«Χαρισματικό κίνημα» και Ορθόδοξη πίστη

Διάγραμμα – Περίληψη
Θέματος Θ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου Θ', ἔτους 2014-2015.

 

Τά αἴτια τοῦ «Χαρισματικοῦ κινήματος»: Ὁ δυτικός Χριστιανισμός ὡς κατάσταση ἀπουσίας τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ - ἔκπτωσης ἀπό τή θεία Χάρη. Ἡ ἐκφιλοσόφηση (ἰδεολογικοποίηση) τοῦ παπικοῦ Χριστιανισμοῦ καί ἡ ἠθικοποίηση τοῦ προτεσταντικοῦ. Ἀπό τήν ἀπουσία στήν ἀναζήτηση τοῦ πνευματικοῦ περιεχομένου τῆς πίστεως. Ἡ μαρτυρία τῆς Βίβλου ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐνεργεῖ καί ἐμφανίζεται μέ αἰσθητό (καί ταυτόχρονα, βέβαια, μέ ὑπεραισθητό καί ὑπερλογικό) τρόπο. Πρός ἀναζήτησιν τῶν χαμένων χαρισμάτων τῆς Καινῆς Διαθήκης καί, ἰδιαίτερα, τοῦ χαρίσματος τῆς γλωσσολαλίας. Πρός μιά ἐπανερμηνεία τοῦ γεγονότος τῆς Πεντηκοστῆς.   

Ἐμφάνιση καί ἐξέλιξη τοῦ «Χαρισματικοῦ κινήματος»: Ἡ ἔνταξη τοῦ λεγομένου «Χαρισματικοῦ κινήματος» στόν εὑρύτερο προτεσταντικό χῶρο. Ἡ ἐμφάνισή του σέ προτεσταντικές ὁμάδες τῆς Ἀμερικῆς στίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰ. Οἱ «χαρισματοῦχοι» προτεστάντες Ἱεροκήρυκες John Alexander Dowie (1847-1910), Maria Woodworth Etter (1844-1924), Charles F. Parham (1875-1929) κ.ἄ. «Σημεῖα» ἐμφανίσεως τοῦ «χαρίσματος» τῆς γλωσσολαλίας: α) παράδοξοι ἤχοι ἤ κραυγές ἀπό τόν πιστό, πέφτοντας πολλές φορές στό ἔδαφος, β) ὁμιλία «γλωσσῶν», τίς ὁποῖες οὔτε ὁ ὁμιλῶν γνωρίζει, οὔτε οἱ παριστάμενοι κατανοοῦν κ.ἄ. Ὁ «πατέρας τῆς Πεντηκοστῆς» Charles Parham, ἡ 1/1/1901 ὡς γενέθλια ἡμέρα τοῦ «Χαρισματικοῦ κινήματος» καί τό «ὑπερῶο» τῆς ὁδοῦ Azousa τοῦ Λός Ἄντζελες τῶν Η.Π.Α. ὡς ἀφετηρία τοῦ σύγχρονου «Κινήματος τῆς Ἁγιότητας» ἤ τῆς «Δεύτερης Πεντηκοστῆς». Ἡ ἐξάπλωση τοῦ κινήματος στήν Ἀμερική καί μετέπειτα σέ ὅλο τόν κόσμο. Ἀντιδράσεις καί ἀμφισβητήσεις ἐντός τοῦ ἴδιου τοῦ κινήματος. Τό «Χαρισματικό κίνημα» στήν Ἑλλάδα ἀπό ἕλληνες μετανάστες στίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1920 καί οἱ ἕλληνες Πεντηκοστιανοί. Ἡ «Ἐλευθέρα Ἀποστολική Ἐκκλησία τῆς Πεντηκοστῆς» καί ἡ δράση της στήν Ἑλλάδα. Ἡ ἐφημερίδα καί ὁ ραδιοφωνικός σταθμός «Χριστιανισμός».

Οἱ γενικές ἀρχές τοῦ «Χαρισματικοῦ κινήματος»: Οἱ ἰσχυρισμοί γιά τήν «ἐπανάληψη» τοῦ γεγονότος τῆς Πεντηκοστῆς καί τό λεγόμενο «βάπτισμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Ἡ ὑποτιθέμενη ἐπανεμφάνιση τοῦ «χαρίσματος τῆς γλωσσολαλίας» καί ἡ ἀνάδειξή του σέ κατ’ ἐξοχήν «σημεῖο» τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ στιγμιαία ἀναγέννηση καί σωτηρία διά τῆς πίστεως καί τῆς ὁμολογίας τοῦ Χριστοῦ ὡς προσωπικοῦ σωτῆρα καί λυτρωτῆ. Ἡ ὑποτίμηση τοῦ μηστηρίου τοῦ Βαπτίσματος. Ἡ ὑποτίμηση τῆς σημασίας τῆς ὀρθῆς πίστεως καί ὁ ἐν πολλοῖς διομολογιακός χαρακτῆρας τοῦ «Χαρισματικοῦ κινήματος». Ἡ ἀντίληψη γιά τήν «πνευματική» καί «ἀόρατη ἐκκλησία». Ὁ ἔντονος ἐσχατολογικός προσανατολισμός, σέ συνδυασμό πολλές φορές μέ προϋπάρχουσες χιλιαστικές ἀντιλήψεις. Ἡ διδασκαλία γιά τήν «ἁρπαγή τῆς Ἐκκλησίας». Ἡ δεσπόζουσα θέση τῶν προσωπικῶν ἐμπειριῶν ἐντός τοῦ «Χαρισματικοῦ κινήματος». Οἱ Προτεστάντες «θεραπευτές», μιά ἀκόμη μορφή τοῦ «Χαρισματικοῦ κινήματος».

