«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Ο Δίκαιος και το φρόνημα του κόσμου (Γ΄ Ανάγνωσμα 13ης Νοεμβρίου)

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΗ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἕνα Ἀνάγνωσμα, πού ὑπάρχει συχνά σέ Ἀκολουθίες πρός τιμήν Ἱεραρχῶν ἤ καί ἄλλων Ἁγίων, ἀναφέρεται στήν πορεία τοῦ Δικαίου (εἰδικότερα, τοῦ Ἁγίου ἤ γενικά τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ) μέσα στόν κόσμο. Γιά παράδειγμα, εἶναι τό τρίτο Ἀνάγνωσμα στόν Ἑσπερινό τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου. Ἀποτελεῖ «ἐκλογή», δηλ. συλλογή τμημάτων (χωρίων), κυρίως ἀπό τή Σοφία Σολομῶντος, ἀλλά καί ἀπό τή Σοφία Σειράχ καί ἀπό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν, δηλ. ἀπό τή λεγόμενη «Σοφιολογική γραμματεία» τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἀπαντᾶ σέ πολλά ἐρωτήματα σχετικά μέ τή θέση τοῦ Δικαίου (τοῦ αὐθεντικοῦ Χριστιανοῦ, κατά τά σημερινά δεδομένα), μέσα στόν κόσμο καί γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ Δικαίου (Χριστιανοῦ) ἐκ μέρους τοῦ «κόσμου», τοῦ ἑκάστοτε κοινωνικοῦ περιβάλλοντος. Εἰδικότερα ἀναφέρεται στή σύγκρουση τοῦ Δικαίου μέ τό λεγόμενο «κοσμικό φρόνημα», ὅπως αὐτό ἐκφράζεται ἀπό «πονηρούς» ἀνθρώπους. Ἡ σύγκρουση αὐτή εἶναι ἀναπόφευκτη: ὅπου ἀπουσιάζει, ὑποκρύπτεται συμβιβασμός μέ τόν «κόσμο» καί ἀπώλεια τῆς γνησιότητος τοῦ «κατά Χριστόν ζεῖν». Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι τό περιεχόμενο τοῦ Ἀναγνώσματος τελεῖ σέ ἀπόλυτη συμφωνία μέ τή διδασκαλία τῆς Καινῆς Διαθήκης καί μέ τούς λόγους τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου. Ὡστόσο, τό Ἀνάγνωσμα ἀρχίζει καί τελειώνει μέ αἰσιόδοξα μηνύματα: μέ τή νίκη, ἤ μᾶλλον μέ τόν θρίαμβο, τοῦ Δικαίου ἔναντι τοῦ «κόσμου» καί τοῦ φρονήματός του καί μέ τήν ἐπίτευξη τῆς ἐν Θεῷ ἀθανασίας. «Δίκαιος» μέ τά σημερινά δεδομένα εἶναι ὁ Ἅγιος, ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ, ὁ αὐθεντικός Χριστιανός.

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Η «Λειτουργία των Πιστών» - Μέρος Β΄

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΑ΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ «Λειτουργία τῶν Πιστῶν» ἤ Λειτουργία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Κυρίου εἶναι τό δεύτερο καί σημαντικότερο μέρος τῆς Λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Προηγεῖται ἡ «Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων», καθώς καί ἕνα προπαρασκευαστικό τμῆμα γι’ αὐτό ἀκριβῶς τό δεύτερο μέρος. Ἡ «Λειτουργία τῶν Πιστῶν» διακρίνεται, ἐπίσης, σέ ἐπιμέρους τμήματα, ὅπως α) Οἱ Εὐχές τῶν Πιστῶν, β) Ὁ Χερουβικός Ὕμνος, γ) Ἡ Μεγάλη Εἴσοδος, δ) Τά Πληρωτικά, ε) Ὁ Ἀσπασμός καί ἡ Ὁμολογία (τό Σύμβολο τῆς Πίστεως) καί ζ) Ἡ ἁγία Ἀναφορά, πού εἶναι τό ἐπίκεντρο (ἡ «καρδία») τῆς Θείας Λειτουργίας. Μέρη τῆς Ἀναφορᾶς εἶναι: i) τό Προοίμιο ἤ ὁ Διάλογος, ii) ἡ Εὐχαριστία ἤ ὁ Πρόλογος, iii) ὁ Ἐπινίκιος Ὕμνος, iv) οἱ Λόγοι Συστάσεως («Λάβετε, φάγετε» κ.λπ.), v) ἡ Ἀνάμνηση, vi) ἡ Ἐπίκληση καί vii) τά Δίπτυχα. Ὡστόσο, ἡ Λειτουργία δέν ὁλοκληρώνεται μέ τήν Ἀναφορά. Ἀκολουθοῦν καί ἄλλα μέρη της, τά ὁποῖα εἶναι τά ἑξῆς:

Ἡ Κυριακή Προσευχή: Ἀφοῦ ὁλοκληρωθεῖ ἡ ἁγία Ἀναφορά, ἀκολουθοῦν σύντομες δεήσεις γιά τήν ὑποδοχή ἤ ἀποδοχή τῶν Τιμίων Δώρων, πού μόλις καθαγιάστηκαν, στό ὑπερουράνιο Θυσιαστήριο. Οἱ Δεήσεις καταλήγουν σέ «παράθεση» (ἐναπόθεση ὅλης τῆς ζωῆς μας στόν Χριστό), ὅπως συμβαίνει καί σέ ἄλλες περιπτώσεις, καί σέ σχετική Εὐχή. Ἀκολουθεῖ ἡ Κυριακή Προσευχή (τό «Πάτερ ἡμῶν»), πού ἀποτελεῖ διακήρυξη τῆς ἐν Χριστῷ κατά Χάριν υἱοθεσίας μας. Ἡ ἐν Χριστῷ υἱοθεσία δέν εἶναι ἰδιότητα κάθε ἀνθρώπου, ἀλλά εἰδικό προνόμιο («ἐξουσία»!), πού λαμβάνουμε στό Βάπτισμα. Εἰδικότερα, λαμβάνουμε τίς ἀπαρχές (τά σπέρματα ἤ τήν δυνατότητα) τῆς θείας υἱοθεσίας, τά ὁποῖα ὀφείλουμε νά ἐνεργοποιήσουμε καί νά ἀξιοποιήσουμε. Ἡ Κυριακή Προσευχή εἶναι θεοδίδακτη καί περιλαμβάνει ὅλα τά στοιχεῖα κάθε αὐθεντικῆς προσευχῆς.

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Η «Λειτουργία των Πιστών» - Μέρος Α΄

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Ι΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Κατ’ ἐξοχήν μέρη τῆς Θείας Λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι: α) Ἡ Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων καί β) Ἡ Λειτουργία τῶν Πιστῶν. Τό πρῶτο μέρος λήγει μετά τά Ἀναγνώσματα (τόν Ἀπόστολο καί τό Εὐαγγέλιο) μέ τήν Ἀπόλυση τῶν Κατηχουμένων, ἡ ὁποία σήμερα λέγεται μυστικῶς. Παλαιότερα μετά τήν ἔξοδο τῶν Κατηχουμένων ἔκλειναν οἱ πύλες τοῦ Ναοῦ καί ἄρχιζε τό δεύτερο μέρος τῆς Θείας Λειτουργίας «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν».

Οἱ Εὐχές τῶν Πιστῶν: Ἡ Λειτουργία τῶν Πιστῶν ἀρχίζει μέ δύο Εὐχές ὑπέρ τῶν Πιστῶν, πού λέγονται μυστικῶς. Μέ αὐτές ὁ Λειτουργός ζητᾶ τήν κάθαρση καί τήν καταξίωση γιά τό ἐπικείμενο Μυστήριο. Ἡ προσέγγιση τοῦ Χριστοῦ ἀπαιτεῖ ψυχική καί σωματική καθαρότητα. Αὐτή προϋποθέτει τήν ἀνθρώπινη προσπάθεια, ἀλλά δέν ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἀνθρώπινη προσπάθεια. Εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ σέ ὅσους τό ζητοῦν καί, παράλληλα, καταβάλλουν προσπάθειες νά τό ἀποκτήσουν. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι, ἡ καθαρότητα αὐτή, ἡ καταξίωση καί τά λοιπά σχετικά αἰτήματα ἀφοροῦν σέ ὀλόκληρη τήν ἐκκλησιαστική Κοινότητα καί, βέβαια, στόν ἐπικεφαλῆς της, τόν Λειτουργό τῆς Εὐχαριστίας.

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Το Συμπόσιο της Σοφίας του Θεού (Παροιμίαι θ΄, 1-11)

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΖ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἀπό τά Ἀναγνώσματα τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, τά δύο πρῶτα ἀναφέρονται σέ προτυπώσεις τῆς τέλειας γυναῖκας, ἡ ὁποία, κατά τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, εἶναι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος. Ὄντως, τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου, πού ὑπερέβη σέ δόξα καί ἁγιότητα ἀκόμη καί τίς ἀνώτατες ἀγγελικές δυνάμεις, προφητεύεται ἤ προτυπώνεται στήν Παλαιά Διαθήκη, μέ διάφορες εἰκόνες ἤ σύμβολα. Τό πρῶτο Ἀνάγνωσμα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἀναφέρεται στήν προτύπωση τῆς Θεοτόκου ὡς «Κλίμακος» (σκάλας), ἡ ὁποία συνδέει γῆ καί οὐρανό, καί τό δεύτερο στήν προτύπωση τῆς Θεοτόκου ὡς «Πύλης», ἀπό τήν ὁποία «εἰσελεύσεται» μόνο «Κύριος ὁ Θεός Ἰσραήλ». Καί οἱ δύο εἰκόνες ὑπονοοῦν τή θέση τῆς Θεοτόκου στό μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας, στό ὁποῖο ἀναφέρεται εἰδικότερα τό τρίτο Ἀνάγνωσμα. Αὐτό προέρχεται ἀπό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν (θ΄, 1-11) τοῦ Προφήτου καί Βασιλέως Σολομῶντος (π. 965-926 π.Χ.) καί ἀνήκει στόν κύκλο τῶν βιβλίων πού ἀναφερόνται στή Σοφία. Ἡ Σοφία ἐμφανίζεται ἐκεῖ σαφῶς προσωποιημένη ἤ «ἐνυπόστατη»: δέν εἶναι «ἰδιότητα» ἑνός προσώπου, ἀλλά τό ἴδιο τό πρόσωπο καί, εἰδικότερα, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ. Τό Ἀνάγνωσμα διακρίνεται σέ δύο μέρη. Τό πρῶτο (στ. 1-6) ἀναφέρεται στό συμπόσιο τῆς Σοφίας καί τό δεύτερο (στ. 7-11) περιλαμβάνει γενικές ὑποθῆκες (συμβουλές).

Β΄ Κοινή Δήλωσις Διαλόγου Ορθοδόξων και Αντιχαλκηδονίων (28/9/1990)

 

Β΄ ΚΟΙΝΗ ΔΗΛΩΣΙΣ

 ΜΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

 ΣΑΜΠΕΖΥ ΓΕΝΕΥΗΣ, 28/9/1990

 Ἡ πρώτη Κοινὴ Δήλωσις περὶ τῆς Χριστολογίας, υἱοθετηθεῖσα ὑπὸ τῆς Μικτῆς Ἐπιτροπῆς ἐπὶ τοῦ Θεολογικοῦ Διαλόγου μεταξὺ τῆς Ὀρθοδόξου καὶ τῶν Ἀνατολικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν κατὰ τὴν ἱστορικὴν συνάντησιν εἰς τὴν Μονὴν Anba Bishoy, ἀπὸ 20ῆς μέχρι 24ης Ἰουνίου 1989, ἀποτελεῖ τὴν βάσιν τῆς δευτέρας Κοινῆς Δηλώσεως περὶ τῶν ἀκολούθων θέσεων τῆς κοινῆς πίστεως καὶ ἑρμηνείας καὶ περὶ τῶν ἀναληφθησομένων διαδικασιῶν διὰ τὴν πλήρη κοινωνίαν τῶν δύο οἰκογενειῶν Ἐκκλησιῶν ἐν Χριστῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ὅστις προσηυχήθη «ἵνα πάντες ἓν ὦσιν».

1. Ἀμφότεραι αἱ οἰκογένεια συμφωνοῦν εἰς τὴν καταδίκην τῆς αἱρέσεως τοῦ Εὐτυχιανισμοῦ. Ἀμφότεραι αἱ οἰκογενειαι ὁμολογοῦν ὅτι ὁ Λόγος, τὸ Δεύτερον Πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ πρὸ αἰώνων ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθεὶς καὶ ὁμοούσιος αὐτῷ, ἐσαρκώθη καὶ ἐγεννήθη ἐκ τῆς Θεοτόκου Μαρίας τῆς Παρθένου, ὁμοούσιος ἡμῖν κατὰ πάντα καὶ τέλειος ἄνθρωπος μετὰ ψυχῆς, σώματος καὶ νοός. Ἐσταυρώθη, ἀπέθανεν, ἐτάφη καὶ ἀνέστη ἐκ νεκρῶν τὴν τρίτην ἡμέραν, ἀνελήφθη πρὸς τὸν Οὐράνιον Πατέρα, ἔνθα κάθηται ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς ὡς Κύριος πάσης τῆς Κτίσεως. Κατὰ τὴν Πεντηκοστὴν διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφανέρωσε τὴν Ἐκκλησίαν ὡς Σῶμα Αὐτοῦ. Προσδοκῶμεν τὴν ἐν πληρότητι δόξης καὶ πάλιν ἔλευσιν Αὐτοῦ, κατὰ τὰς Γραφάς.

Α΄ Κοινή Δήλωσις Διαλόγου Ορθοδόξων και Αντιχαλκηδονίων (24/6/1989)

 

Α΄ ΚΟΙΝΗ ΔΗΛΩΣΙΣ

 ΜΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

 ΜΟΝΗ ANBA BISHOY ΑΙΓΥΠΤΟΥ, 24/6/1989  

1. Παρὰ τῶν ἐν Χριστῷ Πατέρων ἡμῶν ἐκληρονομήσαμεν τὴν αὐτὴν ἀποστολικὴν πίστιν καὶ παράδοσιν, καίτοι ἐχωρίσθημεν ἀπ’ ἀλλήλων ὡς Ἐκκλησίαι ἐπὶ αἰῶνας. Ὡς δύο οἰκογένειαι Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἐπὶ μακρόν, ἄνευ τῆς πρὸς ἀλλήλους κοινωνίας, προσευχόμεθα καὶ ἐμπιστευόμεθα τῷ Θεῷ τὴν ἀποκατάστασιν τῆς κοινωνίας ταύτης, ἐπὶ τῇ βάσει τῆς κοινῆς ἀποστολικῆς πίστεως τῆς ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας τῶν πρώτων αἰώνων, ἣν καὶ ὁμολογοῦμεν. Εἶναι ἡ πίστις ἐκείνη τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, τὴν ὁποίαν καὶ ὁμολογοῦμεν εἰς τὸ κοινὸν ἡμῶν Σύμβολον πίστεως. Πᾶν ὅ,τι ἀκολουθεῖ εἶναι μία ἁπλὴ εὐλαβὴς δήλωσις περὶ τῆς πίστεως ἡμῶν ἐν τῇ πορείᾳ πρὸς ἀποκατάστασιν τῆς κοινωνίας μεταξὺ τῶν δύο οἰκογενειῶν τῶν Ὀρθοδόξων ἡμῶν Ἐκκλησιῶν.

2. Αἱ καθ’ ὅλου συζητήσεις ἡμῶν εἶχον ὡς κοινὴν βάσιν τὴν φράσιν τοῦ κοινοῦ ἡμῶν πατρὸς ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας: «Μία φύσις (ἢ μία ὑπόστασις) τοῦ Θεοῦ Λόγου σεσαρκωμένη» καὶ τὴν ῥῆσιν αὐτοῦ ὅτι ἀρκεῖ διὰ τὴν ὁμολογίαν τῆς ὀρθῆς καὶ ἀμωμήτου ἡμῶν πίστεως λέγειν καὶ ὁμολογεῖν Θεοτόκον τὴν ἁγίαν Παρθένον (Ὁμιλ. 15. Πρβλ. Ἐπ. 39).

3. Μέγα ὄντως ἐστὶ τὸ θαυμαστὸν μυστήριον τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ἑνὸς ἐν μιᾷ οὐσίᾳ καὶ ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἢ προσώποις ἀληθινοῦ Θεοῦ. Εὐλογητὸν τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ ἡμῶν. Μέγα ὄντως ἐστι καὶ τὸ ἄφατον μυστήριον τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ δι’ ἡμᾶς καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν.

