γαπητοί φίλοι,

Σς καλωσορίζω στό προσωπικό μου ἱστολόγιο καί σς εχομαι καλή περιήγηση. Σ’ ατό θά βρετε κείμενα θεολογικο καί πνευματικο περιεχομένου, πως κείμενα ναφερόμενα στήν πίστη καί Παράδοση τς κκλησίας, ντιαιρετικά κείμενα, κείμενα πνευματικς οκοδομς, κείμενα ναφερόμενα σέ προβληματισμούς καί ναζητήσεις τς ποχς μας καί, γενικά, διάφορα στοιχεα πό τήν πίστη καί ζωή τς ρθόδοξης κκλησίας.

Εχομαι τά κείμενα ατά καί κάθε νάρτηση σ’ ατό τό ἱστολόγιο νά φανον χρήσιμα σέ σους νδιαφέρονται, νά προβληματίσουν θετικά, νά φυπνίσουν καί νά οκοδομήσουν πνευματικά.

ελογία καί Χάρις το Κυρίου νά εναι πάντοτε μαζί σας.

Μετά τιμς καί γάπης.

π. Σωτήριος θανασούλιας

φημέριος Μητροπολιτικο ερο Ναο γίου Βασιλείου Τριπόλεως.

Σάββατο 25 Νοεμβρίου 2017

Κόσμος και άνθρωπος ως δημιουργήματα


Διάγραμμα – Περίληψη
Θέματος Γ' το Θεολογικο Προγράμματος «ρθοδοξία καί Ζωή»
τς ερς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,
περιόδου ΙΒ', τους 2017-2018.

Ἀπό τή «θύραθεν» στή χριστιανική κοσμοθεωρία: Ὁ Χριστιανισμός ἐμφανίστηκε σέ περιβάλλον, πού κυριαρχοῦσε ὁ ἑλληνικός πολιτισμός. Ὡστόσο, εἶχε διαμορφωμένες ἤδη τή δική του κοσμολογία καί τή δική του ἀνθρωπολογία, οἱ ρίζες τῶν ὁποίων ἀνάγονται στόν 13ο αἰ. π.Χ. (ἐποχή, κατά τήν ὁποία ἔζησε ὁ Μωϋσῆς). Μέ ἐπίκεντρο τήν περί δημιουργίας τοῦ κόσμου ἀντίληψη, ἡ Βιβλική κοσμολογία, στή συνάντησή της μέ τήν ἑλληνική, ἀνέτρεψε ἐκ βάθρων ὁλόκληρη τήν ἐπικρατοῦσα ἀντίληψη περί Θεοῦ, ἀνθρώπου καί κόσμου.

Στοιχεῖα Βιβλικῆς κοσμολογίας (κτισιολογίας): Κατά τήν Ἁγία Γραφή, ὁ Θεός βρίσκεται («κατ’ Οὐσίαν») ἐκτός τοῦ κόσμου (μόνο «κατ’ Ἐνέργειαν» εἶναι «πανταχοῦ παρών»). Στή Βίβλο ὑπονοεῖται σαφῶς ἡ θεμελιώδης θεολογική διάκριση μεταξύ ἀκτίστου καί κτιστοῦ ἤ ἡ «ἄπειρος ποιοτική διαφορά» μεταξύ Θεοῦ καί κόσμου. Γιατί ὁ Θεός δημιουργεῖ τόν κόσμο; Κατά τούς Πατέρες, γιά νά κάνει καί ἄλλους μετόχους τῆς Δόξης καί τῆς ἀγαθότητός Του. Μέ τή δημιουργία, ὁ Θεός κινεῖται πρός τά ἔξω (ἐκτός Ἑαυτοῦ) καί ἐκχωρεῖ τήν ἀγαθότητά Του σέ ἄλλα ὄντα. Κατά τή Βιβλική ἀντίληψη, ὁ κόσμος εἶναι: α) Ἀποτέλεσμα τῆς Βουλήσεως ἤ Ἐνεργείας καί ὄχι τῆς Οὐσίας τοῦ Θεοῦ. β) Δημιούργημα «ἐν χρόνῳ»: προηγεῖται ἡ δημιουργία τοῦ χρόνου, ὁ δέ κόσμος ἔχει τήν ἀρχή του ἐντός τοῦ χρόνου. γ) Δημιούργημα «ἐκ τοῦ μηδενός» («ἐξ οὐκ ὄντων», Β' Μακ. 7,29). Ἡ σχέση κόσμου - μηδενός καί ἡ θεία Πρόνοια: Ὁ κόσμος ἐπικρέμμαται συνεχῶς ἐντός τοῦ μηδενός, ἀπό τό ὁποῖο προέρχεται καί ἀπό τό ὁποῖο περιβάλλεται πανταχόθεν («πᾶν τό ἀρξάμενον τελευτᾶ κατά φύσιν», Ἰω. Δαμασκηνός). Ἡ ἐξουδετέρωση τῆς ἀπειλῆς τοῦ μηδενός συντελεῖται διά τῆς μετοχῆς κάθε ὄντος σέ ἐκείνη τήν ἄκτιστη Ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, πού ἀποκαλεῖται θεία Πρόνοια («ἀντανελεῖς τό πνεῦμα αὐτῶν καί ἐκλείψουσι καί εἰς τόν χοῦν αὐτῶν ἐπιστρέψουσιν», Ψαλμ. 103,29). δ) Ἔργο («αὐτουργία») τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ («εὐδοκοῦντος» τοῦ Πατρός καί «συνεργοῦντος» τοῦ Ἁγίου Πνεύματος): «δι’ οὗ τά πάντα ἐγένετο» (Σύμβολο Πίστεως), «πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καί χωρίς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδέ ἕν, ὅ γέγονεν» (Ἰω. 1,3). Ὁ κόσμος τελεῖ σέ διαρκή ἐξάρτηση ἀπό τόν Θεό (ἤ κάθε ὄν μετέχει στίς ἄκτιστες Ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, ἀνάλογα μέ τή δεκτικότητά του). Εἰδικότερα: α) Ὅλα τά ὄντα μετέχουν στή δημιουργική Ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, σ’ αὐτήν πού τά φέρνει στήν ὕπαρξη. β) Ἐπίσης, ὅλα μετέχουν στήν προνοητική Ἐνέργεια (θεία Πρόνοια), σ’ αὐτήν πού τά διατηρεῖ στήν ὕπαρξη. γ) Ὅσα ἔχουν ζωή (φυτά, ζῶα, ἄνθρωποι, Ἄγγελοι), μετέχουν καί στή ζωοποιό Ἐνέργεια. δ) Ὅσα ἔχουν λόγο (ἄνθρωποι, Ἄγγελοι), μετέχουν καί στή λογοποιό ἤ σοφοποιό Ἐνέργεια. ε) Ὅσα ἐκ τῶν λογικῶν ὄντων σώζονται (Ἄγγελοι, σωζόμενοι ἄνθρωποι) μετέχουν καί στίς σωστικές Ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖες διακρίνονται σέ: i) καθαρτική, ii) φωτιστική καί iii) θεοποιό Ἐνέργεια. Ἡ μετοχή στή θεοποιό Ἐνέργεια εἶναι ἡ ὕψιστη μορφή μετοχῆς τοῦ Θεοῦ. Ὅ,τι ἰσχύει γιά τόν κόσμο, ἰσχύει κατ’ ἀρχήν καί γιά τόν ἄνθρωπο.
Εἰσαγωγή στή Βιβλική ἀνθρωπολογία: Τό πρῶτο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς (Παλαιᾶς Διαθήκης), ἡ Γένεσις, στήν ἀρχή του, παρέχει ὅλα σχεδόν τά στοιχεῖα τῆς χριστιανικῆς κοσμολογίας καί ἀνθρωπολογίας. Κατ’ αὐτό, ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου διαφέρει αὐτῆς τοῦ λοιποῦ κόσμου στά ἑξῆς: α) Ἐδῶ ὁ Θεός πρῶτα «συνδιασκέπτεται» («ποιήσωμεν ἄνθρωπον», Γεν. 1,26), ἔνδειξη ὅτι θά ἀκολουθήσει (κτισθεῖ) κάτι ἐξαιρετικό. β) Ἐνῶ ὁ κόσμος δημιουργεῖται διά τοῦ «λόγου» τοῦ Θεοῦ («καί εἶπεν ὁ Θεός, γεννηθήτω ... καί ἐγένετο», Γεν. 1,3 κ.ἄ), ὁ ἄνθρωπος δημιουργεῖται διά τῶν «χειρῶν» Του («καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπό τῆς γῆς», Γεν 2,7), δηλ. μέ ἰδιαίτερη δημιουργική ἐνέργεια. γ) Ὁ ἄνθρωπος δημιουργεῖται τελευταῖος, ὡς ἐπιστέγασμα - κορωνίδα τῆς ὁρατῆς δημιουργίας: προηγεῖται ἡ δημιουργία τοῦ ἀοράτου κόσμου, ἕπεται τοῦ ὁρατοῦ καί ἀκολουθεῖ ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου. δ) Ὁ ἄνθρωπος λαμβάνει εἰδική ἐντολή - ἁρμοδιότητα ἐξουσίας ἐπί τοῦ φυσικοῦ κόσμου: «καί ἀρχέτωσαν τῶν ἰχθύων τῆς θαλάσσης καί τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ καί τῶν κτηνῶν καί πάσης τῆς γῆς ... πληρώσατε τήν γῆν καί κατακυριεύσατε αὐτῆς καί ἄρχετε τῶν ἰχθύων τῆς θαλάσσης καί ... πάσης τῆς γῆς» (Γεν. 1,26-28). Ὄντως, γιά τόν κόσμο ὁ ἄνθρωπος κατεστάθη «βασιλεύς βασιλευόμενος ἄνωθεν» (Ἰω. Δαμασκηνός). ε) Ὡστόσο, τό κατ’ ἐξοχήν διακριτικό του ἀπό κάθε ἄλλο ὁρατό κτίσμα εἶναι ὅτι, μόνο ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ’ εἰκόνα» καί «καθ’ ὁμοίωσιν» τοῦ Θεοῦ.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου