Οι δαίμονες και ο τελωνισμός των ψυχών

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Γ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΑ', ἔτους 2016-2017.

Ἡ Ὀρθόδοξη διδασκαλία περί δαιμόνων: Ἡ δαιμονολογία ὡς ἀναπόσπαστο μέρος τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως. Ἡ ἐμπειρική προσέγγιση τοῦ θέματος: Ἡ Ὀρθοδοξία, ὡς διαρκής ἐμπειρία τῶν ἀποτελεσμάτων τῶν ἐνεργειῶν τοῦ διαβόλου στόν καθημερινό βίο καί στόν ἀνθρώπινο πολιτισμό. Ὁ χριστιανικός βίος ὡς «πόλεμος» κατά τοῦ σατανᾶ. Ἡ ὑποτίμηση τῆς δαιμονολογίας σέ ἑτερόδοξα περιβάλλοντα. Οἱ δαίμονες ὡς ὄντα (πραγματικές ὑπάρξεις). Ἡ πλάνη ὅτι ὁ διάβολος δέν ὑπάρχει καί ἡ πλάνη ὅτι ὁ διάβολος εἶναι εἰκόνα ἤ προσωποποιήση τοῦ κακοῦ. Ἡ ἀδυναμία τῆς ἐπιστήμης νά διαπιστώσει τήν ὕπαρξη τῶν δαιμόνων (οἱ δαίμονες, ὡς ὄντα ἐκτός τοῦ ἐπιστητοῦ) καί ἡ δυνατότητα γνώσης μόνο τῶν ἀποτελεσμάτων τῶν ἐνεργειῶν τους. 

Ἡ ἀρχική κατάσταση τῶν δαιμόνων: Ἄγγελοι φωτός. Ὁ διάβολος, ὡς ἐλεύθερο («αὐτεξούσιον») δημιούργημα, «φύσει ἀγαθόν» καί «προαιρέσει κακόν». Ἡ ἔκπτωση τοῦ Ἑωσφόρου: «Ἐκεῖνος ἀνθρωποκτόνος ἦν ἀπ’ ἀρχῆς, καί ἐν τῇ ἀληθείᾳ οὐκ ἔστηκεν» (Ἰω. 8,44). «Ἐθεώρουν τόν σατανᾶν ὡς ἀστραπήν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πεσόντα» (Λουκ. 10,18). Ἡ αἰτία τῆς πτώσεως: ἡ «παράχρησις» τοῦ «αὐτεξουσίου». Ἡ οὐσία τῆς πτώσεως: «ὕβρις», «ὑπερηφανία», «ἔπαρσις». «Σύ δέ εἶπας ἐν τῇ διανοίᾳ σου· Εἰς τόν οὐρανόν ἀναβήσομαι, ἐπάνω τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ θήσω τόν θρόνον μου, καθιῶ ἐν ὄρει ὑψηλῷ ... ἀναβήσομαι ἐπάνω τῶν νεφῶν, ἔσομαι ὅμοιος τῷ Ὑψίστῳ» (Ἡσ. 14, 12-14). Ἡ αὐτοθέαση τοῦ δικοῦ του (κτιστοῦ) φωτός, ὡς αἰτία τῆς πτώσεως τοῦ Ἑωσφόρου. Ἡ πτώση, ὡς κατάσταση (πνευματικοῦ) θανάτου (ἀπομακρύνσεως - ἀποκοπῆς ἀπό τόν Θεό). Οἱ δαίμονες, ὡς «ἀκίνητοι πρός τό καλόν», «οὐ φύσει, ἀλλά χάριτι». Οἱ «ἐν μετασχηματισμῷ» ἐμφανίσεις τῶν δαιμόνων: μέ πολλές καί διάφορες μορφές (ἀνθρώπων, ζώων, πραγμάτων, φωτεινῶν Ἀγγέλων, Ἁγίων, μέ τή μορφή τοῦ Χριστοῦ κ.ἄ.). Ὁ ἀέρας ὡς τόπος κατοικίας τῶν δαιμόνων («ἐναέρια πνεύματα», «ὁ ἄρχων τῆς ἐξουσίας τοῦ ἀέρος», Ἐφ. 2,2). Ἡ Κόλαση, ὡς προορισμός τῶν δαιμόνων (πῦρ, «ἠτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καί τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ», Ματθ. 25,42). Τό ἔργο τῶν δαιμόνων: τό κακό γενικά, τό παρά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἡ ἔκπτωση τῶν ἀνθρώπων. Ἡ παρέμβαση τοῦ διαβόλου στήν ἀνθρώπινη πτώση (ἡ «ἀπάτη τοῦ ὄφεως», ὡς πρῶτο αἴτιο τῆς ἀνθρώπινης πτώσης). Ἡ διά τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ θανάτου κυριαρχία τοῦ διαβόλου στόν κόσμο: «ὁ κόσμος ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α' Ἰω. 5,19). Ἡ παρέμβαση τῶν δαιμόνων στίς θρησκεῖες: «πάντες οἱ θεοί τῶν ἐθνῶν δαιμόνια» (Ψαλμ. 95,5). Ὁ Σατανισμός: ἡ λατρεία τοῦ σατανᾶ. Ἡ περί μή ὑπάρξεως τοῦ σατανᾶ ἀντίληψη στόν σύγχρονο («Νεο)Σανανισμό» (ὁ σατανιστής, ὡς κέντρο τοῦ σύμπαντος). Πῶς «προφητεύουν» οἱ δαίμονες: α) ὡς «τά μακράν βλέποντες», β) «στοχαζόμενοι» (Ἰω. Δαμασκηνός). Πῶς ἐνεργοῦν οἱ δαίμονες: α) διά τῶν ἁμαρτημάτων, β) διά τῶν λογισμῶν, γ) διά τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, δ) μέ ἐμμέσες ἐνέργειες (κρότους, θορύβους κ.ἄ.), δ) μέ φαινόμενα πλάνης, ε) μέ ἄμεσες ἐμφανίσεις. «Αἱ μεθοδίαι» τοῦ διαβόλου (Ἐφ. 6,11) καί ἡ «ἐπιστήμη» τῆς ἀντιμετώπισής τους. Οἱ τρόποι τοῦ δαιμονικοῦ πολέμου κατά τόν ἅγιο Νικόδημο Ἁγιορείτη: α) ἐκ τῶν ἀριστερῶν (ἁμαρτία), β) ἐκ τῶν δεξιῶν (διά τῶν «ἀρετῶν»), γ) ἐκ τῶν ἄνω (ὑπερηφάνεια), δ) ἐκ τῶν κάτω (ἀπελπισία), ε) ἐκ τῶν ἔμπροσθεν (προπέτεια), ἐκ τῶν ὄπισθεν (νωθρότητα, ἀκηδία). Ἡ ἐνέργεια τῶν δαιμόνων κατά τήν ἔξοδο τῆς ψυχῆς.

Ὁ τελωνισμός τῶν ψυχῶν: Ἡ ψυχή μετά τήν ἔξοδό της ἀπό τό σῶμα δέν βλέπει μόνο Ἀγγέλους, ἀλλά καί δαίμονες. Οἱ δαίμονες παραλαμβάνουν ἀμέσως τίς ψυχές τῶν βαρέως ἁμαρτανόντων. Μιά πρώτη «κρίσις» τοῦ κεκοιμημένου εἶναι ὁ τελωνισμός τῶν ψυχῶν. Τί εἶναι τά «τελώνια»: «τάγματα» (ὁμάδες) δαιμόνων, πού ζητοῦν νά παραλάβουν τήν ψυχή γιά τίς ἁμαρτίες της. Οἱ σχετικές διηγήσεις τοῦ ἁγ. Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου καί τῆς ὁσίας Θεοδώρας. Ἡ θεία Κοινωνία ἀπομακρύνει καί κατακαίει τούς δαίμονες. Τά μετά τόν τελωνισμό: -Ἡ ὑποδοχή τῆς ψυχῆς καί ἡ (πρώτη) προσκύνηση τοῦ Κυρίου τήν τρίτη ἡμέρα. - Ἡ «ξενάγηση» μέχρι τήν τεσσαρακοστή ἡμέρα (στίς «μονές» τῶν Ἁγίων, στούς ἐπίγειους τόπους, πού ἔζησε, καί στίς κολάσεις τῶν ἁμαρτωλῶν). - Ἡ δεύτερη προσκύνηση (τήν ἐνάτη ἡμέρα). - Ἡ τρίτη προσκύνηση (τήν τεσσαρακοστή ἡμέρα) καί ἡ (μερική) κρίσις. Ἡ κατάσταση τῶν ψυχῶν μετά θάνατον: Ὅλες οἱ ψυχές βλέπουν, ἀκούουν, ὁμιλοῦν, ἐνθυμοῦνται, αἰσθάνονται, ἀναγνωρίζουν κ.λπ. Οἱ ψυχές τῶν κολασμένων δέν ἔχουν πλήρη ἐπικοινωνία καί δέν ἀναγνωρίζονται μεταξύ τους.