Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Α΄ τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, περιόδου ΙΖ΄, ἔτους 2022-2023.
Εἰσαγωγικά: Τό δέκατο ἕβδομο ἔτος λειτουργίας τοῦ Θεολογικοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία καί Ζωή», στό πλαίσιο τοῦ κατηχητικοῦ καί κηρυκτικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας. Μιά προσφορά τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας στόν σύγχρονο ἄνθρωπο. Κατήχηση καί Κήρυγμα: δύο ὄψεις τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Κατήχηση: τό Εὐαγγέλιο, ἀπευθυνόμενο στούς ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας, στούς μή γνωρίζοντας τά τοῦ Χριστοῦ καί τόν Χριστό. Τό Κήρυγμα: τό Εὐαγγέλιο, ἀπευθυνόμενο στούς ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, στούς ἤδη γνωρίζοντας τόν Χριστό. Τό Κήρυγμα, ὡς συνεχῶς ἐπικαιροποιούμενο, ἀναπτυσσόμενο καί «ἐνσαρκούμενο» Εὐαγγέλιο. Κάθε Κήρυγμα εἶναι (πρέπει νά εἶναι) Εὐαγγέλιο. Ἄν δέν εἶναι Εὐαγγέλιο, τότε εἶναι ἀνθρώπινος λόγος, ἁπλή θεωρία, ἡ ὁποία οὔτε σώζει, οὔτε κἄν ὀφελεῖ. Τό Εὐαγγέλιο εἶναι ὁ ὁδηγός τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί ὁ ὁδηγός κάθε μέλους στή σωτηρία. Κέντρο τοῦ Εὐαγγελίου εἶναι ὁ Χριστός. Διά τοῦ Εὐαγγελίου ἐνεργεῖ καί σώζει ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. «Ζωντανό Εὐαγγέλιο» (κατ’ ἐξοχήν «ἐνσάρκωση» τοῦ Εὐαγγελίου) εἶναι καί οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας, οἱ συμπαραστάτες καί ἐνισχυτές μας στήν ὁδό τῆς σωτηρίας. Ἡ ἐποχή μας πάσχει καί ἀπό ἄποψη Κατηχήσεως καί ἀπό ἄποψη Κηρύγματος, ὄχι τόσο λόγῳ ἀπουσίας τους, ὅσο λόγῳ τῆς περιφρονήσεως τῶν περισσοτέρων πρός τούς θεσμούς αὐτούς τῆς Ἐκκλησίας. Τό Εὐαγγέλιο, ἀκόμη καί ὅταν δέν ἀγνοεῖται, σχετικοποιεῖται. Ἀμφισβητεῖται ἡ ἀπόλυτη ἀξία του, ἡ ἀποτελεσματικότητά του, ἡ ἀποκλειστικότητά του. Ἡ ἐποχή μας σχετικοποιεῖ τά πάντα – δέν ἀποδέχεται σταθερές καί ἀμετάβλητες ἀξίες. Γενικά, πάσχει ἀπό ἀπουσία Χριστοῦ. Ὁ Χριστός ἔχει ἐξοβελιστεῖ ἀπό τίς σύγχρονες κοινωνίες (τίς λεγόμενες «ἐκκοσμικευμένες» ἤ ἀκόμη «μεταχριστιανικές»), μέ πολύ τραγικά ἀποτελέσματα: ἄν ὁ Χριστός εἶναι ἡ Ζωή (Ἰω. 14,6), τότε ἡ ἀπουσία Του εἶναι ὁ θάνατος! Σέ αὐτές τίς συνθῆκες ἡ Ἐκκλησία ἐπιχειρεῖ, ἀφ’ ἑνός μέν τόν ἐπιστηριγμό (τήν «οἰκοδομή») τοῦ μικροῦ «λείματος», τῶν πιστῶν μελῶν της, ἀφ’ ἑτέρου δέ τόν ἐπανευαγγελισμό τοῦ σύγχρονου κόσμου (ἱεραποστολή). Πρός τήν κατεύθυση αὐτή ἐπιχειρεῖ νά συμβάλλει καί αὐτό τό Πρόγραμμα: στήν οἰκοδομή τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας, στόν εὐαγγελισμό τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου, στήν «ἐπίγνωση» Χριστοῦ, στήν κοινωνία μέ τόν Χριστό.
Οἱ παρελθοῦσες θεματικές ἑνότητες: Στό παρελθόν ἀσχοληθήκαμε
μέ ἐδιαφέροντα θέματα πρός αὐτή τήν κατεύθυνση καί πρός αὐτό τόν σκοπό, ὅπως,
οἱ ἀρχές καί οἱ προϋποθέσεις τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, ἡ περί Θεοῦ (Ἁγίας Τριάδος)
Ὀρθόδοξη διδασκαλία, τό πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τό ἀνθρώπινο πρόσωπο
στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση (Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία), ἡ μέθοδος καί τά εἴδη τῆς προσευχῆς,
ἡ Θ. Λειτουργία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τό μυστήριο τοῦ θανάτου, ἡ διδασκαλία
γιά τά ἔσχατα γεγονότα καί γιά τό τέλος τοῦ κόσμου (Ὀρθόδοξη Ἐσχατολογία), ἡ Ἐκκλησία
ὡς Σῶμα τοῦ ζῶντος Χριστοῦ, τά ἀνθρώπινα πάθη καί ἡ θεραπευτική τους, ἡ σχέση
τῆς Ἐκκλησίας μέ ἄλλα θρησκευτικά καί κοσμοθεωρητικά ρεύματα, ὅπως ἡ σχέση μέ
τόν δυτικό πολιτισμό καί, εἰδικότερα, μέ τόν δυτικό Χριστιανισμό καί ἡ σχέση μέ
τό φρόνημα τῆς «Νέας Ἐποχῆς». Ἐπίσης, ἀσχοληθήκαμε μέ ἀντιλήψεις μεγάλων
Πατέρων καί Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς (1296-1359),
ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος (525-610 π.), καί ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης
(1749-1809). Ὅλα αὐτά τά θέματα εἶναι τεράστια καί ἀνεξάντλητα καί χρειάζεται
νά ἐπανερχόμεθα στό καθένα συνεχῶς. Στήν παρελθοῦσα ἑνότητα ἀσχοληθήκαμε μέ
ὄψεις τοῦ μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ νέα (ΙΖ') θεματική ἑνότητα: Τό Εὐαγγέλιο τοῦ
Χριστοῦ μαρτυρεῖται σέ κάποια κείμενα, τά ὁποῖα θεωροῦμε ἱερά καί τά ὁποῖα
ἀποκαλοῦμε συνήθως «πηγές» (τῆς Ἀποκαλύψεως ἤ τῆς πίστεως ἤ τῆς σωτηρίας μας).
Πρώτη καί σπουδαιότερη ἀπό αὐτές εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή, συλλογή ἱερῶν βιβλίων τῆς
Ἐκκλησίας, πού διακρίνεται σέ δύο μέρη, Παλαιά καί Καινή Διαθήκη. Κέντρο καί
περιεχόμενό της εἶναι τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί τομή τῆς Ἁγίας Γραφῆς
στά δύο μέρη της εἶναι ἐπίσης ὁ Χριστός: Ἡ Παλαιά Διαθήκη ἀναφέρεται στίς
ἐνέργειες τοῦ Χριστοῦ πρίν γίνει ἄνθρωπος καί ἡ Καινή στίς ἐνέργειες τοῦ
Χριστοῦ κατά καί μετά τήν Ἐνανθρώπησή Του. Θά ἀσχοληθοῦμε στήν ἑνότητα αὐτή μέ
τό πρῶτο μέρος τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τήν Παλαιά Διαθήκη («Παλαιά Διαθήκη καί
Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία»). Ἴσως ἡ ἐνασχολήση αὐτή φαντάζει χωρίς νόημα: Τί μπορεῖ νά
προσφέρει στόν σύγχρονο ἄνθρωπο, τῆς ἐπιστήμης, τοῦ πολιτισμοῦ καί τῆς
τεχνολογίας μιά συλλογή κειμένων πού ἀπέχει δύο ἤ τρεῖς χιλιετίες ἀπό τήν ἐποχή
μας, ἰδιαίτερα ὅταν ἡ στροφή στό παρελθόν καί ἡ ἀναφορά στίς «πηγές» θεωροῦνται
πράξεις ἄνευ νοήματος καί σημασίας; Ἐπί πλέον, ἡ Παλαιά Διαθήκη βρίσκεται
σήμερα στό στόχαστρο πολλῶν – ἀποκαλεῖται «ἱστορία τῶν Ἑβραίων», «μνημεῖο ἀνθελληνισμοῦ»,
«βάρβαρο καί ἀνήθικο κείμενο», «κήρυκας ἑνός ἄλλου, σκληροῦ καί ἀπάνθρωπου
Θεοῦ» κ.ἄ.! Ἡ κριτική προέρχεται ἀκόμη καί ἀπό μέλη τῆς ἴδιας τῆς Ἐκκλησίας:
«Τί μᾶς χρειάζεται ἡ Παλαιά Διαθήκη, ἀφοῦ ἔχουμε τήν Καινή;». Σ’ αὐτά θά
ἐπιχειρήσουμε νά ἀπαντήσουμε καί αὐτά θά προσπαθήσουμε νά ἀναιρέσουμε στή
συνέχεια. Ἰδιαίτερα, θά ἀναφερθοῦμε στό πῶς ἡ Ἐκκλησία κατανοεῖ καί ἑρμηνεύει
τήν Παλαιά Διαθήκη, ἀφοῦ ὑπάρχει χριστιανική κατανόηση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης,
ἀντιχριστιανική κατανόηση, ἰουδαϊκή κατανόηση (γιά τούς Ἑβραίους ἡ Παλαιά
Διαθήκη ὁμιλεῖ γιά τόν Μεσσία πού θά ἔρθει, ἐνῶ γιά μᾶς ὁμιλεῖ γιά τόν Μεσσία
πού ἦρθε!), ἐπιστημονική κατανόηση, ἀποκρυφιστική ἀκόμη κατανόηση καί ἑρμηνεία
κ.λπ. Γιά μᾶς, ἑρμηνευτικό κλειδί γιά τήν κατανόηση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι
ὁ Χριστός: Σ’ αὐτήν ὁ Χριστος δέν προαγγέλεται ἁπλῶς, ἀλλά ὁμιλεῖ, ἐνεργεῖ καί
ἐμφανίζεται. Θά ἀναφερθοῦμε εἰδικότερα στή Χριστολογία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης,
στή Θεολογία (περί Θεοῦ - περί Ἁγίας Τριάδος διδασκαλία), στήν κοσμολογία, στήν
ἀνθρωπολογία, στή θεραπευτική, στή λεγόμενη «ἠθική» τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης κ.λπ.
Ὄντως, στήν Παλαιά Διαθήκη δέν βρίσκονται μόνο οἱ ἀπαρχές τῆς χριστιανικῆς κοσμολογίας, ἀνθρωπολογίας, Θεολογίας κ.λπ., ἀλλά ὁλόκληρο σχεδόν τό σῶμα αὐτῶν τῶν κεφαλαίων τῆς πίστεως. Αὐτό σήμαινει, ὅτι ἡ Παλαιά Διαθήκη ἔχει νά πεῖ πολλά στόν σύγχρονο ἄνθρωπο. Καί αὐτά δέν εἶναι, βέβαια, πληροφορίες περί τοῦ κτιστοῦ κόσμου, δηλ. γνώσεις ἱστορίας, γεωγραφίας, ἐπιστήμης, τέχνης κ.λπ., ἀλλά «ρήματα ζωῆς αἰωνίου», δηλ. στοιχεῖα - ἀλήθειες, πού ἀφοροῦν στήν οὐσία τοῦ ἀνθρώπου, στήν προέλευσή του, στόν προορισμό του, στό νόημα τῆς ζωῆς του.
Δεῖτε βιντεοσκοπημένο
τό Θέμα στόν παρακάτω σύνδεσμο:
https://www.youtube.com/watch?v=tOPbmgKFTP4
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου