Οι αιρέσεις και οι παραθρησκευτικές ομάδες υπό το πρίσμα της ψυχιατρικής επιστήμης

ΤΕΥΧΟΣ 29     ΤΡΙΠΟΛΙΣ     ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2003

ΟΙ ΑΙΡΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ 

ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Ἡ σκοπιμότητα τῆς ψυχιατρικῆς θεώρησης

Τὸ σημαντικότερο ἐπιχείρημα τῶν παραθρησκευτικῶν, αἱρετικῶν καὶ ἀποκρυφιστικῶν λατρευτικῶν ὁμάδων (cults ἢ sects), ὅπως καὶ τῶν ὀπαδῶν τοῦ κινήματος τῆς «Νέας Ἐποχῆς» (New Age), εἶναι ὅτι μόνο ἡ Χριστιανικὴ Ἐκκλησία ἔχει ἰδιαίτερα καὶ εὐνόητα συμφέροντα νὰ ἀσκεῖ πολεμικὴ στὶς ἀπόψεις τους καὶ νὰ παροτρύνει τὸν κόσμο σὲ ἀντιδραστικὲς κινητοποιήσεις ἐνάντια σὲ «διαφορετικὲς» καὶ «σύγχρονες» διδασκαλίες. Αὐτὴ τὴ φορὰ κρίναμε σκόπιμο νὰ δημοσιευτοῦν ὁρισμένες σταχυολογημένες παρατηρήσεις (δὲν πρόκειται γιὰ γνῶμες: τὸ τονίζουμε!) ἀπὸ τὴν ὑπεύθυνη γραφίδα εἰδικῶν ψυχιατρικῶν λειτουργῶν. Ὁμιλοῦν πλέον τὰ οὐδέτερα καὶ ἀνεπηρέαστα ἀπὸ θρησκευτικὲς παραινέσεις χείλη ἰατρικῶν θεραπόντων, οἱ ὁποῖοι ἀσχολήθηκαν ἐπὶ μακρὸν μὲ τὸ ζήτημα καὶ τὶς κλινικὲς περιπτώσεις ποὺ τοὺς ἀπασχόλησαν. Ὡς γνωστόν, σήμερα ἀναπτύσσεται ὁ προβληματισμὸς νὰ λειτουργήσει ἰδιαίτερος τομέας στὰ ψυχιατρικὰ ἐργαστήρια, ποὺ νὰ μελετήσει ἀποκλειστικῶς τὸ φαινόμενο καὶ νὰ προσφέρει ἰατρικὴ συνδρομὴ στὰ θύματα τέτοιων ὁμάδων.

Ἀπὸ τὸν ἰδεοληπτικὸ προσανατολισμὸ στὸν ἔλεγχο τῆς συνείδησης

Στό παραθρησκευτικό φαινόμενο ἀπὸ ψυχιατρικὴ σκοπιὰ διακρίνουμε τρεῖς συντεταγμένες: α) τοῦ προσηλυτισμοῦ (βολιδοσκόπηση ὑποψηφίων πιστῶν καὶ προσέλκυση - στρατολόγηση ὀπαδῶν), β) τοῦ ἐθισμοῦ σὲ ψυχοναρκωτικὴ ἰδεολογία (ἄμβλυνση τῶν ψυχολογικῶν ἀναστολῶν, διεύρυνση τοῦ κλίματος δεκτικότητας, καὶ πλύση ἐγκεφάλου) καὶ στὴν τεχνητὴ ἀντίληψη τῆς κλειστῆς ὁμάδας (τῆς σέκτας), γ) τοῦ καθοδηγούμενου ἐλέγχου τῆς συνείδησης (ὀπαδοποίηση). Αὐτὲς οἱ συντεταγμένες προσδιορίζουν τὰ συνήθη στάδια διαμόρφωσης μιᾶς παθητικῆς βούλησης ποὺ μοιραῖα ὁδηγεῖ στὸν ἀπόλυτο ἑτεροπροσδιορισμό, χαρακτηριστικὸ τοῦ ὁποίου εἶναι ἡ χειραγωγημένη συνείδηση (manipulated consciousness). Σὲ ὅλα τὰ στάδια λειτουργοῦν κατὰ σειρά: α) ὁ περιορισμὸς τῶν κινήσεων, τῶν ἐπαφῶν, τοῦ λόγου/ἔκφρασης καὶ τῆς δραστηριότητας, β) ὁ ἐνδογματισμός (ἐπανάληψη στερεοτύπων καὶ συνθηματικῆς ἐκφορᾶς τοῦ λόγου, ἐμμονὴ σὲ κείμενο - αὐθεντία - ἀρχές), γ) ἡ σταθεροποίηση δεσμῶν μὲ τὴν ὀργάνωση (ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὴ φυσικὴ οἰκογένεια, προτυποποίηση καὶ τυποποιημένη ζωή, ἀμφίεση, ὁμιλία, συμπεριφορά, κ.τ.λ.), καὶ δ) οἱ ἀσκήσεις ψυχιατρικῆς ἐπιβολῆς (ἀπειλή, ὑποψίες πανικοῦ, κινδυνολογικὴ φημολογία, κατατρομοκράτηση, καταναγκασμός, ψυχικὸς – συχνὰ καὶ σωματικός, σὲ ἐξευτελιστικὲς στάσεις δηλωτικὲς ὑποταγῆς – βιασμός, ὑπερφίαλες ὑποσχέσεις, θέσεις ὑπερανθρωποποίησης, στέρηση ὕπνου καὶ διατροφῆς, κ.ἄ.). Στὶς ἀσκήσεις ψυχιατρικῆς ἐπιβολῆς, ὠμὲς καὶ ἀδυσώπητες ἐντάσεις τοῦ ἀνθρώπινου παράγοντα, ἡ βία χρησιμοποιεῖται ὡς κύριο μέσο πειθοῦς. Ἔτσι, γιὰ τὴν παράλογη καὶ ὑπέρμετρη βία ποὺ ἀσκεῖται στὸ πλαίσιο τέτοιων ὁμάδων καὶ σκοτεινῶν ὀργανώσεων εἶναι ἐνδεικτικὸ τὸ ἄρθρο τοῦ ψυχιάτρου L. Lamberg (JAMA, 278, Ἰούλ. 1997, σσ. 191-3) σχετικὰ μὲ τὴν αἵρεση «Πύλη τοῦ Οὐρανοῦ» καὶ τὴν ὀργάνωση Ἀοὺμ Σινρίκιο. Τοὺς W. G. Eckert, S. Katchis καὶ W. Donovan ἀπασχόλησαν οἱ περιπτώσεις ἐγκληματικῆς δραστηριότητας κατὰ συρροή (serial murderers, serial rapists, serial molesters of children). Στὸ περίφημο ἄρθρο τους (στὸ περ. Am J Forensic Med Pathol. 12, 1991, σσ. 3-15) σχετικὰ μὲ τὴν παθολογικὴ σεξουαλικὴ δραστηριότητα καὶ τὶς ἰατρονομικὲς συνέπειές της ἀσχολήθηκαν μὲ συγκλονιστικὲς περιπτώσεις ἀτόμων ποὺ κακοποιοῦσαν ἢ ἐκτελοῦσαν τὰ θύματά τους ἀσελγώντας πάνω τους μὲ σαδιστικοδιαστροφικὸ ἔνστικτο καὶ ἐπιφέροντας χτυπήματα ποὺ προκαλοῦσαν τὸν θάνατο. Ἡ ἔρευνα ὑποδείκνυε σχέση μὲ νεοσατανιστικὲς ὁμάδες καὶ συναφεῖς δοξασίες στὶς ΗΠΑ. Ὁ ἔλεγχος τῆς συνείδησης ἰσοδυμανεῖ μὲ προδιαγραφὲς τῆς ζωῆς καὶ τῆς λειτουργίας ἑνὸς ἀνθρώπινου ὄντος.

Ἡ ἀποργάνωση τῆς λειτουργίας τοῦ Ἐγώ

Σὲ ὅλα τὰ παραθρησκευτικὰ σχήματα ἀναγνωρίζεται ὡς ὕψιστο ἐπίτευγμα ἡ τυφλὴ ὑποταγὴ τῆς ἀνθρώπινης βούλησης (ἀπὸ ἐλεύθερη καὶ ἐπιλεκτικὴ ποὺ εἶναι) στὴν αὐθεντία τοῦ ἡγέτη τῆς σέκτας. Ἡ ἐλευθερία τῆς σκέψης (δυνατότητα ἐπιδοκιμασίας καὶ ἀποδοκιμασίας, ἀνάληψη εὐθυνῶν καὶ λήψη καίριων ἀποφάσεων) δὲν ἐπιτυγχάνεται εὔκολα ἀπὸ τοὺς περισσότερους ἀνθρώπους, καθὼς προϋποθέτει ἐμπειρία καὶ ὁλοκληρωμένη προσωπικότητα. Συνεπῶς, εἶναι ἐξίσου εὔκολο νὰ ἐκχωρηθεῖ εἴτε οἰκειοθελῶς εἴτε ἀνοικειοθελῶς σὲ κάποιον αἱρεσιάρχη μεσσία ποὺ ἀναλαμβάνει στὸ ἑξῆς νὰ ἀποφασίζει καὶ νὰ κατευθύνει. Ὁ ψυχίατρος Διονύσης Λιάρος ἤδη ἀπὸ τὸ 1989 στὸ περ. Τετράδια Ψυχιατρικῆς περιέγραφε ὅλες τὶς αἱρέσεις ὡς «πνευματικὸ χασισοποτεῖο»: «ὅπως κάποιος ἀγοράζει ἕνα διαφορετικὸ αὐτοκίνητο προσπαθώντας νὰ ξεχωρίσει, ἔτσι κι αὐτοὶ προσχωροῦν σὲ ἕνα σχῆμα ἀναζητώντας κάποιο διακριτικὸ γνώρισμα σὲ σχέση μὲ τοὺς ὑπόλοιπους θεωρώντας ὅτι αὐτὸ τοὺς προσδίδει ἕνα διαφορετικὸ στοιχεῖο προσωπικότητας». Αὐτὸ ὅμως ποὺ θεωροῦμε συχνὰ αὐτονόητο στὶς καθημερινές μας συναλλαγές, ἡ παγιωμένη προσωπικότητα, στὸ παραθρησκευτικὸ φαινόμενο γίνεται ὅρος χωρὶς ἀντίκρισμα. Στὰ θύματα - ὀπαδοὺς παρατηρεῖται ἀφύσικη γιὰ τὸν μέσο ὅρο κυκλοθυμικότητα, ἀπώλεια αὐτοπεποίθησης καὶ γενετήσιων ἀναστολῶν, τρομολαγνεία, ψυχικὸς ἀπομονωτισμός, ἔμμονες ἰδέες, ἰδεοληπτικὲς ψυχώσεις, ἀπροσμέτρητη ἐπιθετικότητα, ἐπιληπτικὲς κρίσεις, τάσεις αὐτοχειρίας καὶ αὐτοτραυματισμοῦ, διαταραχὲς ὕπνου (ἐφιάλτες, κ.τ.λ.), νευρώσεις καὶ σχιζοφρένεια, ὥσπου νὰ καταστοῦν ἄβουλα ἀνθρωποειδῆ. Σὲ μερικὲς λ.χ. περιπτώσεις ἀτόμων - ὀπαδῶν ἐπισημάνθηκε ὁ τύπος τῆς παραίσθησης ποὺ ὀνομάζεται «παρειδώλια», νὰ ἐκλαμβάνουν δηλαδὴ ἀσαφεῖς παραστάσεις γιὰ ζωντανὲς μορφὲς ποὺ διαλέγονται καὶ ἐπικοινωνοῦν μαζί τους. Κυρίως, ὅμως, στὰ ψυχιατρικὰ χρονικὰ καταγράφονται περιπτώσεις παρανοειδοῦς σχιζοφρένειας, ὅπου ἡ ἐχθρικὴ συμπεριφορὰ τοῦ νοσοῦντος συντονίζεται μὲ τὶς παραληρηματικές του ἰδέες διώξεως καὶ μεγαλείου· ὁ νοσῶν χρησιμοποιεῖ τὸν μηχανισμὸ τῆς προβολῆς ποὺ τοῦ ἐπιτρέπει νὰ ἀποδίδει στοὺς ἄλλους (τοὺς ἐκτὸς ὀργάνωσης) τὶς ἰδιότητες ἐκεῖνες ποὺ ὁ ἴδιος ἀπεχθάνεται γιὰ τὸν ἑαυτό του. Μάλιστα, ἡ παρανοειδὴς σχιζοφρένεια, στὴν ὁποία εἶναι ἐπιρρεπῆ τὰ μέλη τῶν παραθρησκευτικῶν κινημάτων, θεωρεῖται σήμερα ὡς ἡ τυπικότερη μορφὴ σχιζοφρένειας, μὲ τυπικὴ καὶ σταθερὴ κλινικὴ φυσιογνωμία. Ἦταν ἑπομένως διαγνωστικό, ὄχι πιὰ προφητικό, τὸ ἄρθρο τῶν Heathcote H, A. Gmeiner καὶ M. Poggenpoel (Curationis. 22, 1999, σσ. 56-61) γιὰ τοὺς ἐφήβους ποὺ ἔμπλεξαν σὲ σατανιστικὲς σέκτες, ὅλοι τῶν ὁποίων βίωναν πολλὲς διαταραχὲς συμπεριφορᾶς. Οἱ παρατηρήσεις τους σήμερα θεωροῦνται χαρακτηριστικὲς γιὰ ὅλες τὶς παραθρησκευτικὲς ὁμάδες. Οἱ σέκτες ναρκοθετοῦν τὴ συγκρότηση τῆς ἀνθρώπινης ὑπόστασης, τὴ συνείδηση τοῦ Ἐγώ (οἱ θεολόγοι τὸ ὀνομάζουν αὐτεξούσιο), ἀπονεκρώνοντας τὶς ρίζες του ποὺ ἔγκεινται στὴν κριτικὴ ἀντιμετώπιση τῶν παραστάσεων. Στὴ θέση τοῦ Ἐγώ, θέση βασικὴ γιὰ τὴν ἀνθρώπινη ὑπόσταση, ἐγκαθίσταται μία ὀθνεία διδασκαλία ποὺ δεσμεύει ἀργὰ ἀλλὰ σταθερὰ τὶς ἐλεύθερες παρορμήσεις τοῦ ἀτόμου καὶ τὸ καθιστᾶ ἀνδραποδῶδες, πιόνι στὸ χέρι τοῦ ἀρχηγοῦ. Παύει πλέον νὰ εἶναι «ὁ ἑαυτός του», γίνεται «ἄλλος ἄνθρωπος» ἀπρόβλεπτος καὶ ἐπικίνδυνος, ἀφοῦ τοῦ λείπει ἡ συναίσθηση τῆς δικῆς του ταυτότητας καὶ ἡ ἀντίληψη δημιουργίας τῆς δικῆς του ζωῆς. Τὴ σκέψη του δὲν ἄγει ἡ κοινωνικὴ συμβίωση καὶ οἱ ὑποχρεώσεις του ἀλλὰ ἡ ἐπιταγὴ τῆς σέκτας, συχνὰ δοσμένη μὲ τὴ δοκιμασία τοῦ ὀπαδοῦ σὲ παρακινδυνευμένα καὶ ἀπάνθρωπα τεχνήματα ποὺ θὰ ἀποδείξουν τὴν ἀμέριστη προσήλωση τοῦ ὑπηρέτη ὀπαδοῦ.

Ἡ ἐπίθεση τῆς Σαϊεντολογίας (Scientology) κατὰ τῆς ψυχιατρικῆς ἐπιστήμης

Σὲ ἔντυπά της ἡ σημερινὴ «ἐκκλησία τῆς Σαϊεντολογίας» (πρώην Κ.Ε.Φ. Ε.) ἐπιτέθηκε στοὺς ψυχιάτρους καὶ τὴν ἐπιστήμη τους, παρουσιάζοντάς την ὡς ἀνυπόστατη καὶ ἐπικίνδυνη γιὰ τὴν ψυχικὴ ἰσορροπία τοῦ ἀνθρώπου (ἀρκεῖ νὰ φανταστοῦμε πόσες εὐφάνταστες τεχνικὲς βελτίωσης τοῦ ἀνθρώπινου παράγοντα καὶ παραισθησιογόνες οὐσίες διαθέτει στοὺς ὀπαδούς της!). Στὴν κατασυκοφάντηση τοῦ ἰατρικοῦ κλάδου ἀνὰ τὸν κόσμο οἱ «ἐπιστήμονες» τῆς διανοητικῆς (dianetics) τοῦ μεσσία R. Hubbard προέβαλλαν σὰν πρώτη μέριμνά τους τὴν προστασία τῶν παιδιῶν καὶ τῶν ἐφήβων, ἐπειδὴ κυρίως στὶς Η.Π.Α. καὶ σὲ μεγάλες εὐρωπαϊκὲς χῶρες διακεκριμένοι ψυχίατροι βομβαρδίζοντας μὲ ἐπιστολὲς τὰ ἐπιστημονικὰ περιοδικὰ καὶ τὸν ἡμερήσιο τύπο ἔκρουαν τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου γιὰ τὴ Σαϊεντολογία καὶ τὶς παιδαριώδεις θεωρίες της, μὲ τὶς ὁποῖες ὑποσχόταν βελτιωμένη ἀναδόμηση τῆς προσωπικότητας. Ἑπομένως, οἱ νεοσεκταριανὲς ὁμάδες ἔχουν κάθε λόγο νὰ φοβοῦνται τὴ θέση τῆς ὑπεύθυνης ἰατρικῆς ἐπιστήμης στὸ κοινωνικὸ σύνολο. Οἱ τερατολογίες γιὰ τὶς ἀτομικὲς ἰατρικὲς ἀποτυχίες, ἀκόμη καὶ ἂν δεχθοῦμε ὅτι κατοπτρίζουν τὴν πραγματικότητα σὲ μεγέθη καὶ ἀριθμούς, δὲν ἀναιροῦν τὸ ὁρκισμένο στὴν ὑπηρεσία τοῦ ἀνθρώπου ἐπιστημονικὸ λειτούργημα, ἰδίως ὅταν ἀντιπαρατίθενται οἱ τραγικὲς συνέπειες τῆς ὑποταγῆς σὲ μεσσιανίσκους καὶ συμπλεγματικοὺς ἀρχηγίσκους μὲ ἐξουσιομανία καὶ διαστροφικὴ συμπεριφορά. Ἔχει εὔστοχα λεχθεῖ ὅτι γιὰ πολλοὺς ἀπὸ τοὺς αἱρεσιάρχες θὰ μποροῦσε νὰ συνταχθεῖ μία ψυχιατρικὴ μονογραφία καὶ νὰ ὑποβληθεῖ γιὰ διδακτορικὸ τίτλο! Ἡ παράνοια δὲν ἔχει τέλος καὶ ὅρια. Γι' αὐτὸ καὶ δὲν εἶναι ποτὲ δυνατὸν νὰ διαλεχθεῖ ἡ ἐπιστήμη μὲ τοὺς ἐμπόρους τῆς ἀπάτης καὶ τῶν μικρονοϊκῶν συμφερόντων.

Ὁ παράγοντας τῆς οἰκογενειακῆς ἐπαγρύπνησης ὡς ἀνασχετικὸ στοιχεῖο

Οἱ ὑπηρεσίες τῶν σκοτεινῶν σεκτῶν ἐκμεταλλεύονται τὰ ὑπαρξιακὰ κενὰ καὶ τὰ οἰκογενειακὰ ἀδιέξοδα τῶν ἀνθρώπων, ἐνῶ, ἀντίθετα, ἡ ἐκκλησιαστικὴ ποιμαντικὴ τὰ θεραπεύει καὶ προσφέρει τὴ βοήθεια τῆς πίστης διαλεκτικῶς, ὄχι στανικῶς. Ἡ παραθρησκευτικὴ ἠθικὴ ἀποδεικνύεται κατ' οὐσίαν μία ἀντίστροφη κοινωνικὴ ἠθική, μὲ μεταλλαγμένους κώδικες ἀξιῶν καὶ ἀποπροσανατολιστικὴ κοσμοθεωρία (κυμαίνεται ἀπὸ ἠλιθιωδίες ἢ συγκεχυμένες γνῶμες ἕως συγκρητιστικὲς γενικότητες). Ἡ συμβουλευτικὴ πρὸς τοὺς ὑπεύθυνους γιὰ τὴν ἀγωγὴ παιδιῶν καὶ νέων φορεῖς μιᾶς κοινωνίας καὶ μιᾶς ἔννομης πολιτείας εἶναι συγκεκριμένη: Χτυπῆστε ἄμεσα τὴ βαριεστημάρα καὶ τὴν ἀνία, ἀποδιῶξτε τὴν ἀπελπισία, συνάψτε ὑγιεῖς κοινωνικοὺς δεσμούς, ἀναζητῆστε στὸν γνήσιο Χριστιανισμὸ τὴ θρησκευτικότητα τῆς ἀγάπης καὶ τῆς μακροθυμίας, ἔχοντας θέσει στὴν ἄκρη τὴν περιέργεια γιὰ τὸν πειραματισμὸ μὲ τὰ ἀπόκρυφα (occultismus) καὶ τὰ εὔκολα θαύματα. Γονεῖς, νὰ ζεῖτε μαζὶ μὲ τὰ παιδιά σας τὶς ἐμπειρίες καὶ τὰ προβλήματά τους, νὰ τὰ συζητᾶτε ἐκτενῶς καὶ νὰ ἐνημερώνετε γιὰ τοὺς κινδύνους ποὺ διατρέχουν (σχετικὸ τὸ ἄρθρο τοῦ E. Hunter στὸ περ. Adolescence 33, 1998, σσ. 709-14), νὰ τὰ μάθετε νὰ ἀρνοῦνται εὐγενικὰ τὶς ὕποπτες εὔκολες λύσεις, νὰ τὰ ἐθίσετε στὸν ἀγώνα γιὰ τὴ ζωὴ καὶ τὴ δημιουργία, νὰ ἀποφύγετε τὸν ἀσύμμετρο εὐδαιμονισμὸ ποὺ ἀπολήγει σὲ ὑπερκαταναλωτικὴ βουλιμία. Στὸ περ. Psychol Rep. 73, 1993, σσ. 451-460 ἡ ἔρευνα τῶν J. M. Curtis καὶ M. J. Curtis γιὰ τοὺς παράγοντες ποὺ ὠθοῦν τοὺς ἐφήβους στὶς παραθρησκευτικὲς ὁμάδες συγκέντρωνε πολλὲς ἀπὸ τὶς αἰτίες ποὺ σχετίζονται μὲ τὸν σημερινὸ τρόπο ζωῆς καὶ τὴν ἀναιμικὴ οἰκογενειακὴ ζωή. Τὰ εὐαίσθητα ἄτομα ὑπόκεινται σὲ περισσότερους κινδύνους λόγῳ ἰδιοσυγκρασίας. Πρέπει νὰ τὰ ἀγκαλιάσουμε μὲ μεγαλύτερη κατανόηση καὶ στοργή. Πέρα ἀπὸ τὶς θρησκευτικὲς ἀπόψεις μας, ὁ διαβασμένος καὶ συνειδητοποιημένος ψυχίατρος θὰ διέβλεπε στὴν ἐπιτυχημένη ἐξομολόγηση (ἐκκλησιαστικὸ μυστήριο) μία ἄριστη εὐκαιρία ἀπεγκλωβισμοῦ τοῦ προσώπου ἀπὸ τὴ θυμικὴ φόρτιση καὶ τὶς ἀγχωτικὲς καταστάσεις τῆς καθημερινότητας. Ἄλλωστε, ἡ βιωματικὴ πίστη καὶ ἡ θερμὴ προσευχητικὴ παράδοση ἀναπτύσσουν τὴν ψυχικὴ ἰσορροπία καὶ τὴ συναισθηματικὴ σταθερότητα.

Βιβλιογραφικὴ κατακλείδα

Περὶ τὰ 200 ἄρθρα σὲ ἔγκριτα ἐπιστημονικὰ (ψυχολογικὰ - ψυχιατρικὰ) περιοδικὰ καὶ ἄλλες 40 περίπου αὐτοτελεῖς μελέτες καλύπτουν σήμερα τὸ θέμα μας.Ἤδη ἀπὸ τὸ 1977 (ἄρθρο τοῦ E. Shapiro στὸ περ. Am. Fam. Physician. 15, 1977, σσ. 80-3 μὲ θέμα τὶς καταστροφικὲς λατρεῖες) ἀνακεφαλαιώνονταν οἱ τραγικὲς καταλήξεις τῶν ὑπηρετούντων τοὺς στόχους τῶν παραθρησκευτικῶν ὀργανώσεων - σεκτῶν. Ὁ συντάκτης τοῦ παρόντος κειμένου, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ σχετικὰ διαβάσματα μιᾶς δεκαετίας στὴ συναφῆ βιβλιογραφία, τὴ διαδικτυακὴ ἐπικοινωνία μὲ τοὺς ἐντεταλμένους καὶ δραστήριους ψυχιάτρους τοῦ American Family Foundation καὶ τὶς νύξεις στὰ ἐγχειρίδια τοῦ διαπρεποῦς σὲ ἀντιαιρετικὰ θέματα κληρικοῦ Ἀντωνίου Ἀλεβιζόπουλου, συνιστᾶ στοὺς γλωσσομαθεῖς ἀναγνῶστες τοῦ ἐντύπου τὴ μελέτη τοῦ περισπούδαστου βιβλίου τοῦ Γάλλου ἔμπειρογνώμονος ψυχιάτρου καὶ ἐγκληματολόγου Jean - Marie Abgrall, La mechanique des sectes (= Ἡ μηχανικὴ τῶν σεκτῶν), Paris: Payot, 1996. Μὴν ξεχνᾶτε πὼς τὸ ἔντυπο ποὺ κρατᾶτε στὰ χέρια σας εἶναι κάτι σὰν ὁδηγίες θεραπείας ἰατρικῶν ἀσθενειῶν καὶ δίνεται μεγάλη ἔμφαση στὴν πρόληψη.

«Ψυχωτικές διαταραχές» (ἀπό αἱρέσεις καί παραθρησκευτικές ὁμάδες)

«Στάδιο 1ο: Μετρία ἀναδίπλωση τοῦ ἀτόμου στόν ἑαυτό του, ἀπώλεια ἐπαφῆς μέ τήν συνήθη κανονική κοινωνία, σχιζοτυπική προσωπικότητα, ἤτοι: μαγική λειτουργία τῆς σκέψεως, προκαταλήψεις μετά φόβου, τηλεπάθεια, μαντικές σκέψεις ἐξωγενοῦς προελεύσεως, ἕκτη (λεγόμενη) αἴσθηση - ἰδέες πού λειτουργοῦν ὡς σημεῖα ὑποταγμένης ἀναφορᾶς, κοινωνική ἀπομόνωση καί περιορισμένες διαπροσωπικές ἐπαφές, παραισθήσεις πού ἡ κάθε μία τους εἶναι συνέχεια τῶν προηγουμένων (αἴσθηση παρουσίας ἤ ἐνέργειας κάποιου προσώπου πού συνήθως βρίσκεται μακριά ἤ ἔχει πεθάνει).

Στάδιο 2ο: Ἐμφάνιση μίας σκέψεως ἡ ὁποία ἔχει ἐν μέρει χάσει τήν ἀντιστοιχία της πρός τήν πραγματικότητα, ἀνάπτυξη ἑνός πρό-ντελιριώδους βιώματος. Παράξενη καί γελοιώδης προσέγγιση τῆς πραγματικότητας. Ἐκπήδηση, μέσα στή λογική τοῦ ἀτόμου, τῶν φαντασιῶν τῆς αἱρέσεως. Εἰδικότερα: Παράξενες ντελιριώδεις ἰδέες, ἀκόμη καί θρησκευτικοῦ ἤ μηδενιστικοῦ χαρακτήρα. Ἀσύνδετοι ἤ τελείως ἄσχετοι μεταξύ τους συνειρμοί, μή λογικός τρόπος σκέψεως, λεξιπενία, ἐξασθενημένες, φθαρμένες καί ἄσχετες πρός τήν πραγματικότητα διαθέσεις.

Στάδιο 3ο: Ἐπίταση τοῦ ντελίριου ἐπί τῶν πιστεύω τῆς αἱρέσεως, ὁλοκληρωτική προσχώρηση στήν ἰδεολογική μή-πραγματικότητα πού μεταδίδεται ἀπό τήν αἵρεση. Ἐμφάνιση ἑνός μυστικιστικοῦ βιώματος μέ διατήρηση ὅμως (συγχρόνως) μιᾶς ἐλάχιστης ἐπαφῆς μέ τό κοινωνικό περιβάλλον. Χειροτέρευση τῶν προγενεστέρων λειτουργιῶν τοῦ ἀτόμου, στόν τομέα τῆς ἐργασίας, τῶν κοινωνικῶν σχέσεων καί τῆς φροντίδος γιά τό πρόσωπό του.

Στάδιο 4ο: Πλήρης ἀποσύνδεση τῆς σκέψεως ἀπό τήν πραγματικότητα. Βύθιση στό αἱρετικό ντελιριῶδες βίωμα. Ἔλλειψη ἀντιλήψεως μέ κριτική ἱκανότητα τοῦ μη-πραγματικοῦ ὡς μη-πραγματικοῦ. Ὁλοκληρωτική ἀντικατάσταση τῆς λογικῆς ἀπό τήν ντελιριώδη ἑρμηνευτική προσέγγιση τῆς πραγματικότητος. Ἀναδιάταξη τῶν κοινωνικῶν σχέσεων, τῶν διαθέσεων, τῆς ἠθικῆς, πρός ὄφελος ἑνός συστηματοποιημένου ντελιρίου. Διηρημένη παρανοϊκή διαταραχή («trouble paranoique partage»): ἰδέες καταδιώξεως, κοινωνική ἀπομόνωση, ἀναδίπλωση τοῦ ἀτόμου στόν ἑαυτό του, σοβαρό χάντικαπ στήν ἐπαγγελματική, κοινωνική, οἰκογενειακή ζωή, διάθεση ἐξασθενημένη καί φθαρμένη - σχηματισμός παράξε-νων ἰδεῶν, μαγική σκέψη - ἀσυνήθιστες ἀντιληπτικές ἐμπειρίες, παραισθήσεις - ψευδαισθήσεις μέ περιεχόμενο καταδιώξεις ἤ δόξα.

Στάδιο 5ο: Ὁλοκληρωτική ἀποδόμηση τοῦ ἀτόμου: Παρανοϊκό ντελιριῶδες βίωμα, συστηματοποιημένο. Μυστικιστικές ψευδοεμπειρίες, ψευδαισθήσεις ἀφῆς καί κινήσεως, παραφρενία: ἐπιβάρυνση τοῦ ἀσυνδέτου τῶν σκέψεων καί τῶν συνειρμῶν, καταφανεῖς ἰδέες ντελίριου, ἀποδιοργανωμένη συμπεριφορά.

Στάδιο 6ο: Ἑβοϊδοφρενία (Heboidophrenie), ὁλοκληρωτική διάσπαση τῆς προσωπικότητας. Ὁλοκληρωτική ἀποδόμηση. «Σχίσιμο»: κατατονική (ἐμβρυική) ἀποβλάκωση, κατατονικός ἀρνητισμός, κατατονική στάση, κατατονική σκλήρυνση.

Ἡ ἀποδοχή τοῦ ἀτόμου πού φέρει τίς ὡς ἄνω παθήσεις ἀπό τήν αἱρετική ὁμάδα εἶναι πλήρης μέχρις ὅτου τό ἄτομο φθάσει στό 4ο στάδιο...

Ἡ ἐμφάνιση τοῦ 5ου σταδίου συνιστᾶ σῆμα συναγερμοῦ ἀκόμη καί γιά τήν αἱρετική ὁμάδα.

Τό 6ο στάδιο ἀντιπροσωπεύει ἕναν βαθμό παθολογίας πολύ προχωρημένο, ὁ ὁποῖος δέν μπορεῖ πλέον νά γίνει ἀνεκτός ἀπό τήν αἱρετική ὀργάνωση: ἀναγκαστικά, ἐπιφέρει τόν ἀποκλεισμό ἀπό τήν αἱρετική ὀργάνωση, δεδομένου ὅτι τό ἄτομο ἀντιπροσωπεύει ἕνα μεγάλο βάρος γι' αὐτήν, ὡς μή δυνάμενο πλέον νά προσφέρει στήν ὀργάνωση».

(Παρουσίαση τῶν συμπερασμάτων τοῦ Ψυχιάτρου Dr. Jean Marie Abgrall στό συνέδριο Totalitarian Groups and Cultism, Βαρκελώνη 1993, ἀπό τόν π. Ἀντ. Ἀλεβιζόπουλο στό βιβλίο του Ἀντιμετώπιση τῶν αἱρέσεων. Προβληματική καί Στρατηγική, Ἀθήνα 1996, σσ. 131-132).