Τά πνευματικά χαρίσματα στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση: Τό «καλόν σπέρμα» καί τά ζιζάνια (Ματθ. 14, 23-30). Ἡ μαρτυρία τῆς Καινῆς Διαθήκης γιά τά πνευματικά χαρίσματα: χαρισματοῦχοι καί «ἰδιῶται». Τά χαρίσματα γενικῶς ὡς προϊόντα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ διάκριση μεταξύ «φυσικῶν» καί «πνευματικῶν» χαρισμάτων. Ἡ ἱεράρχηση τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων ἀπό τόν ἀπ. Παῦλο: «Οὕς ἔθετο ὁ Θεός ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ πρῶτον ἀποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους, ἔπειτα δυνάμεις, εἶτα χαρίσματα ἰαμάτων, ἀντιλήψεις, κυβερνήσεις, γένη γλωσσῶν» (Α' Κορ. 12,28). «Κρείττονα» καί «ἐλάσσονα» χαρίσματα. Ἡ γλωσσολαλία ὡς τό ἔσχατο τῶν «ἐλασσόνων» χαρισμάτων. Τί ἦταν, τελικά, ἡ γλωσσολαλία: ἑρμηνευτικά προβλήματα γιά τήν κατανόηση τοῦ χαρίσματος. Ἡ ἄποψη τοῦ ἁγ. Χρυσοστόμου: ὁμιλία «ξένων γλωσσῶν» καί χάρισμα γιά τήν ἐξάπλωση τῆς χριστιανικῆς πίστης, τό ὁποῖο στή συνέχεια ἐξέλιπε. Ἡ ἄποψη ἄλλων ἑρμηνευτῶν (Ὠριγένη, 185-254, ἅγ. Νικήτα Στηθάτου, 1014-1090 κ.ἄ.): ἕνας εἶδος ἐσωτερικῆς (ἀφώνου) νοερᾶς προσευχῆς, τό ὁποῖο δέν ἐξέλιπε, ἀλλά ὑπάρχει στήν Ἐκκλησία μέ διάφορες μορφές. Ἡ γλωσσολαλία τῆς Πεντηκοστῆς καί ἡ γλωσσολαλία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κορίνθου. Πρός τήν ὑπέβαση τοῦ χαρίσματος τῆς γλωσσολαλίας: «Ζηλοῦτε τά χαρίσματα τά κρείττονα» (Α' Κορ. 12, 31). «Θέλω δέ πάντας ὑμᾶς λαλεῖν γλώσσαις, μᾶλλον δέ ἵνα προφητεύητε· μείζων γάρ ὁ προφητεύων ἤ ὁ λαλῶν γλώσσαις» (Α' Κορ. 14,5). Ἡ συνεχής καί ἀδιάλειπτη παρουσία τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἡ (κατά κανόνα) σύνδεση τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων μέ τά στάδια τῆς πνευματικῆς ζωῆς (τοῦ «φωτισμοῦ» καί τῆς «θεώσεως»). Τό στάδιο τῆς «καθάρσεως» καί ἡ ἀντιστοιχία του μέ τούς «ἰδιώτας» τοῦ ἀπ. Παύλου (Α' Κορ. 14,16). Ὁ ἐκκλησιολογικός χαρακτῆρας τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων: «ἵνα ἡ ἐκκλησία οἰκοδομήν λάβῃ» (Α' Κορ. 14,5). Τά ἐκτός Ἐκκλησίας «πνευματικά χαρίσματα». Ἡ «γλωσσολαλία» καί τά «πνευματικά χαρίσματα» τῶν Πεντηκοστιανῶν, ὡς «ζιζάνια» - ἀπομιμήσεις τῶν γνήσιων πνευματικῶν χαρισμάτων. Δύο λανθασμένες ἐκτιμήσεις τῆς πεντηκοστιανῆς «γλωσσολαλίας» καί τῶν ἄλλων ἐξωεκκλησιαστικῶν «χαρισμάτων»: α) ἡ ἐκτίμηση ὅτι πρόκειται περί ἀπάτης καί β) ἡ ἐκτίμηση ὅτι πρόκειται περί φαινομένων αὐθυποβολῆς (ἤ, γενικά, περί ψυχοπαθολογικῶν φαινομένων). Ἡ δαιμονική προέλευση τῆς σύγχρονης πεντηκοστιανῆς «γλωσσολαλίας»: «Οὐ θαῦμα, αὐτός γάρ ὁ Σατανᾶς μετασχηματίζεται εἰς ἄγγελον φωτός» (Β' Κορ. 11,14). Ἡ σύγκρισή της μέ τό γνήσιο πνευματικό χάρισμα τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀποκαλύπτει τόν πραγματικό χαρακτῆρα της. Τό «δοκιμάζειν τά πνεύματα» τοῦ εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη, ὡς προϋπόθεση ἀποφυγῆς τῆς πλάνης (Α' Ἰω. 4,1). Κριτήρια αὐθεντικότητας τῶν πνευματικῶν φαινομένων (ἐντός καί ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας): α) Ἡ μαρτυρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς. β) Ἡ μαρτυρία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας καί, γενικά, τῆς Ὀρθόδοξης Παράδοσης (ἀσκητικῆς, λειτουργικῆς κ.λπ). γ) Ἡ μαρτυρία τῶν ζώντων φορέων τῶν γνησίων πνευματικῶν χαρισμάτων (Θεοπτῶν, Ἁγίων καί ἐχόντων τό χάρισμα τῆς διακρίσεως).