Νοερά προσευχή και προϋποθέσεις της

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Θ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΓ', ἔτους 2018-2019.

Ἀπό τή «λογική» στή «νοερά προσευχή»: Ἡ ἡσυχία (εἰδικότερα, ἡ «νοερά ἡσυχία»), ὡς προϋπόθεση τῆς αὐθεντικῆς προσευχῆς. Ἐξωτερική καί ἐσωτερική ἡσυχία: ἡ ἡσυχία, ὡς «τόπος» καί ὡς «τρόπος». Οἱ ἐκφράσεις «καθαρά προσευχή», «λογική προσευχή», «νοερά προσευχή» καί «καρδιακή προσευχή». Ἡ πρώτη ἀναφέρεται στήν ἀπερίσπαστη προσευχή, στήν κατάσταση κατά τήν ὁποία ὁ προσευχόμενος παραμένει συγκεντρωμένος στούς λόγους (περιεχόμενο) τῆς προσευχῆς. Οἱ ὑπόλοιπες ἀναφέρονται στό ὄργανο, μέσῳ τοῦ ὁποίου προσευχόμεθα («λόγος», «νοῦς» ἤ «καρδία»). Ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση διακρίνει μεταξύ «λογικῆς» καί «νοερᾶς» προσευχῆς ἤ λατρείας, θεωρώντας τήν πρώτη προϋπόθεση τῆς δεύτερης καί τή δεύτερη ὑπέρβαση τῆς πρώτης. Ὅμως, γιά νά κατανοηθοῦν τά παραπάνω, πρέπει νά κατανοηθεῖ πρῶτα τό τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος καί σέ τί διακρίνεται.

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 80, Οκτ. - Δεκ. 2018

ΤΕΥΧΟΣ 80     ΤΡΙΠΟΛΙΣ      ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ  2018

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

Χάριτι Θεοῦ Μητροπολίτης Μαντινείας καί Κυνουρίας

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Πρός

Τόν Ἱερόν Κλῆρον, τίς Μοναστικές Ἀδελφότητες καί τόν εὐσεβῆ Λαόν

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας

Τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ὁ Θεός μετά τήν τραγωδία τῆς Ἐδέμ ἀποχωριζόμενος τόν ἄνθρωπον τοῦ ὑποσχέθη συνάντησι στή Βηθλεέμ καί διαβάζομε στό ἱερόν Εὐαγγέλιον τά ὀνόματα τῶν γενεῶν πού ἡ μία διαδέχεται τήν ἄλλη διά μέσου τῶν αἰώνων μέ τήν προσδοκία τῆς συναντήσεώς τους μέ τόν Θεόν καί ἀποτελοῦν τά σημάδια ἐπάνω στό δρόμο πού ἀκολουθοῦν οἱ χιλιετίες ἀπό τόν Παράδεισο μέχρι τό Σπήλαιον τῆς Βηθλεέμ, ὅπου ἐνανθρώπησεν ὁ Θεός.

Ο Μέγας Βασίλειος στην Ορθόδοξη Εκκλησία και στή Δύση

ΤΕΥΧΟΣ 105     ΤΡΙΠΟΛΙΣ      ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018

Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

ΚΑΙ Η ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ

ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

Ἕνας διχασμός στίς ἑορτές τοῦ Δωδεκαημέρου

Κάθε φορά, πού ἔρχονται οἱ ἑορτές τοῦ ἁγίου Δωδεκαημέρου (τῶν Χριστουγέννων, τοῦ νέου ἔτους καί τῶν Θεοφανείων), ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι τουλάχιστον, ζοῦμε ἕναν βαθύ διχασμό. Εἶναι ὁ διχασμός ἀνάμεσα σέ ὅ,τι ὑπαγορεύει ἡ Παράδοσή μας, ἀλλά καί ἡ πραγματικότητα (ἡ ἱστορική ἀλήθεια), καί σέ ὅ,τι ἐπιχειρεῖται νά μᾶς ἐπιβληθεῖ ἀπό τά μέσα ἐνημερώσεως, ἀπό τούς διεθνεῖς μηχανισμούς διαφήμισης, ἀπό τά πανίσχυρα κέντρα τῆς παγκοσμιοποίησης καί, γενικά, ἀπό τό σύγχρονο περιβάλλον. Μέσῳ αὐτῶν ἐπιχειρεῖται ὁ μεθοδευμένος ἀποπροσανατολισμός μας ἀπό τά ἑορταζόμενα ἱστορικά γεγονότα (τή Γέννηση τοῦ Κυρίου, τή Βάπτιση κ.λπ.) πρός ἕναν γενικό, ἀόριστο καί χωρίς περιεχόμενο ἑορτασμό. Δηλαδή, ἐπιχειρεῖται ἡ ἀποκοπή μας ἀπό τό κέντρο ὅλων αὐτῶν τῶν ἑορτῶν, πού εἶναι ὁ Χριστός! Ἔτσι, στό πλαίσιο αὐτῆς τῆς γενικευμένης ἀντιχριστιανικῆς προπαγάνδας, ἡ εὐχή «Καλά Χριστούγγενα» ἀντικαθίσταται σταδιακά ἀπό τήν ἀόριστη καί ἄχρωμη εὐχή «Χρόνια πολλά», προβάλλεται δέ ἡ ἄποψη ὅτι τά Χριστούγεννα εἶναι κοινή «γιορτή» καί γιά μουσουλμάνους καί γιά ἰνδουϊστές καί γιά ἀθέους, δηλαδή καί γιά ὅσους δέν πιστεύουν στόν Χριστό! Διαβάζουμε π.χ. τίτλο σέ ἱστοσελίδα στό διαδίκτυο: «Γελάει τό σύμπαν!!! Χριστουγεννιάτικη ἐκδήλωση γιά μουσουλμάνους λαθρομετανάστες ἔκανε ὁ Παυλόπουλος» (Κατοχικά Νέα, 22/12/2017). Εἶναι αὐτονόητο, ὅτι ὁ προβαλλόμενος νέος τρόπος ἑορτασμοῦ, ὁ ὁποῖος ἤδη κυριαρχεῖ σέ μέγα μέρος τοῦ πληθυσμοῦ, δέν περιλαμβάνει παραδοσιακά στοιχεῖα ὅπως, ὁ ἐκκλησιασμός, ἡ Θεία Κοινωνία, ἡ προετοιμασία μέ Ἐξομολόγηση, νηστεία, προσευχή κ.λπ., ἀλλά ἐξαντλεῖται στά ἐντελῶς ἐπιφανειακά καί ἐξωτερικά ὅπως, ἡ διακόσμηση, ἡ διασκέδαση, ἡ πολυφαγία, ἡ κρεπάλη, ἡ μέθη, οἱ κάθε εἴδους ἐντυπωσιασμοί κ.ἄ. Ἡ «φυσική» ροπή τοῦ ἀνθρώπου πρός τήν καλοπέραση, τήν ἄνεση, τή φιληδονία καί τήν ἁμαρτία, συντελεῖ στό νά ἐπεκτείνεται ραγδαῖα ὁ νέος αὐτός τρόπος ἑορτασμοῦ.

Η προσωπική προσευχή

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Η' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΓ', ἔτους 2018-2019.

Ἀπό τήν κοινή στήν προσωπική προσευχή: Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι μέν ἡ ὕψιστη προσευχητική καί λατρευτική πράξη, ἀλλά δέν εἶναι ἡ μόνη προσευχητική πράξη, ἀφοῦ ὑπάρχει καί ἡ προσωπική προσευχή. Ὡστόσο, κάθε πράξη τοῦ πιστοῦ πρέπει νά διαπνέεται ἀπό τή Θ. Λειτουργία, νά ἀποτελεῖ προέκτασή της. Ἡ Θ. Λειτουργία δέν ὁλοκληρώνεται ἐντός τοῦ Ναοῦ. Ἐκτός τοῦ Ναοῦ ἀρχίζει μιά «λειτουργία μετά τή Λειτουργία», μέ τήν ἔννοια ὅτι ἡ ἐμπειρία τῆς Θ. Λειτουργίας πρέπει νά μεταφερθεῖ στήν καθημερινή μας ζωή, ἡ ἐμπειρία τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ νά μεταφερθεῖ ἐντός τοῦ «κόσμου» ἤ, τουλάχιστον, ὁ θησαυρός, πού λάβαμε στή Θ. Λειτουργία, πρέπει νά διατηρηθεῖ, νά μήν διασκορπισθεῖ. Κατά συνέπειαν, ἡ προσωπική προσευχή εἶναι προέκταση τῆς Θ. Λειτουργίας, εἶναι πράξη λειτουργική καί ἐκκλησιαστική καί ὄχι πράξη ἀτομική. Ἡ μεταβολή τῆς προσωπικῆς προσευχῆς σέ ἀτομική θρησκευτική πράξη ἀποτελεῖ ἔκπτωση ἀπό τήν αὐθεντικότητα τῆς προσευχῆς, εἶναι ἐκδήλωση φαρισαϊσμοῦ: «Ὁ Φαρισαῖος σταθείς πρός ἑαυτόν ταῦτα προσηύχετο» (Λουκ. 18,11).

Η Θεία Λειτουργία της Εκκλησίας

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Ζ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΓ', ἔτους 2018-2019.

Τό «Μυστήριον τῶν Μυστηρίων»: Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ἡ προσευχητική καί λατρευτική πράξη τῆς Ἐκκλησίας, ἐντός τῆς ὁποίας τελεῖται τό μέγα Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ἡ Θ. Εὐχαριστία δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἀπό τά ἑπτά Μυστήρια, ἀλλά τό «Μυστήριον τῶν Μυστηρίων», δηλ. τό κέντρο καί τό θεμέλιο ὅλων τῶν Μυστηρίων: ὅλα τά Μυστήρια πηγάζουν ἀπό αὐτήν ἤ ὁδηγοῦν σ’ αὐτήν. Ἡ σύσταση τοῦ Μυστηρίου στόν Μυστικό Δεῖπνο. Οἱ Ἀπόστολοι, ὡς Λειτουργοί τῆς Εὐχαριστίας. Τά πρῶτα λειτουργικά κείμενα. Ἡ Λειτουργία τοῦ ἁγ. Ἰακώβου καί οἱ ἀρχαῖες Λειτουργίες. Οἱ Λειτουργίες τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, τοῦ ἁγ. Χρυσοστόμου καί τῶν Προηγιασμένων. Ἡ Θεία Εὐχαριστία ὡς Θυσία καί ὡς «ἀνάμνησις» τοῦ Πάθους, τῆς Ἀναστάσεως, ἀλλά καί ὁλόκληρης τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ.