«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2023-4: Η Παραβολή του Μεγάλου Δείπνου

 

Κείμενο Εὐαγγελίου: «Εἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύτην· Ἄνθρωπός τις ἐποίησε δεῖπνον μέγα καὶ ἐκάλεσε πολλούς· 17 καὶ ἀπέστειλε τὸν δοῦλον αὐτοῦ τῇ ὥρᾳ τοῦ δείπνου εἰπεῖν τοῖς κεκλημένοις· ἔρχεσθε, ὅτι ἤδη ἕτοιμά ἐστι πάντα. 18 Καὶ ἤρξαντο ἀπὸ μιᾶς παραιτεῖσθαι πάντες. Ὁ πρῶτος εἶπεν αὐτῷ· Ἀγρὸν ἠγόρασα, καὶ ἔχω ἀνάγκην ἐξελθεῖν καὶ ἰδεῖν αὐτόν· ἐρωτῶ σε, ἔχε με παρῃτημένον. 19 Καὶ ἕτερος εἶπε· Ζεύγη βοῶν ἠγόρασα πέντε, καὶ πορεύομαι δοκιμάσαι αὐτά· ἐρωτῶ σε, ἔχε με παρῃτημένον. 20 Καὶ ἕτερος εἶπε· Γυναῖκα ἔγημα, καὶ διὰ τοῦτο οὐ δύναμαι ἐλθεῖν. 21 Καὶ παραγενόμενος ὁ δοῦλος ἐκεῖνος ἀπήγγειλε τῷ κυρίῳ αὐτοῦ ταῦτα. Τότε ὀργισθεὶς ὁ οἰκοδεσπότης εἶπε τῷ δούλῳ αὐτοῦ· Ἔξελθε ταχέως εἰς τὰς πλατείας καὶ ρύμας τῆς πόλεως, καὶ τοὺς πτωχοὺς καὶ ἀναπήρους καὶ χωλοὺς καὶ τυφλοὺς εἰσάγαγε ὧδε. 22 Καὶ εἶπεν ὁ δοῦλος· Κύριε, γέγονεν ὡς ἐπέταξας, καὶ ἔτι τόπος ἐστί. 23 Καὶ εἶπεν ὁ κύριος πρὸς τὸν δοῦλον· ἔξελθε εἰς τὰς ὁδοὺς καὶ φραγμοὺς καὶ ἀνάγκασον εἰσελθεῖν, ἵνα γεμισθῇ ὁ οἶκος μου. 24 Λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οὐδεὶς τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων τῶν κεκλημένων γεύσεταί μου τοῦ δείπνου. 14 Πολλοὶ γάρ εἰσι κλητοί, ὀλίγοι δὲ ἐκλεκτοί» (Λουκ. 14, 16-24, Ματθ. 22,14).

Μετάφραση Εὐαγγελίου: «Ὁ Κύριος εἶπε τήν ἑξῆς παραβολή· Ἕνας ἄνθρωπος ἔκανε μεγάλο τραπέζι καί κάλεσε πολλούς. 17 Καί ἔστειλε τόν ὑπηρέτη του τήν ὥρα τοῦ δείπνου νά πεῖ στούς καλεσμένους· Ἐλᾶτε, γιατί ὅλα εἶναι ἕτοιμα. 18 Καί ἄρχισαν ὅλοι, σάν συνεννοημένοι, νά ἀποφεύγουν. Ὁ πρῶτος εἶπε· Ἀγόρασα ἕνα χωράφι καί ἔχω ἀνάγκη νά βγῶ νά τό δῶ. Σέ παρακαλῶ, βγάλε με ἀπό τήν ὑποχρέωση. 19 Καί ἄλλος εἶπε· Ἀγόρασα πέντε ζευγάρια βόδια καί πάω νά τά δοκιμάσω· σέ παρακαλῶ βγάλε με ἀπό τήν ὑποχρέωση. 20 Καί ἄλλος εἶπε· Ἔκανα τόν γάμο μου καί γι' αὐτό δέν μπορῶ νά ἔλθω. 21 Καί παρουσιάστηκε ὁ ὑπηρέτης ἐκεῖνος καί τά εἶπε ὅλα στόν κύριό του. Τότε θύμωσε ὁ οἰκοδεσπότης καί εἶπε στόν ὑπηρέτη του. Βγές γρήγορα στίς πλατεῖες καί στά στενά τῆς πόλης καί φέρε ἐδῶ ὅλους τούς φτωχούς καί τούς ἀνάπηρους καί τούς κουτσούς καί τούς τυφλούς. 22 Καί εἶπε ὁ ὑπηρέτης· Κύριε, ἔγινε ὅπως διέταξες, ἀλλά ἀκόμη ὑπάρχει τόπος. 23 Καί εἶπε ὁ κύριος στόν ὑπηρέτη· Βγές στούς δρόμους καί στά μονοπάτια κι ἀνάγκασε κι ἄλλους νά μποῦν, γιά νά γεμίσει τό σπίτι μου. 24 Σᾶς διαβεβαιώνω ὅτι κανένας ἀπό τούς ἀνθρώπους ἐκείνους τούς καλεσμένους δέ θά γευτεῖ τό τραπέζι μου. 14 Γιατί πολλοί εἶναι οἱ καλεσμένοι, ἀλλά λίγοι εἶναι οἱ διαλεχτοί».

 Ἡ παραβολή καί ἡ θέση της: Ὁ Κύριος ὁμιλεῖ καί πάλι μέ παραβολές (ἱστορίες, ἀπό τίς ὁποῖες διδάσκονται μεγάλες ἀλήθειες). Ἡ Ἐκκλησία θέτει τήν παραβολή τοῦ Μεγάλου Δείπνου στίς παραμονές τῶν Χριστουγέννων καί στό πλαίσιο τῆς προετοιμασίας γιά τή μεγάλη Ἑορτή. Ἡ παραβολή μπορεῖ νά κατανοηθεῖ μέ δύο τρόπους: α) ἐσχατολογικά καί β) ἱστορικά. Ἡ πρώτη κατανόηση ἀναφέρεται στό μέλλον, στό τέλος τοῦ κόσμου, καί ἡ δεύτερη στό παρόν, στό τώρα. Καί στίς δύο περιπτώσεις Οἰκοδεσπότης εἶναι ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος προσκαλεῖ κάποιους σέ Δεῖπνο. Δεῖπνο σημαίνει ἀπόλαυση, τρυφή, εὐωχία, χαρά. Σημαίνει, ὅμως, καί κοινωνία: Ἡ ἀπόλαυση δέν γίνεται ἀτομικά, ἀλλά σέ κοινωνία α) μέ τόν Οἰκοδεσπότη καί β) μέ τούς λοιπούς συνδαιτημόνες. Οἱ μετέχοντες κοινωνοῦν, συνδέονται, δέν τούς χωρίζει κάτι, δέν ἔχουν ἔχθρα μεταξύ τους, ὁ δέ Οἰκοδεσπότης «κοινωνεῖ» σ’ αὐτούς (προσφέρει) τά ἀγαθά του.

Τό Δεῖπνο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ: Τί συμβολίζει τό Δεῖπνο καί πότε θά συμβεῖ; Καί γιατί Δεῖπνο καί ὄχι Γεῦμα; Κατά τήν πρώτη ἑρμηνεία, τό Δεῖπνο προσφέρεται στό τέλος τῆς ἡμέρας, συμβολίζοντας τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πού τοποθετεῖται στό τέλος τοῦ παρόντος κόσμου. Ἐκεῖ μᾶς καλεῖ ὅλους ὡς Οἰκοδεσπότης ὁ Χριστός. Ἐκεῖ εἶναι ὁ προορισμός μας, αὐτός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας, ἐκεῖ εἶναι ὁ προσανατολισμός τῆς πορείας μας. Στό Δεῖπνο αὐτό μετέχουν ὅλοι οἱ σεσωσμένοι, ὅσοι ἀνταποκρίθηκαν στήν κλήση τοῦ Θεοῦ, ὅσοι ἀπέκτησαν κοινωνία μέ τόν Χριστό, ἀλλά καί διατήρησαν τήν κοινωνία τους μέ Αὐτόν: κοινωνία μέ τόν Οἰκοδεσπότη εἶχαν καί οἱ πρῶτοι καλεσμένοι, ἀλλά δέν τήν διατήρησαν. Ἐκεῖ ὁ Κύριος προσφέρει, ὡς τροφή τόν Ἑαυτό Του, εἰδικότερα τή Δόξα Του. Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ κατάσταση τοῦ Παραδείσου. Τρυφή καί τροφή, συνεχής καί ἀδιάλειπτη, εἶναι ἡ μετοχή στή Δόξα τοῦ Θεοῦ, ὁ ἐν Χριστῷ δοξασμός τῶν φίλων τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἡ «ἀπέραντος ἡδονή καί ἡ ἀνέκφραστος εὐφροσύνη» ὅσων βλέπουν ἀδιαλείπτως «τό κάλλος τό ἄρρητον» τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι τά ἀγαθά «ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε καί οὖς οὐκ ἤκουσε καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅ ἡτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν» (Α΄ Κορ. 2,9). Καί σέ ἄλλες περιπτώσεις ὁ Χριστός καλεῖ τή μέλλουσα Βασιλεία Του «Δεῖπνο»: «Ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὅστις ἐποίησε γάμους τῷ υἱῷ αὐτοῦ» (Ματθ. 22,2). Στήν Ἀποκάλυψη γίνεται λόγος γιά τό «δεῖπνον τοῦ γάμου τοῦ ἀρνίου» (19,9) ἤ γιά «τό δεῖπνον τό μέγα τοῦ Θεοῦ» (19,17). Σέ μιά ὡραιότατη ἀποκαλυπτική εἰκόνα, λέγει ὁ Χριστός· «ἰδού ἕστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω· ἐάν τις ἀκούσῃ τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, καί εἰσελεύσομαι πρός αὐτόν καί δειπνήσω μετ’ αὐτοῦ καί αὐτός μετ’ ἐμοῦ» (3,20).

Τό Δεῖπνο τῆς Ἐκκλησίας: Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅμως, δέν εἶναι μόνο ἀναμενόμενο γεγονός, ἀλλά καί ἤδη παρόν: «Ὅπου ὁ Βασιλεύς ἐκεῖ καί ἡ Βασιλεία»! «Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστιν» (Λουκ. 17, 21). «Εἰ ἐν πνεύματι Θεοῦ ἐγώ ἐκβάλλω τά δαιμόνια, ἄρα ἔφθασεν ἐφ’ ὑμᾶς ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ» (Ματθ. 12,28). Ἄν ὁ Χριστός ἦλθε, ἦλθε καί ἡ Βασιλεία Του, ἄν ὁ Χριστός ἀναμένεται ἐν Δόξη, τότε καί ἡ Βασιλεία Του ἀναμένεται στήν πληρότητά της, καί ἄν ὁ Χριστός παραμένει ἀνάμεσά μας, τότε καί ἡ Βασιλεία Του ὑπάρχει «ἐντός ἡμῶν». Ὁ Χριστός εἶναι ἀνάμεσά μας, κατά τήν ὑπόσχεσή Του, ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ καί διά τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι τύπος καί εἰκόνα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Διά τῆς Ἐκκλησίας ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι παροῦσα στόν κόσμο. Ὁ Οἶκος, λοιπόν, στόν ὁποῖο καλεῖ ὁ Οἰκοδεσπότης, εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Μεγάλο Δεῖπνο εἶναι τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ἡ Θεία Λειτουργία, ἡ ὁποία ἀρχίζει μέ τήν ἐκφώνηση «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ» κ.λπ. Καιρός τοῦ Δείπνου εἶναι ὁ χρόνος, στόν ὁποῖο ζοῦμε καί «μέχρι τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος». Τό Δεῖπνο τῆς Λειτουργίας εἶναι προέκταση καί ἐπανάληψη τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, πού τέλεσε ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος πρίν τό Πάθος Του. Ἐκεῖ παρέδωσε τό Μυστήριο τῆς Θ. Εὐχαριστίας, μέ τήν ἐντολή νά ἐπαναλαμβάνεται συνεχῶς «εἰς ἀνάμνησίν» Του. Ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός εἶναι «ὁ προσφέρων καί προσφερόμενος καί διαδιδόμενος» σέ κάθε Λειτουργία. «Προσφέρων»: Ἐκεῖνος, πού προσφέρει τό Δεῖπνο καί προσκαλεῖ. «Προσφερόμενος καί διαδιδόμενος»: Ἐκεῖνος, πού παρέχει τόν Ἑαυτό Του, ὡς τροφή καί ἀπόλαυση. Δέν προσφέρεται ἄρτος κοινός, ἀλλά ὁ «Ἄρτος τῆς ζωῆς», «ὁ ἀληθινός», «ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς», τόν ὁποῖο «ὁ τρώγων ... ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα» (Ἰω. 6, 32-51). Οὔτε ὕδωρ, πού πίνει κάποιος καί διψάει πάλι, ἀλλά «ὕδωρ ζῶν» καί «ἁλλόμενον εἰς ζωήν αἰώνιον», τό ὁποῖο «ὁ πίνων ... οὐ μή διψήσῃ εἰς τόν αἰῶνα» (Ἰω. 4, 11-14). Οὔτε «βρῶσις ἡ ἀπολλύμενη, ἀλλά ἡ βρῶσις ἡ μένουσα εἰς ζωήν αἰώνιον» (Ἰω. 6,27). Ἐδέσματα τοῦ Δείπνου εἶναι τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ: «ἐάν μή φάγητε τήν σάρκα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καί πίητε αὐτοῦ τό αἷμα, οὐκ ἔχετε ζωήν ἐν ἑαυτοῖς. Ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα ἔχει ζωήν αἰώνιον ... Ἡ γάρ σάρξ μου ἀληθῶς ἐστι βρῶσις, καί τό αἷμά μου ἀληθῶς ἐστι πόσις. Ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα ἐν ἐμοί μένει, κἀγώ ἐν αὐτῷ» (Ἰω. 6, 53-56). Ὑπηρέτης εἶναι κάθε Κληρικός πού μᾶς προσκαλεῖ μέ τόν λόγο, εἶναι ἡ καμπάνα πού καλεῖ στή Λειτουργία, εἶναι κάθε τρόπος πού χρησιμοποιεῖ ὁ Θεός γιά τή σωτηρία μας.

Οἱ κεκλημένοι: Οἱ πρῶτοι κεκλημένοι ἀρνήθηκαν τήν κλήση καί ἀπό οἰκεῖοι ἔγιναν ἐχθροί τοῦ Οἰκοδεσπότη, ὅπως οἱ τότε Ἰουδαῖοι, πού ἀρνήθηκαν καί σταύρωσαν τόν Χριστό. Γιά μᾶς, πρώτη κλήση εἶναι τό Βάπτισμα. Στήν κατάσταση τῶν πρώτων κεκλημένων εἶναι ὅσοι ἀμελοῦν νά κοινωνοῦν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Αἴτια ἀμέλειας καί στερήσεως τοῦ Δείπνου εἶναι οἱ βιοτικές μέριμνες καί οἱ φυσικές ἀνάγκες (γάμος). Αὐτά, ἄν καί κατ’ ἀρχήν καλά, γίνονται κακά σέ σύγκριση μέ τό καλύτερο (κάλλιστο), τόν Χριστό, δηλ. γίνονται συνήθως ἐμπόδια πρός τόν Χριστό. Οἱ κεκλημένοι δέν ἔκαναν κάτι κακό, δέν κατακρίνονται γιά ὅ,τι ἔκαναν, ἀλλά γιά ὅ,τι δέν ἔκαναν. Καί δέν ἔκαναν ὀρθή ἀξιολόγηση καί ὀρθή ἐπιλογή: προέκρινν ἄλλα ἀγαθά ἔναντι τοῦ πολυτιμώτερου, τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ μετοχή στό Δεῖπνο: Ὁ Χριστός μᾶς καλεῖ σέ συνεχῆ κοινωνία μαζί Του, μέσω τῶν Μυστηρίων Του. Ἄς μή μοιάσουμε στούς πρώτους κεκλημένους, περιφρονώντας καί προσβάλλοντας τόν Κύριο. Ἡ Ἐκκλησία προτρέπει σέ συνεχῆ κοινωνία τῶν ἁγίων Μυστηρίων μέ τήν κατάλληλη προετοιμασία (Ἐξομολόγηση). Διαφορετικά, μένουμε «ἐκτός Νυμφῶνος» καί ἄλλοι, λιγότερο «οἰκεῖοι» τοῦ Χριστοῦ καί λιγότερο «ὑγιεῖς», λαμβάνουν τή θέση μας καί συνευφραίνονται μαζί Του. 

(«Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», Πρόγραμμα Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Βασιλείου Τριπόλεως. Ὑπεύθυνος π. Σωτήριος Ὀ. Ἀθανασούλιας. Περίοδος Α΄, ἔτος 2023-2024).