Μήνυμα Προκαθημένων Ορθοδόξων Εκκλησιών (26/9/1995)

ΜΗΝΥΜΑ

ΤΩΝ ΠΡΟΚΑΘΗΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

ΠΑΤΜΟΣ 26 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1995

«Ἡ εὐλογία καὶ ἡ δόξα καὶ ἡ σοφία καὶ ἡ εὐχαριστία καὶ ἡ τιμὴ καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ ἰσχὺς τῷ Θεῷ ἡμῶν εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν» (Ἀποκ. 7,12).

1. Δοξολογίαν καὶ αἶνον καὶ εὐχαριστίαν ἀναπέμπομεν τῷ ἐν Τριάδι Θεῷ ἡμῶν, ὅτι ἠξίωσε καὶ νῦν ἡμᾶς, τοὺς διὰ τοῦ ἐλέους καὶ τῆς χάριτος Αὐτοῦ Προκαθημένους τῶν κατὰ τόπους Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὅπως συναχθῶμεν «ἐν τῇ νήσῳ τῇ καλουμένῃ Πάτμῳ» (Ἀποκ. 1,9) συνεορτάσαι τὴν συμπλήρωσιν χιλίων καὶ ἐννεακοσίων ἐνιαυτῶν ἀπὸ τῆς συγγραφῆς τοῦ ἱε­ροῦ Βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Ἰωάννου, τῆς κατακλεῖδος ταύτης τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας Γραφῶν.

Συμπανηγυρίσαντες λαμπρῶς καὶ συλλειτουργήσαντες τῷ Κυρίῳ ἐπὶ τῇ ἱερᾷ μνήμῃ τῆς μεταστάσεως τοῦ ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου, καὶ κοινωνήσαντες τοῦ Ἄρτου καὶ τοῦ Ποτηρίου τῆς κοινῆς ἡμῶν πίστεως, ἐλπίδος καὶ ἀγάπης, ἐπιθυμοῦμεν ἵνα ἀπευθύνωμεν πρὸς τοὺς πιστοὺς τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ πάντας τοὺς εἰς Χριστὸν πιστεύοντας, οὐ μὴν δ’ ἀλλὰ καὶ πρὸς πάντα ἄνθρωπον καλῆς θελήσεως, μήνυμα εἰρήνης καὶ ἀγάπης, καὶ ἐνωτισθῶμεν μετ’ αὐτῶν «τὶ τὸ Πνεῦμα λέγει ταῖς ἐκκλησίαις» (Ἀποκ. 2,11· 17· 29 καὶ 3,6· 13· 22) κατὰ τοὺς κρίσιμους τούτους καιρούς.

2. Διότι οἱ καιροὶ εἶναι τῷ ὄντι κρίσιμοι, τὸ δὲ χρέος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ βαρὺ καὶ πο­λύπλευρον ἔναντι ὄχι μόνον τῶν ἑαυτῆς τέκνων, ἀλλὰ καὶ πάντων τῶν ἀνθρώπων, ὡς καὶ τῆς ὅλης δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Τὴν κρισιμότητα ταύτην τῶν καιρῶν, οἵτινες ὑπὸ πολλῶν χαρακτηρίζονται «ἀποκαλυπτικοί», προκαλεϊ καὶ ἐπιτείνει ἡ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ ἀπομάκρυνσις καὶ ἀποστασία τῶν ἀνθρώπων καὶ ἡ ὡς ἐκ ταύτης προσπάθεια θεοποιήσεως τῆς ἀνθρωπίνης δυνάμεως καὶ εὐδαιμο­νίας, εἰς τὸν βωμὸν τῆς ὁποίας θυσιάζονται τὰ πάντα, οἱ συνάνθρωποι ἀλλὰ καὶ ἡ λοιπὴ ὑλικὴ δημιουργία.

Κατὰ τοὺς χρόνους τούτους χρέος ἡγούμεθα, ὅπως ὑπογραμμίσωμεν τὴν σημασίαν τῆς ἐν Χρι­στῷ Ἀποκαλύψεως διὰ τὴν πρόοδον τῆς ἀνθρωπότητος, τὴν εἰρήνην καὶ τὴν συναδέλφωσιν τῶν λαῶν, καὶ τὴν εὐθύνην τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλη­σιῶν, ὅπως συμβάλουν πάσῃ δυνάμει εἰς τὴν ἐπικράτησιν τῶν ἀρχῶν τούτων εἰς ὅλον τὸν κόσμον, γινόμεναι φορεῖς καὶ διαγγελεῖς τοῦ πνεύματος καὶ τοῦ ἤθους τῆς Ἀποκαλύψεως ταύτης.

Διὸ καὶ ποιούμεθα ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ τούτου χώ­ρου, τοῦ ἡγιασμένου ὑπὸ τοῦ εὐαγγελιστοῦ τῆς ἀγάπης, ἔκκλησιν πρὸς πάντας, μάλιστα δὲ πρὸς τοὺς ἰσχυροὺς τῆς γῆς καὶ τοὺς διαβιοῦντας εἰς περιοχὰς συγκρούσεων καὶ πολέμων, δι’ ἀλη­θειαν, εἰρήνην καὶ δικαιοσύνην δι’ ὅλους. Πρὸς τὸν σκοπὸν τοῦτον εἴμεθα ἕτοιμοι νὰ προσφέρωμεν καὶ ἡμεῖς ὡς Ἐκκλησίαι τὰς πνευματικὰς καὶ ἠθικὰς ἡμῶν δυνάμεις, ὁπουδήποτε ἀπαιτεῖται τοῦτο.

3. Διὰ τῆς ἐκκλήσεως ἡμῶν ταύτης ἐπιθυμοῦμεν νὰ καταστήσωμεν σαφὲς πρὸς πάντας - μά­λιστα δὲ πρὸς ὅσους σκοπίμως ἢ ἐξ ἀγνοίας ἐμφανίζουν ἀνακριβῆ καὶ διεστρεβλωμένην τὴν εἰ­κόνα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας - ὅτι ἡ Ὀρθο­δοξος ἐκκλησιαστικὴ ἀντίληψις περὶ «ἔθνους» οὐδαμῶς ἐμπεριέχει τὸ στοιχεῖον τῆς ἐπιθετικότητος καὶ τῶν συγκρούσεων μεταξὺ τῶν λαῶν, ἀλλ’ ἀναφέρεται εἰς τὰς ἰδιαιτερότητας ἑνὸς ἑκάστου ἐξ αὐτῶν, εἰς τὸ ἱερὸν αὐτῶν δικαίωμα, ὅπως διατηροῦν καὶ καλλιεργοῦν τὸν πλοῦτον τῆς παραδόσεώς των, καὶ συνεισφέρουν διὰ τοῦ τρόπου τούτου εἰς τὴν πρόοδον, τὴν εἰρήνην καὶ τὴν καταλλαγὴν πάντων τῶν ἀνθρώπων. Διὸ καὶ καταδικάζομεν πάντα ἐθνικιστικὸν φανατισμόν, δυνάμενον νὰ ὁδηγήσῃ εἰς διαίρεσιν καὶ μῖσος μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, εἰς ἀλλοίωσιν ἢ ἀφανισμὸν τῶν πολιτισμικῶν καὶ θρησκευτικῶν ἰδιαι­τεροτήτων ἄλλων λαῶν τῆς γῆς καὶ εἰς τὴν καταπάτησιν τοῦ ἱεροῦ δικαιώματος τῆς ἐλευθε­ρίας καὶ ἀξιοπρεπείας τοῦ ἀνθρωπίνου προσώ­που καὶ τῶν ἑκασταχοῦ μειονοτήτων.

4. Τὸ πάρον Μήνυμα ἀπευθύνεται εἰς μίαν καμπὴν τῆς ἀνθρωπίνης ἱστορίας, τὴν ὁποίαν σηματοδοτεῖ ἡ ἐγγίζουσα λῆξις τῆς δευτέρας με­τὰ Χριστὸν χιλιετίας καὶ ἡ ἀνατολὴ τοῦ 21ου αἰῶνος. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δὲν δύναται ν’ ἀφήσῃ τὴν ἐπέτειον τούτην ἀπαρατήρητον, καίτοι βεβαίως δὲν ἀγνοεῖ, ὅτι ἡ καταμέτρησις τοῦ χρόνου εἰς χιλιετίας ἢ ἄλλας χρονικὰς μονάδας ἀποτελεῖ συμβατικὴν ἐν τῇ οὐσίᾳ πρᾶξιν. Τὸ γεγονός, ὅτι ὁ ἱστορικὸς χρόνος καταμετρεῖ­ται ἐν ἀναφορᾷ πρὸς τὸν Χριστόν, καλεῖ κατ’ ἐξοχὴν τοὺς εἰς Χριστὸν πιστεύοντας, ὅπως ἐπισημάνουν τὴν ἱστορικὴν ταύτην καμπήν, καὶ χρησιμοποιήσουν αὐτὴν ὡς εὐκαιρίαν ἀποτιμήσεως τῶν μεγάλων γεγονότων τοῦ λήγοντος αἰῶνος καὶ ἐκτιμήσεως τῶν προβλημάτων καὶ δυνατοτήτων τοῦ νέου, σὺν Θεῷ, ἀνατέλλοντος αἰῶνος.

Διὰ τοὺς λόγους τούτους ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκ­κλησία προτίθεται νὰ προβῇ εἰς πανορθόδοξον ἑορτασμὸν τοῦ ἰωβηλαίου τοῦ ἔτους 2000 μ.Χ. κατὰ τὸν ὁποῖον θὰ δοξολογήσῃ τὸν Κύριον τῆς ἱστορίας δι’ ὅσα παρέσχε τῇ Ἐκκλησίᾳ καὶ τῷ κόσμῳ Αὐτοῦ κατὰ τὸν λήγοντα αἰῶνα, δοξάζουσα τὸν Θεόν, κατὰ τὴν φράσιν τοῦ ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας Πατρός, «πάντων ἕνεκεν», θὰ ἐπικαλεσθῇ δὲ τὴν χάριν, τὸν φωτισμὸν καὶ τὴν ἀντίληψιν Αὐτοῦ ἐπὶ τὴν Ἐκκλησίαν καὶ τὸν κό­σμον Αὐτοῦ κατὰ τὴν προσεχῆ χιλιετίαν.

5. Καὶ ὡς πρὸς μὲν τὴν λήγουσαν ἑκατονταετίαν, παρατηροῦμεν, ὅτι αὕτη ὑπῆρξε διὰ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν πλήρης σημαντικῶν γεγονότων. Εἰς διαφόρους τόπους οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ ὑπέστησαν σκληροτάτους καὶ παρατεταμένους διωγμούς. Τὸ μαρτύριον αὐτῶν ἐνίσχυσε τὸ ὀρθόδοξον ἦθος τῆς εὐαγγελικῆς ταπεινώσεως, τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς πίστεως τῶν ἁγίων (Ἀποκ. 13,10) εἰς Ἐκεῖνον, Ὅστις «ἐξῆλθε νικῶν καὶ ἵνα νικήσῃ» (Ἀποκ. 6,2) καὶ τῆς βεβαιότητος, ὅτι ἐν τῇ βιώσει τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ ἐνυπάρχει ἡ βίωσις καὶ τῆς Ἀναστάσεως. Τὸ αἷμα τῶν ἐπωνύμων καὶ ἀνωνύμων τούτων μαρτύρων συνδέει τὴν Ἐκκλησίαν ἡμῶν κατὰ τρόπον ἰδιαίτερον πρὸς τοὺς ἀποστολικοὺς χρόνους.

6. Τὴν μαρτυρικὴν ταύτην ἐμπειρίαν συνώδευσεν ἡ ὀρθόδοξος Θεολογικὴ μαρτυρία, διὰ τῆς ὁποίας ἀνενεώθη ἡ Πατερικὴ Θεολογία καὶ προεβλήθη ἡ περὶ κόσμου καὶ ἀνθρώπου πατερικὴ διδασκαλία, ὡς καὶ ἡ περὶ Ἐκκλησίας καὶ μυστηρίων τοιαύτη.

Ἡ ἐκ νέου ἀνακάλυψις καὶ δημιουργικὴ προβολὴ τῆς διδασκαλίας τῶν Ἑλλήνων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, τῆς «γλώσσης» καὶ τοῦ πνευματικοῦ κάλλους τῶν εἰκόνων, καθὼς καὶ ἡ ἀναζωογόνησις τῆς ἱεραποστολικῆς συνειδήσεως, τῆς μοναχικῆς ζωῆς καὶ ἡ ἐπανεύρεσις καὶ ἐκτίμησις τῶν νηπτικῶν Πατέρων, ἐν συνδυασμῷ πρὸς ἕνα γόνιμον διάλογον μετὰ τῶν συγχρόνων ῥευμάτων τῆς Φιλοσοφίας καὶ τῆς Ἐπιστήμης, πάντα ταῦτα κατέστησαν τὴν Ὀρθόδοξον θεολογίαν ζῶσαν καὶ σεβαστὴν διεθνῶς. Διὸ καὶ καλούμεθα νὰ τιμήσωμεν τοὺς πρωτοπόρους τῆς θεολογικῆς ταύτης ἀνθηφορίας, οἱ ὁποῖοι διὰ τῆς ἐργώδους προσπαθείας των ὡδήγησαν τὴν Ὀρθόδοξον Θεολογίαν εἰς κοινὴν ἐν τῷ συγχρόνῳ κόσμῳ μαρτυρίαν, πέραν ἐθνικῶν ἢ φυλετικῶν διακρίσεων καὶ ὁρίων.

7. Ἡ δημιουργικὴ ἀναβίωσις τοῦ πνεύματος τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ὄχι μόνον ἐβοήθησε τὸν σύγχρονον θεολογικὸν καὶ ἐκκλησιαστικὸν κόσμον εἰς τὴν ἀνανέωσιν τῆς ζωῆς τῶν κατὰ τόπους ἡμετέρων Ἐκκλησιῶν ἐν γένει, ἀλλὰ προσέφερεν ἐπίσης εἰς τοὺς διαφόρους ὀργανισμοὺς τῆς συγχρόνου Οἰκουμενικῆς Κινήσεως καὶ εἰς τοὺς συναφεῖς διμερεῖς καὶ πολυμερεῖς θεολογικοὺς Διαλόγους τὴν μαρτυρίαν τῆς μιᾶς, ἁγίας, καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ ἐν γένει Οἰκουμενικὴ Κίνησις, τῆς ὁποίας ἡ παρουσία περὶ τὰ τέλη τῆς ληγούσης χιλιετίας ὑπῆρξεν ἔντονος καὶ ἀνεπτέρωσεν ἱερὰς ἐλπίδας μεταξὺ τῶν διηρημένων Χριστιανῶν, ἀπετέλεσε σημαντικὸν χῶρον μαρτυρίας, ἀναδείξεως καὶ συμβολῆς τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας. Ἀτυχῶς ὅμως αἱ κατὰ τὰς τελευταίας δεκαετίας παρατηρούμεναι κρίσεις εἰς τοὺς κόλπους τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως ἐπιβάλλουν εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν τὴν ἀνάγκην ἀντιστάσεως πρὸς τοιαύτας ἐκτροπὰς καὶ τὴν προβολὴν τῆς γνησίας Παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας. Φρονοῦμεν ἰδιαιτέρως, ὅτι ἡ Οὐνία καὶ ὁ Προσηλυτισμὸς ἀποτελοῦν σοβαρὰ ἐμπόδια εἰς τὴν πρόοδον τοῦ διαλόγου ἡμῶν μετὰ τῶν Ῥωμαιοκαθολικῶν καὶ τῶν Διαμαρτυρομένων.

8. Κατὰ τοὺς χρόνους τούτους τῆς ἀκράτου ἐκκοσμικεύσεως ἰδιαιτέρα προβάλλει ἡ ἀνάγκη, ὅπως ἐξαρθῇ ἡ σημασία τῆς ἁγιότητος τοῦ βίου, ἐν ὄψει τῆς πνευματικῆς κρίσεως, ἡ ὁποία χαρακτηρίζει τὸν σύγχρονον πολιτισμόν. Ἡ παρανόησις τῆς ἐλευθερίας ὡς ἐλευθεριότητος ὁδηγεῖ εἰς τὴν αὔξησιν τῆς ἐγκληματικότητος καὶ τὴν ἐξάλειψιν τοῦ σεβασμοῦ πρὸς τὴν ἐλευθερίαν τοῦ πλησίον, πρὸς τὴν ἱερότητα τῆς ζωῆς, ἀκόμη καὶ εἰς τὸν βιασμὸν τοῦ φυσικοῦ κόσμου καὶ τὴν οἰκολογικὴν καταστροφήν. Ἡ Ὀρθόδοξος Παράδοσις, διαμορφωθεῖσα διὰ τῆς βιώσεως ἐν τῇ πράξει τῶν χριστιανικῶν ἀληθειῶν, εἶναι φορεὺς πνευματικότητος καὶ ἀσκητικοῦ ἤθους, τὸ ὁποῖον δέον νὰ ἐξαρθῇ καὶ προβληθῇ ὅλως ἰδιαιτέρως κατὰ τὴν ἐποχὴν ἡμῶν.

9. Ἡ Ὀρθόδοξος αὕτη ἐμπειρία καὶ μαρτυρία προσφέρεται ἐν ταπεινώσει πρὸς τὴν οἰκουμένην, πρὸς ὅλους ἀνεξαιρέτως τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς λαοὺς μετὰ σεβασμοῦ πρὸς τὴν ἐλευθερίαν καὶ τὴν ἰδιαιτερότητα ἑκάστου ἐν ὑπακοῇ πρὸς Ἐκεῖνον, Ὅστις «ἐσφάγη καὶ ἠγόρασε τῷ Θεῷ ἡμᾶς ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ ἐκ πάσης φυλῆς καὶ γλώσσης καὶ λαοῦ καὶ ἔθνους» (Ἀποκ. 5,9). Ὁ ὁρίζων τῆς ὀρθοδόξου ἱεραποστολῆς, παρὰ τὰς κατὰ καιροὺς ἀναστολὰς καὶ δυσκολίας, παραμένει παγκόσμιος, ἡ δὲ προσδοκία καὶ πο­ρεία αὐτῆς ἐσχατολογική.

10. Ἰδιαιτέρως ὡς πρὸς τὸ κρίσιμον καὶ ἀπειλητικὸν διὰ πάντας οἰκολογικὸν πρόβλημα ἐπαναλαμβάνομεν καὶ διὰ τοῦ παρόντος Μηνύματος τὸ ζωηρὸν καὶ ἔντονον ἐνδιαφέρον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς ὀρθὴν χρῆσιν τοῦ περιβάλλοντος. Ἤδη κατὰ τὴν προηγουμένην ἐν Φαναρίῳ Σύναξιν ἡμῶν διεδηλώσαμεν τὸ ἐνδιαφέρον τοῦτο. Ὑπενθυμίζομεν δ’ ὅτι πρωτοβουλίᾳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὠργανώθησαν συνέδρια καὶ ὡρίσθη ἡ 1η Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους ὡς ἡμέρα προσευχῶν διὰ τὴν προστασίαν τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος. Διαδηλοῦμεν καὶ αὖθις, ὅτι θεωροῦμεν τὸ θέμα τοῦτο σοβαρὸν καὶ καλοῦμεν ἅπαντας εἰς ἐγρήγορσιν καὶ λῆψιν ὅλων τῶν ἀναγκαίων μέτρων διὰ τὴν διάσωσιν καὶ προστασίαν τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία θεωρεῖ τὸν ἄνθρωπον οἰκονόμον καὶ οὐχὶ ἰδιο­κτήτην τῆς ὑλικῆς κτίσεως, τὴν ἀντίληψιν δὲ ταύτην ἐκφράζει ἰδιαιτέρως ὅλως ἡ ἀσκητικὴ καὶ λατρευτικὴ - μάλιστα δὲ ἡ εὐχαριστιακὴ - αὐτῆς παράδοσις καὶ ἐμπειρία. Εἶναι ἀνάγκη σήμερον ὅπως ἅπαντες ἐπιδείξωμεν ἀγάπην καὶ τηρήσωμεν ἀσκητικὴν στάσιν ἔναντι τῆς φύσεως.

11. Ἡ σημασία καὶ σπουδαιότης τῆς Θείας Εὐχαριστίας ὡς κέντρου καὶ κριτηρίου τῆς ὅλης ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας εἶναι προφανής. Πάντα τὰ ἱερὰ μυστήρια καὶ σύμπασα ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ κινοῦνται περὶ τὴν Θείαν Εὐχαριστίαν καὶ ἀντλοῦν ὑπόστασιν ἐκ τῆς σχέσεως των πρὸς αὐτήν. Ἡ Θεία Εὐχαριστία, τελουμένη ἑκάστοτε ὑπὸ τὴν προεδρίαν ἢ ἐν ὀνόματι τοῦ κανονικοῦ Ἐπισκόπου τοῦ τόπου, ἀποτελεῖ τὸν ἄξονα καὶ τὸ κριτήριον τῆς ὅλης ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἀποκαλύπτουσα τὸ βαθύτερον καὶ ἔσχατον νόημα τῆς ὑπάρξεως ὅλης τῆς κτίσεως, τὸ ὁποῖον εἶναι ἡ κοινωνία ἐν τῇ ζωῇ τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Καθίσταται, ὡς ἐκ τούτου, πρόδηλον τοῦτο μέν, ὅτι ἡ Θεία Εὐχαριστία δέον νὰ τελῆται πάντοτε ἐν ὀνόματι τοῦ κανονικοῦ Ἐπισκόπου καὶ τῇ ἀδείᾳ αὐτοῦ, διὰ νὰ εἶναι ἔγκυρος καὶ σωστικὴ διὰ τοὺς μετέχοντας, τοῦτο δέ, ὅτι ὁ τρόπος τῆς τελέσεως αὐτῆς δέον νὰ εἶναι ὁ ἁρμόζων εἰς τὴν φύσιν καὶ τὸν χαρακτῆρα αὐτῆς ὡς εἰκόνος τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ ἐ­σχάτου νοήματος τῶν ὄντων. Τοῦτο εἶναι ἀναγκαῖον, διότι ἀτυχῶς σοβαραὶ παρεκκλίσεις πα­ρατηροῦνται ἐνιαχοῦ ὡς πρὸς τὴν ἄδειαν καὶ τὸν μνημόσυνον τοῦ κανονικοῦ Ἐπισκόπου ἐν τῇ Ἁγίᾳ Ἀναφορᾷ, ἐνῶ ὁ τρόπος τῆς τελέσεως τῆς Θείας Λειτουργίας καὶ τῆς ὅλης λατρείας ἐμφανίζει ἐνίοτε ξένας πρὸς τὴν Ὀρθόδοξον παράδοσιν ἐπιδράσεις.

12. Καὶ ἤδη προσβλέποντες ἐν πίστει καὶ ἐλπίδι εἰς τὴν προσεχῆ χιλιετίαν καλοῦμεν ἅπαντας εἰς προσευχὴν καὶ εἰς ἐγρήγορσιν ἐν ὄψει τῶν μεγάλων προβλημάτων, ἀλλὰ καὶ σοβαρῶν δυνατοτήτων, αἱ ὁποῖαι διαγράφονται εἰς τὸν ὁρίζοντα. Τὰ ἅλματα τῆς ἐπιστήμης εἰς πάντας σχεδὸν τοὺς τομεῖς, ἰδίᾳ δὲ εἰς τὴν βιολογίαν, προοιωνίζονται ἀφαντάστους ἐπιτυχίας, ἀλλὰ καὶ κινδύνους. Ἡ Ἐκκλησία δεν δύναται νὰ ἀπουσιάζῃ ἀπὸ τὰς διαγραφομένας ἐξελίξεις, καθ’ ὅσον ἐξαρτᾶται ἐξ αὐτῶν ἡ ἐπιβίωσις τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ὡς «εἰκόνος Θεοῦ».

13. Εἰς τὸν τομέα τῶν πολιτικῶν μεταβολῶν, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία θέλει τηρήσει καὶ πάλιν τὴν παγίαν ἀρχὴν περὶ τῆς μὴ ἀναμίξεως αὐτῆς εἰς τὴν πολιτικήν. Βεβαίως, δὲν δύναται νὰ μείνῃ ἀδιάφορος, ὅταν πολιτικαὶ ἀποφάσεις ἅπτωνται τῆς ὑποστάσεως τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκ­κλησιῶν, διὸ καὶ ἀναμένει, ὅπως εἰς τοιαύτας περιπτώσεις ζητηθῇ καὶ ληφθῇ σοβαρῶς ὑπ’ ὄψιν καὶ ἡ ἰδία αὐτῆς τοποθέτησις. Ὡς τοιαύτην περίπτωσιν θεωροῦμεν τὸ ζήτημα τοῦ μέλλοντος τῶν Ἁγίων Τόπων, τῶν ἱερῶν προσκυνημάτων καὶ τῆς ἐκεῖ διαβιούσης Κοινότητος, τὸ ὁποῖον ἀφορᾶ εἰς ὁλόκληρον τὴν Ὀρθοδοξίαν καὶ εἰδικώτερον εἰς τὸ Πατριαρχεῖον τῶν Ἱεροσολύμων. Ὅθεν πᾶσα συζήτησις ἀφορῶσα εἰς τὴν ἀλλα­γὴν τοῦ status quo τῶν Ἁγίων Τόπων, τὸ ὁ­ποῖον κατωχυρώθη διὰ μέσου τῶν αἰώνων διὰ διεθνῶν ἀποφάσεων καὶ συνθηκῶν, δὲν δύναται ἀλλὰ οὔτε καὶ ἐπιτρέπεται νὰ γίνῃ ἐν ἀγνοίᾳ καὶ ἀπουσίᾳ τοῦ ἐκεῖ ἀπὸ αἰώνων ἑδρεύοντος Ὀρθοδόξου Πατριαρχείου τῶν Ἱεροσολύμων.

14. Εἰς τὸ εὐρύτερον πεδίον τοῦ πολιτισμοῦ ἐκφράζεται ὑπὸ πολλῶν ἡ γνώμη, ὅτι ἡ προσε­χὴς χιλιετία θὰ φέρῃ τὴν ἀνθρωπότητα ἐνώπιον συγκρούσεων πολιτισμῶν, εἰς τὰς ὁποίας τὸ θρησκευτικὸν στοιχεῖον θὰ κυριαρχῇ. Τὸ ἐνδεχόμενον τοῦτο ἐπιβάλλει εἰς πάντας τοὺς θρη­σκευτικοὺς ἡγέτας σοφίαν, σύνεσιν καὶ θάρρος, ὥστε νὰ προληφθῇ καὶ ἐξαλειφθῇ πᾶν στοιχεῖον φανατισμοῦ καὶ μισαλλοδοξίας, καὶ προστατευθῇ ἡ εἰρήνη τοῦ κόσμου, τοῦ τόσον δοκιμασθέντος ὑπὸ πολέμων καὶ συγκρούσεων κατὰ τὴν λή­γουσαν ἑκατονταετίαν.

15. Εἰς ἕνα κόσμον, ὁ ὁποῖος ἀντιμετωπίζει παντὸς εἴδους αἱρέσεις καὶ ἐκφοβιστικὰς ἑρμη­νείας τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως, πάντες ἡ­μεῖς, ἰδιαιτέρως δὲ ἡ νέα γενεά, καλούμεθα νὰ μάθωμεν καὶ μαρτυρήσωμεν λόγῳ καὶ ἔργῳ, ὅτι μόνον ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τῶν συνανθρώπων καὶ τῆς ὅλης δημιουργίας προσφέρουν νόημα καὶ σωτηρίαν εἰς τὴν ζωὴν ἡμῶν, ἀκόμη καὶ εἰς τὰς πλέον δυσκόλους στιγμὰς τῆς ἱστορίας.

Παρὰ τὴν δραματικὴν παρουσίασιν τῶν γε­γονότων, τὸ βιβλίον τῆς Ἀποκαλύψεως περιέχει εἰς τὸ βάθος τους αὐτὸ τοῦτο τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ, ἀποκαλύπτει δηλαδὴ εἰς ἡμᾶς, ὅτι ἡ ἀνθρωπίνη ἁμαρτία καὶ αἱ δαιμονικαὶ καταστροφικαὶ δυνάμεις ὑπερενικήθησαν καὶ θὰ ὑπερνικῶνται ὑπὸ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Κυ­ρίου τῆς ἱστορίας, Ὅστις εἶναι «τὸ A καὶ τὸ Ω..., ὁ ὢν, καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος, ὁ παντοκράτωρ» (Ἀποκ. 1,8).

Ταῦτα ἀπὸ τῆς ἱερᾶς νήσου Πάτμου ἀπευθύνοντες ὑμῖν, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα, ἀσπαζόμεθα ἡμᾶς φιλήματι ἁγίῳ καὶ μεταφέρομεν ὑμῖν καὶ τῷ κόσμῳ παντὶ τὴν φωνὴν τοῦ ἱεροῦ συγγραφέως τῆς Ἀποκαλύψεως, φωνὴν πίστεως, ἐλπίδος καὶ ἀγάπης:

«Ἰδοὺ ἡ σκηνὴ τοῦ Θεοῦ μετὰ τῶν ἀνθρώπων, καὶ σκηνώσει μετ’ αὐτῶν, καὶ αὐτοὶ λαὸς αὐτοῦ ἔσονται, καὶ αὐτὸς ὁ Θεὸς μετ’ αὐτῶν ἔσται, καὶ ἐξαλείψει ἀπ’ αὐτῶν πᾶν δάκρυον ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καὶ ὁ θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι ὅτι τὰ πρῶτα ἀπῆλθον» (Ἀποκ. 21, 3-4).

Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς καὶ ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἴη μετὰ πάντων ὑμῶν. Ἀμήν.

Ἐν τῇ Ἱερᾷ Νήσῳ Πάτμω, τῇ 26η Σεπτεμβρίου 1995, μνήμη τῆς μεταστάσεως τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου.

† Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, ἐκπροσωπῶν καὶ τὸν Μακ. Πατριάρχην τῆς Ἁγίας Πόλεως Ἱερουσαλὴμ καὶ πάσης Πα­λαιστίνης κ. Διόδωρον.

† Ὁ Πάπας καὶ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καὶ πάσης Ἀφρικῆς Παρθένιος.

† Ὁ Πατριάρχης Ἀντιοχείας καὶ πάσης Ἀνα­τολῆς Ἰγνάτιος καὶ ἐκ προσώπου αὐτοῦ ὁ Μητροπολίτης Περγάμου Ἰωάννης.

† Ὁ Πατριάρχης Βελιγραδίου καὶ πάσης Σερβίας Παῦλος.

† Ὁ Πατριάρχης Βουκουρεστίου καὶ πάσης Ῥουμανίας Θεόκτιστος.

† Ὁ Πατριάρχης Σόφιας καὶ πάσης Βουλγαρίας Μάξιμος καὶ ἐκ προσώπου αὐτοῦ ὁ Μητροπολίτης Γελάσιος.

† Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Μετσχέτης καὶ Τιφλίδος καὶ Καθολικὸς Πατριάρχης πάσης Γεωργίας Ἠλίας καὶ ἐκ προσώπου αὐτοῦ ὁ Ἐπίσκο­πος Νικορτζμίντα Ἀβραάμ.

† Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Νέας Ἰουστινιανῆς καὶ πάσης Κύπρου Χρυσόστομος.

† Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος Σεραφείμ.

† Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καὶ πάσης Ἀλβανίας Ἀναστάσιος.

† Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Πράγας καὶ Μητροπολίτης πάσης Τσεχίας - Σλοβακίας Δωρόθεος.

† Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Καρελίας καὶ πάσης Φιλανδίας Ἰωάννης.

ΠΗΓΗ:

Περιοδικὸν «Ἐκκλησία», τομ. ΟΒ΄ (1995), τεῦχ. Α΄,15, σ. 609-612.