Ο εν Χριστώ δοξασμός ως προορισμός του ανθρώπου

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος ΙΓ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΒ', ἔτους 2017-2018.

Θέωση καί «ὁμοίωσις Χριστοῦ»: Ἄν ἡ θέωση εἶναι ὁ ἔσχατος προορισμός τοῦ ἀνθρώπου καί ἄν ἡ θέωση τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως συνετελέσθη πλήρως κατά τήν ἕνωσή της μέ τή θεία καί ἄκτιστη φύση στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τότε ἡ ὁδός πρός τή θέωση κάθε ἐπιμέρους ἀνθρώπου εἶναι νοητή μόνο ὡς «ὁμοίωσις» ἤ «μίμησις» Χριστοῦ. Ὄντως, ὁ «Χριστός ἔπαθεν ὑπέρ ἡμῶν, ὑμῖν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμόν ἵνα ἐπακολουθήσητε τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ» (Α' Πετρ. 2,21). Πρακτικά, ἡ θέωση συντελεῖται μέ τήν πλήρη προσαρμογή τοῦ θελήματός μας στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἀκριβῶς τό ἀνθρώπινο θέλημα τοῦ Χριστοῦ ἀκολουθοῦσε πιστά, ἀλλά καί ἐλεύθερα, τό θεῖο καί πανσθενές θέλημα. Μέ ἄλλα λόγια, στόν ἄνθρωπο ἔχει δοθεῖ μία ἰσχυρή φυσική δύναμη, ἡ ὁποία ἀπαντᾶται μέ διάφορα ὀνόματα στήν Πατερική Παράδοση, ὅπως «θέλημα», «θέλησις», «βούλησις», «ἔφεσις», «ἐπιθυμία», «ἀγάπη», «ἔρως» κ.ἄ. Αὐτή στόν προπτωτικό ἄνθρωπο ἦταν στραμμένη ἐξ ὁλοκλήρου στόν Θεό (ὅπως καί ὁ «νοῦς») καί διά τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο, δηλ. ὁ προπτωτικός ἄνθρωπος ἀγαποῦσε, ἐπιθυμοῦσε, ἤθελε κ.λπ. πρῶτα τόν Θεό καί στή συνέχεια ἀγαποῦσε, ἐπιθυμοῦσε, ἤθελε κ.λπ. ὅλα τά κτίσματα τοῦ Θεοῦ ἀπαθῶς καί χωρίς ἐξαιρέσεις. Στόν μεταπτωτικό ἄνθρωπο ἡ δύναμη αὐτή ἀσθενεῖ, ἡ δέ ἀσθένειά της ἔγκειται στό ὅτι δέν στρέφεται πλέον στόν Θεό, ἀλλά στόν ἑαυτό μας καί διά τοῦ ἑαυτοῦ μας στόν κόσμο. Στρεφομένη, ὅμως, στόν κόσμο διά τοῦ ἑαυτοῦ, δέν ἀγαπᾶ πλέον ὅλα τά κτίσματα ἀνεξαιρέτως, ἀλλά μόνο ὅσα μᾶς ἱκανοποιοῦν, καί ἀποστρέφεται ἤ μισεῖ ὅσα δέν μᾶς ἱκανοποιοῦν, δηλ. δημιουργεῖ μέ τόν κόσμο ἰδιοτελεῖς καί ἐμπαθεῖς σχέσεις: διακρίνει τούς ἀνθρώπους σέ «φίλους» καί «ἐχθρούς», διακρίνει τά πράγματα σέ «καλά» καί «κακά», ἄλλα ἀγαπᾶ καί ἄλλα μισεῖ. Ὡστόσο, οἱ ἐμπαθεῖς καί ἰδιοτελεῖς σχέσεις εἶναι τό ἰσχυρότερο ἐμπόδιο μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπου. Εἶναι, λοιπόν, κατανοητό γιατί, κατά τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου συνίσταται στήν «κάθαρση» ἀπό τά πάθη (στήν ἀποδέσμευση ἀπό τίς ἐμπαθεῖς καί ἰδιοτελεῖς σχέσεις μέ πρόσωπα καί πράγματα πού μᾶς περιβάλλουν), ἡ δέ μέθοδος τῆς θεραπείας εἶναι ἡ «ἐκκοπή τοῦ ἰδίου θελήματος» (μέ σκοπό τήν προσαρμογή στό θεῖο θέλημα) καί ἡ «ἐπιστροφή τοῦ νοῦ» ἀπό τόν κόσμο στόν ἑαυτό μας (ἡ «εἰς ἑαυτόν συστροφή») καί ἡ ἀπό ἐκεῖ «ἄνοδός» του στόν Θεό.

Τι είναι η γιόγκα

ΤΕΥΧΟΣ 102       ΤΡΙΠΟΛΙΣ         ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΙΟΓΚΑ

ΑΚΙΝΔΥΝΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΜΟΡΦΙΑ

Η ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ

Τό προσωπεῖο μιᾶς θρησκευτικῆς τεχνικῆς

Ἕνα φαινόμενο, πού ἐπεκτείνεται συνεχῶς στήν ἐποχή μας καί προσλαμβάνει μεγάλες διαστάσεις, εἶναι ἡ διείσδυση τῆς λεγόμενης ἀνατολικῆς «πνευματικότητας» στίς χριστιανικές ἤ ἐκκοσμικευμένες κοινωνίες τοῦ δυτικοῦ κόσμου. Ἀπό τή στιγμή πού τό ἀποκρυφιστικό κίνημα τῆς Νέας Ἐποχῆς υἱοθέτησε βασικές ἀντιλήψεις καί τεχνικές τοῦ Ἰνδουϊσμοῦ καί τοῦ Βουδισμοῦ, ὅπως ἡ μετενσάρκωση, τό κάρμα, ὁ διαλογισμός, ἡ γιόγκα κ.ἄ., καί τίς προωθεῖ σέ κάθε κατεύθυνση, τά στοιχεῖα αὐτά, ἀκόμη καί στήν Ἑλλάδα, τείνουν νά γίνουν μέρος τῆς καθημερινότητας, ἀφοῦ γίνονται ἀποδεκτά ἀπό ὅλο καί περισσότερους συνανθρώπους μας. Τό πρόβλημα εἶναι ὅτι, συνήθως, δέν μεταφέρονται ὅπως πραγματικά εἶναι, δηλαδή ὡς ἀντιλήψεις, τεχνικές ἤ ἀκόμη καί ὡς πράξεις λατρείας μιᾶς ἄλλης θρησκείας ριζικά ἀσύμβατης μέ τόν Χριστιανισμό, ἀλλά ἐμφανίζονται μέ κάθε εἴδους προσωπεῖα, προσαρμοσμένα στά χριστιανικά ἤ κοσμικά πρότυπα.

Ο άνθρωπος ώς «άρσεν και θήλυ»

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος ΙΒ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΒ', ἔτους 2017-2018.

Προέλευση καί σχέση τῶν φύλων: Ἡ «πάλη» (ἤ ἡ σχέση) τῶν δύο φύλων, ὡς διαχρονικό στοιχεῖο τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας. Γνωρίζουμε τό στοιχεῖο αὐτό, συνήθως, ἀπό τήν πλευρά τοῦ μεταπτωτικοῦ ἀνθρώπου. Πιό ὁλοκληρωμένη εἰκόνα μᾶς παρέχει ἡ Ἁγία Γραφή καί ἡ Πατερική Παράδοση. Ἰδιαίτερα διαφωτιστική εἶναι ἐν προκειμένῳ ἡ μαρτυρία τοῦ βιβλίου τῆς Γενέσεως. Τό «οὐ καλόν» τοῦ ἀνθρώπου (Γεν. 2,18) καί ἡ δημιουργία τῆς γυναίκας. Ἡ «ὕπνωσις» τοῦ Ἀδάμ καί τό ἀνεξιχνίαστο τῆς γυναικείας προσωπικότητος. Ἡ «ἐκ τῆς πλευρᾶς» τοῦ Ἀδάμ δημιουργία τῆς Εὔας, ὡς ἔνδειξη ἰσοτιμίας. Ἡ ἀλληλοσυμπληρωματική σχέση τῶν φύλων. Ἡ πτώση, ὡς διαταραχή τῆς ἁρμονίας τῶν δύο φύλων: ὑποταγή τῆς γυναίκας στόν ἄνδρα (ἀνδροκρατία) ἤ καί σέ κάποιες περιπτώσεις τό ἀντίθετο (γυναικοκρατία). Ἡ ἐν Χριστῷ ἀποκατάσταση τῆς ἰσοτιμίας τῶν φύλων: «οὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ· πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. 3,28). Ὁ χαρακτῆρας τῆς ἰσοτιμίας καί οἱ διακριτοί ρόλοι. Ἡ ὕποπτη προέλευση τοῦ σύγχρονου φεμινιστικοῦ κινήματος.

Η οικείωση της εν Χριστώ σωτηρίας

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος ΙΑ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΒ', ἔτους 2017-2018.

Τά ἀποτελέσματα τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ: Τό ἔργο τοῦ Κυρίου, ἰδιαίτερα ἡ Ἀνάσταση, ἔχει σωστικές συνέπειες γιά ὅλο τόν κόσμο: ὁ Κύριος ἀνέστη ὡς «ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων» (Α' Κορ. 15,20). Ὡστόσο, οἱ συνέπειες αὐτές δέν ἐνεργοῦν καταναγκαστικά. Παρέχονται ὡς ἀντικειμενική δυνατότητα, ἡ ὁποία πρέπει νά καταστεῖ ὑποκειμενική πραγματικότητα. Ἡ σωτηρία ἑκάστου προϋποθέτει τήν ἐκ μέρους του προσοικείωση τῆς ἀντικειμενικῶς δεδομένης σωτηρίας.

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 77, Ιαν. - Μαρτ. 2018

ΤΕΥΧΟΣ 77         ΤΡΙΠΟΛΙΣ         ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

Τό «Σάββατο τῶν ψυχῶν» στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία

Τό Σάββατο, πρίν ἀπό τήν Κυριακή τῆς Ἀπόκρεω, ἀποκαλεῖται «Σάββατο τῶν Ψυχῶν» ἤ «Ψυχοσάββατο». Εἶναι τό πρῶτο ἀπό τά δύο Ψυχοσάββατα τοῦ ἔτους (τό δεύτερο εἶναι τό Σάββατο πρίν ἀπό τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς).

Ὁ λόγος, πού ἡ Ἐκκλησία μας καθιέρωσε τά Ψυχοσάββατα, παρ' ὅτι κάθε Σάββατο εἶναι ἀφιερωμένο στούς κεκοιμημένους, εἶναι ὁ ἑξῆς: Ἐπειδή πολλοί κατά καιρούς ἀπέθαναν ἄγνωστοι, σέ ἀκαθόριστο χρόνο, σέ τόπους ἄγνωστους, στή θάλασσα ἤ στά ὄρη καί τούς κρημνούς, ἤ ὅπου ἀλλοῦ, καί μερικοί, λόγω πτώχειας ἤ διαφόρων ἄλλων λόγων, δέν ἀξιώθηκαν τῶν διατεταγμένων Μνημοσύνων, «οἱ θεῖοι Πατέρες, φιλανθρώπως κινούμενοι, ἐθέσπισαν τό Μνημόσυνο αὐτό ὑπέρ πάντων τῶν ἀπ' αἰῶνος εὐσεβῶς τελευτησάντων Χριστιανῶν». Ἰδιαιτέρως δέ, ἐπειδή ἡ Κυριακή τῆς Ἀπόκρεω εἶναι ἀφιερωμένη στήν ἀνάμνηση τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ καί οἱ κεκοιμημένοι μας ἀκόμη δέν ἐκρίθηκαν, τούς μνημονεύουμε τήν ἡμέρα αὐτή καί, ἐπικαλούμενοι τό ἄπειρο ἔλεος τοῦ Θεοῦ, Τόν παρακαλοῦμε διά τοῦ Μνημοσύνου, τό ὁποῖο τελοῦμε, νά τούς χαρίζει τήν αἰώνιο ζωή. Συγχρόνως δέ ἐνθυμούμεθα κι ἐμεῖς τό βέβαιον τοῦ θανάτου καί «διεγειρόμεθα πρός μετάνοιαν».