Πόλεμος και ειρήνη στην Ορθοδοξία και στις αιρέσεις

 

ΤΕΥΧΟΣ 118             ΤΡΙΠΟΛΙΣ               ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2022 

ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ 

Τό αἴτημα τῆς εἰρήνης στίς μέρες μας 

Ἡ ἀνθρωπότητα στίς μέρες μας ζεῖ καί πάλι τήν ἀβεβαιότητα καί τόν φόβο ἀπό τόν παραλογισμό τοῦ πολέμου, μέ ἀφορμή τά τραγικά γεγονότα, πού ἐξελίσσονται στήν Οὐκρανία. Τό λυπηρό εἶναι ὅτι, ἐκεῖ ὁ πόλεμος μαίνεται μεταξύ δύο Ὀρθοδόξων καί ἀδελφῶν λαῶν! Βέβαια, ἡ ἀπειλή τοῦ πολέμου ποτέ δέν ἔλειψε ἀπό τόν πλανήτη μας. Θά περιμέναμε, ὅμως, μετά τήν τραγική ἐμπειρία δύο Παγκοσμίων Πολέμων, νά ἔχει «συνετιστεῖ» ἡ ἀνθρωπότητα, μέ πρώτους τούς ἰσχυρούς τῆς γῆς. Ἀντίθετα, ὅπως φαίνεται, εἴμαστε στά πρόθυρα ἑνός τρίτου πιό καταστρεπτικοῦ Παγκοσμίου Πολέμου μέ ἀπρόβλεπτες συνέπειες, πού ὅλοι εὐχόμεθα νά ἀποφευχθεῖ. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ὅλες τίς ἀνθρώπινες προσπάθειες γιά τήν ἐπικράτηση τῆς εἰρήνης βλέπουμε νά ναυαγοῦν. Οὔτε οἱ διεθνεῖς ὀργανισμοί, οὔτε οἱ ἰσχυρές συμμαχίες, οὔτε οἱ κατά καιρούς διακρατικές συνθῆκες, οὔτε τά εἰρηνευτικά κινήματα, πού ἀναπτύχθηκαν ἔντονα, ἰδιαίτερα μετά τόν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατόρθωσαν νά φέρουν τήν εἰρήνη στόν κόσμο.

Ὅλα αὐτά ἀνασύρουν στό προσκήνιο ἐρωτήματα ὅπως: Γιατί γίνονται οἱ πόλεμοι; Ποιά εἶναι ἡ βαθύτερη αἰτία τους; Ὑπάρχουν περιπτώσεις, στίς ὁποῖες εἶναι ἐπιτρεπτός ἤ ἀνεκτός ὁ πόλεμος καί ποιές εἶναι αὐτές; Γιατί δέν ἐπικρατεῖ ἡ εἰρήνη στόν κόσμο; Τί τήν ἐμποδίζει καί τί μπορεῖ νά τήν ἐξασφαλίσει; Μπορεῖ νά ὑπάρξει ἕνας κόσμος χωρίς πολέμους, ἕνας κόσμος εἰρηνικός; Σέ κάποια ἀπ’ αὐτά τά ἐρωτήματα θά προσπαθήσουμε νά ἀπαντήσουμε, μέ βάση τήν Ὀρθόδοξη Χριστιανική ἄποψη, χωρίς βέβαια, νά ἐξαντλεῖται τό θέμα μας, τό ὁποῖο εἶναι ἀπό τή φύση του τεράστιο καί πολυδιάστατο. Εἰδικότερα, θά ἐπιχειρήσουμε νά ἀπαντήσουμε σέ ἐρωτήματα, ὅπως: Οἱ θρησκεῖες εἶναι παράγοντας εἰρήνης ἤ σύγκρουσης μεταξύ τῶν λαῶν; Ὁ Χριστιανισμός κατά πόσο συνέβαλε στήν ἐπικράτηση τῆς εἰρήνης; Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι παράγοντας εἰρήνης ἤ «εὐλογεῖ» καί ὑποθάλπτει συγκρούσεις καί πολέμους;

Εἰσαγωγικά πρέπει νά ὑπενθυμίσουμε, ὅτι σέ κάθε πόλεμο ὑπάρχει ὁ ἐπιτιθέμενος καί ὁ ἀμυνόμενος. Συνήθως, θεωροῦμε ὅτι δίκαιο ἔχει ὁ ἀμυνόμενος καί ἄδικο ὁ ἐπιτιθέμενος. Συμβαίνει, ὅμως, πολλές φορές ὁ ἐπιτιθέμενος νά προκαλεῖται ἔντονα καί αὐτό στή συνέχεια νά τό χρησιμοποιεῖ ὡς λόγο καί αἰτία γιά κάθε ἐνέργειά του. Ἔτσι, σέ πολλές περιπτώσεις εὐθύνη καί ἄδικο ἔχουν καί οἱ δύο πλευρές καί σέ λιγότερες εὐθύνεται μόνο ἡ μία. Συνήθως οἱ αἰτίες τῶν συγκρούσεων εἶναι περίπλοκες καί σκοτεινές. Ἄν θέλουμε νά τίς θεωρήσουμε στό φῶς τῆς Ὀρθόδοξης πίστης, βλέπουμε ὅτι ἀπόλυτα εἰρηνική κατάσταση ἦταν μόνο ἡ κατάσταση τῶν Πρωτοπλάστων στόν Παράδεισο. Τότε οἱ ἄνθρωποι εἶχαν βαθειά εἰρήνη, πρῶτα στίς σχέσεις τους μέ τόν Θεό, ἔπειτα μεταξύ τους, ἀλλά καί μέ τό ζωϊκό βασίλειο καί μέ τόν φυσικό κόσμο. Μέ τήν πτώση του ὁ ἄνθρωπος ἔγινε «ἐχθρός» τοῦ Θεοῦ καί αὐτή ἡ «ἔχθρα» μεταδόθηκε καί μεταδίδεται, ὡς μολυσματική νόσος, στίς διαπροσωπικές καί στίς κοινωνικές μας σχέσεις, ἀλλά καί στίς σχέσεις μας μέ τό περιβάλλον. Μέ τόν φόνο τοῦ Ἄβελ χύθηκε τό πρῶτο αἷμα πάνω στή γῆ ἀπό ἀδελφικό χέρι. Κάθε πόλεμος εἶναι ἀκριβῶς ἐπανάληψη, ἐπέκταση καί γενίκευση τῆς πρώτης ἐκείνης ἀδελφοκτονίας! Ὁ πόλεμος εἶναι φαινόμενο μεταπτωτικό.

Ὁ Χριστός ἦλθε στή γῆ, ἀπό μιά ἄποψη, γιά νά καταργήσει τήν «ἔχθρα» μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπου καί νά ἐγκαταστήσει τήν εἰρήνη στόν κόσμο: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη», ἔψαλλαν οἱ Ἄγγελοι ὅταν γεννήθηκε (Λουκ. 2,14)! Αὐτό σημαίνει, ὅτι ὁ Χριστιανισμός μόνο παράγοντας εἰρήνης μπορεῖ νά εἶναι καί ὄχι παράγοντας πολέμου. Ὅμως, αὐτό ἰσχύει γιά τόν αὐθεντικό Χριστιανισμό, γιατί ὑπάρχει καί ὁ μή αὐθεντικός, ὁ Χριστιανισμός τῆς Δύσης, ὑπάρχουν καί οἱ αἱρέσεις! Ἀκόμη καί ἐντός τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας προκύπτουν κατά καιρούς φαινόμενα ἀποκλίσεως ἀπό τήν αὐθεντικότητα τῆς κλήσης καί τῆς ἀποστολῆς της. Ἄλλωστε, καί οἱ αἱρέσεις (τουλάχιστον οἱ ἀρχαῖες) ἐντός τῆς Ἐκκλησίας ἐμφανίστηκαν, καί ἀποκόπηκαν, βέβαια, ἀπό τό Σῶμα της, ὅταν διαπιστώθηκε ἡ νοσηρότητα τῆς κατάστασής τους. Ἄς δοῦμε, ὅμως, τί ἰσχύει σ’ αὐτόν τόν χῶρο (τῶν αἱρέσεων), ἀλλά καί γενικότερα τῶν θρησκειῶν. 

Οἱ θρησκευτικοί πόλεμοι ἄλλοτε καί σήμερα 

Ἀκοῦμε πολλές φορές νά λέγεται ὅτι οἱ θρησκεῖες εἶναι παράγοντας εἰρήνης καί ἁρμονικῆς συνύπαρξης τῶν λαῶν. Ὅμως, αὐτό εἶναι προσδοκία καί αἴτημα, τό ὁποῖο, βέβαια ἀποδέχεται καί στηρίζει ἡ Ἐκκλησία μας, ἀλλά ἀπέχει πολύ ἀπό τό νά εἶναι βιούμενη πραγματικότητα. Οἱ Χριστιανοί ἀπό τήν πλευρά μας, σεβόμεθα τίς θρησκευτικές πεποιθήσεις τῶν ἄλλων, στό πλαίσιο τῆς ἐλευθερίας πού ἐπαγγέλεται ὁ Χριστός, καί ἐπιθυμοῦμε τίς καλές σχέσεις μέ ὅλους τούς συνανθρώπους μας, ὅμως τί ἀκριβῶς ἰσχύει στήν πράξη;

Καταστροφές χριστιανικῶν Ναῶν.
Ἕνα ἀπό τά ἀποτελέσματα τῶν θρησκευτικῶν πολέμων.

Ἡ ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος χαρακτηριζεται, μεταξύ ἄλλων, καί ἀπό τούς λεγόμενους «θρησκευτικούς πολέμους». Παλαιότερα πίστευαν ὅτι οἱ θρησκευτικές ἀντιλήψεις εἶναι μόνο πρόσχημα συγκρούσεων καί ὅτι οἱ θρησκευτικοί πόλεμοι γίνονται γιά οἰκονομικά συμφέροντα ἤ ἀποτελοῦν «παιχνίδια ἐξουσίας». Ὡστόσο, ὁ Richard Dawkins, πολύ γνωστός ἄθεος στοχαστής τῆς ἐποχῆς μας καί σφοδρός πολέμιος τῆς θρησκείας, πιστεύει ὅτι, ἄν ἡ ἀνθρωπότητα πειστεῖ ὅτι δέν ὑπάρχει μετά θάνατον ζωή (ἀντίληψη, πού θεωρεῖ θεμέλιο κάθε θρησκείας), τότε οἱ πόλεμοι γενικά θά περιοριστοῦν στό ἐλάχιστο καί τά ἐγκλήματα πού πηγάζουν ἀπ’ αὐτούς θά ἐξαλειφθοῦν. Ὅσο κι ἄν οἱ ἀπόψεις αὐτές εἶναι ἀκραῖες, οἱ θρησκευτικοί πόλεμοι εἶναι μιά πραγματικότητα, τοῦ παρελθόντος, ἀλλά καί τοῦ παρόντος. Ἄς δοῦμε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Οἱ Διωγμοί τῶν Χριστιανῶν στούς τρεῖς πρώτους αἰῶνες ἦταν ἕνας ἰδιότυπος θρησκευτικός πόλεμος ἤ, μέ τά σημερινά δεδομένα, μιά μεθοδευμένη γενοκτονία. Στούς Διωγμούς, ὅπως ἀκριβῶς στίς γενοκτονίες, οἱ Χριστιανοί δέν διώκονταν γιά κάτι πού ἔκαναν, ἀλλά γιά ὅ,τι ἦταν («μόνο γιά τό ὄνομά τους»!). Ὁ ἀριθμός τῶν χριστιανῶν Μαρτύρων τῆς περιόδου ἐκείνης εἶναι ἀνυπολόγιστος (ἤδη ἡ Καινή Διαθήκη ἀναφέρεται σέ «νέφος Μαρτύρων», Ἑβρ. 12,1).

Παρόμοιοι διωγμοί ἔγιναν καί ἀπό τόν μεσαιωνικό Παπισμό τῶν Φράγκων, μέ τίς γνωστές ἀπάνθρωπες μεθόδους τῆς «Ἱερᾶς Ἐξέτασης». Ἄγνωστος ἀριθμός αἱρετικῶν καί μάγων θανατώθηκε τότε «στήν πυρά»! Οἱ Σταυροφορίες (Α΄ 1096-1099, Β΄ 1147-1149, Γ΄ 1189-1192, Δ΄ 1201-1204 κ.ἄ.) ἦταν θρησκευτικοί πόλεμοι (ἐκστρατεῖες) τῶν Φράγκων Ρωμαιοκαθολικῶν ἐναντίον τῶν μουσουλμάνων κατακτητῶν τῶν Ἁγίων Τόπων, ἀλλά καί ἐναντίον τῶν Ὀρθοδόξων τῆς Ἀνατολῆς, ἀφοῦ κατέληξαν στήν πρώτη Ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως τό 1204.  

Στούς νεότερους χρόνους εἶναι γνωστές οἱ συγκρούσεις μεταξύ Ρωμαιοκαθολικῶν καί Προτεσταντῶν στή Δύση. Στή Γαλλία οἱ θρησκευτικοί πόλεμοι μεταξύ Γάλλων Ρωμαιοκαθολικῶν καί Οὐγετόνων Διαμαρτυρομένων μαίνονταν ἀπό τό 1562 ὡς τό 1598, μέ χαρακτηριστικούς σταθμούς τή «Σφαγή τοῦ Βασί» (1562) καί τή φοβερή «Νύχτα τοῦ Ἁγίου Βαρθολομαίου» (24/8/1572). Στή σημερινή Γερμανία ὁ λεγόμενος «Τριακονταετής Πόλεμος» (1619-1638) ξεκίνησε ὡς θρησκευτική διαμάχη, πού ἐπέφερε πολιτικές ἀνατροπές, καί διατήρησε τόν θρησκευτικό χαρακτῆρα της μέχρι τέλους.

Στήν Πολωνία τόν 16ο αἰ. ἑκατομμύρια Ὀρθοδόξων πείστηκαν νά γίνουν Οὐνῖτες (Παπικοί μέ Ὀρθόδοξο σχῆμα) ἀπό τήν προπαγάνδα τοῦ Παπικοῦ Τάγματος τῶν Ἰησουϊτῶν. Ὅσοι ἀρνήθηκαν νά προσχωρήσουν στήν ἕνωση μέ τή Ρώμη, πού ὑπεγράφη στή Brest-Litovsk (1595-1596), ὑπέστησαν σκληρές διώξεις μέχρι ἐξοντώσεως ἀπό τόν Πολωνό βασιλιά Σιγισμοῦνδο Γ΄ (1587-1632). Σχετικά πρόσφατα (1941-1945), τά τάγματα τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν Οὐστάσι στήν Κροατία προέβησαν στήν ἐξόντωση 850.000 χιλιάδων Σέρβων Ὀρθοδόξων, μέ τήν ἀνοχή, ἄν ὄχι μέ τήν ὑποκίνηση, τοῦ περιβόητου Καρδιναλίου Ἀλοΐσιου Στέπινατς (1898-1960, γνωστοῦ ὡς «Ἀρχιεπισκόπου τῆς Γενοκτονίας»), τόν ὁποῖο τό Βατικανό προτίθεται νά ἁγιοποιήσει!

Στίς μέρες μας, μαίνεται ἀπό τό 2014 ὁ ἐμφύλιος πόλεμος στήν Ὑεμένη μεταξύ ὁπαδῶν τῶν δύο παρατάξεων τοῦ Ἰσλάμ (Σιϊτῶν καί Σουνιτῶν), μέ χιλιάδες νεκρούς, στή δέ Παλαιστίνη συνεχίζονται ἀπό τό 1948 καί γιά ἕναν περίπου αἰώνα οἱ συγκρούσεις μεταξύ Ἑβραίων καί Παλαιστινίων μουσουλμάνων! 

Ἡ «εἰρηνοφιλία» τῶν «Μαρτύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ» 

Πολλές αἱρετικές καί παραθρησκευτικές ὁμάδες στήν ἐποχή μας χησιμοποιοῦν τό προσωπεῖο τῆς εἰρήνης, τή στιγμή πού «παρασκευάζουν πόλεμο». Χαρακτηριστική εἶναι ἡ περίπτωση τῶν «Μαρτύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ». Ὅπως εἶναι γνωστό, τά μέλη τῆς ὀργάνωσης αὐτῆς, ἀρνοῦνται νά πάρουν ὅπλο στόν στρατό καί ἀντιμετωπίζονται συνήθως ὡς «ἀντιρρησίες συνειδήσεως». Στό εὐρύ κοινό προκαλεῖται ἡ ἐντύπωση ὅτι εἶναι εἰρηνιστές καί «καλοί ἄνθρωποι» ἤ ἀκόμη «καλοί Χριστιανοί», τήν δέ ἐντύπωση αὐτή καλλιεργεῖ ἔντεχνα καί ἡ ὀργάνωσή του, ἡ ἑταιρεία «Σκοπιά».

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ἐντελῶς διαφορετική καί προκύτει ἀπό τή διδασκαλία καί ἀπό τά κείμενα τῆς ἴδιας τῆς ὀργάνωσης. Πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι, στόν χῶρο αὐτό, τῶν αἱρέσεων καί τῶν παραθρησκευτικῶν ὀργανώσεων, ἡ διδασκαλία ἔχει ἀπόλυτη ἰσχύ. Εἶναι τό «κλειδί» γιά τήν ἑρμηνεία τοῦ κόσμου καί ἡ «σώζουσα συνταγή» γιά τή λύση ὅλων τῶν προβλημάτων, τῶν προσωπικῶν, τῶν κοινωνικῶν καί τῶν αἰώνιων. Αὐτό σημαίνει ὅτι καθορίζει καίρια τή ζωή καί τή συμεριφορά τῶν μελῶν καί ἐκεῖ πρέπει νά καταφεύγουμε γιά νά διαπιστώσουμε τόν χαρακτήρα τῆς ὀργάνωσης.

Κατά τήν ἑταιρεία «Σκοπιά», λοιπόν, στόν κόσμο ὑπάρχουν δύο ἀντίθετα στρατόπεδα: ἡ παράταξη τοῦ Θεοῦ καί ἡ παράταξη τοῦ διαβόλου, ἡ ὀργάνωση τοῦ Ἰεχωβᾶ καί ἡ ὀργάνωση τοῦ Σατανᾶ. Στήν πρώτη ἀνήκουν μόνο οἱ ὀπαδοί της (οἱ «Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ»), καί στή δεύτερη ἀνήκει ὅλος ὁ ὑπόλοιπος κόσμος, οἱ ὀργανωμένες κοινωνίες, τά ἔθνη, οἱ κυβερνήσεις τῶν κρατῶν, οἱ στρατοί τῶν ἐθνῶν, οἱ θρησκεῖες, οἱ διεθνεῖς ὀργανισμοί, τά πάντα. Οἱ δύο αὐτές παρατάξεις ὁδηγοῦνται σέ μιά τελική σύγκρουση στήν ἔσχατη μάχη τοῦ Ἀρμαγεδῶνα, πού θά ἐπιφέρει τήν ὁλοκληρωτική καταστροφή τοῦ δαιμονικοῦ κόσμου καί τήν ἐπιβίωση μόνο τῶν ὀπαδῶν της. Τότε ὁ Χριστός θά τεθεῖ ἐπικεφαλῆς τῆς ὀργάνωσης τοῦ Ἰεχωβᾶ, θά συγκρουστεῖ μέ τήν ὀργάνωση τοῦ Σατανᾶ καί θά ἀκολουθήσει ἀπερίγραπτη σφαγή «ὅμοια τῆς ὁποίας δέν ἔχει γίνει. Τόσα πτώματα θά ὑπάρξουν ἀπό τό ἕν ἄκρον τῆς γῆς μέχρι τό ἄλλον, ὥστε οὐδείς θά θάπτει τούς νεκρούς». «Ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὁ μέγας σφαγεύς καί τώρα περιζώνεται τήν μάχαιρά του καί ἐλαύνει νικηφόρος εἰς τόν πόλεμον». «Ἀπό τή φρικτή σφαγή θά γλιτώσουν μόνον οἱ “μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ” ὅσοι βρίσκονται μέσα στό καταφύγιον». «Ὅλοι οἱ ἄλλοι ... θά ὁλολύζουν καί θά κυλίωνται στό χῶμα ... θά θανατωθοῦν ἐξ αἰτίας τῆς γοερῆς ὀργῆς τοῦ Ἰεχωβᾶ». Ὅσοι ἐπιζήσουν, «θά ἐξέλθουν καί θά ἰδοῦν τά πτώματα ἐκείνων τούς ὁποίους ἐθανάτωσε ὁ Ἰεχωβᾶ, ἄταφα, βορά τῶν σκωλήκων πού δέν θά πεθαίνουν οὔτε θά παύσουν νά συρρέουν ἐπάνω στά ἀπεχθῆ πτώματα ὥσπου νά καταφάγουν τά ὀστά των» (ἀποσπάσματα ἀπό κείμενα τῆς ὀργάνωσης)!

Ὁ λόγος, λοιπόν, γιά τόν ὁποῖο οἱ «Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ» δέν παίρνουν ὅπλο στόν στρατό εἶναι γιά νά μήν ὑπηρετοῦν τήν «ὀργάνωση τοῦ Σατανᾶ», ἀφοῦ οἱ ἐθνικοί στρατοί εἶναι στρατοί τοῦ Σατανᾶ! Γιά τόν ἴδιο λόγο, δέν τιμοῦν τή σημαία, τά ἐθνικά σύμβολα καί τούς κρατικούς θεσμούς. Ὅλα αὐτά εἶναι θεσμοί καί σύμβολα τῆς «ὀργάνωσης τοῦ Σατανᾶ», κατά τίς ἀντιλήψεις τους. Οἱ ὀπαδοί τῆς «Σκοπιᾶς» θά πάρουν ὅπλο, ὅταν τούς δοθεῖ τό σύνθημα ὅτι ἄρχισε ὁ μεγάλος πόλεμος καί τότε θά πολεμήσουν ἐναντίον, φυσικά, τῶν κρατῶν καί τῶν θεσμῶν, τῶν ὁποίων τίς ὑπηρεσίες τώρα ἀπολαμβάνουν! 

Ἡ περίπτωση τοῦ Ἰσλάμ 

Τό ἴδιο συμβαίνει καί σέ μία ἀπό τίς μεγαλύτερες θρησκεῖες στόν κόσμο (δεύτερη σέ ἀριθμό ὁπαδῶν), τό Ἰσλάμ, μέ τή διαφορά ὅτι ἐδῶ ὁ πόλεμος ἔχει ἤδη ἀρχίσει καί συνεχίζεται μέ διαστήματα ἀνακωχῆς. Εἶναι γνωστή ἡ χαρακτηριστική διδασκαλία τοῦ Ἰσλάμ γιά τόν «ἱερό πόλεμο», τή τζιχάντ. Σύμφωνα μέ αὐτή, ὁ κόσμος χωρίζεται σέ δύο στρατόπεδα, στόν «Οἶκο τοῦ Ἰσλάμ», πού περιλαμβάνει τούς ἀνά τόν κόσμο ὀπαδούς του, καί σέ ὅλο τόν ὑπόλοιπο κόσμο, πού ἀποκαλεῖται «Οἶκος Πολέμου». Στόχος τῆς θρησκείας αὐτῆς καί τῶν ἐκφραστῶν της εἶναι νά μεταβληθεῖ ὁλόκληρος ὁ κόσμος σέ «Οἶκο τοῦ Ἰσλάμ» καί αὐτό γίνεται μέ τόν «ἱερό πόλεμο». Ὅπως εἶναι γνωστό, καί στό παρελθόν τό Ἰσλάμ ἐπεκτάθηκε «διά πυρός καί σιδήρου» καί ὄχι μέ τή δύναμη τῆς διδασκαλίας του. Ὅσοι σκοτώνονται στόν «ἱερό πόλεμο» πηγαίνουν κατ’ εὐθείαν στόν «παράδεισο» καί ἀπολαμβάνουν ὑλικά ἀγαθά καί αἰσθησιακές ἀπολαύσεις. Ὅταν ὅλος ὁ κόσμος μεταβληθεῖ σέ «Οἶκο τοῦ Ἰσλάμ», τότε μόνο ὁ «ἱερός πόλεμος» δέν θά ἔχει νόημα καί θά καταπαύσει.

Καί ἐδῶ καλλιεργεῖται ἡ ἀντίληψη ἀπό κάποιους κύκλους ὅτι τζιχαντιστές, ὀπαδοί τοῦ «ἱεροῦ πολέμου», εἶναι μόνο κάποιοι ἀκραῖοι καί φανατικοί κύκλοι καί ὄχι τό σύνολο τοῦ Ἰσλάμ. Ὅμως, ὁ «ἱερός πόλεμος» εἶναι ἐπιταγή τοῦ Κορανίου, πού σημαίνει ὅτι τζιχαντιστής εἶναι κάθε μουσουλμάνος. Ἄν δέν εἶναι «ἐν ἐνεργείᾳ» τζιχαντιστής, σημαίνει ὅτι βρίσκεται σέ κατάσταση προσωρινῆς ἀνακωχῆς καί περιμένει τό σύνθημα ἀπό κάποιον θρησκευτικό ἡγέτη (ἀπό κάποιον ἰμάμη) γιά τήν ἐπανέναρξη τοῦ «ἱεροῦ πολέμου».

Εἶναι, λοιπόν, σφάλμα νά θεωροῦμε ὅλες τίς θρησκεῖες ἤ τίς θρησκευτικές ὀργανώσεις καλές καί ἀνεκτές, μέ τό πρόσχημα τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας. Οἱ θρησκεῖες κρίνονται ἀπό τίς διδασκαλίες τους, οἱ ὁποῖες ὁδηγοῦν σέ ἀντίστοιχες πράξεις καί συμπεριφορές. Ὑπάρχουν θρησκεῖες μέ ἐπικίνδυνες ἀντιλήψεις, πού ὁδηγοῦν σέ ἐπικίνδυνες ἐνέργειες. Αὐτά δέν μπορεῖ νά εἶναι ἀνεκτά σέ ἕναν πολιτισμένο κόσμο, ἐκτός ἄν θέλουμε ὁ κόσμος τοῦ μέλλοντος νά δομεῖται καί νά λειτουργεῖ μέ ἄλλους ὅρους, μέ ὅρους βαρβαρότητας, βίας καί ἀναρχίας! 

Πόλεμος καί εἰρήνη στό φῶς τῆς Ὀρθοδοξίας 

Ἤδη ἀναφέραμε ὅτι, κατά τήν Ὀρθόδοξη χριστιανική ἀντίληψη, ὁ πόλεμος εἶναι μεταπτωτικό φαινόμενο, πού σημαίνει ὅτι δέν ἀνήκει στήν αὐθεντική φύση τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά εἶναι «ἐπιγενόμενον», «ἐπεισελθόν» καί «συμβεβηκώς», εἶναι μιά ἀσθένεια τῆς ἀνθρώπινης φύσης καί τῆς κοινωνίας. Ἔσχατη αἰτία τῶν πολέμων εἶναι ἡ ἁμαρτία. Πίσω ἀπό τίς φυσικές αἰτίες πραγμάτων καί καταστάσεων ὑπάρχουν ἄλλες αἰτίες πνευματικές, πιό ἰσχυρές ἀπό τίς φυσικές. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τόν πόλεμο. Ἡ εἰρήνη δέν ἐπικρατεῖ στόν κόσμο καί οἱ ἀνθρώπινες προσπάθειες γιά τήν ἐπίτευξή της ἀποτυγχάνουν, ἐπειδή δέν πλήττεται ἡ ρίζα τοῦ κακοῦ, ἡ ἁμαρτία. Ὅσο ἡ ἁμαρτία κυριαρχεῖ στόν κόσμο, τόσο τά ἀποτελέσματά της, οἱ πόλεμοι καί κάθε εἶδους κακό, θά ἀκμάζουν. Οἱ ἀνθρώπινες προσπάθειες γιά τήν ἐπίτευξη τῆς εἰρήνης, εἴτε ἀπό τούς ἰσχυρούς τῆς γῆς, εἴτε ἀπό τά κινήματα τῶν λαῶν, θά ἀρχίσουν νά καρποφοροῦν, ἄν παράλληλα καταβάλλονται προσπάθειες γιά τόν περιορισμό τῆς δύναμης τῆς ἁμαρτίας.

«Εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τήν ἐμήν δίδωμι ὑμῖν»
(Ἰω. 14,27)

Ὡστόσο, ἡ δύναμη τῆς ἁμαρτίας εἶναι τόσο μεγάλη, ὥστε δέν καταβάλλεται μέ ἀνθρώπινα μέσα. «Ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» εἶναι ὁ Χριστός. Αὐτός μόνο μπορεῖ νά ἐξαλείψει τήν κατάσταση τῆς ἁμαρτίας καί μόνο διά τοῦ Χριστοῦ μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά ὑπερνικήσει τή δύναμή της. Ὁ Χριστός εἶναι «ὁ Θεός τῆς εἰρήνης» (Ρωμ. 15,33 κ.ἄ.), εἶναι «ἡ εἰρήνη ἡμῶν» (Ἐφ. 2,14), ἀλλά καί τοῦ κόσμου. Ὅπου ὑπάρχει ὁ Χριστός, βασιλεύει ἡ εἰρήνη, καί ἀπ’ ὅπου ἐκδιώκεται ὁ Χριστός ἐκδιώκεται μαζί Του καί ἡ εἰρήνη. Ἄν ὁ σύγχρονος κόσμος θελήσει νά ζήσει στό μέλλον χωρίς τόν Χριστό, πρέπει νά γνωρίζει ὅτι θά ζήσει καί χωρίς εἰρήνη. Ἄν ὁ κόσμος ἐκτός τοῦ Χριστοῦ κατορθώσει νά ἐπιτύχει μιά κατάσταση εἰρήνης, αὐτή θά εἶναι εἰρήνη ἐπίπλαστη, ἐπιφανειακή, ἐπιβαλλόμενη διά τῆς βίας, ὅπως ἡ pax romana τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Ἡ εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι ἴδια μέ τήν εἰρήνη τοῦ κόσμου. Εἶναι γνήσια, βαθειά, ἀπελευθερωτική, ὑπερφυσική, εἶναι «ἡ ὑπερέχουσα πάντα νοῦν» (Φιλιπ. 4,7). Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος διαβεβαίωσε τούς Μαθητές Του, ὅτι «εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τήν ἐμήν δίδωμι ὑμῖν· οὐ καθώς ὁ κόσμος δίδωσιν, ἐγώ δίδωμι ὑμῖν» (Ἰω. 14,27). Ὅσο εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ βασιλεύει στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων, τόσο θά ἐπεκτείνεται καί θά ἀναμορφώνει τίς ἀνθρώπινες κοινωνίες καί τόσο θά ἀποτρέπονται οἱ πόλεμοι.

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ παρουσία τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ μέσα στόν κόσμο, εἶναι εἰκόνα καί ἐμφάνιση τῆς Βασιλείας Του. Ἀπό μιά ἄποψη, ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἐργαστήριο, στό ὁποῖο θεραπεύεται ἡ νόσος τῆς ἁμαρτίας, δηλ. ἡ οὐσιαστική αἰτία τῶν πολέμων. Σέ κάθε περίπτωση, εἶναι ὁ χῶρος, ἀπό τόν ὁποῖο ἐνεργεῖ ὁ χορηγός τῆς εἰρήνης, ὁ Χριστός. Ὡστόσο, ἡ Ἐκκλησία ζεῖ μέσα σ’ ἕναν μεταπτωτικό κόσμο, στόν ὁποῖο ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι μέν παροῦσα, ἀλλά καί ἀναμενόμενη, ἀφοῦ θά ἐμφανιστεῖ πλήρως στόν «μέλλοντα αἰῶνα» καί ὄχι στόν παρόντα κόσμο. Στόν μεταπτωτικό μας κόσμο ὁ πόλεμος εἶναι φαινόμενο ἀναπόφευκτο, εἶναι «ἀναγκαῖο κακό», εἶναι κάτι πού ὑπάρχει καί θά ὑπάρχει. Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία σέ ἔκτακτες περιπτώσεις τόν εὐλογεῖ. Αὐτό γίνεται, συνήθως, στούς ἀμυντικούς πολέμους, ἀφοῦ γενικά θεωρεῖται φυσικό δικαίωμα τοῦ ἀμυνόμενου νά ἀντισταθεῖ, ἤ ὅταν καταπατοῦνται κατάφορα θεμελιώδη ἀνθρώπινα δικαιώματα, ὅπως στήν περίπτωση τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης (1821), ἡ ὁποία ὄχι ἁπλῶς εὐλογήθηκε, ἀλλά καί μετεῖχε σ’ αὐτήν ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Τελικά, ὑπάρχει «καλός πόλεμος» καί «κακή εἰρήνη». «Κακή εἰρήνη» εἶναι ὁ συμβιβασμός μέ τήν ἁμαρτία, τό κακό, τή διαφθορά. Γι’ αὐτήν εἶπε ὁ Χριστός, «μή νομίσητε ὅτι ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἐπί τήν γῆν· οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἀλλά μάχαιραν» (Ματθ. 10,34).