Λειτουργία Προηγιασμένων, Τετάρτη 20/4/2016

Η εν Χριστώ υπέρβαση του θανάτου

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Ι' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου Ι', ἔτους 2015-2016.

Ὁ σκοπός τῆς Ἐνανθρωπήσεως: Ἄν ὁ θάνατος εἶναι ὁ «ἔσχατος ἐχθρός» καί τό κατ’ ἐξοχήν ὑπαρξιακό πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου, τότε τό ἀγωνιῶδες ἀνθρώπινο ἐρώτημα εἶναι, ἄν μπορεῖ νά νικηθεῖ ὁ θάνατος. Ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση ἀπαντᾶ ὅτι αὐτό μπορεῖ νά γίνει μόνο ἐν Χριστῷ, ὅλη δέ ἡ Θεολογία τῆς Ἐκκλησίας γιά τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ ἀπάντηση σ’ αὐτό τό ἐρώτημα. Κέντρο τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ εἶναι τό Πάθος καί ἡ Ἀνάσταση. Ὁ Χριστός δέν ἦλθε στόν κόσμο μόνο γιά νά διδάξει, γιά νά θαυματουργήσει ἤ γιά νά καταστήσει τόν Ἑαυτό Του παράδειγμα πρός μίμησιν. Ἦλθε «ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καί σωτηρίας» καί «ἵνα ἄρῃ τάς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου». Ὡστόσο, αὐτά συνοψίζονται στίς Βιβλικές διατυπώσεις ὅτι ὁ Χριστός ἦλθε «ἵνα διά τοῦ θανάτου καταργήσῃ τόν τό κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοῦτ’ ἔστι τόν διάβολον» (Ἑβρ. 2,14) καί «ἵνα λύσῃ τά ἔργα τοῦ διαβόλου» (Α' Ἰω. 3,8). Ὄντως, «σωτηρία» σημαίνει ἀπελευθέρωση «ἐκ τῶν πυλῶν τοῦ θανάτου» (Παρακλητική, πλ. α' ἦχος) καί ἀποκατάσταση τοῦ ἀνθρώπου στήν ὁλοκληρία του, «λύτρωση» σημαίνει ἀπελευθέρωση ἐκ τῶν χειρῶν τοῦ διαβόλου καί ἐκ τῶν δεσμῶν τοῦ θανάτου καί τοῦ ἅδου, «ἄρσις τῆς ἁμαρτίας» σημαίνει κατάργησις τοῦ «κέντρου» τοῦ θανάτου («τό δέ κέντρον τοῦ θανάτου ἡ ἁμαρτία», Α' Κορ. 15,16) κ.λπ. Αὐτά δέν συντελοῦνται οὔτε μέ τό κήρυγμα, οὔτε μέ τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ (ὅσοι ἀνέστησε ὁ Χριστός, ἀπέθαναν πάλι!), ἀλλά μέ τό Πάθος καί τήν Ἀνάστασή Του.

Ο φυσικός (σωματικός) θάνατος

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Θ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου Ι', ἔτους 2015-2016.

Ἡ ἔξοδος τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα: Ὁ «φυσικώτατος δεσμός» ψυχῆς καί σώματος καί ἡ διάλυσή του. Ἡ πρός τό «ἴδιον» σῶμα ἀγάπη τῆς ψυχῆς. Ἡ μονιμότητα τοῦ δεσμοῦ καί ἡ προσωρινότητα τῆς διάλυσής του. Ἡ ἐνώπιον τοῦ θανάτου ἀγωνία («οἷον ἀγῶνα ἔχει ἡ ψυχή, χωριζομένη ἐκ τοῦ σώματος»), τήν ὁποία ἐβίωσε καί ὁ Κύριος. Ἡ ἀγωνία καθαρίζει τήν ψυχή ἀπό μικρά ἁμαρτήματα. Ἡ ὀδυνηρότητα τοῦ θανάτου: «Βιαίως χωρίζεται ἐκ τῆς ἁρμονίας», «θείῳ βουλήματι ἀποτέμνεται». Ἡ θέα τῶν δαιμόνων. Ἡ ἀνάγκη συμπραράστασης τῶν οἰκείων. Ἡ ἔξοδος τῆς ψυχῆς. Ἡ πρός τό σῶμα φροντίδα («κηδεία») καί τιμή (θυμιάματα, ἀσπασμοί κ.λπ). Ἡ πομπή πρός τόν Ναό («ἐν ψαλμοῖς καί ὕμνοις»). Ἡ ἐξόδιος Ἀκολουθία: ἡ προσευχή τῆς Ἐκκλησίας γιά τόν κεκοιμημένο. Ἡ στάση τῶν οἰκείων καί συγγενῶν: ἀνάγκη (συμ)προσευχῆς καί συμμετοχῆς στά τελούμενα. Ἡ ταφή: στό ὀρθόδοξο «Κοιμητήριον». Ἀπόπειρες εἰσαγωγῆς «νέων ἠθῶν»: ἡ καύση τῶν νεκρῶν. Ἀπαράδεκτες συνήθειες, πού ἐπηρεάζουν ἀρνητικά τήν κατάσταση τῆς ψυχῆς: ἡ πολυτέλεια, ἡ κοσμικοποίηση, ἡ ἐμπορευματοποίηση, ὁ ἀποπροσανατολισμός ἀπό τήν οὐσία τοῦ γεγονότος, ἡ ἀσέβεια κ.ἄ. Ὁ «κλαυθμός» (θρῆνος) γιά τούς κεκοιμημένους: φυσικό γεγονός, ὅταν δέν συνοδεύεται ἀπό ἀπελπισία («μή λυπῆσθε καθώς καί οἱ λοιποί οἱ μή ἔχοντες ἐλπίδα», Α' Θεσ. 4,13).