«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2025-6: Το μυστήριο του Χριστού και η Εκκλησία

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Δ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Γ', ἔτους 2025-2026. 

(Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς ΚΔ΄ Ἐπιστολῶν) 

Κείμενο: «Ἀδελφοί, Χριστός 2,14 ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τά ἀμφότερα ἕν καί τό μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας, 15 τήν ἔχθραν, ἐν τῇ σαρκί αὐτοῦ τόν νόμον τῶν ἐντολῶν ἐν δόγμασι καταργήσας, ἵνα τούς δύο κτίσῃ ἐν ἑαυτῷ εἰς ἕνα καινόν ἄνθρωπον ποιῶν εἰρήνην, 16 καί ἀποκαταλλάξῃ τούς ἀμφοτέρους ἐν ἑνί σώματι τῷ Θεῷ διά τοῦ σταυροῦ, ἀποκτείνας τήν ἔχθραν ἐν αὐτῷ· 17 καί ἐλθών εὐηγγελίσατο εἰρήνην ὑμῖν τοῖς μακράν καί τοῖς ἐγγύς, 18 ὅτι δι’ αὐτοῦ ἔχομεν τήν προσαγωγήν οἱ ἀμφότεροι ἐν ἑνί πνεύματι πρός τόν Πατέρα. 19 Ἄρα οὖν οὐκέτι ἐστέ ξένοι καί πάροικοι, ἀλλά συμπολῖται τῶν ἁγίων καί οἰκεῖοι τοῦ Θεοῦ, 20 ἐποικοδομηθέντες ἐπί τῷ θεμελίῳ τῶν ἀποστόλων καί προφητῶν, ὄντος ἀκρογωνιαίου αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, 21 ἐν ᾧ πᾶσα ἡ οἰκοδομή συναρμολογουμένη αὔξει εἰς ναόν ἅγιον ἐν Κυρίῳ· 22 ἐν ᾧ καί ὑμεῖς συνοικοδομεῖσθε εἰς κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ ἐν Πνεύματι» (Ἐφεσ. 2, 14-22).

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2025-6: Ο προχριστιανικός Ελληνισμός

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Β΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Γ΄, ἔτους 2025-2026. 

Οἱ ἀπαρχές τοῦ Ἑλληνισμοῦ: Τί εἶναι Ἑλληνισμός: «τό ὅμαιμον, τό ὁμόγλωσσον, τό ὁμόθρησκον καί τό ὁμότροπον» ἤ «τό τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας μετέχειν». Ὁ Ἑλληνισμός ἔχει Προϊστορία καί Ἱστορία. Στήν Προϊστορία του ἀνήκουν οἱ προελληνικοί ἤ πρωτοτελληνικοί πολιτισμοί Μινωΐκος, Μυκηναΐκος, Κυκλαδικός κ.ἄ. Ἡ καθ’ αὐτό Ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀρχίζει τόν 10ο π.Χ. αἰ. περίπου, μέ τά πρῶτα γραπτά μνημεῖα του, τά ὁμηρικά ἔπη. Ὡστόσο, τά γεγονότα πού περιγράφονται ἐκεῖ εἶναι πολύ παλαιότερα. Ὅπως γνωρίζουμε καί ἀπό ἄλλες πηγές, πολλούς αἰῶνες πρίν, στήν κεντρική Ἀσία, στό ὀροπέδιο τοῦ Παμίρ, κατοικοῦσαν «αἱ ἄρισται φυλαί τοῦ ἀνθρωπίνου γένους» (Κ. Παπαρηγόπουλος), οἱ Ἄριοι καί οἱ Σημίτες, οἱ ὁποῖες μιλοῦσαν δύο διαφορετικές γλῶσσες. Ἀπό τούς πρώτους (Ἄριους) προέρχονται οἱ τέσσερις κυριώτερες ἑλληνικές φυλές: α) οἱ Ἀχαιοί, β) οἱ Ἴωνες καί γ) οἱ Αἰολεῖς, οἱ ὁποῖοι ἐγκαταστάθηκαν στόν ἑλλαδικό χῶρο, ἐρχόμενοι ἀπό τόν βορά, ἀπό τόν 14ο π.Χ. αἰ. (1400) καί ἑξῆς, καί ἀργότερα δ) οἱ Δωριεῖς (1100). Οἱ φυλές αὐτές ἦταν ὀργανωμένες σέ πόλεις - κράτη, ἀνεξάρτητα μεταξύ τους. Ὡστόσο, εἶχαν κοινή καταγωγή («τό ὅμαιμον»), κοινή γλώσσα («τό ὁμόγλωσσον»), κοινή θρησκεία (τό ὁμόθρησκον) καί κοινές συνήθειες («τό ὁμότροπον» ἤ «τό ὁμοηθές»). Ὅλοι ἀπεκαλοῦντο «Ἕλληνες», ἀλλά τό ὄνομα αὐτό δέν ἦταν ὄνομα κράτους, ἀλλά κοινῆς καταγωγῆς καί πολιτισμοῦ. Σέ δύο τουλάχιστον περιπτώσεις στούς πρώτους αἰῶνες αὐτές οἱ πόλεις - κράτη ἐνώθηκαν σέ κοινή δράση: α) στήν ἐκστρατεία ἐναντίον τῆς Τροίας (1200) καί β) στήν ἀντιμετώπιση τοῦ περσικοῦ κινδύνου (492-480). Ἤδη τόν 10ο π.Χ. αἰ. ὁ Ἑλληνισμός εἶχε ὑψηλότατο πολιτισμό: τά ὁμηρικά ἔπη θεωροῦνται κορυφαῖα καί ἀξεπέραστα ποιητικά δημιουργήματα μέχρι σήμερα!

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2025-6: Η απήχηση του αποστολικού λόγου

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Γ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Γ', ἔτους 2025-2026. 

(Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα 16ης Νοεμβρίου, μνήμη Ἀποστόλου Ματθαίου)

Κείμενο: «Ἀδελφοί, 10,11 λέγει γάρ ἡ γραφή· Πᾶς ὁ πιστεύων ἐπ’ αὐτῷ (τῷ Χριστῷ) οὐ καταισχυνθήσεται. 12 Οὐ γάρ ἔστι διαστολή Ἰουδαίου τε καί Ἕλληνος· ὁ γάρ αὐτός Κύριος πάντων, πλουτῶν εἰς πάντας τούς ἐπικαλουμένους αὐτόν· 13 πᾶς γάρ ὅς ἄν ἐπικαλέσηται τό ὄνομα Κυρίου σωθήσεται. 14 Πῶς οὖν ἐπικαλέσονται εἰς ὅν οὐκ ἐπίστευσαν; Πῶς δέ πιστεύσουσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν; Πῶς δέ ἀκούσουσι χωρίς κηρύσσοντος; 15 Πῶς δέ κηρύξουσιν ἐάν μή ἀποσταλῶσι; Καθώς γέγραπται· Ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων εἰρήνην, τῶν εὐαγγελιζομένων τά ἀγαθά! 16 Ἀλλ’ οὐ πάντες ὑπήκουσαν τῷ εὐαγγελίῳ· Ἡσαΐας γάρ λέγει· Κύριε, τίς ἐπίστευσε τῇ ἀκοῇ ἡμῶν; 17 Ἄρα ἡ πίστις ἐξ ἀκοῆς, ἡ δέ ἀκοή διά ρήματος Θεοῦ. 18 Ἀλλά λέγω, μή οὐκ ἤκουσαν; Μενοῦνγε εἰς πᾶσαν τήν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν, καί εἰς τά πέρατα τῆς οἰκουμένης τά ρήματα αὐτῶν. 19 Ἀλλά λέγω, μή οὐκ ἔγνω Ἰσραήλ; Πρῶτος Μωϋσῆς λέγει· Ἐγώ παραζηλώσω ὑμᾶς ἐπ’ οὐκ ἔθνει, ἐπί ἔθνει ἀσυνέτῳ παροργιῶ ὑμᾶς. 20 Ἡσαΐας δέ ἀποτολμᾷ καί λέγει· Εὑρέθην τοῖς ἐμέ μή ζητοῦσιν, ἐμφανής ἐγενόμην τοῖς ἐμέ μή ἐπερωτῶσι. 21 Πρός δέ τόν Ἰσραήλ λέγει· ὅλην τήν ἡμέραν ἐξεπέτασα τάς χεῖράς μου πρός λαόν ἀπειθοῦντα καί ἀντιλέγοντα. 11,1 Λέγω οὖν, μή ἀπώσατο ὁ Θεός τόν λαόν αὐτοῦ; Μή γένοιτο· καί γάρ ἐγώ Ἰσραηλίτης εἰμί, ἐκ σπέρματος Ἀβραάμ, φυλῆς Βενιαμίν. 2 Οὐκ ἀπώσατο ὁ Θεός τόν λαόν αὐτοῦ ὅν προέγνω» (Ρωμ. 10,11 - 11,2).

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2025-6: Ο Νόμος και ο Σταυρός του Χριστού

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Β' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Γ', ἔτους 2025-2026. 

(Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς ΚΒ' Ἐπιστολῶν) 

Κείμενο: «6,11 Ἴδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί. 12 Ὅσοι θέλουσιν εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί, οὗτοι ἀναγκάζουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, μόνον ἵνα μή τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ διώκωνται. 13 Οὐδέ γάρ οἱ περιτετμημένοι αὐτοί νόμον φυλάσσουσιν, ἀλλά θέλουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, ἵνα ἐν τῇ ὑμετέρᾳ σαρκί καυχήσωνται. 14 Ἐμοί δέ μή γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μή ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοί κόσμος ἐσταύρωται κἀγώ τῷ κόσμῳ. 15 Ἐν γάρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε περιτομή τι ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία, ἀλλά καινή κτίσις. 16 Καί ὅσοι τῷ κανόνι τούτῳ στοιχήσουσιν, εἰρήνη ἐπ’ αὐτούς καί ἔλεος, καί ἐπί τόν Ἰσραήλ τοῦ Θεοῦ. 17 Τοῦ λοιποῦ κόπους μοι μηδείς παρεχέτω· ἐγώ γάρ τά στίγματα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω. 18 Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μετά τοῦ πνεύματος ὑμῶν, ἀδελφοί· ἀμήν» (Γαλ. 6, 1-18).

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2025-6: Εκκλησία και Έθνος στην Ορθόδοξη Παράδοση

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Α΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Γ΄, ἔτους 2025-2026. 

Ἡ ἐπικαιρότητα τοῦ θέματος: Τό τρίτο ἔτος λειτουργίας τοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», σέ συνεργασία μέ τό σωματεῖο «Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη». Τά προηγούμενα ἐνδιαφέροντα θέματα: α) «Τό Μυστήριο τοῦ Χριστοῦ» καί β) «Ἡ Λειτουργική Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας». Τό νέο θέμα: «Ἑλληνισμός καί Ὀρθοδοξία». Ἡ ἐπικαιρότητα τοῦ θέματος. Οἱ κατά καιρούς ἐκδηλώσεις μνήμης καί τιμῆς πρός τό ἔθνος - πατρίδα. Τό θέμα στήν ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἡ φιλοπατρία, ὡς ὕψιστη ἑλληνική ἀρετή: «Μητρός τε καί πατρός καί τῶν ἄλλων προγόνων ἁπάντων τιμιώτερόν ἐστιν ἡ πατρίς» (Σωκράτης). Ἡ θυσία γιά τήν πατρίδα, ὡς καθῆκον καί ἰδανικό: «Εἷς οἰωνός ἄριστος, ἀμύνεσθαι περί πάτρης» (Ὅμηρος). Ἡ τιμή πρός τούς πεσόντες ὑπέρ πατρίδος (ἥρωες). Φιλοπατρία δέν σημαίνει ἀπόρριψη τῶν ἄλλων λαῶν ἤ πολιτισμῶν, ἀλλά κριτική στάση ἔναντί τους. Ὁ Ἑλληνισμός ἦταν πάντοτε ἀνοικτός σέ κάθε πολιτισμό, προσλαμβάνοντας κάθε θετικό στοιχεῖο καί ἐντάσσοντάς τό στό σῶμα του. Ἡ ἐνασχόληση μέ τά κοινά (ἡ πολιτική πράξη), ὡς μορφή καί ἐκδήλωση τῆς φιλοπατρίας: «Μόνοι γάρ τόν τε μηδέν τῶνδε (τῶν πολιτικῶν) μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα, ἀλλ᾿ ἀχρεῖον νομίζομεν» (Περικλής). Ἡ σημερινή κατάσταση - ἀνατροπή τῶν κυρίαρχων ἑλληνικῶν ἀξιῶν. Ἡ ἔκπτωση τῆς πολιτικῆς σέ ἐκμετάλλευση καί ἀπάτη. Ἡ ὑποτίμηση καί ὁ χλευασμός τῆς φιλοπατρίας: Ὅσοι ἀσχολοῦνται μέ τά ἐθνικά θέματα χαρακτηρίζονται «ἐθνικιστές, «ἐθνοκάπηλοι», «σωβινιστές», «μισαλλόδοξοι», «φασίστες», «ἀναχρονιστές», «ἀκροδεξιοί» κ.ἄ. Ἡ ἐθνοπροδοσία ἀκμάζει σέ ὅλο τό μεγαλεῖο της. Ἡ ἀνάδειξη ἀκραίων ἐθνικιστικῶν κινημάτων, ὡς ἀντίδραση στόν ἐθνομηδενισμό. Ἡ θέση τῆς Ἐκκλησίας: στήριξη τῶν ἐθνικῶν θεμάτων - πρωτοστάτης σέ ἐθνικούς καί ἀπελευθερωτικούς ἀγῶνες. Ὅμως, σέ πολλές περιπτώσεις ἡ Ἐκκλησία χρησιμοποιήθηκε (ἐργαλειοποιήθηκε) ἀπό δυνάμεις τῆς ἐξουσίας καί τοῦ κράτους. Ὡστόσο, ἡ θέση της δέν ταυτίζεται πλήρως μέ τά ἰδανικά τοῦ Ἐθνικισμοῦ.

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2025-6: Εισαγωγή στη νέα Θεματική Ενότητα

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Α' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Γ', ἔτους 2025-2026. 

Ἡ νέα ἑνότητα: Τό τρίτο ἔτος λειτουργίας τοῦ Προγράμματος «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση». Σέ προηγούμενες ἑνότητες ἔχουμε ἀναφερθεῖ: α) Σέ εὐαγγελικά Ἀναγνώσματα Κυριακῶν τοῦ ἔτους. β) Σέ λειτουργικά (προσευχητικά) κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἡ νέα θεματική ἑνότητα μέ περιεχόμενο ἀποστολικά Ἀναγνώσματα Κυριακῶν τοῦ ἔτους καί θέμα: «Ἀποστολικός λόγος καί σύγχρονη κοινωνία». Γενικά, ἀντικείμενο τοῦ Προγράμματος εἶναι, ἡ Ἁγία Γραφή, ἡ βάση καί τό θεμέλιο τῆς πίστης μας. Τί εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή; α) Λόγος περί τοῦ Θεοῦ καί λόγος περί τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. β) Ἀποκεκαλυμένος λόγος, ὄχι ὁποιοσδήποτε λόγος, ἀλλά λόγος πού ἔχει ἀποκαλυφθεῖ ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό. Στήν Ἁγία Γραφἠ ὁμιλεῖ ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος ἀποκαλύπτει ἐκεῖ τόν Ἑαυτό Του. Ἡ Ἁγ. Γραφή περιέχει τήν ἀποκάλυψη τοῦ Χριστοῦ στούς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί στούς Ἀποστόλους Του στήν Καινή Διαθήκη. Ἔτσι, διαιρεῖται σέ α) Παλαιά Διαθήκη, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ πρίν τήν Ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου Του καί β) Καινή Διαθήκη, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στήν Ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, στό ἔργο τοῦ Χριστοῦ καί στή δράση τῶν Ἀποστόλων Του. Ἡ Παλαιά Διαθήκη διαιρεῖται σέ 1) «Νόμο» (Πεντάτευχο), 2) «Προφῆτες» καί 3) «Ἁγιόγραφα» (λοιπά ἱερά κείμενα). Ἡ Καινή Διαθήκη διαιρεῖται σέ 1) Εὐαγγέλια, 2) Πράξεις, 3) Ἐπιστολές καί 4) Ἀποκάλυψη. Φυσικά, ἡ Ἁγία Γραφή κατέχει κεντρική θέση στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Μέσω αὐτῆς ὁ Χριστός ἐνεργεῖ καί ἀποκαλύπτεται μυστικά σέ ὅσους τήν μελετοῦν μέ προϋποθέσεις. Ἡ Ἁγία Γραφή προῆλθε ἀπό τήν Ἐκκλησία, γεννήθηκε μέσα στήν Ἐκκλησία, κατανοεῖται μόνο στήν Ἐκκλησία καί ἑρμηνεύεται ὀρθά μόνο στήν Ἐκκλησία. Ἐκτός Ἐκκλησίας, ὅταν ἐπιχειροῦν νά τήν ἑρμηνεύσουν, αἱρετικοί ἤ κοσμικοί ἤ ἑρμηνευτές μέ ἐπιστημονικά ἀποκλειστικά κριτήρια, παραμένει ὡς πρός τήν οὐσία της, «βιβλίον ... κατεσφραγισμένον σφραγῖσιν ἑπτά» (Ἀποκ. 5,1)! Θεωροῦμε τήν Ἁγία Γραφή «θεόπνευστη», ἀλλά ἡ θεοπνευστία της δέν ὀφελεῖ τούς ἐκτός Ἐκκλησίας μελετητές της (αἱρετικούς ἤ κοσμικούς).