Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Α' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΣΤ', ἔτους 2021-2022.
Εἰσαγωγικά: Τό δέκατο ἕκτο ἔτος λειτουργίας τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή», στό πλαίσιο τοῦ διδακτικοῦ καί ποιμαντικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας. Μιά ἐκκλησιαστική ἐκδήλωση ἤ προσφορά, ἕνα ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Σκοπός τῆς Ἐκκλησίας, ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου, μέ πρῶτο μέλημα τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου (διά τοῦ ἀνθρώπου σώζεται ὅλος ὁ κόσμος). Ἡ διδασκαλία, ὡς μέσο γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καί ὡς ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ κοινή διαπίστωση ὅτι ὁ Λαός μας εἶναι κατά τό μέγιστο μέρος του ἀκατήχητος. Τό διδακτικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας ἐπιχειρεῖ νά θεραπεύσει αὐτό τό πρόβλημα. Ἡ ἀναγκαιότητα τῆς Κατήχησης: Αὐτή ἀποτελεῖ προϋπόθεση εἰσόδου στήν Ἐκκλησία. Ἡ ἀνάγκη τῆς ψυχῆς τοῦ βαπτισμένου νά ἀρδεύεται συνεχῶς ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Μορφές καί εἴδη διδακτικοῦ ἔργου: α) τό Κήρυγμα (ἀνεπτυγμένο Εὐαγγέλιο, ἐπικαιροποίηση τοῦ Εὐαγγελίου, «ἐνσάρκωση» τοῦ Εὐαγγελίου στό ἑκάστοτε παρόν), β) ἡ Κατήχηση (τά Κατηχητικά Σχολεῖα κάθε βαθμίδας, προβαπτισματική καί μεταβαπτισματική Κατήχηση), γ) ἡ ἑρμηνεία τῆς Ἁγίας Γραφῆς (κύκλοι μελέτης κ.ἄ.), δ) ἡ ἐκκλησιαστική διδασκαλία (μάθημα Θρησκευτικῶν, Ἐκκλησιαστικές Σχολές καί Ἀκαδημίες, Θεολογικές Σχολές), ε) οἱ περιστασιακές ὁμιλίες καί ἐκδηλώσεις, στ) οἱ κατ’ ἰδίαν καί καθ’ ἕκαστον νουθεσίες, ζ) ὁ ἔντυπος λόγος (βιβλία, περιοδικά, ἔντυπα, φυλλάδια κ.ἄ), η) ὁ ἠλεκτρονικός λόγος (ραδιόφωνο τηλεόραση, διαδίκτυο, εἰκόνες, ἠχητικά μέσα, βιντεοταινίες κ.ἄ.), θ) τά εἰδικά Θεολογικά Προγράμματα, ὅπως τό παρόν. Σκοποί, χαρακτῆρας καί προσανατολισμοί τοῦ παρόντος Προγράμματος: α) Ἡ ἐμβάνθυνση στά θέματα τῆς πίστεως, δηλ. ἡ «κατανόηση» (στόν βαθμό πού αὐτά κατανοοῦνται, ἡ συνειδητοποίηση) τῶν πιστευομένων, ἡ ἐγκαθίδρυση τῶν «ρημάτων» τῆς πίστεως ἀπό τή νόηση («λόγο») στήν «καρδία», β) ἡ ἀναμέτρηση μέ τό περιρρέον καί πανίσχυρο «φρόνημα τοῦ κόσμου», τό πνεῦμα τῆς πλάνης, καί κατ’ ἐπέκτασιν ἡ ἀποκάθαρση ἀπό στοιχεῖα πλάνης, τά ὁποῖα τυχόν προσλαμβάνουμε ἀπό τή συνεχῆ ἐπαφή μας μέ τό «φρόνημα τοῦ κόσμου». Ἡ «ἐκκοσμίκευση», ὡς μέγιστος κίνδυνος τῆς Ἐκκλησίας (γιά τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας). «Ἐκκοσμίκευση»: ἡ ἑρμηνεία τοῦ κόσμου ἐκ τοῦ κόσμου, χωρίς καμμία ἀναφορά στόν Θεόν. Ἄν ὁ Χριστός εἶναι ἡ Ζωή τοῦ κόσμου, τότε ἡ «ἐκκοσμίκευση» εἶναι κατάσταση νεκρώσεως, κατάσταση θανάτου!
Οἱ παρελθοῦσες θεματικές ἑνότητες: Στό παρελθόν ἀσχοληθήκαμε
μέ καίρια θέματα τῆς πίστεως ὅπως, οἱ ἀρχές καί οἱ προϋποθέσεις τῆς Ὀρθοδόξου
πίστεως, ἡ περί Θεοῦ (Ἁγίας Τριάδος) Ὀρθόδοξη διδασκαλία, τό πρόσωπο καί τό
ἔργο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τό ἀνθρώπινο πρόσωπο στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση (Ὀρθόδοξη
ἀνθρωπολογία), ἡ μέθοδος καί τά εἴδη τῆς προσευχῆς, ἡ Θ. Λειτουργία τῆς
Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τό μυστήριο τοῦ θανάτου, ἡ διδασκαλία γιά τά ἔσχατα
γεγονότα καί γιά τό τέλος τοῦ κόσμου (Ὀρθόδοξη Ἐσχατολογία), ἡ Ἐκκλησία ὡς Σῶμα
τοῦ ζῶντος Χριστοῦ, τά ἀνθρώπινα πάθη καί ἡ θεραπευτική τους, ἡ σχέση τῆς
Ἐκκλησίας μέ ἄλλα θρησκευτικά καί κοσμοθεωρητικά ρεύματα, ὅπως ἡ σχέση μέ τόν
δυτικό πολιτισμό καί, εἰδικότερα, μέ τόν δυτικό Χριστιανισμό καί ἡ σχέση μέ τό
φρόνημα τῆς «Νέας Ἐποχῆς». Ἐπίσης, ἀσχοληθήκαμε μέ ἀντιλήψεις μεγάλων Πατέρων
καί Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς (1296-1359), ὁ ἅγιος
Ἰωάννης τῆς Κλίμακος (525-610 π.), καί ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης
(1749-1809) στήν παρελθοῦσα θεματική ἑνότητα. Ὅλα αὐτά τά θέματα εἶναι τεράστια
καί ἀνεξάντλητα. Σέ ὅλα χρειάζεται νά ἐπανερχόμεθα συνεχῶς. Ἕνα ἀπό αὐτά εἶναι
τό θέμα περί τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ νέα (ΙΣΤ') θεματική ἑνότητα: Τό θέμα τῆς νέας (ΙΣΤ') ἑνότητος: «Βιωματικές προσεγγίσεις στό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας». Τό περί Ἐκκλησίας ἐρώτημα καί τό περί αὐτοῦ ἐνδιαφέρον: Σπουδαιότητα, ἀναγκαιότητα καί ἐπικαιρότητα τοῦ ἐρωτήματος. Ἡ πίστη στήν Ἐκκλησία, ὡς προϋπόθεση τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος - τῆς χριστιανικῆς μας ἰδιότητας. Οἱ περί Ἐκκλησίας συνήθεις πλάνες: ἡ ταύτιση τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν Κλῆρο ἤ ἀκόμη καί μέ τήν Ἱεραρχία, ἡ ταύτιση τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν Ναό κ.ἄ. Τό ἀντιεκκλησιαστικό φρόνημα τῆς ἐποχῆς μας: ἡ ἐχθρότητα πρός τήν Ἐκκλησία, ἡ ὑποτίμηση τῆς Ἐκκλησίας, ὁ χλευασμός της. Ἡ ἄρνηση τῆς ἁγιότητος τῆς Ἐκκλησίας: ἡ Ἐκκλησία ὡς χῶρος σκανδάλων, παρανομιῶν καί ἀθλιοτήτων. Ἡ ἄρνηση τῆς ἀλήθειας τῆς Ἐκκλησίας: ἡ ἀντίληψη ὅτι ἡ Ἐκκλησία σφάλλει, πλανᾶται, εἶναι ὀπισθοδρομική, σκοταδιστική, φονταμενταμελιστική, ἐκφράζει παρωχημένες ἀντιλήψεις, πού ἔχουν ἀναιρεθεῖ ἀπό τίς ἐπιστῆμες, τήν τεχνολογία καί τόν σύγχρονο πολιτισμό. Ὁ ἀτομισμός τῆς ἐποχῆς μας καλλιεργεῖ ἔντονα τήν ἀντίληψη ὅτι ὁ ἄνθρωπος μόνος του μπορεῖ νά ἐπιτύχει τά πάντα, ὅτι δέν εἶναι τόσο ἀναγκαία ἡ συνεργασία μέ τούς ἄλλους, ὅτι δέν εἶναι ἀπαραίτητο τό ἀνήκειν κάπου, μέ ἀποτέλεσμα ἡ κοινότητα νά ἐμφανίζεται σημαντικά ὑποτιμημένη ἔναντι τοῦ ἀτόμου. Κατ’ ἐπεκτασιν, μπορεῖ νά ὑπάρχει ἀπ’ εὐθείας σχέση τοῦ καθενός μέ τόν Θεό, χωρίς τή παρέμβαση τῆς Ἐκκλησίας (τό ἀντιεκκλησιαστικό φρόνημα «ἐντός τῶν τειχῶν»!). Παράλληλα, οἱ αἱρέσεις τοῦ προτεσταντικοῦ χώρου μεταδίδουν καί καλλιεργοῦν κατά τόν ἴδιο τρόπο τό ἀντιεκκλησιαστικό φρόνημα: ἡ σωτηρία εἶναι γεγονός προσωπικῆς ἀπόφασης καί προσωπικῆς σχέσης μέ τόν Θεό· δέν χρειάζονται τά Μυστήρια, δέν χρειάζεται ἡ ἱερωσύνη, δέν ἰσχύει ἡ μεσιτεία τῶν Ἁγίων· ὅλα αὐτά στήν καλύτερη περίπτωση εἶναι ἁπλά σύμβολα ἤ βοηθητικά μέσα γιά τή σωτηρία, ὄχι ὅμως ἀναγκαῖα γιά τή σωτηρία. Τό γενικότερο ἐνδιαφέρον γιά τά ἐκκλησιολογικά θέματα. Ὁ 20ος αἰ., ὡς «αἰώνας τῆς Ἐκκλησιολογίας». Οἱ Ρῶσσοι Θεολόγοι τῆς διασπορᾶς (Ἀλέξανδρος Σμέμαν, Νικόλαος Ἀφανάσιεφ). Ἄλλοι Ὀρθόδοξοι Θεολόγοι (Ἰωάννης Καρμίρης Ἰωάννης Ζηζιούλας, Ἰουστῖνος Πόποβιτς, Ἀθανάσιος Γιέβτιτς). Ἐπιμέρους ὄψεις τοῦ μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας: α) τό ζήτημα τοῦ ὁρισμοῦ (τό ἐρώτημα «τί εἶναι Ἐκκλησία»), β) οἱ λεγόμενες «ἰδιότητες» τῆς Ἐκκλησίας κατά τό Σύμβολο τῆς Πίστεως (ἑνότητα, ἁγιότητα, καθολικότητα καί ἀποστολικότητα), γ) τό ζήτημα τῶν ὁρίων τῆς Ἐκκλησίας, δ) Ἐκκλησία καί σωτηρία («ἐκτός Ἐκκλησίας δέν ὑπάρχει σωτηρία»), ε) ἡ σχέση Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας (ἡ Ἐκκλησία ὡς «Σῶμα Χριστοῦ»), στ) ἡ σχέση Ἁγίου Πνεύματος καί Ἐκκλησίας (ἡ Ἐκκλησία ὡς «κοινωνία Ἁγίων»), ζ) ἡ διαδικασία εἰσόδου («μυήσεως») στήν Ἐκκλησία (Βάπτισμα, Χρίσμα, Θ. Εὐχαριστία), η) Ἐκκλησία καί Μυστήρια, θ) Θεία Εὐχαριστία καί Ἐκκλησία («Εὐχαριστιακή Ἐκκλησιολογία»), ι) Ἱερωσύνη καί Ἐκκλησία, ια) ἡ δομημένη Ἐκκλησία (Ἐκκλησία καί Σύνοδοι), ιβ) ἡ διαλεκτική «θεσμοῦ» καί «χαρίσματος» ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, ιβ) ἡ Ἐκκλησία ὡς χαρισματικός - ἁγιαστικός χῶρος καί ὡς θεραπευτήριο παθῶν («Θεραπευτική Ἐκκλησιολογία») κ.ἄ.
Δεῖτε βιντεοσκοπημένο
τό Θέμα στόν παρακάτω σύνδεσμο:
https://www.youtube.com/watch?v=BsCC09DG1pg
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου