Το ζήτημα της γνώσεως του Θεού

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Ε' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΔ', ἔτους 2019-2020.

Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση: Ἡ πεπλανημένη ἀντίληψη περί ἀπροσώπου Θεοῦ τῶν Ἀνατολικῶν θρησκειῶν καί τῆς «Νέας Ἐποχῆς» στόν ἀντίποδα τῆς χριστιανικῆς περί Θεοῦ ἀντιλήψεως. Ἡ διάκριση μεταξύ ὀρθῆς καί πεπλανημένης ἀντιλήψεως περί Θεοῦ ἐξαρτᾶται ἐν πολλοῖς ἀπό τόν τρόπο (τή μέθοδο), μέ τήν ὁποία προσεγγίζεται ἤ γνωρίζεται τόν Θεό. Ὑπάρχει, ὅμως, μέθοδος γνώσεως τοῦ Θεοῦ; Μποροῦμε νά γνωρίσουμε τόν Θεό; Στήν πράξη ἐμφανίζονται πολλές «μέθοδοι», ἤ τουλάχιστον ἀπόπειρες, γνώσεως τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση τίς θεωρεῖ ὅλες ἀποτυχημένες, ὁ δέ ἀπ. Παῦλος διαβεβαιώνει ὅτι «διά τῆς σοφίας» (δηλ. μέ ἀνθρώπινα μέσα) κανείς ποτέ δέν γνώρισε (προφανῶς, οὔτε πρόκειται νά γνωρίσει) τόν Θεό (Α' Κορ. 1,21), ὁ Ὁποῖος γνωρίζεται μόνο ἐκεῖ πού ἀποκαλύπτεται ὁ Ἴδιος: ὁ Θεός δέν ἀνακαλύπτεται, ἀλλά μόνο ἀποκαλύπτεται. Ἔτσι, ὑπάρχουν ἄνθρωποι, πού Τόν ἔχουν δεῖ, ἐπειδή ὁ Ἴδιος τούς ἔχει ἀποκαλυφθεῖ, καί αὐτοί εἶναι οἱ Προφῆτες καί οἱ Δίκαιοι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, οἱ Ἀπόστολοι τῆς Καινῆς καί οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας. Ὀνομάζονται «θεόπτες», ἐπειδή ἀκριβῶς ἔχουν δεῖ τόν Θεό, ἐπειδή Τόν ἔχουν γνωρίσει ἐμπειρικά. Γνωρίζοντας τόν Θεό ἐμπειρικά (=πραγματικά), κατέχουν τήν ἀλήθεια περί Αὐτοῦ καί τήν μεταδίδουν στούς ἐνδιαφερομένους. Εἶναι οἱ μόνοι ἀψευδεῖς Διδάσκαλοι περί Θεοῦ, οἱ μόνοι αὐθεντικοί Θεολόγοι). Ἡ διδασκαλία τους, ὡς προερχόμενη ἀπό τήν ἴδια ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ, εἶναι κοινή καί συνιστᾶ τή ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας (οἱ ἴδιοι εἶναι «Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας»). Ἄρα, ἡ μόνη αὐθεντική «ὁδός» γνώσεως τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἐμπειρική, ἡ «ὁδός» τῆς θεοπτίας. Ὅσα μέλη τῆς Ἐκκλησίας δέν ἔχουν προσωπική ἐμπειρία θεοπτίας, δέχονται τήν ἀλήθεια περί Θεοῦ διά πίστεως. Πίστη σημαίνει ἀποδοχή τῆς διδασκαλίας τῶν Ἁγίων, σημαίνει ἀναγνώριση τοῦ ὅτι ἡ περί Θεοῦ μαρτυρία τῶν Ἁγίων εἶναι αὐθεντική.

Η περί Θεού αντίληψη της «Νέας Εποχής»

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Δ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΔ', ἔτους 2019-2020.

Κριτική στή θρησκεία καί «Νέα Ἐποχή»: Οἱ ρίζες τῆς «Νέας Ἐποχῆς» στίς ἀντιλήψεις τῶν Ἕλενας Μπλαβάτσκυ (1831-1891) καί Ἀλίκης Μπέϊλη (1880-1949) καί οἱ ἔρευνες τῶν παραπάνω ἀποκρυφιστριῶν στό φαινόμενο τῆς θρησκείας. Ἡ «νέα» κατανόηση τῶν θρησκειῶν ἐπέφερε μιά «νέα» ἀντίληψη περί Θεοῦ στό κίνημα τῆς «Νέας Ἐποχῆς». Εἶχε ἤδη προηγηθεῖ μιά σφοδρή κριτική κατά τῆς θρησκείας καί τοῦ Θεοῦ ἐκ μέρους τῆς εὐρωπαϊκῆς φιλοσοφίας. Εἰδικότερα, ἐμφανίστηκαν τά ἔργα τῶν Ludwig Feuerbach (1804-1872), «Ἡ οὐσία τοῦ Χριστιανισμοῦ» (1841), Karl Marx (1818-1883), «Ἡ κριτική τῆς Ἐγελιανῆς Φιλοσοφίας καί τό κράτος τοῦ δικαίου» (1844, ὅπου ἡ γνωστή φράση, «Ἡ θρησκεία εἶναι τό ὄπιο τοῦ λαοῦ»), Friedrich Nietzsche (1844-1900), «Ὁ τρελλός» (στό «Χαρούμενη ἐπιστήμη», 1882, ὅπου ἡ διακήρυξη τοῦ ὑποτιθεμένου «θανάτου τοῦ Θεοῦ»), Sigmund Freud (1856-1939), «Τό μέλλον μιᾶς αὐταπάτης» (1927, ὅπου ὡς «αὐταπάτη» χαρακτηρίζεται ἡ θρησκεία) κ.ἄ. Ἀφετηρία τῆς φιλοσοφικῆς κριτικῆς στή θρησκεία ἦταν ὁ Χριστιανισμός, εἰδικότερα δέ ὁ Δυτικός (Παπικός καί Προτεσταντικός) Χριστιανισμός, καί ἀφετηρία τῆς κριτικῆς στήν περί Θεοῦ ἀντίληψη ἦταν ἡ χριστιανική περί Θεοῦ ἀντίληψη. Ἡ κριτική αὐτή, ἰδιαίτερα μέ τήν διακήρυξη τοῦ «θανάτου τοῦ Θεοῦ» ἀπό τόν Fr. Nietzsche, ἐπηρέασε καθοριστικά τήν πορεία τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ: οἱ μετέπειτα φιλόσοφοι ἤ ἐκφραστές του εἶναι κατά κανόνα ἄθεοι, ὁ δέ δυτικός πολιτισμός κατέστη ἀθεϊστικός ἤ τουλάχιστον θεολογικά ἀγνωστικιστικός καί βαθύτατα ἐκκοσμικευμένος. Αὐτό ἀποτελεῖ καίρια στροφή στήν πορεία τοῦ παγκόσμιου πολιτισμοῦ: μέχρι τότε τό «ὅτι ἐστιν» (ἡ ὕπαρξη) τοῦ Θεοῦ δέν ἀπασχολοῦσε σοβαρά κανένα σχεδόν πολιτισμό, ὁ δέ ἀρνούμενος τήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ ἐθεωρεῖτο «ἄφρων» (πρβλ. Ψαλμ. 13, 1). Τό «τί ἐστιν» τοῦ Θεοῦ ἀπασχολοῦσε συνήθως τόν ἄνθρωπο.

Οι απαρχές του κινήματος της «Νέας Εποχής»

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Γ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΔ', ἔτους 2019-2020.

Εἰσαγωγικά: Ἡ κατανόηση ἑνός φαινομένου εἶναι δυνατή μόνο, ὅταν γνωρίζουμε τίς πηγές του, τίς ἀπαρχές του, τίς προϋποθέσεις του, τίς ρίζες του. Ἡ «Νέα Ἐποχή» («New Age»), ὡς κίνημα πού περιλαμβάνει πολλές ὁμάδες, ὀργανώσεις καί πρόσωπα σέ ὅλο τόν κόσμο, μέ μεγάλες διαφορές μεταξύ τους. Οἱ ρίζες τοῦ κινήματος, α) στόν Ἀποκρυφισμό καί β) στίς Ἀνατολικές θρησκεῖες (Ἰνδουϊσμό καί Βουδισμό). Ὁ Ἀποκρυφισμός, ὡς ἐνασχόληση, σχέση, ἐπικοινωνία μέ δαιμονικές δυνάμεις, πραγματικότητες καί τεχνικές. Ἡ εἰδικότερη σχέση τῆς «Νέας Ἐποχῆς» μέ τήν Ἀστρολογία, μιά χαρακτηριστική μορφή τοῦ Ἀποκρυφισμοῦ. Ἡ Θεοσοφία, ὡς μητρική ὀργάνωση τοῦ κινήματος τῆς «Νέας Ἐποχῆς». Οἱ ρίζες τῆς «Νέας Ἐποχῆς» στίς ἀντιλήψεις τῶν ἐκπροσώπων τοῦ Ἀποκρυφισμοῦ α) Ἕλενα Πέτροβα Μπλαβάτσκυ (Helena Petrowna Blavatsky, 1831-1891) καί β) Ἀλίκη Μπέϊλη (Αlice Ann Bailey, 1880-1949).

Τι είναι η «Νέα Εποχή»

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Β' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΔ', ἔτους 2019-2020.

Εἰσαγωγικά: Ἡ «Νέα Ἐποχή», ὡς γενικό θέμα τῆς παρούσης θεματικῆς ἑνότητος. Ἡ «Νέα Ἐποχή», ὡς δαιμονική κατάσταση, ὡς ὄψη τοῦ «μυστηρίου τῆς ἀνομίας» (Β' Θεσ. 2,7). Τί εἶναι ἡ «Νέα Ἐποχή» («New Age»); Εἶναι ἕνα κίνημα, πού ἐντάσσεται στόν χῶρο τῆς Παραθρησκείας καί ἐμφανίστηκε στίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰ. Μήτρα του εἶναι ἡ Θεοσοφική Ἑταιρεία, μιά παραθρησκευτική ὀργάνωση, πού ἵδρυσε τό 1875 ἡ ἀποκρυφίστρια Ἕλενα Πέτροβα Μπλαβάτσκυ (1831-1891), γιά νά προβάλλει τή νέα θρησκεία της ἀποκρυφιστικοῦ χαρακτήρα, τή Θεοσοφία. Ἡ «Νέα Ἐποχή» δέν εἶναι συγκεκριμένη ὀργάνωση ἤ αἵρεση ἤ ὁμάδα μέ ἰδιαίτερη διδασκαλία, ἀλλά ἕνα κίνημα, πού περιλαμβάνει πλῆθος ἐπιμέρους ὀργανώσεις ἤ πρόσωπα, μέ κοινά χαρακτηριστικά, ἀλλά καί μέ τεράστιες διαφορές μεταξύ τους. Εἶναι ἕνα «σύνδρομο» ἤ μιά «τάση», πού εἰσχωρεῖ σέ ὅλους τούς τομεῖς τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Εἶναι ἕνα τεράστιο «δίχτυ», πού ἑνώνει μέ χαλαρότητα ἑκατοντάδες ὁμάδες καί χιλιάδες ἄτομα σέ ὅλο τόν κόσμο. Εἶναι μιά ἰδεολογία, πού γίνεται πολιτικό σύνθημα καί τείνει νά γίνει πολιτική πράξη (ἡ λεγόμενη «Νέα Τάξη Πραγμάτων» εἶναι τό πολιτικό, ἤ ἀκόμη καί τό στρατιωτικό, σκέλος τῆς «Νέας Ἐποχῆς»). Οἱ θεμελιώδεις ἀντιλήψεις τοῦ κινήματος δέν εἶναι νέες, ἀλλά παλαιές καί γνωστές. Πηγές του εἶναι ὁ Ἀποκρυφισμός καί οἱ Ἀνατολικές θρησκεῖες (Ἰνδουϊσμός καί Βουδισμός). Εἶναι ἄγνωστο ἄν ὑπάρχει κάποια ἡγετική ὁμάδα, ἤ κάποιο ἡγετικό πρόσωπο ἤ κάποιο συντονιστικό κέντρο τοῦ κινήματος τῆς «Νέας Ἐποχῆς».

Ο διαλογισμός και ο εκπαιδευτικός κόσμος

ΤΕΥΧΟΣ 108         ΤΡΙΠΟΛΙΣ      ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

Ο ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ

ΚΑΙ Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Ἡ σημερινή ἐκπαιδευτική πραγματικότητα

Μέ τίς διάφορες ἀπανωτές μεταρρυθμίσεις στά ἀναλυτικά προγράμματα τῆς σχολικῆς ἐκπαίδευσης δέν ἀποσυντονίστηκε μόνο ἡ ἐκπαιδευτική κοινότητα, ἀλλά νοθεύτηκε σέ μεγάλο βαθμό ὁ χαρακτήρας μιᾶς ἑνιαίας καί ἐθνικῆς παιδείας, θυσία στόν βωμό τῆς ἀλλοπρόσαλλης παγκοσμιοποίησης. Ἐπίσημη θρησκεία ἔγινε πλέον ὁ ἰσοπεδωτικός καταναλωτισμός μέ τεχνοκρατικό ἔνδυμα καί, κυρίως, ὁ διαπολιτισμικός καί διαθρησκειακός συγκρητισμός. Οἱ ἐκπαιδευτικοί ἀναγκάζονται νά σέρνονται πίσω ἀπό τό ἅρμα τοῦ ἑκάστοτε τυποποιημένου κρατικοῦ δόγματος. Πλέον ἡ κρίση μοντερνισμοῦ, ἀντιθεϊσμοῦ καί δῆθεν ἐλευθεροφροσύνης τούς δεσμεύει: θά βρεθοῦν ὀπισθοδρομικοί ἄν δέν συγκατατεθοῦν στή «λογική» τοῦ «πρωτοτύπου», δηλαδή ἑνός συγκεχυμένου κόσμου, χωρίς Χριστό καί Ἐκκλησία. Συμβούλευε τούς ὀπαδούς του ὁ διδάσκαλος μιᾶς νεοβουδιστικῆς ὀργάνωσης, πού ἐπισκέφτηκε προσφάτως τή χώρα μας: «Τούς ἐκπαιδευτικούς τῶν πρώτων τάξεων τραβῆξτε. Στίς μεγαλύτερες τάξεις τά παιδιά διαμορφώνουν τίς ἀπόψεις τους, μέ θρησκευτικά ἤ ὄχι, ἀλλά τά μικρά τά κατευθύνει ὁ δάσκαλός τους. Τότε νά τά ἁλιεύετε»! Ἔτσι ἰνδουϊστές καί βουδιστές γκουρού ἔρχονται σάν σωτῆρες νά διαφωτίσουν τόν ἄτακτο νεοελληνικό λαό!

Εισαγωγή στη νέα θεματική ενότητα

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Α' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΔ', ἔτους 2019-2020.

Εἰσαγωγικά: Τό δέκατο τέταρτο ἔτος λειτουργίας τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή». Οὐσιαστικό περιεχόμενο τοῦ Προγράμματος: ἡ ἐν Χριστῷ σωτηρία. Εἰδικότερα: ἡ ὁδός πρός τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία. Οἱ δύο ὄψεις αὐτῆς τῆς ὁδοῦ, ἐξ ἴσου ἀπαραίτητες: ἡ θετική καί ἡ ἀρνητική, ἡ ὁδός τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί ἡ ὁδός τῶν «μεθοδειῶν» τοῦ διαβόλου, ἡ ὁδός τῆς Ἀληθείας καί ἡ ὁδός τῆς πλάνης, ἡ ὁδός τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καί ὁδός τῶν ἐνεργειῶν τοῦ σατανᾶ.

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 83, Ιουλ. - Σεπτ. 2019

 

ΤΕΥΧΟΣ 83         ΤΡΙΠΟΛΙΣ         ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ  2019

 Σύναξη Ἀποφοίτων Ἐκκλησιαστικῆς Σχολῆς Κορίνθου στήν Τρίπολη

 Σημαντικό γεγονός γιά τή Μητρόπολή μας ἦταν ἡ Σύναξη τῶν Ἀποφοίτων τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Σχολῆς Κορίνθου, πού πραγματοποιήθηκε στήν Τρίπολη στίς 13/7/2019, μέ πρωτοβουλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου μας κ. Ἀλεξάνδρου.

Ἡ Σύναξη ἦταν μέρος τῶν ἐκδηλώσεων, πού διοργάνωσε ἡ Ἱ. Μητρόπολη πρός τιμήν τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί τοῦ Ἐπισκόπου Τεγέας Ὠφελίμου. Ἡ Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος συνεκλήθη στή Χαλκηδόνα τό 451 μ.Χ., γιά νά ἀντιμετωπίσει μεγάλες χριστολογικές αἱρέσεις, πού ἀπειλοῦσαν τήν Ἐκκλησία τήν ἐποχή ἐκείνη, καί εἰδικότερα τήν αἵρεση τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ. Στά Πρακτικά της ἀναφέρεται, μεταξύ τῶν 630 μετεχόντων Πατέρων, τό ὄνομα τοῦ Ἐπισκόπου Τεγέας Ὠφελίμου, γεγονός πού μαρτυρεῖ γιά τήν ἀκμή τοῦ Χριστιανισμοῦ στήν περιοχή μας κατά τά μέσα τοῦ 5ου μ.Χ. αἰῶνος.

Η Αγία Γραφή στήν Εκκλησία και στις αιρέσεις

ΤΕΥΧΟΣ 107             ΤΡΙΠΟΛΙΣ          ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2019

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ

Ἑρμηνεία καί παρερμηνεία τῆς Ἁγίας Γραφῆς

Μέ ζητήματα σχετικά μέ τήν Ἁγία Γραφή ἔχουμε ἀσχοληθεῖ καί σέ προηγούμενο τεῦχος τοῦ ἐντύπου μας (Νο 52). Ὅπως εἴχαμε ἐπισημάνει ἐκεῖ, ὅλες οἱ χριστιανικές Ὁμολογίες, ὅλες σχεδόν οἱ αἱρέσεις τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀποδέχονται τό κύρος καί τήν αὐθεντία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τῆς ἰδίας Ἁγίας Γραφῆς, τήν ὁποία κατέχει καί ἀποδέχεται ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας. Μάλιστα, οἱ χριστιανικές αἱρέσεις, ἀπό τήν πρωτοχριστιανική ἐποχή μέχρι τίς σύγχρονες παραχριστιανικές ὁμάδες («Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ» κ.ἄ.), διακρίνονται γιά τήν ὑπερβολική, δῆθεν, προσήλωσή τους στήν Ἁγία Γραφή. Γιατί, ὅμως, ἐνῶ συμβαίνει αὐτό, καθεμία ἀπό αὐτές καταλήγει σέ διαφορετικά συμπεράσματα, σέ ἐντελῶς διαφορετικές ἀντιλήψεις γιά τόν Θεό, τόν ἄνθρωπο καί τή σωτηρία του; Γιατί δέν ὁδηγοῦνται ὅλοι στήν ἴδια ἀλήθεια, στήν ἴδια πίστη; Πῶς δικαιολογεῖται ἡ ὕπαρξη τῶν αἱρέσεων καί τό φαινόμενο τῆς πολυδιάσπασης τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου;

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 82, Ἀπρ. - Ἰούν. 2019

 

ΤΕΥΧΟΣ 82              ΤΡΙΠΟΛΙΣ             ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ  2019 

Α Λ Ε Ξ Α Ν Δ Ρ Ο Σ

ΧΑΡΙΤΙ ΘΕΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΝΟΥΡΙΑΣ

Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ  Π Α Σ Χ Α Λ Ι Ν Η

 Πρός

Τόν Ἱερόν Κλῆρον, τίς Μοναστικές Ἀδελφότητες καί τόν εὐσεβῆ Λαόν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας.

 Τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

 Ἡ Ἀνάστασις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι τό μοναδικό γεγονός τῆς ἱστορίας τοῦ κόσμου πού λαμβάνει χώραν σέ ὡρισμένον χρόνον καί συγκεκριμένον χῶρον μέ ἀνεπανάληπτα καί θαυμαστά ἀποτελέσματα καί διά τοῦτο ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἀναστάσεως, δίδει σ' αὐτήν τήν προτεραιότητα καί τήν καθιστᾶ κορυφαῖο γεγονός τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ μας ἑορτολογίου.

Τήν ἑορτάζει καί τήν πανηγυρίζει γιατί τήν θεωρεῖ «ἑορτῶν ἑορτήν καί πανήγυριν πανηγύρεων...».

Καί πράττει πολύ σωστά, γιατί ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ μας ἀποτελεῖ ταυτόχρονα καί τό θεμέλιο τῆς πίστεώς μας, ὅπως μᾶς τονίζει ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν ὁ μέγας Παῦλος στήν πρώτη πρός Κορινθίους ἐπιστολή του, «εἰ δέ Χριστός οὐκ ἐγήγερται, κενόν ἄρα τό κήρυγμα ἡμῶν, κενή δέ καί ἡ πίστις ὑμῶν». Δηλαδή ἐάν ὁ Χριστός δέν εἶχε ἀναστηθῆ θά ἦσαν ὅλα μάταια καί ἄδεια.

Το «γνωστόν» και το «άγνωστον» του Θεού

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Γ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου Α', ἔτους 2006-2007.

Εἰσαγωγή: Ἡ Ὀρθόδοξος προσέγγισις τοῦ Θεοῦ, ὡς ἀνταπόκρισις στήν κίνηση τοῦ Θεοῦ πρός ἡμᾶς. Ἡ θεοπτική ἐμπειρία, ὡς βάσις τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας καί πίστεως. Τό Σύμβολο τῆς Πίστεως, ὡς κωδικοποίησις τῆς θεοπτικῆς ἐμπειρίας τῶν Ἁγίων. Ἡ βαπτισματική χρῆσις τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως. Στοιχεῖα ἀναλύσεως ἐκ τοῦ πρώτου ἄρθρου.

«Πιστεύω»: Ὁ Θεός γνωρίζεται διά πίστεως. Δέν ἰσχύουν στόν Ὀρθόδοξο χῶρο οἱ λογικές ἀποδείξεις περί ὑπάρξεως τοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχει σχετικοποίηση, ἀλλά ὄχι κατάργηση τοῦ ἀνθρώπινου λόγου. Ὅμως, ἡ ἔννοια τῆς πίστεως στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση διαφέρει ἀπό τήν ἀντίστοιχη στίς ἄλλες θρησκεῖες. Πίστη στήν Ὀρθοδοξία δέν εἶναι ἡ γενική καί ἀόριστη ἀποδοχή τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἡ πίστη (ἐμπιστοσύνη) στήν γνησιότητα τῆς θεοπτικῆς ἐμπειρίας τῶν Ἁγίων. Ἡ πίστη ἐπαληθεύεται ἐμπειρικά: ἄν ἀκολουθήσουμε τήν ὁδό θεογνωσίας τῶν Ἁγίων, καταλήγουμε στήν ἴδια ἀκριβῶς ἐμπειρία. Πίστη καί γνώση: Ἡ πίστη ὁδηγεῖ στή γνώση τοῦ Θεοῦ ἤδη στήν παροῦσα ζωή. Ἡ εἰσαγωγική πίστη τῶν ἀρχαρίων καί ἡ βεβαία πίστη τῶν τελείων. «Δικαιοσύνη Θεοῦ ... ἀποκαλύπτεται ἐκ πίστεως εἰς πίστιν» (Ρωμ. 1,17). «Τό ἐκ μέρους καταργηθήσεται» (Α΄ Κορ. 13,10).

Το περί Θεού ερώτημα στην Ορθόδοξη Παράδοση

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Β' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου Α', ἔτους 2006-2007.

Εἰσαγωγή: Πρόγραμμα εἰσαγωγῆς στήν Ὀρθόδοξη πίστη. Ἕνα θεολογικό πρόγραμμα. Θεολογία = Θεός + λόγος. Τί εἶναι ὁ Θεός; Ὑπάρχει ὁ Θεός; Γνωρίζεται ὁ Θεός; Πῶς γνωρίζεται ὁ Θεός; Τί γνωρίζουμε ἀπό τόν Θεό; Πόσο μᾶς ἐνδιαφέρει ὁ Θεός; Τό Σύμβολο τῆς Πίστεως: «Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν». Τό πρῶτο ἐρώτημα: Ὑπάρχει ὁ Θεός; Τό «ὅτι ἐστιν» τοῦ Θεοῦ.

Ἡ τοποθέτηση τοῦ ἐρωτήματος: Ὁ ἄνθρωπος καί τά ζῶα. Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι μόνο βιολογική ὕπαρξη. Διαφέρει ἀπό τά ζῶα, μεταξύ ἄλλων, στό ὅτι τόν «βασανίζουν» τά λεγόμενα «ὑπαρξιακά ἐρωτήματα»: Ποιός εἶμαι; Ἀπό πού προέρχομαι; Ποῦ πηγαίνω; Γιατί ζῶ; Ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μου; Τί ἔχει ἀξία στή ζωή; Μεταξύ αὐτῶν, τόν ἀπασχολεῖ ἔντονα ἡ πραγματικότης τοῦ θανάτου. Γιατί ὑπάρχει ὁ θάνατος; Εἶναι ὁ θάνατος τό ἔσχατο ὅριο τῆς ὑπάρξεώς μας; Τί μπορεῖ νά ἔχει ἀξία ἐνώπιον τῆς πραγματικότητος τοῦ θανάτου; Ἄλλα συναφή ἐρωτήματα: Εἶμαι μόνος μου σ’ αὐτό τόν κόσμο; Ὑπάρχει κάποιος ἄλλος πέρα ἀπό μένα ἤ πάνω ἀπό μένα; Ὑπάρχει κάποιος στόν ὁποῖο ὀφείλω τήν ὕπαρξή μου;

Εισαγωγή στο περιεχόμενο του Προγράμματος

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Α' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου Α', ἔτους 2006-2007.

Εἰσαγωγή: Τό νέο Πρόγραμμα τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας. Πρόγραμμα ἀπευθυνόμενο σέ νέους. Οἱ νέοι καί ἡ Ἐκκλησία.

Ἀφορμή - Διαπιστώσεις: α) Ἄγνοια βασικῶν στοιχείων τῆς πίστεως. Ἡ ἄγνοια ὁδηγεῖ στήν ἀδιαφορία. Ἡ ἀδιαφορία ὁδηγεῖ στόν χωρισμό ἀπό τόν Χριστό. Ὁ χωρισμός ἀπό τόν Χριστό ὁδηγεῖ στόν ἀποκλεισμό ἀπό τήν σωτηρία. β) Πολλοί, ἰδίως νέοι, ἔχουν ἀπορίες περί τήν πίστη. γ) Ἄλλοι ἀγνοοῦν τίς λύσεις τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως. Ἀποτέλεσμα: Ἡ προσφυγή σέ ἀλλότριες «πνευματικότητες», αἱρέσεις, παραθρησκεῖες, ἀνατολικές διδασκαλίες καί τεχνικές, ξένες φιλοσοφικές ἰδεολογίες ἀσυμβίβαστες μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη. δ) Ἄλλοι εἶναι φορεῖς μιᾶς διεστρεβλωμμένης ἀντίληψης περί τῆς χριστιανικῆς πίστεως. Ἀποτέλεσμα: Παρεξηγήσεις, ἀκατανόητα κένα, ἀκόμη καί ἄρνηση τῆς πίστεως. Οἱ ἀπό τήν δυτική διαστροφή τοῦ Χριστιανισμοῦ εἰδικότερες πλάνες: α) Ἡ δεισιδαιμονοποίηση τῆς πίστεως. β) Ἡ ἐκλογίκευση - ἰδεολογικοποίηση τῆς πίστεως.

Καρποί και αποτελέσματα της προσευχής

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος ΙΔ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΓ', ἔτους 2018-2019.

Ἡ προσευχή, ὡς «ὁδός σωτηρίας»: Ἡ προσευχή εἶναι μέθοδος, πού συνδέεται ἄρρηκτα μέ τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ σωτηρία καί ἡ θεώση. Ἄρα, ἡ προσευχή εἶναι «ὁδός» σωτηρίας καί θεώσεως. Ὁ σκοπός της ταυτίζεται μέ τόν σκοπό ὅλων τῶν πνευματικῶν ἔργων καί ὅλων τῶν εὐαγγελικῶν ἀρετῶν. Ὡστόσο, ἡ προσευχή εἶναι ἐπί πλέον ἀπό «ὁδός σωτηρίας»: εἶναι μορφή κοινωνίας, ἑνώσεως, «συνουσίας» μέ τόν Θεό. Ἐπειδή ἡ «ὁδός τῆς σωτηρίας» ἔχει διάφορα στάδια, ὑπάρχουν καί διάφορες βαθμῖδες προσευχῆς, ἀλλά καί διάφοροι καρποί ἤ ἀποτελέσματα προσευχῆς. Τά στάδια τῶν σωζομένων, κατά τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, εἶναι α) ἡ κάθαρση, β) ὁ φωτισμός καί γ) ἡ θέωση.

«Θετική σκέψη» και Ορθόδοξη πίστη

ΤΕΥΧΟΣ 106       ΤΡΙΠΟΛΙΣ         ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

«ΘΕΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ» ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ

Εἰσαγωγικές παρατηρήσεις

Ὅπως γνωρίζουμε ἀπό τή σχετική διήγηση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὁ διάβολος, προκειμένου νά ὁδηγήσει τούς πρώτους ἀνθρώπους στήν πτώση, τούς ὑποσχέθηκε ὅτι μποροῦν νά γίνουν θεοί. «Ἔσεσθε ὡς θεοί» (Γεν. 3,5), τούς εἶπε, «θά γίνετε κι ἐσεῖς θεοί»! Πῶς, ὅμως; Μόνοι σας, μέ τίς δικές σας δυνάμεις καί χωρίς τόν Θεό! Καί οἱ ἄνθρωποι τό πίστεψαν, μέ τά γνωστά σέ ὅλους ἀποτελέσματα. Δυστυχῶς ὅμως, ἡ πρωταρχική ἐκείνη τραγωδία δέν ὁδήγησε τήν ἀνθρωπότητα σέ ἀφύπνιση καί μετάνοια. Τό πάθημα δέν ἔγινε μάθημα. Ὁ ἴδιος πειρασμός ἐπανέρχεται μέ πολλές καί διάφορες μορφές, συνεχῶς, σέ κάθε τόπο, σέ κάθε πολιτισμό, σέ κάθε ἐποχή. Ἰδιαίτερα σέ σύγχρονες ἐκκοσμικευμένες κοινωνίες, πού ὁ Θεός ἔχει ἐκτοπισθεῖ ἤδη στό περιθώριο, ἐμφανίζονται πάμπολλα συστήματα αὐτοσωτηρίας, αὐτοθεώσεως καί αὐτοπραγματώσεως, πού ὑπόσχονται τή λύση ὅλων τῶν προβλημάτων, ἀκόμη καί τοῦ προβλήματος τοῦ θανάτου, καί ἐπαγγέλλονται τή μετεξέλιξη τοῦ ἀνθρώπου σέ θεό. Τό ἀποτέλεσμα, βέβαια, εἶναι πάντα τό ἴδιο: ἡ συντριβή, ὅ,τι, περίπου, ἐπῆλθε καί στούς Πρωτοπλάστους μετά τήν πτώση: διαπίστωσαν, ἀναφέρει τό ἱερό κείμενο, «ὅτι γυμνοί ἦσαν» (Γεν. 3,7) καί ὄχι ὅτι ἔγιναν θεοί! Ὡστόσο, συστήματα ὅπως τά παραπάνω ἀκμάζουν στήν ἐποχή μας καί παραπλανοῦν πολλούς, μέ ἀποτέλεσμα νά διαιωνίζεται ἡ ἀρχαία ἐκείνη πτώση καί νά ἐνισχύεται τό κράτος τοῦ θανάτου. Ἕνα ἀπό τά συστήματα αὐτά εἶναι ἡ λεγόμενη «θετική σκέψη».

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 81, Ἰαν. - Μαρτ. 2019

 

ΤΕΥΧΟΣ 81           ΤΡΙΠΟΛΙΣ          ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ  2019

Η ΕΚΛΟΓΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΤΕΓΕΑΣ κ. ΘΕΟΚΛΗΤΟΥ

 Ἡ τοπική μας Ἐκκλησία, ἡ Ἱ. Μητρόπολη Μαντινείας καί Κυνουρίας, μέ πρόταση τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου μας κ.κ. Ἀλεξάνδρου καί μέ ἀπόφαση τῆς Ἱ. Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀξιώθηκε νά ἀποκτήσει βοηθό Ἐπίσκοπο, τόν μέχρι πρότινος Πρωτοσύγκελλό μας π. Θεόκλητο Ντούλια, μέ τόν τίτλο τῆς παλαι ποτέ διαλαμψάσης Ἐπισκοπῆς Τεγέας. Ἡ ἐκλογή τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Τεγέας κ. Θεοκλήτου ἔγινε τήν Πέμπτη 21/3/2019 μέ ψήφους κανονικές τῆς Ἱ. Συνόδου. Ἀκολούθησε ἀμέσως τό Μικρό Μήνυμα ἐνώπιον τῆς Συνόδου καί στή συνέχεια τό Μέγα Μήνυμα στό Καθολικό τῆς Ἱ. Μονῆς Ἀσωμάτων Πετράκη.

Ἡ Χειροτονία τοῦ νέου Ἐπισκόπου ἔγινε τήν Κυριακή 24/3/2019 στόν Μητροπολιτικό Ναό Ἁγ. Βασιλείου Τριπόλεως, ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη μας κ.κ. Ἀλέξανδρο, τούς Σεβ. Μητροπολίτες Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου Ἀνδρέα, Πατρῶν Χρυσόστομο, Φωκίδος Θεόκτιστο, Ἄρτης Καλλίνικο, Ἱερισσοῦ, Ἀρδαμερίου καί Ἁγίου Ὄρους Θεόκλητο, Μάνης Χρυσόστομο καί τούς Θεοφ. Ἐπισκόπους Κερνίτσης Χρύσανθο καί Θεσπιῶν Συμεών. Συμπροσευχόμενος παρέστη ὁ Μακ. Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμος.

Παραθέτουμε στή συνέχεια τήν ὁμιλία τοῦ νέου Ἐπισκόπου Τεγέας  Θεοκλήτου κατά τή Χειροτονία του, στήν ὁποία ἀντιφώνησε μέ θερμούς λόγους ὁ Σεβ. Μητροπολίτης μας κ.κ. Ἀλέξανδρος.

Ἡ Υπεραγία Θεοτόκος στην Ορθόδοξη Παράδοση

Η ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ*

Σεβασμιώτατε, σεβαστοί πατέρες καί ἀγαπητοί ἀδελφοί,

Μέσα στό κατανυκτικό κλίμα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, πού διανύουμε, ἡ Ἐκκλησία μας προβάλλει μιά ἱερή μορφή, ἀπό τήν ὁποία ἀντλοῦμε δύναμη καί Χάρη, στοιχεῖα ἀπαραίτητα γιά τόν πνευματικό ἀγώνα αὐτῆς τῆς περιόδου, γιά τό στάδιο τῆς νηστείας, τῆς προσευχῆς καί τῶν λοιπῶν εὐαγγελικῶν ἀρετῶν. Τό πρόσωπο αὐτό δέν εἶναι ἄλλο ἀπό τό πανίερο πρόσωπο τῆς Μητρός τοῦ Κυρίου μας, τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Ἑορτάσαμε ἤδη τή μεγάλη ἑορτή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ της, τελοῦμε αὐτές τίς μέρες τίς Ἀκολουθίες τῶν Χαιρετισμῶν καί τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου, καί ἀπευθυνόμεθα σ’ αὐτήν καθημερινά μ’ ἕνα πλῆθος ἱερῶν ὕμνων, πού εἶναι διάσπαρτοι σέ ὅλες τίς Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας.

Μορφή και περιεχόμενο της προσευχής

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος ΙΓ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΓ', ἔτους 2018-2019.

Οἱ ἐξωτερικές συνθῆκες τῆς προσευχῆς: Στήν ἐπιτυχία τῆς προσευχῆς συμβάλλουν σημαντικά οἱ ἐξωτερικές συνθῆκες: ὁ τόπος, ὁ χρόνος, ὁ τρόπος κ.λπ. Ἔχει ἤδη τονονισθεῖ ἡ ἡσυχία, ὡς ἀναγκαία ἐξωτερική καί ἐσωτερική συνθήκη τῆς προσευχῆς. Ὁ τόπος. Συνήθης τόπος προσευχῆς εἶναι τό «ταμεῖον», ὁ ἀπομονωμένος ἀπό ἐξωτερικές ἐπιδράσεις χῶρος, ὅπου ὁ προσευχόμενος «μόνος μόνῳ Θεῷ» συνομιλεῖ. Ὡστόσο, ἡ προσευχή γίνεται καί «ἐν παντί καιρῷ καί τόπῳ». Ὑπάρχουν προσευχές, πού μπορεῖ νά γίνονται παράλληλα μέ τήν ἐργασία, ὅταν αὐτή δέν ἀπαιτεῖ αὐξημένη προσοχή, χωρίς, ὅμως, νά καταργεῖται ἡ ἀποκλειστική στό «ταμεῖον» προσευχή. Ἡ ὕπαρξη ἱερῶν Εἰκόνων στόν χῶρο τῆς προσευχῆς καθιστᾶ περισσότερο «αἰσθητή» τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Στή συγκέντρωση τοῦ νοῦ συμβάλλει ὁ χαμηλός φωτισμός (τό φῶς τοῦ κανδηλιοῦ ἤ τοῦ κεριοῦ) ἤ ἡ ἀπουσία φωτισμοῦ.

Τα εμπόδια της προσευχής

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος ΙΒ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΓ', ἔτους 2018-2019.

Ἡ προσευχή, ὡς «βία φύσεως»: Ἡ προσευχή εἶναι μιά πνευματική ἐργασία καί, ὡς ἐργασία, προϋποθέτει κόπο, προϋποθέτει «βία φύσεως», ὅπως καί κάθε πνευματικό ἔργο. «Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται, καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν» (Ματθ. 11,12). Ὑπάρχουν πραγματικά ἐμπόδια προσευχῆς, προερχόμενα ἀπό τρεῖς κυρίως αἰτίες, τούς τρεῖς ἐχθρούς τοῦ ἀγωνιζομένου γιά τή σωτηρία του Χριστιανοῦ. Αὐτοί εἶναι «ἡ σάρξ, ὁ κόσμος καί ὁ κοσμοκράτωρ» (ἅγ. Γρηγόριος Παλαμᾶς).

Προϋποθέσεις της αυθεντικής προσευχής

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος ΙΑ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΓ', ἔτους 2018-2019.

Αὐθεντική καί μή αὐθεντική προσευχή: Ὅπως εἶναι γνωστό, ὅλες οἱ προσευχές δέν εἶναι ἀποδεκτές ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ: ὑπάρχουν αὐθεντικές καί μή αὐθεντικές προσευχές, εἰσακουόμενες καί μή εἰσακουόμενες. Ἄρα, ὑπάρχουν προϋποθέσεις τῆς αὐθεντικῆς προσευχῆς: ἐξωτερικές καί ἐσωτερικές. Ἐξωτερικές εἶναι ὁ τόπος, ὁ χρόνος, ἡ στάση, ἡ ἡσυχία, οἱ συνθῆκες γενικότερα κ.ἄ. Ἐσωτερικές εἶναι ὁ ἀγώνας κατά τῶν παθῶν καί τῆς ἁμαρτίας καί ἡ παράλληλη καλλιέργεια ὅλων τῶν εὐαγγελικῶν ἀρετῶν. Ἡ προσευχή συμβαδίζει ἀναγκαστικά μέ τίς ἄλλες ἀρετές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα: