«Ορθοδοξία καί Ζωή»: Χριστιανική τελειότητα και ανθρώπινο θέλημα

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΣΤ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΕ', ἔτους 2020-2021. 

Ἡ χριστιανική τελειότητα: Ὁ σκοπός τοῦ ἀοράτου πολέμου, στόν ὁποῖο ἀναφέρεται ὁ ἅγιος Νικόδημος στό ὁμώνυμο ἔργο του, εἶναι ἡ ἕνωση καί κοινωνία τοῦ στρατευμένου στόν πόλεμο μέ τόν Θεό. Ὡστόσο, πολλοί σφάλλουν ὡς πρός τόν σκοπό αὐτό. Ἄλλοι ταυτίζουν τή χριστιανική τελειότητα μέ ἀσκητικές πράξεις: νηστεῖες, ἀγρυπνίες, σωματικές κακουχίες κ.ἄ. Ἄλλοι τήν ταυτίζουν μέ τήν προσευχή (ἰδιαίτερα τή νοερά), τήν ἡσυχία, τή μόνωση, τή σιωπή κ.ἄ. Ὅμως, οἱ ἀρετές αὐτές εἶναι εἴτε μέσα γιά τήν ἐπίτευξη τῆς τελειότητας, εἴτε καρποί (ἀποτελέσματα) τῆς Χάρης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Μάλιστα, σέ πολλές περιπτώσεις οἱ ἀρετές προκαλοῦν βλάβη μεγαλύτερη ἀπό τίς φανερές ἁμαρτίες, ὅταν οἱ κάτοχοί τους προσβλέπουν μόνο σ’ αὐτές ἤ στήν ἡδονή πού προέρχεται ἀπ’ αὐτές, ἡ δέ καρδία τους «τρέχει» σέ θελήματα δικά τους ἤ τοῦ διαβόλου. Αὐτούς ὁ διάβολος δέν τούς ἐμποδίζει ἀπό ἀσκητικούς ἀγῶνες, οὔτε ἀπό μάταιους, «περίεργους καί ὑψηλούς» λογισμούς ἤ «μελέτας», ὅπως ὅτι ἐγκατέλειψαν τόν παρόντα κόσμο, ὅτι ὑψώθηκαν ὡς τά ἀγγελικά τάγματα, ὅτι αἰσθάνονται τόν Θεό μέσα τους κ.λπ. Πρόκειται γιά πεπλανημένους, ἐκτραπέντες ἀπό τόν ἀνθρώπινο προορισμό, ὁμοιάζοντας πολύ μέ τούς Φαρισαίους τῶν Εὐαγγελίων, τῶν ὁποίων γνωρίσματα εἶναι: α) Εἶναι ἰδιόρυθμοι καί ἰσχυρογνώμονες. Ἡ ἰδιοτροπία, ὡς πρόβλημα ὀντολογικῆς ἠθικῆς καί ὡς ἀπόκλιση ἀπό τήν καθολικότητα τοῦ προσώπου. β) Θέλουν πάντα νά προτιμῶνται ἀπό τούς ἄλλους (φιλαυτία). γ) Εἶναι εὔκολοι ἐξεταστές τῶν συνανθρώπων τους, ἐνῶ ἀποφεύγουν συστηματικά νά ἐξετάζουν τόν ἑαυτό τους. δ) Συγχίζονται καί ὀργίζονται ὅταν τούς ἐμποδίζουν ἀπό ἀρετές ἤ ἔργα εὐλαβείας, στά ὁποῖα ἐπιδίδονται. ε) Δέν ὑπομένουν εὔκολα θλίψεις, δυσκολίες καί πειρασμούς, διότι «τά κρυπτά τῆς καρδίας των εἶναι διεφθαρμένα ἀπό τήν ὑπερηφάνειαν», ἔχουν «τόν ἐσωτερικόν ὀφθαλμόν ἐσκοτισμένον», εἶναι «ἀπόκρυφοι ἁμαρτωλοί, σκεπασμένοι μέ τό κάλυμμα τῶν φαινομένων ἀρετῶν», θεραπεύονται δυσκολότερα ἀπό τούς φανερούς ἁμαρτωλούς. Ἀντίθετα, ἡ χριστιανική τελειότητα ἐπιτυγχάνεται ὅταν κάθε ἀρετή, ἀλλά καί κάθε πράξη μας, γίνεται μόνο γιά τή δόξα καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μόνο τότε οἱ ἀρετές μας εἶναι καθαρές. Πῶς, ὅμως, ἐπιτυγχάνεται τοῦτο;

«Ορθοδοξία καί Ζωή»: Χαρακτηριστικά του Αοράτου Πολέμου

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Ε' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΕ', ἔτους 2020-2021.

 Εἰσαγωγικά: Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό βιβλίο του «Ἀόρατος Πόλεμος» περιγράφει τή διαδικασία τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν ἀρνητική πλευρά της, ὡς πόλεμο ἐναντίον τοῦ διαβόλου. Ὄντως, μέ τήν πτώση τῶν πρώτων ἀνθρώπων ὁ διάβολος κυριάρχησε στήν ἀνθρώπινη φύση καί, διά τοῦ ἀνθρώπου, στόν φυσικό κόσμο. Ἔκτοτε, ἡ φύση ὁλόκληρη στενάζει ὑπό τήν ἐξουσία του καί κάθε ἄνθρωπος, πού ἔρχεται στόν κόσμο, γεννιέται σέ κατάσταση δουλείας σ’ αὐτόν. Τό ὄργανο, μέ τό ὁποῖο ὁ διάβολος κυριαρχεῖ στήν ἀνθρώπινη φύση, εἶναι ὁ θάνατος (ὁ διάβολος εἶναι «ὁ ἔχων τό κράτος τοῦ θανάτου», Ἑβρ. 2,14, καί ὁ «ἀνθρωποκτόνος», Ἰω. 8,44), τό δέ ὄργανο, μέ τό ὁποῖο κυριαρχεῖ στόν φυσικό κόσμο, εἶναι φθορά. Φθορά εἶναι ἡ ἄλλη ὄψη τοῦ θανάτου: ὅ,τι γεννιέται, φθείρεται, καί ἡ κίνηση τῶν πάντων εἶναι κίνηση ἀπό τή γέννηση στή φθορά. Κατά συνέπειαν, ὁ πόλεμος ἐναντίον τοῦ διαβόλου εἶναι καί πόλεμος ἐναντίον τοῦ «κόσμου», ἀλλά καί ἐναντίον τῆς διεφθαρμένης φύσης μας. Ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά κάθε ἐμπλεκόμενο σέ πόλεμο εἶναι νά γνωρίζει καλά τίς συνθῆκες καί τά χαρακτηριστικά τοῦ πολέμου, τό σημαντικότερο ἀπό τά ὁποῖα εἶναι ὁ ἐχθρός. Ὡστόσο, ἐξ ἴσου ἀπαραίτητη εἶναι ἡ γνώση καί τῶν λοιπῶν συνθηκῶν τοῦ πολέμου, ὅπως τοῦ χρόνου, τοῦ τρόπου, τῶν μέσων (ὅπλων) κ.ἄ.

«Ορθοδοξία καί Ζωή»: Το αντικείμενο του Αοράτου Πολέμου

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Δ' τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΕ', ἔτους 2020-2021.

Εἰσαγωγικά: Ὁ «Ἀόρατος Πόλεμος», ἕνα ἀπό τά σημαντικότερα ἔργα τοῦ ἁγίου Νικοδήμου καί ἕνα ἀπό τά πνευματικότερα ἔργα τῆς Ὀρθόδοξης Παράδοσης. Κατηγορήθηκε γιά δυτικές ἐπιδράσεις, ἐπειδή βασίζεται σέ ἀντίστοιχο δυτικό ἔργο. Ὡστόσο, ὁ Ἅγιος προσλαμβάνει ἀπό αὐτό ὅ,τι καλό ὑπάρχει καί τό ἐντάσσει ὀργανικά στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Εἶναι γνήσιος φορέας τοῦ ἀφομοιωτικοῦ πνεύματος τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, σέ ἀντίθεση μέ ὅ,τι συμβαίνει σήμερα, πού προσλαμβάνονται συνήθως τά ὑποπροϊόντα ἄλλων πολιτισμῶν. Περιεχόμενο τοῦ «Ἀοράτου Πολέμου» ἡ μέθοδος ἤ ἡ διαδικασία τῆς σωτηρίας, ὡς «τέχνη τεχνῶν καί ἐπιστήμη ἐπιστημῶν». Αὐτῆς τῆς «τέχνης» καί «ἐπιστήμης» εἶναι βαθύτατος γνώστης ὁ ἅγιος Νικόδημος. Ἡ διαδικασία αὐτή περιγράφεται μέ πολεμικούς ὅρους, ὡς πνευματικός Πόλεμος.