαν τόν πόνο καί τήν ἀσθένεια σέ «τόπο» καί «τρόπο» γιά τή σωτηρία μας. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Θεός, ἄν καί δέν θέλει («κατ’ εὐδοκίαν») τίς ἀσθένειες, τίς ἐπιτρέπει πολλές φορές («κατά συγκατάβασιν»), δηλαδή τίς ἀνέχεται, ὅταν ἀπ’ αὐτές πρόκειται νά προκύψει κάποια μεγαλύτερη ὠφέλεια. Τίς ἀνέχεται, δηλαδή, προκειμένου νά λειτουργήσουν πρός τό συμφέρον μας, ὅπως ἀκριβῶς ἐπιτρέπει καί τόν θάνατο, «ἵνα μή τό κακόν ἀθάνατον γένηται»[17].

Γιά τήν ἀνακούφιση ἀπό τά πλήγματα τῆς ἀσθένειας, ὁ Χριστός, ἤδη πρίν τήν ἐνανθρώπισή Του, εἶχε δώσει στόν ἄνθρωπο τήν ἰατρική ἐπιστήμη καί τούς ὑπηρέτες της, τούς ἰατρούς. Εἶναι σαφής ἡ μαρτυρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὅτι τόσο ἡ ἐπιστήμη, ὅσο καί ὁ ἰατρός εἶναι δῶρα τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο: «Αὐτός ἔδωκεν ἀνθρώποις ἐπιστήμην»[18], «τίμα ἰατρόν ... καί γάρ αὐτόν ἔκτισεν Κύριος»[19] καί «Κύριος ἔκτισεν ἐκ γῆς φάρμακα»[20], διαβάζουμε στή Σοφία Σειράχ. Τά παραπάνω σημαίνουν ὅτι, σέ ἔσχατη ἀνάλυση, ἡ διά τοῦ ἰατροῦ θεραπεία εἶναι διά τοῦ Χριστοῦ θεραπεία! Ὡστόσο, ὁ Χριστός δέν ἔχει ἐκχωρήσει ἐξ ὁλοκλήρου τήν ἁρμοδιότητα τῆς θεραπείας στούς ἐπιστήμονες ἰατρούς. Διατηρεῖ τό δικαίωμα, εἴτε νά παρεμβαίνει ὁ Ἴδιος δραστικά καί νά θεραπεύει, ὅταν θέλει καί ὅπου θέλει, εἴτε νά θεραπεύει μέσω τοῦ χαρίσματος τῶν ἰαμάτων, πού παρέχει στούς Ἁγίους Του. Ἔτσι, παράλληλα μέ τίς ἰατρικές θεραπεῖες, ὑπάρχουν καί ἐνεργοῦν τά γνήσια θαύματα καί οἱ γνήσιες θαυματουργικές ἰάσεις. Ὑπάρχουν, ὅμως, καί οἱ κακότροπες ἀπομιμήσεις τῶν γνήσιων θαυμάτων, οἱ ψευδοϊάσεις, οἱ ἀπάτες ἤ οἱ πλάνες τοῦ διαβόλου, ὅπως οἱ «θεραπεῖες» στόν εὐρύτερο χῶρο τοῦ Προτεσταντισμοῦ.

Μέ βάση τά πραπάνω, ὁ Ὀρθόδοξος πιστός, ὅταν ἀσθενεῖ, ὀφείλει νά ἀπευθύνεται πρῶτα στόν Ἰησοῦ Χριστό, τόν «Ἰατρό τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν», δηλαδή νά ἐντάσσει τή διαδικασία τῆς θεραπείας στή σχέση του μέ τόν Θεό. Παράλληλα, ὀφείλει νά καταφεύγει στούς κατάλληλους ἐπιστήμονες ἰατρούς, νά χρησιμοποιεῖ τά ἀνθρώπινα μέσα θεραπείας καί, τέλος, ὀφείλει νά ἀποφεύγει μέ κάθε τρόπο τίς λεγόμενες «ἐναλλακτικές» ἤ «ὁλιστικές θεραπεῖες» τῆς Νέας Ἐποχῆς.

