«Ορθοδοξία καί Ζωή»: Ο «Αόρατος Πόλεμος» του αγίου Νικοδήμου

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Γ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΕ', ἔτους 2020-2021.

 Εἰσαγωγικά: Ὁ ἅγιος Νικόδημος, Μοναχός τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ἀσκητής, ἐκ τῶν ἡγετῶν τοῦ Κολλυβαδικοῦ κινήματος, ἑνός κινήματος ἡσυχαστικοῦ καί ἀναγεννητικοῦ τῆς πνευματικῆς καί λειτουργικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Ζεῖ ἐντός τῆς Τουρκοκρατίας καί ἀναλαμβάνει μεταξύ ἄλλων μιά προσπάθεια φωτισμοῦ τοῦ ὑπόδουλου Γένους, ἀντιμετωπίζοντας κινδύνους, ὅπως: α) Οἱ ἐξισλαμισμοί: ἕνας μεγάλος καί διαρκής πειρασμός. β) Οἱ «μισσιονάριοι» τῆς Δύσης, ἰδιαίτερα οἱ Παπικοί - Ἰησουΐτες Ἱεραπόστολοι. γ) Ἡ ἄγνοια τῆς Ὀρθόδοξης Παράδοσης, ἐπιτεινόμενη ἀπό τήν ἔλλειψη παιδείας καί ἀναγκαίων σχετικῶν ὑποδομῶν (σχολείων, βιβλίων, διδασκάλων, ὑλικῶν μέσων κ.ἄ.). Ὁ Ἅγιος διακρίθηκε σάν λόγιος καί δεινός συγγραφέας, ὁ κορυφαῖος τῆς ἐποχῆς του. Μεταξύ τῶν ἔργων του, πού ἀποβλέπουν στήν ὠφέλεια τῶν Ὀρθοδόξων, εἶναι ὁ «Ἀόρατος Πόλεμος» (1796). Γράφτηκε ὅταν ὁ Ἅγιος ἀσκήτευε σέ Κελλιά τῆς Καψάλας τοῦ Ἁγίου Ὄρους (1783-1805).

«Ορθοδοξία καί Ζωή»: Ο άγιος Νικόδημος και η εποχή του

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Β' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΕ', ἔτους 2020-2021. 

Εἰσαγωγικά: Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, θέμα τῆς παρούσης ἑνότητος τοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή». Μιά προσωπικότητα κατανοεῖται πάντοτε στό ἱστορικό της πλαίσιο (ἐντός τῆς ἐποχῆς της). Ἀκόμη καί οἱ Ἅγιοι ζοῦν καί ἐνεργοῦν ἐντός τόπου καί χρόνου. Ἐκτός τόπου καί χρόνου εἶναι μόνο ὁ Θεός. Ἡ ἐποχή τοῦ Ἁγίου ὁ 18ος μ.Χ. αἰ. (1700-1800). Τό εὐρύτερο ἱστορικό πλαίσιο: ἡ κατάσταση τοῦ κόσμου στήν ἐποχή τοῦ Ἁγίου καί ἐνωρύτερα.

Ο Θεός της Εκκλησίας και οι «θεοί» του Νεοειδωλατρικού κινήματος

 

ΤΕΥΧΟΣ 112      ΤΡΙΠΟΛΙΣ        ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ  2020

 Ο ΘΕΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΚΑΙ ΟΙ «ΘΕΟΙ» ΤΟΥ ΝΕΟΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ 

Ἡ πανανθρώπινη ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ

 Τό ἐρώτημα περί τοῦ Θεοῦ ἀνήκει στά μεγάλα πανθρώπινα ἐρωτήματα, πού ἀπασχολοῦν διαχρονικά τόν ἄνθρωπο, Ἴσως εἶναι τό μεγαλύτερο ἀπό αὐτά. Ἀκόμη κι ἄν ὁ ἄνθρωπος ἐπιχειρεῖ νά τό ἀποφύγει, ἀκόμη καί ὅταν τό περιφρονεῖ, αὐτό ὀρθώνεται ἀπαιτητικά μπροστά του. Μέ πολλούς καί διάφορους τρόπους ὅλοι ἀναγκαζόμεθα νά λάβουμε θέση ἔναντι τοῦ Θεοῦ, θετική ἤ ἀρνητική. Ὑπάρχει Θεός ἤ δέν ὑπάρχει; Τί εἶναι ὁ Θεός; Πῶς εἶναι; Ποιά ἡ σχέση Του μέ μᾶς; Ποιά ἡ σχέση Του μέ τόν κόσμο; Ἀκόμη καί οἱ ἄθεοι, ἀκόμη καί οἱ ἄπιστοι, ἀκόμη καί οἱ ἀδιάφοροι ἔχουν ἤδη λάβει μιά θέση ἔναντι τοῦ Θεοῦ (ἀρνητική, βέβαια). Ἀλλά καί ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖο ζοῦμε, εἶναι μιά στάση ἔναντι τοῦ Θεοῦ. Ἡ φιλοσοφία ἀπό τήν πρώτη ἐμφάνισή της μέχρι σήμερα ἀσχολεῖται ἔντονα μέ τό ζήτημα. Κατ’ ἐξοχήν, βέβαια, ἀναφέρονται σ’ αὐτό οἱ θρησκεῖες. Ἡ θρησκεία ἀποτελεῖ πανανθρώπινο φαινόμενο, ὅπως χαρακτηριστικά διατυπώνει τήν ἀλήθεια αὐτή ὁ Πλούταρχος (46-127 μ.Χ.): «Περιφερόμενος, μπορεῖ νά βρεῖς πόλεις χωρίς τεῖχη καί φρούρια, πόλεις μέ κατοίκους ἀγραμμάτους, πόλεις χωρίς βασιλεῖς, πόλεις χωρίς σπίτια, πόλεις πού δέν ἔχουν ἀνάγκη ἀπό χρήματα καί νομίσματα, πόλεις χωρίς θέατρα καί γυμναστήρια. Πόλη, ὅμως, χωρίς θεούς καί ἱερά, πόλη χωρίς προσευχές, πόλη πού δέ χρησιμοποιεῖ ὅρκους ἤ μαντείες ἤ θυσίες γιά τήν ἐπίτευξη τῶν καλῶν καί γιά τήν ἀποτροπή τῶν κακῶν, κανείς δέν εἶδε, οὔτε πρόκειται νά δεῖ» (Πρός Κωλώτην, 31, 1125). Μόνο ὁ σύγχρονος εὐρωπαϊκός πολιτισμός κατά μέγα μέρος καί κατ’ ἐξαίρεση ἀρνήθηκε τήν πραγματικότητα τοῦ Θεοῦ καί ἄσκησε σκληρότατη κριτική στή θρησκεία. Ἀλλά κι αὐτό, ὅπως προαναφέραμε, εἶναι μιά στάση ἔναντι τοῦ Θεοῦ.

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 87, Ιουλ. - Σεπτ. 2020

 

ΤΕΥΧΟΣ 87          ΤΡΙΠΟΛΙΣ       ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ  2020 

Μιά χαρακτηριστική παραποίηση τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης

 Στή Ρωσική ἐφημερίδα μέ τίτλο «Ὀρθόδοξη Ἁγία Πετρούπολη» δημοσιεύτηκε ἕνα ἐνδιαφέρον κείμενο τοῦ Βιατσεσλάβ Μάλτσεφ, ἀναφερόμενο στή σύγχρονη παραποίηση τῆς χριστιανιῆς ἀγάπης, μέ τίτλο «Ρόζ Χριστιανισμός. Ἡ ἔννοια τῆς λέξης “ἀγάπη” ἔχει γίνει ἀγνώριστη. Γιατί;», τό ὁποῖο παραθέτουμε στή συνέχεια:

Κατά τό τέλος τοῦ 19ου αἰῶνα ὁ βαθυστόχαστος φιλόσοφος - θεολόγος Κωνσταντίν Λεόντιεφ παρατήρησε τήν ἐμφάνιση τοῦ λεγόμενου «ρόζ Χριστιανισμοῦ», τόν ὁποῖο χαρακτήρισε ὡς προεπαναστατική θέση τῆς τότε διανόησης, τῆς ἰντελιγκέντσια, πού ἔθετε τό ἐρώτημα: «Φόβος Θεοῦ; Ποιός φόβος; Γιατί; Ἀφοῦ ὁ Θεός εἶναι “ΑΓΑΠΗ καί μόνο ΑΓΑΠΗ”». Μάλιστα, ἀκόμα καί μερικοί ἀντιπρόσωποι τῆς ἱεροσύνης ἐπιπόλαια παρατήρησαν καί χαρακτήρισαν τόν «φόβο Θεοῦ» ὡς ἡμιμάθεια. Ἀλλά ὁ Κύριος ἔκρινε ἀλλιῶς. Ἔτσι, οἱ Ἱερομόναχοι Ὅσιοι τοῦ σπηλαίου τῆς Ὄπτινα, εὐλόγησαν τόν Κ. Λεόντιεφ νά συνεχίσει τή μελέτη του πάνω στό θέμα τοῦ «ρόζ Χριστιανισμοῦ», πού προβάλλει μόνο τήν ἀγάπη.

«Ορθοδοξία καί Ζωή»: Εισαγωγή στη νέα θεματική ενότητα

 

Διάγραμμα – Περίληψη

Θέματος Α' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή»

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας,

περιόδου ΙΕ', ἔτους 2020-2021.

Εἰσαγωγικά: Τό δέκατο πέμπτο ἔτος λειτουργίας τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή». Στό πλαίσιο τοῦ διδακτικοῦ καί ποιμαντικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας. Ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Σώζεται ὁ ἐπικαλούμενος τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ: «Πᾶς γάρ ὅς ἄν ἐπικαλέσηται τό ὄνομα Κυρίου σωθήσεται. Πῶς οὖν ἐπικαλέσωνται εἰς ὅν οὐκ ἐπίστευσαν; Πῶς δέ πιστεύσωσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν; Πῶς δέ ἀκούσωσιν χωρίς κηρύσσοντος; Πῶς δέ κηρύξωσιν ἐάν μή ἀποσταλῶσιν;» (Ρωμ. 10, 13-15). Ὁ Κύριος ὡς κατ’ ἐξοχήν Διδάσκαλος καί Καθηγητής. Ἡ ἀποστολή τῶν Ἀποστόλων στόν εὐαγγελισμό τοῦ κόσμου (Ματθ. 28, 19-20). Τό διδακτικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας καί οἱ ἐπί μέρους μορφές του: Κήρυγμα, κατήχηση, κατ’ ἰδίαν νουθεσία κ.ἄ. Μιά ἀδυναμία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ κηρύγματος: ἡ ἔλλειψη ἀντιλόγου. Ὡστόσο, ὁ ἀντίλογος, ὁ διάλογος, ἡ διευκρινιστική ἐρώτηση δέν εἶναι ἄγνωστα στήν ἐκκλησιαστική Παράδοση. Παραδείγματα ἀντιλόγου ἤ διαλόγου στήν Ἁγία Γραφή: ἡ συζήτηση τοῦ Κυρίου μέ τόν Νικόδημο (Ἰω. 3,1 ἑξ.), οἱ κατ’ ἰδίαν διάλογοι τοῦ Κυρίου μέ τούς Μαθητές Του (Ματθ. 17,10 κ.ἄ.), ὁ Κύριος ἀπαντᾶ σέ ἐρωτήσεις ἀκροατῶν (Ματθ. 22,23 ἑξ. κ.ἄ.), ἀλλά καί θέτει ὁ Ἴδιος ἐρωτήσεις (Ματθ. 22,41), οἱ κατ’ ἰδίαν νουθεσίες τοῦ ἀπ. Παύλου (Πράξ. 20,31) κ.ἄ. Ἡ δυνατότητα ἀντιλόγου - διαλόγου στό Πρόγραμμά μας. Ἔσχατος σκοπός του, ὁ σκοπός τῆς Ἐκκλησίας: ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου (ἤ μᾶλνον, ἡ συμβολή στή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου). Ὁ σκοπός τοῦ διαλόγου: α) ἡ «κατανόηση» (συνειδητοποίηση) τῶν λεγομένων, ἡ ἐγκαθίδρυση τῶν «ρημάτων» τῆς πίστεως ἀπό τή νόηση («λόγο») στήν «καρδία», β) ἡ ἀναμέτρηση μέ τά «ἔξω» πιστεύματα, μέ τήν ἑτεροδιδασκαλία ἤ τήν πλάνη: τά «ἔξω» πιστεύματα μᾶς περιβάλλουν καί μᾶς ἐπηρεάζουν ἀπό παντοῦ - τό περιρέον «φρόνημα τοῦ κόσμου» ἀντίκειται σφοδρῶς στό «φρόνημα τοῦ Χριστοῦ». Πρός τήν ἐπίτευξη τοῦ σκοποῦ τοῦ Προγράμματός μας. Οἱ δύο ὄψεις τῆς ὁδοῦ τῆς σωτηρίας: ἡ θετική καί ἡ ἀρνητική, ἡ ὁδός τῶν ἀρετῶν καί ἡ ὁδός τοῦ ἀγῶνος κατά τοῦ κακοῦ, ἡ ὁδός τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί ἡ ὁδός τῶν «μεθοδειῶν» τοῦ διαβόλου, ἡ ὁδός τῆς Ἀληθείας καί ἡ ὁδός τῆς ἀποφυγῆς τῆς πλάνης, ἡ ὁδός τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καί ὁδός τῶν ἐνεργειῶν τοῦ σατανᾶ.