«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Προτυπώσεις της Αναστάσεως στην Παλαιά Διαθήκη

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΘ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου εἶναι ἡ κορυφαία ἑορτή τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ κορυφαία πράξη τοῦ ἀπολυτρωτικοῦ ἔργου τοῦ Κυρίου. Ὡς γεγονός, δέν ἀφορᾶ μόνο στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου, ἀλλά ἔχει τεράστιες ἀνθρωπολογικές καί κοσμολογικές προεκτάσεις: ἑορτάζουμε τήν Ἀνάσταση, γιά τήν ὀφέλεια, πού πηγάζει ἀπό αὐτήν. Ὄντως, ὁ Χριστός ἀναστήθηκε ὡς «ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων» (Α' Κορ. 15,20), δηλ. ὡς πρῶτος, γιά νά ἀκολουθήσουμε κι ἐμεῖς στήν ἀνάσταση (ἤ συμπαρασύροντας καί ἐμᾶς στήν ἀνάσταση). Ἔτσι, ὅσοι ἀκολουθοῦν τόν Χριστό, μετέχουν ἤδη στήν «πρώτη ἀνάσταση», τήν πνευματική, τήν ἕνωση καί κοινωνία μέ τόν Θεό, ἀναμένοντας τήν «δευτέρα ἀνάσταση», τήν ἀνάσταση τοῦ σώματος στή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου. Τότε, μέ τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, ὁλοκληρώνεται τό ἔργο τῆς Ἀναστάσεως. Οἱ δύο ἀναστάσεις συνδέονται στενά μεταξύ τους: ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Καί οἱ δύο, ὡς κορυφαῖα γεγονότα τῆς ἱστορίας, προφητεύονται, προτυπώνονται καί προεικονίζονται στήν Παλαιά Διαθήκη. Χαρακτηριστική προτύπωση τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου εἶναι «τό σημεῖον Ἰωνᾶ τοῦ προφήτου» (Ματθ. 12,39) καί χαρακτηριστική προφητεία γιά τήν ἔσχατη καί προσδοκόμενη ἀνάσταση τῶν νεκρῶν εἶναι ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ γιά τά ξηρά ὀστᾶ (Ἰεζ. 37, 1-14).

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Ο Δίκαιος και το φρόνημα του κόσμου (Γ΄ Ανάγνωσμα 13ης Νοεμβρίου)

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΗ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἕνα Ἀνάγνωσμα, πού ὑπάρχει συχνά σέ Ἀκολουθίες πρός τιμήν Ἱεραρχῶν ἤ καί ἄλλων Ἁγίων, ἀναφέρεται στήν πορεία τοῦ Δικαίου (εἰδικότερα, τοῦ Ἁγίου ἤ γενικά τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ) μέσα στόν κόσμο. Γιά παράδειγμα, εἶναι τό τρίτο Ἀνάγνωσμα στόν Ἑσπερινό τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου. Ἀποτελεῖ «ἐκλογή», δηλ. συλλογή τμημάτων (χωρίων), κυρίως ἀπό τή Σοφία Σολομῶντος, ἀλλά καί ἀπό τή Σοφία Σειράχ καί ἀπό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν, δηλ. ἀπό τή λεγόμενη «Σοφιολογική γραμματεία» τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἀπαντᾶ σέ πολλά ἐρωτήματα σχετικά μέ τή θέση τοῦ Δικαίου (τοῦ αὐθεντικοῦ Χριστιανοῦ, κατά τά σημερινά δεδομένα), μέσα στόν κόσμο καί γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ Δικαίου (Χριστιανοῦ) ἐκ μέρους τοῦ «κόσμου», τοῦ ἑκάστοτε κοινωνικοῦ περιβάλλοντος. Εἰδικότερα ἀναφέρεται στή σύγκρουση τοῦ Δικαίου μέ τό λεγόμενο «κοσμικό φρόνημα», ὅπως αὐτό ἐκφράζεται ἀπό «πονηρούς» ἀνθρώπους. Ἡ σύγκρουση αὐτή εἶναι ἀναπόφευκτη: ὅπου ἀπουσιάζει, ὑποκρύπτεται συμβιβασμός μέ τόν «κόσμο» καί ἀπώλεια τῆς γνησιότητος τοῦ «κατά Χριστόν ζεῖν». Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι τό περιεχόμενο τοῦ Ἀναγνώσματος τελεῖ σέ ἀπόλυτη συμφωνία μέ τή διδασκαλία τῆς Καινῆς Διαθήκης καί μέ τούς λόγους τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου. Ὡστόσο, τό Ἀνάγνωσμα ἀρχίζει καί τελειώνει μέ αἰσιόδοξα μηνύματα: μέ τή νίκη, ἤ μᾶλλον μέ τόν θρίαμβο, τοῦ Δικαίου ἔναντι τοῦ «κόσμου» καί τοῦ φρονήματός του καί μέ τήν ἐπίτευξη τῆς ἐν Θεῷ ἀθανασίας. «Δίκαιος» μέ τά σημερινά δεδομένα εἶναι ὁ Ἅγιος, ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ, ὁ αὐθεντικός Χριστιανός.

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Η «Λειτουργία των Πιστών» - Μέρος Β΄

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΑ΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ «Λειτουργία τῶν Πιστῶν» ἤ Λειτουργία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Κυρίου εἶναι τό δεύτερο καί σημαντικότερο μέρος τῆς Λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Προηγεῖται ἡ «Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων», καθώς καί ἕνα προπαρασκευαστικό τμῆμα γι’ αὐτό ἀκριβῶς τό δεύτερο μέρος. Ἡ «Λειτουργία τῶν Πιστῶν» διακρίνεται, ἐπίσης, σέ ἐπιμέρους τμήματα, ὅπως α) Οἱ Εὐχές τῶν Πιστῶν, β) Ὁ Χερουβικός Ὕμνος, γ) Ἡ Μεγάλη Εἴσοδος, δ) Τά Πληρωτικά, ε) Ὁ Ἀσπασμός καί ἡ Ὁμολογία (τό Σύμβολο τῆς Πίστεως) καί ζ) Ἡ ἁγία Ἀναφορά, πού εἶναι τό ἐπίκεντρο (ἡ «καρδία») τῆς Θείας Λειτουργίας. Μέρη τῆς Ἀναφορᾶς εἶναι: i) τό Προοίμιο ἤ ὁ Διάλογος, ii) ἡ Εὐχαριστία ἤ ὁ Πρόλογος, iii) ὁ Ἐπινίκιος Ὕμνος, iv) οἱ Λόγοι Συστάσεως («Λάβετε, φάγετε» κ.λπ.), v) ἡ Ἀνάμνηση, vi) ἡ Ἐπίκληση καί vii) τά Δίπτυχα. Ὡστόσο, ἡ Λειτουργία δέν ὁλοκληρώνεται μέ τήν Ἀναφορά. Ἀκολουθοῦν καί ἄλλα μέρη της, τά ὁποῖα εἶναι τά ἑξῆς:

Ἡ Κυριακή Προσευχή: Ἀφοῦ ὁλοκληρωθεῖ ἡ ἁγία Ἀναφορά, ἀκολουθοῦν σύντομες δεήσεις γιά τήν ὑποδοχή ἤ ἀποδοχή τῶν Τιμίων Δώρων, πού μόλις καθαγιάστηκαν, στό ὑπερουράνιο Θυσιαστήριο. Οἱ Δεήσεις καταλήγουν σέ «παράθεση» (ἐναπόθεση ὅλης τῆς ζωῆς μας στόν Χριστό), ὅπως συμβαίνει καί σέ ἄλλες περιπτώσεις, καί σέ σχετική Εὐχή. Ἀκολουθεῖ ἡ Κυριακή Προσευχή (τό «Πάτερ ἡμῶν»), πού ἀποτελεῖ διακήρυξη τῆς ἐν Χριστῷ κατά Χάριν υἱοθεσίας μας. Ἡ ἐν Χριστῷ υἱοθεσία δέν εἶναι ἰδιότητα κάθε ἀνθρώπου, ἀλλά εἰδικό προνόμιο («ἐξουσία»!), πού λαμβάνουμε στό Βάπτισμα. Εἰδικότερα, λαμβάνουμε τίς ἀπαρχές (τά σπέρματα ἤ τήν δυνατότητα) τῆς θείας υἱοθεσίας, τά ὁποῖα ὀφείλουμε νά ἐνεργοποιήσουμε καί νά ἀξιοποιήσουμε. Ἡ Κυριακή Προσευχή εἶναι θεοδίδακτη καί περιλαμβάνει ὅλα τά στοιχεῖα κάθε αὐθεντικῆς προσευχῆς.

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Η «Λειτουργία των Πιστών» - Μέρος Α΄

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Ι΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Κατ’ ἐξοχήν μέρη τῆς Θείας Λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι: α) Ἡ Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων καί β) Ἡ Λειτουργία τῶν Πιστῶν. Τό πρῶτο μέρος λήγει μετά τά Ἀναγνώσματα (τόν Ἀπόστολο καί τό Εὐαγγέλιο) μέ τήν Ἀπόλυση τῶν Κατηχουμένων, ἡ ὁποία σήμερα λέγεται μυστικῶς. Παλαιότερα μετά τήν ἔξοδο τῶν Κατηχουμένων ἔκλειναν οἱ πύλες τοῦ Ναοῦ καί ἄρχιζε τό δεύτερο μέρος τῆς Θείας Λειτουργίας «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν».

Οἱ Εὐχές τῶν Πιστῶν: Ἡ Λειτουργία τῶν Πιστῶν ἀρχίζει μέ δύο Εὐχές ὑπέρ τῶν Πιστῶν, πού λέγονται μυστικῶς. Μέ αὐτές ὁ Λειτουργός ζητᾶ τήν κάθαρση καί τήν καταξίωση γιά τό ἐπικείμενο Μυστήριο. Ἡ προσέγγιση τοῦ Χριστοῦ ἀπαιτεῖ ψυχική καί σωματική καθαρότητα. Αὐτή προϋποθέτει τήν ἀνθρώπινη προσπάθεια, ἀλλά δέν ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἀνθρώπινη προσπάθεια. Εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ σέ ὅσους τό ζητοῦν καί, παράλληλα, καταβάλλουν προσπάθειες νά τό ἀποκτήσουν. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι, ἡ καθαρότητα αὐτή, ἡ καταξίωση καί τά λοιπά σχετικά αἰτήματα ἀφοροῦν σέ ὀλόκληρη τήν ἐκκλησιαστική Κοινότητα καί, βέβαια, στόν ἐπικεφαλῆς της, τόν Λειτουργό τῆς Εὐχαριστίας.