Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Δ΄ τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΣΤ΄, ἔτους 2021-2022.
Ὁρισμοί καί εἰκόνες: Ἡ Ἐκκλησία, ὡς μυστήριο ἤ ὡς «πανμυστήριο (ἅγ. Ἰουστῖνος Πόποβιτς), δέν ὁρίζεται, δηλ. δέν ὑποτάσσεται στίς κατηγορίες τῆς ἀνθρώπινης λογικῆς. Ὡστόσο, ὅ,τι δέν μπορεῖ νά εἰπωθεῖ μέ ἔννοιες, μπορεῖ νά εἰπωθεῖ σέ πολλές περιπτώσεις μέ εἰκόνες, μέ σύμβολα, μέ παραστάσεις καί μέ παραβολές. Ὁ παραβολικός λόγος χρησιμοποιεῖται εὐρύτατα στή Βιβλική καί στήν Πατερική Παράδοση, ἐπειδή ἀκριβῶς τά τῆς πίστεως εἶναι «ὑπέρ λόγον» καί «ὑπέρ ἔννοιαν». Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μίλησε συχνά μέ παραβολές καί εἰκόνες. Ὁ ρόλος τοῦ συμβόλου στήν προκειμένη περίπτωση: καλύπτει καί ἀποκαλύπτει («καί κρύπτει καί λέγει»), ἀλλά κυρίως «σημαίνει». Οἱ εἰκόνες ἀποκαλύπτουν βαθύτερες πτυχές μιᾶς πραγματικότητος. Ἄν, λοιπόν, δέν μποροῦμε νά ποῦμε τί ἀκριβῶς εἶναι ἡ Ἐκκλησία, μποροῦμε νά ποῦμε μέ τί μοιάζει. Βιβλικές καί Πατερικές εἰκόνες γιά τήν Ἐκκλησία:
Ἡ «Ἄμπελος»: Βιβλική εἰκόνα, πού χρησιμοποίησε ὁ ἴδιος ὁ
Κύριος (Ἰω. 15,1-7) καί τονίζει: α) τήν ὀργανική ἑνότητα τῶν μελῶν: τά μέλη τῆς
Ἐκκλησίας εἶναι ἑνωμένα μεταξύ τους «ἐν Χριστῷ» (ὅ,τι τά ἑνώνει, εἶναι ὁ
Χριστός!), β) τήν ὀργανική ἑνότητα κάθε μέλους μέ τήν ἴδια τήν Ἄμπελο (τόν
Χριστό): κάθε μέλος ζωογονεῖται ἀπό τόν Χριστό, γ) τόν καίριο σωτηριολογικό
χαρακτῆρα τῆς Ἐκκλησίας: ἐκτός τῆς Ἀμπέλου (Ἐκκλησίας) δέν ὑπάρχει ζωή, δ) τή
θεία προστασία καί περιποίηση πρός τά καρποφόρα «κλίματα», ε) τό ὅτι στήν Ἄμπελο
ὑπάρχουν καί ἄκαρπα «κλίματα», τά ὁποῖα κάποτε (στή μερική κρίση) «καθαίρονται»
καί «εἰς πῦρ βάλλονται».
Τό «Γεώργιον»: Παύλεια εἰκόνα (Α' Κορ. 3,9) τῆς Ἐκκλησίας,
στήν ὁποία τονίζεται ἡ ἰδιότητα τοῦ Θεοῦ, ὡς «ἰδιοκτήτου» τοῦ «Γεωργίου»
(Ἀγροῦ). Μέλη τῆς Ἐκκλησίας εἶναι «οἱ τοῦ Χριστοῦ», οἱ ἀνήκοντες στόν Χριστό,
ὅσοι μέ τό ἅγιο Βάπτισμα «συνετάγησαν τῷ Χριστῷ».
Ἡ «Ποίμνη»: Χαρακτηριστική βιβλική εἰκόνα (Ἰω. 10,11, Α'
Πέτρ. 2,25, Α' Πέτρ. 5,4, Ἑβρ. 13,20), στήν ὁποία ἀναφέρθηκε ἐκτενῶς καί
ἐπανειλημμένως ὁ Κύριος. Ὁ Χριστός, ὡς Καλός Ποιμήν (Ἰω. 10, 11). Ὁ «Ἀρχιποίμην»
(«ὁ Ποιμήν τῶν προβάτων ὁ Μέγας», Ἑβρ. 13, 20) καί οἱ πολλοί ποιμένες: οἱ
Κληρικοί τῆς Ἐκκλησίας ὡς «τύποι» καί εἰκόνες τοῦ Ἀρχιποίμενος Χριστοῦ. Ἰδιότητες
τοῦ Καλοῦ Ποιμένος (Ἰω. 10, 1-15): α) Εἰσέρχεται καί ἐξέρχεται διά τῆς θύρας.
β) Θυσιάζει τήν «ψυχήν» (ζωή) του «ὑπέρ τῶν προβάτων». γ) Καλεῖ τά «πρόβατα»
κατ’ ὄνομα. δ) «Πορεύεται ἔμπροσθεν αὐτῶν». ε) Ἡ φωνή του εἶναι γνωστή καί
οἰκεία στά «πρόβατα». στ) Ἀναζητᾶ καί εὑρίσκει τό ἀπολωλός (Ματθ. 18, 12-14). Ἡ
αἰώνια προστασία πρός τά «πρόβατα»: «οὐ μή ἀπόλωνται εἰς τόν αἰῶνα, καί οὐχ
ἁρπάσει τις αὐτά ἐκ τῆς χειρός μου» (Ἰω. 10,28). Τά «πρόβατα» καί οἱ «λύκοι»
(δαίμονες). Ὁ ποιμήν καί ὁ «μισθωτός». Ὁ ποιμήν καί ὁ «κλέπτης»
(αἱρετικός).
Ἡ «Νύμφη»: Παύλεια (Ἐφεσ. 5,25-32) καί ἰωάννεια εἰκόνα
(Ἀποκ. 19,7-8, 21,2, 21,9) τῆς Ἐκκλησίας. Ἐξεικόνιση τῆς σχέσης Χριστοῦ καί
Ἐκκλησίας. Ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ πρός τήν Ἐκκλησία. Ἡ θυσία ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ
ἁγιότητα τῆς Ἐκκλησίας καί οἱ ὀντολογικές της βάσεις. Τό χαρακτηριστικό
ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Γάμου. Οἱ εἰκόνες τῆς Ἀποκαλύψεως: Ἡ περιβολή
τῆς Νύμφης («βύσσινον λαμπρόν καθαρόν»). Οἱ κεκλημένοι στόν Γάμο τοῦ Ἀρνίου. Ἡ
κάθοδος τῆς Νύφης ἀπό τόν οὐρανό. Οἱ προτυπώσεις τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης: τό
βιβλίο τοῦ Ἄσματος τῶν Ἀσμάτων.
Ἡ «Πόλις»: Ἀποκαλυπτική εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας (Ἀποκ. 21,
10 ἑξ.). Ἡ Ἐκκλησία ὡς «νέα» ἤ «ἄνω Ἱερουσαλήμ». Ἡ Πόλις αὐτή, α) «καταβαίνει
ἐκ τοῦ οὐρανοῦ», β) ἔχει «τήν Δόξαν τοῦ Θεοῦ», γ) δέν ἔχει ναό, ἀλλά Ναός της
εἶναι «Κύριος ὁ Θεός ὁ Παντοκράτωρ» «καί τό Ἀρνίον», δ) δέν ἔχει ἀνάγκη ἡλίου
καί σελήνης, ἀλλά εἶναι ὁλόφωτη ἀπό τήν Δόξα τοῦ Θεοῦ, ε) ἔχει τέλειο μέγεθος
(«τετράγωνος κεῖται»), στ) ἔχει δώδεκα πυλῶνες καί δώδεκα θεμελίους (τούς Ἀποστόλους).
Ἡ «Οἰκοδομή»: Πέτρεια (Α' Πετρ. 2,4-7) καί παύλεια εἰκόνα
τῆς Ἐκκλησίας (Ἐφεσ. 2, 20-22, Α' Κορ. 3,9). Ὁ «Θεμέλιος» ἤ ὁ «Ἀκρογωνιαῖος»
(Χριστός). Ἡ «ἀποδοκιμασία» τῶν οἰκοδομούντων. Οἱ «θεμέλιοι» τῶν Ἀποστόλων: ἡ
ἀποστολικότητα τῆς Ἐκκλησίας (Ἀποκ. 21,14). Οἱ λοιποί «ζῶντες λίθοι».
Ἡ «Κιβωτός»: Πατερική εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας: ἡ Ἐκκλησία, ὡς
«Κιβωτός τῆς σωτηρίας». Τονίζει τήν ἀποκλειστικότητα στή σωτηρία: «Ἐκτός
Ἐκκλησίας οὐκ ἔστι σωτηρία». Παραπέμπει σαφῶς στήν Παλαιά Διαθήκη (στήν κιβωτό
τοῦ Νῶε).
Ἡ Ναῦς: Παραπλήσια πατερική εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας: ἡ Ἐκκλησία
ὡς Πλοῖο. Οἱ ἱεροί κανόνες, ὡς «πηδάλιον» (τιμόνι) τῆς Ἐκκλησίας. Κάθε πλοῖο
ἔχει ἀφετηρία καί προορισμό: Προορισμός τῆς Ἐκκλησίας ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ (ἤ ἡ
«Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν»). Σχέση Ἐκκλησίας καί Βασιλείας: ἡ Ἐκκλησία, ὡς πορεία
πρός τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ (ἡ Βασιλεία, ὡς κατάσταση «ἤδη» καί «οὕπω»).
Ἡ «Σαγήνη»: Ἄλλη εἰκόνα, πού χρησιμοποίησε ὁ Κύριος. Ἐπισημαίνει
τή ὕπαρξη τῶν ἁμαρτωλῶν στήν παροῦσα φάση τῆς Ἐκκλησίας (στή «Στρατευομένη
Ἐκκλησία»). Ἐξεικονίζει τή μέλλουσα Κρίση. Οἱ δύο ὄψεις τῆς Ἐκκλησίας: α)
«Στρατευομένη» καί β) «Θριαμβεύουσα» Ἐκκλησία. Οἱ ζῶντες καί οἱκεκοιμημένοι, ὡς
μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ σεσωσμένοι, ὡς ἀποκλειστικά μέλη τῆς «Θριαμβευούσης»
Ἐκκλησίας. Ἡ Θεοτόκος, οἱ Ἄγγελοι καί οἱ Ἅγιοι, ὡς μέλη τῆς «Θριαμβευούσης»
Ἐκκλησίας.
Τό «Σῶμα»: Ὁ μόνος «ὁρισμός» τῆς Ἐκκλησίας στή Βιβλική
καί Πατερική Παράδοση ἤ ἡ κατ’ ἐξοχήν εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ παύλεια προέλευση
(Κολ. 1,24, Ἐφεσ. 1,23, πρβλ. Ἐφεσ. 4,16, Ἐφεσ. 5, 22-32 κ.ἄ). Ὄχι ὁποιοδήποτε
σῶμα, ἀλλά «Σῶμα Χριστοῦ». Ὁ διπλός ἐξεικονισμός τοῦ σώματος: α) ὁ Χριστός, ὡς
τό ὅλον Σῶμα καί β) ὁ Χριστός, ὡς ἡ κεφαλή τοῦ Σώματος. Ἡ πραγματική ἐμφάνιση
τοῦ Σώματος: Τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας ταυτιζόμενο μέ τό Σῶμα τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Τό βαθύτερο νόημα τῶν εἰκόνων: Ὅλες τονίζουν τή βαθύτατη ὀργανική σχέση Χριστοῦ καί Ἐκκλησίας: «Ἐκκλησία εἶναι ὁ Χριστός (ὁ “ὅλος Χριστός”) καί οἱ ἡνωμένοι μετά τοῦ Χριστοῦ» ἤ «Στήν Ἐκκλησία ἀνήκουν οἱ πραγματικά ἑνωμένοι μέ τόν Χριστό». Ποιός καί πῶς ἑνώνεται μέ τόν Χριστό; Ἑνώνεται ὁ βαπτισμένος, ὅποιος ἐνεργοποιεῖ συνεχῶς ὅ,τι ἔλαβε στό Βάπτισμα καί ὅποιος μετέχει στά Μυστήρια καί, κατ’ ἐξοχήν, στή Θεία Εὐχαριστία.
Δεῖτε βιντεοσκοπημένο
τό Θέμα στόν παρακάτω σύνδεσμο:
https://www.youtube.com/watch?v=2QffNEEwutI
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου