Μετενσάρκωση και Ορθόδοξη πίστη

Κείμενο δημοσιευμένο στό περιοδικό

«Ἐφημέριος»,

μηνιαία ἔκδοση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος,

ἔτος 60, τεῦχ. 11, Δεκ. 2011.

  

Ἡ Ὀρθόδοξη πίστη εἶναι ἡ Ἀλήθεια πού μᾶς ἔχει φανερώσει ὁ Θεός γιά τή σωτηρία μας. Ἔχοντας σάν ὁδηγό αὐτή τήν Ἀλήθεια ὁ ἄνθρωπος προσεγγίζει τόν Θεό, κοινωνεῖ μαζί Του καί σώζεται. Ἡ Ἀλήθεια αὐτή δέν μᾶς φανερώνει μόνο τί εἶναι ὁ Θεός, ἀλλά καί τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος, καί ποία εἶναι ἡ σχέση του μέ τόν Θεό. Ἄν κάποιος δέν ἔχει ὀρθή ἀντίληψη γιά τόν ἑαυτό του καί γιά τή σχέση του μέ τόν Θεό, δέν μπορεῖ νά γνωρίσει τόν Θεό καί νά σωθεῖ. Εἶναι φανερό, λοιπόν, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία, δηλ. ἡ Ὀρθόδοξη διδασκαλία γιά τόν ἄνθρωπο, εἶναι ἀπαραίτητη προϋπόθεση τῆς σωτηρίας μας.

Ἡ διδασκαλία αὐτή, ὅπως ἔχει ἀποκαλυφθεῖ, καταγράφεται ἤδη στά πρῶτα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, μαρτυρεῖται στήν Καινή Διαθήκη καί ἀναπτύσσεται ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Σέ γενικές γραμμές δέχεται ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, ξεχωριστό ἀπό τά ἄλλα δημιουργήματα. Ἔχει πλαστεῖ «κατ’ εἰκόνα» καί «καθ’ ὁμοίωσιν» τοῦ Θεοῦ, δηλ. ἔχει μιά δεδομένη σχετική ὁμοιότητα ἤ «συγγένεια» μ’ Αὐτόν, ἀλλά καί τή δυνατότητα νά Του ὁμοιάσει ἀκόμη περισσότερο. Κάθε ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό σῶμα καί ψυχή, πού εἶναι στοιχεῖα μοναδικά καί ἀνεπανάληπτα σέ καθέναν, γι’ αὐτό κάθε ἄνθρωπος ἔχει ἰδιαίτερη ἀξία. Σάν μοναδικά καί ἀνεπανάληπτα τό σῶμα καί ἡ ψυχή ἔχουν ἀρχή, δηλ. ἔρχονται στήν ὕπαρξη καί τά δύο μαζί, ὅμως, ἐνῶ τό σῶμα ἔχει ἀρχή καί τέλος, ἡ ψυχή ἔχει ἀρχή, ἀλλά δέν ἔχει τέλος. Ὁ θάνατος εἶναι ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα καί τό τέλος τοῦ σώματος. Προῆλθε ἀπό τήν ἁμαρτία τῶν πρώτων ἀνθρώπων, πού ἄνοιξε τίς πύλες γιά τήν εἴσοδο κάθε ἁμαρτίας στόν κόσμο. Μέ τήν ἁμαρτία ὁ ἄνθρωπος ἔχασε σέ μεγάλο βαθμό τήν ἀρχική ὁμοιότητα πού εἶχε μέ τόν Θεό, ὁμοιώθηκε πλέον μέ τά ἄλογα κτήνη καί ἔγινε δοῦλος τοῦ διαβόλου. Ὁ Χριστός ἦλθε στόν κόσμο γιά νά μᾶς λυτρώσει ἀπό τά ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας. Μέ τήν Ἀνάστασή Του νίκησε τόν θάνατο καί μεταδίδει αὐτή τήν νίκη καί σέ μᾶς, δηλ. κάποτε θά ἀναστήσει τά νεκρά σώματα ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Τότε κάθε ψυχή θά ἑνωθεῖ μέ τό δικό της σῶμα, τό ἀναστημένο καί ἀναδημιουργημένο, γιά νά κριθεῖ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Μετά τήν τελική Κρίση, ἄλλοι θά ἀπολαμβάνουν τήν αἰώνια Ζωή κοντά στόν Θεό καί ἄλλοι θά ὑφίστανται τήν αἰώνια Κόλαση. Ἀλλά, καί ἀπό τή στιγμή πού πεθαίνει κάποιος, ἡ ψυχή του κρίνεται προσωρινά καί προγεύεται ἀπό τώρα μία ἀπό τίς δύο καταστάσεις. Στόχος καί προορισμός μας εἶναι νά ζήσουμε τήν αἰώνια καί ἀληθινή Ζωή μαζί μέ τόν Θεό.

Πολλά σημεῖα αὐτῆς τῆς διδασκαλίας γιά τόν ἄνθρωπο ἔχουν κατά καιρούς ἀμφισβητηθεῖ ἀπό διάφορες αἱρέσεις. Ἡ σοβαρότερη, ὅμως, ἀπειλή, πού καταργεῖ τήν Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία στό σύνολό της, φαίνεται νά εἶναι ἡ διδασκαλία τῆς μετενσάρκωσης, πού προβάλλεται συστηματικά τά τελευταῖα χρόνια, προερχόμενη ἀπό τίς ἀνατολικές θρησκεῖες τοῦ Ἰνδουϊσμοῦ καί τοῦ Βουδισμοῦ. Μορφές αὐτῆς τῆς διδασκαλίας συναντᾶμε σέ ἀρχαίους Ἕλληνες καί ἀλλοῦ, ἡ πιό γνωστή μορφή, ὅμως, εἶναι αὐτή τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν.

Τί δέχεται ἡ μετενσάρκωση; Δέχεται ὅτι ἕνα ὄν, π.χ. ἕνας ἄνθρωπος, μετά τόν βιολογικό του θάνατο, ἐπανέρχεται στή ζωή μέ ἕνα ἄλλο σῶμα. Τό σῶμα αὐτό δέν εἶναι ἀπαραίτητα ἀπό τό ἴδιο γένος, δηλ. ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι βέβαιο ὅτι θά ξαναγεννηθεῖ σάν ἄλλος ἄνθρωπος. Μπορεῖ νά ξαναγεννηθεῖ σάν ζῶο, σάν πράγμα (πέτρα, ξύλο κ.λπ.) ἀκόμη καί σάν «θεός»! Σέ τελευταία ἀνάλυση, ὁ ἄνθρωπος εἶναι δέσμιος μιᾶς μακρᾶς ἁλυσσίδας γεννήσεων καί θανάτων, πού στή γλώσσα τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν ὀνομάζεται «σαμσάρα». Λύτρωση καί σωτηρία εἶναι τό νά κατορθώσει κάποτε νά ἀπελευθερωθεῖ ἀπό τή «σαμσάρα», δηλ. νά λήξει αὐτή ἡ ἀδιάκοπη διαδοχή γεννήσεων καί θανάτων. Γιά νά γίνει αὐτό, θά πρέπει νά μετεσαρκωθεῖ ἑκατοντάδες, χιλιάδες ἤ καί ἑκατομμύρια φορές. Ἡ μορφή μέ τήν ὁποία θά ξαναέλθει στόν κόσμο ἐξαρτᾶται ἀπό τό «κάρμα», δηλαδή ἀπό τήν ἐνέργεια πού συγκεντρώνει ὁ ἄνθρωπος σύμφωνα μέ τίς πράξεις του. Τό «κάρμα» μᾶς συνοδεύει ἀπό τίς προηγούμενες «ζωές» μας καί μᾶς καθορίζει ἀπόλυτα, λένε οἱ ὁπαδοί αὐτῶν τῶν θρησκειῶν. Αὐτό πού μποροῦμε νά κάνουμε εἶναι μόνο νά προσθέτουμε θετικό «κάρμα» σ’ αὐτό πού ἤδη ὑπάρχει. Ἡ τελική λύτρωση, ἄν κατορθώσει κάποιος νά ἀπελευθερωθεῖ ἀπό τά δεσμά τῆς «σαμσάρα», εἶναι ἡ πλήρης διάλυση μέσα σέ μιά ἀπρόσωπη θεότητα, δηλ. ἡ ἐξαφάνιση τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου. 

Εἶναι φανερό, ὅτι καί ἡ ἁπλή σύγκριση τῶν παραπάνω ἀντιλήψεων μέ τήν Ὀρθόδοξη χριστιανική διδασκαλία γιά τόν ἄνθρωπο ἀποδεικνύει ὅτι μεταξύ τῶν δύο θεωρήσεων δέν ὑπάρχει καμία ὁμοιότητα. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ μετενσάρκωση εἶναι μιά διδασκαλία ἐντελῶς ἀσυμβίβαστη μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη, πού ὅποιος τήν ἀποδέχεται κιδυνεύει σοβαρά ὡς πρός τή σωτηρία του, δηλ. δέν σώζεται. Ἐπί πλέον ἡ διδασκαλία αὐτή προϋποθέτει μιά ἐντελῶς διαφορετική ἀντίληψη γιά τόν Θεό, τήν ἀντίληψη τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν. Αὐτή δέχεται ὅτι ὁ Θεός δέν εἶναι συγκεκριμένο πρόσωπο, ἤ μᾶλλον τρία πρόσωπα (Πατέρας, Υἱός καί Ἅγιο Πνεῦμα), ὅπως δέχεται ἡ χριστιανική πίστη, ἀλλά μιά ἀπρόσωπη δύναμη, πού διαχέεται μέσα στό σύμπαν. Αὐτή παίρνει διάφορες μορφές καί σχηματίζει τά πράγματα αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Ὅλα τά πράγματα («θεοί», ἄνθρωποι, ζῶα, ὑλικά ἀντικείμενα) ἀνήκουν στήν ἴδια κατηγορία, δηλ. ἔχουν θεϊκή οὐσία. Ἐπί πλέον οἱ ἀνατολικές θρησκεῖες δέν δέχονται ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ μόνος ἀληθινός Θεός καί μοναδικός Σωτῆρας καί Λυτρωτής τοῦ κόσμου.

Τό πιό ἐπικίνδυνο εἶναι ὅτι ἡ μετενσάρκωση ἐμφανίζεται συνήθως (στή χώρα μας τουλάχιστον) σάν μιά διδασκαλία πού συμβιβάζεται ἀπόλυτα μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη. Οἱ ὁπαδοί της δέν μᾶς καλοῦν νά ἐγκαταλείψουμε τήν πίστη μας ἤ τήν Ἐκκλησία μας καί νά ἐνταχθοῦμε σέ μιά ἄλλη ὁμάδα, ἀλλά ἐπιδιώκουν νά παραμείνουμε στήν Ἐκκλησία ὡς πλανημένοι (αἱρετικοί). Ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ἡ μετενσάρκωση εἶναι μιά διδασκαλία, πού ἐπιχειρεῖ νά ἀλλοιώσει τό Ὀρθόδοξο φρόνημα γενικά, γι’ αὐτό ἀπαιτεῖται ἰδιαίτερη ἐπαγρύπνηση καί προσοχή τόσο ἀπό τήν Ἐκκλησία μας, ὅσο καί ἀπό κάθε Ὀρθόδοξο πιστό.

 

Πρωτ. Σωτήριος Ὀ. Ἀθανασούλιας

Ἑφημέριος Μητροπολιτικοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Βασιλείου Τριπόλεως.