*     *     *

Σεβασμιώτατε, σεβαστοί πατέρες καί ἀγαπητοί ἀδελφοί,

Προσπάθησα νά περιγράψω τό γενικό πλαίσιο, ἐντός τοῦ ὁποίου μποροῦμε νά κινηθοῦμε γιά τήν ποιμαντική ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων πού προκαλεῖ ἡ δράση μεταξύ τῶν πιστῶν μας διαφόρων ἀνορθόδοξων ἐπιστημονικῶς καί ἀσυμβίβαστων μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη θεραπευτικῶν μεθόδων καί τεχνικῶν. Δυστυχῶς, στήν πράξη τά πράγματα εἶναι πολύ διαφορετικά. Οἱ δυσκολίες πού θά συναντήσουμε εἶναι τεράστιες καί σέ πολλές περιπτώσεις ἀνυπέρβλητες. Εἶναι δύσκολο νά πείσουμε ἀνθρώπους πού ἐμπιστεύονται ἀποκρυφιστικές θεραπευτικές μεθόδους, ὅτι κινδυνεύουν, ὅτι τό ποθούμενο ἀποτέλεσμα, τελικά, δέν θά ἐπέλθει καί ὅτι πίσω ἀπό μιά φαινομενική βελτίωση τῆς ὑγείας κρύπτεται μιά σοβαρότερη ἀπειλή. Οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς μας εἶναι ἀπρόθυμοι νά πιστέψουν στήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, ἐπικαλούμενοι τήν αὐθεντία τῆς λογικῆς καί τῆς ἐπιστήμης, εἶναι, ὅμως, προθυμότατοι νά πιστέψουν σέ αὐθαίρετες καί ἀνόητες ἀντιλήψεις τοῦ Ἀποκρυφισμοῦ, τῆς Νέας Ἐποχῆς καί τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν· ἐκεῖ δέν ἰσχύει, προφανῶς, ἡ αὐθεντία τῆς λογικῆς καί τῆς ἐπιστήμης! Εἶναι, ἐπίσης, δύσκολο ἐμεῖς οἱ ἴδιοι νά διακρίνουμε μέ ἀσφάλεια σέ ποιές συγκεκριμένες περιπτώσεις ὑπάρχει ὄντως κίνδυνος καί σέ ποιές δέν ὑπάρχει.

Ὡστόσο, ὡς Ὀρθόδοξοι κληρικοί δέν ἐνεργοῦμε βασιζόμενοι ἀποκλειστικά στίς δικές μας δυνάμεις, δέν ἐνεργοῦμε ἀπολυτοποιώντας τήν ἀνθρώπινη λογική καί τίς φυσικές μας ἱκανότητες, δηλαδή δέν ἐνεργοῦμε ἀτομικά καί αὐθαίρετα. Ἀντίθετα, ἐνεργοῦμε ἐκκλησιαστικά, δηλαδή ἀξιοποιοῦμε τίς δυνατότητες, τούς θεσμούς, τά «ἐργαλεῖα», πού ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία μᾶς παρέχει. Αὐτό σημαίνει πρακτικά ὅτι καταφεύγουμε στή γνώμη καί στήν καθοδήγηση τοῦ οἰκείου Ἐπισκόπου, συνεργαζόμεθα μέ τούς ἐπί τῶν αἱρέσεων ὑπευθύνους ἤ μέ τό ἐπί τῶν αἱρέσεων εἰδικό γραφεῖο τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας καί γιά σοβαρότερα θέματα ζητοῦμε τή βοήθεια τῆς ἐπί τῶν αἱρέσεων Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία ἐπιτελεῖ στίς μέρες μας σημαντικότατο καί ἀξιολογότατο ἔργο. Τέλος, ἐνεργοῦμε (ὀφείλουμε νά ἐνεργοῦμε) καί πνευματικά, πού σημαίνει ὅτι μέ ταπείνωση καί συνοχή καρδίας καταφεύγουμε διά θερμῆς προσευχῆς στόν Θεό, ἀναθέτουμε σ’ Αὐτόν τά προβλήματά μας, ζητοῦμε τή βοήθειά Του καί ἀναμένουμε μέ ὑπομονή τόν φωτισμό, τή Χάρη καί τήν καθοδήγησή Του. Μόνο ἔτσι θά δοῦμε νά ἀνοίγονται διέξοδοι σέ δύσκολα καί φαινομενικῶς ἀνυπέρβλητα προβλήματα καί μόνο ἔτσι μποροῦμε νά ἐλπίζουμε ὅτι ἔργο μας θά ἔχει καρποφορία, πρός δόξαν Θεοῦ καί πρός οἰκοδομήν καί σωτηρίαν τοῦ Λαοῦ, τόν ὁποῖο Ἐκεῖνος μᾶς ἐμπιστεύτηκε.

Πρωτ. Σωτήριος Ὀ. Ἀθανασούλιας

2015

---

[1] Πρβλ. Φ. Χαλᾶ, Ἀποκρυφισμός - Θεοσοφία, 1977, σ. 60.

[2] Πρόκειται γιά τήν «ΚΕ' Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη Ἐντεταλμένων Ὀρθο­δό­ξων Ἐκκλη­σιῶν καί Ἱερῶν Μητροπόλεων γιά θέματα αἱρέ­σεων καί παραθρησκείας», πού πρραγματοποιήθηκε στόν Βόλο ἀπό 4 ἕως 6 Νοεμβρίου 2013. Τά Πορίσματα τῆς Συνδιάσκεψης ἔχουν ἀναρτηθεῖ στό διαδίκτυο καί στή θέση http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/heresies/ke_porismata1.pdf (13/1/2015).

[3] Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, Ἐγχειρίδιο αἱρέσεων καί παραχριστιανικῶν ὁμάδων, 1994, σ. 334.

[4] Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, ὅ.π., σ. 334.

[5] http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/heresies/ke_porismata1.pdf (13/1/2015).

[6] Χρ. Τσιάκκα, Ἐγκυκλοπαιδικό Λεξικό θρησκειῶν καί αἱρέσεων, 2002, σ. 389-390.

[7] Πορίσματα ΚΕ' Πανορθόδοξης Συνδιάσκεψης Ἐντεταλμένων Ὀρθο­δό­ξων Ἐκκλη­σιῶν καί Ἱερῶν Μητροπόλεων γιά θέματα αἱρέ­σεων καί παραθρησκείας», ὅ.π.

[8] Φ. Χαλᾶ, ὅ.π., σ. 7.

[9] Στό ἴδιο, σ. 7.

[10] Α' Κορ. 12, 26.

[11] Ἰω. 5,14.

[12] Ἑρμηνεία εἰς τήν πρός Ρωμαίους, PG 74, 789.

[13] Ἰω. 9,2.

[14] Ἰω. 9,3.

[15] Λουκ. 13, 11-16.

[16] Α' Κορ. 15,26.

[17] Νεκρώσιμος Ἀκολουθία, Μικρόν Εὐχολόγιον, ἔκδ. Ἀπ. Διακονίας, Ἀθῆναι 1992¹¹, σ. 251. Πρβλ. Μαξίμου Ομολογητοῦ, Πρός Θαλάσσιον, PG 90, 417Α, Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος 38, PG 36, 324D, Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής Ὀρθοδόξου πίστεως, PG 94, 1120BC.

[18] Σοφ. Σειρ. 38,6.

[19] Σοφ. Σειρ. 38,1.

[20] Σοφ. Σειρ. 38,4.