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Εγκώμιο στην ιδανική γυναίκα (Παροιμίαι κθ΄, 10-31)

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΣΤ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Στόν Ἑσπερινό πρός τιμήν Ἁγίων γυναικῶν ὑπάρχει συνήθως ἕνα Ἀνάγνωσμα ἀπό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν (κθ΄, 10-31). Ἀποτελεῖ ἐγκώμιο στήν ἰδανική γυναῖκα καί ἀναφέρεται στό διαχρονικό πρόβλημα τῆς θέσης τῆς γυναῖκας στήν οἰκογένεια καί στήν κοινωνία, καθώς καί τῆς σχέσης ἀνδρός καί γυναικός, ἀπό συγκεκριμένη, βέβαια, ἄποψη, τήν ἄποψη τῆς συμφωνίας μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τό θέμα εἶναι ἰδιαίτερα ἐπίκαιρο στήν ἐποχή μας, ὅπου κυριαρχεῖ ὁ ἀποπροσανατολισμός σέ κάθε θέμα, ἡ δἐ γυναῖκα θεωρεῖται σχεδόν ἀποκλειστικά ἀπό τήν ἄποψη τοῦ ἐρωτισμοῦ. Ἀπό τό κείμενο μποροῦν νά ἀντληθοῦν θεολογικές ἀπαντήσεις γιά τά θέματα τοῦ γάμου, τοῦ ἀνταγωνισμοῦ μεταξύ ἀνδρῶν καί γυναικῶν, τῶν αἰτημάτων τῶν σύγχρονων φεμινιστικῶν κινημάτων κ.ἄ., θέματα τά ὁποῖα σέ πάμπολλες περιπτώσεις παραμένουν ὀξύτατα, παρά τήν ἐξέλιξη τοῦ σύγχρονου πολιτισμοῦ. Ἄς σημειωθεῖ, ὅτι τό κείμενο προέρχεται ἀπό πολύ μακρυνή ἐποχή (9ος αἰ. π.Χ.), ὅπου κυριαρχοῦσαν πολύ ὑποτιμητικές ἀντιλήψεις γιά τή γυναῖκα. Πρέπει δέ νά κατανοηθεῖ στό πλαίσιο τῆς ἐποχῆς του καί σέ σχέση μέ ὅ,τι ἐπικρατοῦσε στό περιβάλλον του καί, ὄντως, κομίζει μιά νέα, ἐντελῶς διαφορετική, ἀντίληψη περί γυναικός (θεολογία τῆς γυναικός καί τοῦ γάμου), τῆς ὁποίας οἱ ἀπαρχές βρίσκονται σέ ἀρχαιότερα κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (Γένεσις κ.ἄ.).

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Η «Λειτουργία των Κατηχουμένων»

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Θ΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ Θεία Λειτουργία χωρίζεται σέ δύο (ἤ σέ τρία μέ τό εἰσαγωγικό) μέρη. Ὡστόσο, τά κατ’ ἐξοχήν μέρη της εἶναι: α) Ἡ Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων ἤ Λειτουργία τοῦ Λόγου καί β) Ἡ Λειτουργία τῶν Πιστῶν ἤ Λειτουργία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Κυρίου. Προηγεῖται τό εἰσαγωγικό μέρος, πού τελεῖται μυστικῶς (χαμηλόφωνα), συνήθως κατά τή διάρκεια τοῦ Ὄρθρου, καί ἀφορᾶ στό δεύτερο μέρος τῆς Λειτουργίας. Τό πρῶτο μέρος ἀποκαλεῖται «Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων», ἐπειδή μετεῖχαν σ’ αὐτό μαζί μέ τούς Πιστούς καί οἱ Κατηχούμενοι (ὅσοι ἑτοιμάζονταν νά βαπτιστοῦν, ἀλλά δέν εἶχαν ἀκόμη βαπτιστεῖ) καί «Λειτουργία τοῦ Λόγου», ἐπειδή κυρίαρχο στοιχεῖο του εἶναι τά Ἀναγνώσματα, δηλαδή τά ἀποσπάσματα ἀπό τόν Ἀπόστολο καί τό Εὐαγγέλιο.

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Ένας σοφός συμβουλεύει τους νέους (Παροιμίαι α΄, 1-20)

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΕ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Στήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ὑπάρχουν Ἀναγνώσματα στίς Ἀκολουθίες ἀπό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν. Αὐτό περιέχει ἀποφθέγματα (σοφές ρήσεις), πού ἀποδίδονται στόν βασιλέα τοῦ Ἰσραήλ Σολομῶντα (π. 965-926 π.Χ.). Στίς περισσότερες περιπτώσεις ἔχουν τή μορφή συμβουλῶν, πού παρέχονται ἀπό μεγαλύτερο καί σοφότερο σέ νεότερο, πού ἀποκαλεῖται «υἱός» του. Ὁ πρεσβύτερος, πού συμβουλεύει στήν προκειμένη περίπτωση, εἶναι ὁ βασιλεύς Σολομών, γνωστός γιά τή μεγάλη σοφία του, ὅμως μέσῳ αὐτοῦ ὁμιλεῖ ἡ ἴδια ἡ ἐνυπόστατη Σοφία τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ὁ Ἄσαρκος τότε Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος διδάσκει καί καθοδηγεῖ τούς «υἱούς» Του σέ κάθε ἐποχή. Γι’ αὐτό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν εἶναι διαρκῶς ἐπίκαιρο καί γι’ αὐτό ἀποσπάσματά του ὑπάρχουν στίς Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας. Μαζί μέ τά τά βιβλία τῆς Σοφίας Σολομῶντος καί Σοφίας Σειράχ ἀπαρτίζει τή λεγόμενη Σοφιολογική γραμματεία, δηλ. τήν ὁμάδα τῶν βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πού ἀναφέρεται στήν (ἐνυπόστατη) Σοφία τοῦ Θεοῦ. Τήν πρώτη ἡμέρα τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς (Καθαρά Δευτέρα) ὑπάρχει Ἀνάγνωσμα στόν Ἑσπερινό ἀπό τήν ἀρχή τοῦ βιβλίου τῶν Παροιμιῶν (1, 1-20).

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Τα αποτελέσματα της νηστείας (Ζαχαρίου η΄, 19-23)

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΔ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Στίς παραμονές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς (Παρασκευή τῆς Τυρινῆς) ὑπάρχει ἕνα Ἀνάγνωσμα στόν Ἑσπερινό, πού ἀναφέρεται στή νηστεία καί προέρχεται ἀπό τόν προφήτη Ζαχαρία. Ὁ Προφήτης ἀνήκει στούς λεγόμενους «μικρούς Προφῆτες». Ἔζησε τήν ἐποχή ἀμέσως μετά τήν ἐπιστροφή τῶν Ἰουδαίων ἀπό τή Βαβυλώνεια αἰχμαλωσία (536 π.Χ.) καί ἄρχισε νά προφητεύει τό 520 π.Χ., ἐνῶ ἦταν ἀκόμη «νεανίας». Ἀνῆκε στή φυλή τοῦ Λευί καί πιθανῶς ἦταν Ἱερεύς. Τότε οἱ Ἰουδαῖοι, ὑπό τήν ἡγεσία τοῦ Ζοροβάβελ καί τοῦ Ἀρχιερέως τῆς ἐποχῆς, πού ὀνομαζόταν Ἰησοῦς, προσπαθοῦσαν νά ἀνοικοδομήσουν τόν Ναό καί νά ἀντιμετωπίσουν τά τεράστια προβλήματα, πού προέκυψαν μετά τήν ἐπιστροφή. Στούς δύο αὐτούς σκοπούς ἀποβλέπει ὁ Προφήτης: α) προτρέπει γιά τήν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ καί β) ἐνισχύει γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν δυσκολιῶν, ἀναφερόμενος μεταξύ ἄλλων στό ἔνδοξο μέλλον τοῦ Ἰσραήλ, τό ὁποῖο ταυτίζεται μέ τή μεσσιανική ἐποχή. Ἡ Ἱερουσαλήμ θά γίνει κάποτε κέντρο τοῦ κόσμου. Ὁ Βασιλεύς της θά εἰσέλθει θριαμβευτικά σ’ αὐτήν, ἔνδοξος, ἀλλά ταυτόχρονα «δίκαιος καὶ σῴζων αὐτός, πραΰς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον» (9,9). Θά βασανισθεῖ καί ὁ Λαός θά θρηνήσει γιά τό Πάθος Του (12,10), ὡστόσο δέν θά βασιλεύσει μόνο ἐπί τῶν Ἰουδαίων, ἀλλά ὅλα τά ἔθνη θά προστρέξουν σ’ Αὐτόν (θά γίνει ὁ Βασιλεύς ὅλων τῶν ἐθνῶν). Τότε ἡ θλίψη τῶν Ἰουδαίων θά μεταστραφεῖ σέ χαρά. Στό πλαίσιο αὐτό θά καταργηθοῦν οἱ νηστεῖες, τουλάχιστον ἐκεῖνες πού οἱ Ἰουδαῖοι εἶχαν θεσπίσει μέ ἀφορμή λυπηρά γεγονότα.