Η νομική αντιμετώπιση των αιρέσεων

ΤΕΥΧΟΣ  4            ΤΡΙΠΟΛΙΣ           ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ   1999

Η ΝΟΜΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ

1. Θρησκευτική ἐλευθερία καί αἱρέσεις

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἦταν πάντοτε ἀγωνιζόμενη Ἐκκλησία, ἡ ζωή της δέν ἦταν ποτέ ἀνέφελη. Τό ἐξόχως μεγάλο καί σημαντικό πρόβλημα, πού ἀντιμετωπίζει σήμερα καί πού ἀποτελεῖ μάστιγα ἀκόμη καί γιά τήν κοινωνία μας, εἶναι ἡ εἰσβολή στίς Ὀρθόδοξες χῶρες καί γενικώτερα, διάφορων αἱρετικῶν καί παραθρησκευτικῶν ὁμάδων.
Τό πρόβλημα πού ἔχει δημιουργηθεῖ ἀπο τίς αἱρέσεις εἶναι πραγματικά μεγάλο καί αὐτό ὀφείλεται τόσο στό μεγάλο ἀριθμό τῶν αἱρετικῶν ὁμάδων ὅσο καί στό ὅτι αὐτές καλύπτονται ἀπό ἕνα πέπλο μυστηρίου μέ πολλά προσωπεῖα, γνωρίζουν τήν τέχνη τῆς πλύσης τοῦ ἐγκεφάλου, ξέρουν πώς νά προβάλλουν τά «ἐμπορεύματά» τους.

Πρέπει κατ' ἀρχήν νά ἐπισημανθεῖ ὅτι κανείς δέν ἀμφισβητεῖ τό δικαίωμα τῶν ὁμάδων αὐτῶν νά ἔχουν τίς ἀντιλήψεις τους. Ἡ θρησκευτική ἐλευθερία εἶναι ἀγαθό ἀπόλυτα σεβαστό, τόσο ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία («ὅστις θέλει ὁπίσω μου ἐλθεῖν» εἶναι ἡ διδασκαλία τοῦ Κυρίου), ὅσο καί ἀπό τήν Ἑλληνική Πολιτεία, ἡ ὁποία τήν κατοχυρώνει συνταγματικά. Ἔτσι τό ἄρθρ. 13 τοῦ Συντάγματος ἀναφέρεται στή θρησκευτική ἐλευθερία καί κατοχυρώνει τό βασικό αὐτό δικαίωμα τοῦ ἀνθρώπου (βέβαια ὄχι ἀπεριόριστα, ἀλλά ἐν σχέσει μέ τά ὑπόλοιπα δικαιώματα πού ἀναγνωρίζονται ἀπό τό Σύνταγμα: χάριν τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἑνός, δέν εἶναι δυνατό νά περιορίζεται ἡ ἐλευθερία τοῦ ἄλλου).

 Εἶναι ὅμως ὅλες αὐτές οἱ ὁμάδες ἀθῶες; Πιστεύουν ἁπλῶς χωρίς νά ἐνοχλοῦν κανένα; Ἐκφράζουν καί διαδίδουν μέ νόμιμα μέσα τίς ἀντίλήψεις τους; Τηροῦν τούς νόμους τοῦ κράτους στό ὁποῖο βρίσκονται;

Ἀσφαλῶς ὅλες οἱ αἱρετικές καί παραθρησκευτικές ὁμάδες δέν εἶναι ἀθῶες. Πολλές ἀπό αὐτές εἶναι ἰδιαίτερα ἐπικίνδυνες. Θά μπορούσαμε νά διακρίνουμε τούς κινδύνους ἀπό τή δραστηριότητα τῶν αἱρέσεων σέ τρεῖς κατηγορίες:

α) Κίνδυνοι γιά τά ἴδια τά μέλη τῶν αἱρέσεων. Στίς περισσότερες περιπτώσεις τά μέλη ὑφίστανται σοβαρές ἀλλοιώσεις στήν προσωπικότητα, ψυχολογική βία, οἰκονομική ἐκμετάλευση, σεξουαλική ἐκμετάλευση, πλήρη ἀποκοπή ἀπό τό κοινωνικό σύνολο, τούς γονείς, κ.τ.λ. Ἀκόμη μέλη καταλλήγουν σέ σχιζοφρένεια ἤ αὐτοκτονία (ἄς θυμηθοῦμε τίς ἐπανειλημμένες ὁμαδικές αὐτοκτονίες στό ἐξωτερικό)

β) Κίνδυνοι γιά τό κοινωνικό σύνολο. Ἀπό τήν δραστηριότητα τῶν αἱρέσεων δέν κινδυνεύουν μόνο τά μέλη, ἀλλά καί ἀνύποπτοι πολίτες, πού δέν θέλουν νά ἔχουν σχέση μέ αὐτές. Ἔτσι ἡ αἵρεση τοῦ Σόκο Ἀσαχάρα τοποθέτησε δηλητηριῶδες ἀέριο στό μετρό τοῦ Τόκυο, μέ ἀποτέλεσμα νά πεθάνουν πολλά ἄτομα καί νά προκληθοῦν προβλήματα ὑγείας σέ πολύ περισσότερα. Τά θύματα τῶν σατανιστῶν στή χώρα μας, ἀνήκουν σ' αὐτή τήν κατηγορία. Ἐδώ ἐντάσσεται ἐπίσης καί ὁ ἐπιθετικός σύγχρονος προσυλητισμός, πού γίνεται μέ τή χρήση ὅλων τῶν ἐπιστημονικῶν μέσων, μέ ψυχολογική βία, μέ βίαιη ἐπιβολή διαφόρων θρησκευτικῶν πεποιθήσεων, μέ ἀντιορθόδοξες καί ἀντιχριστιανικές πρακτικές, μέ ἔντεχνη ἐξαπάτηση, μέ χρήση κάθε εἶδους προσωπείων, μέ τεράστια οἰκονομικά μέσα, μέ σύγχρονη διαφήμιση, πολιτική προπαγάνδα, κ.τ.λ.

γ) Κίνδυνοι γιά τούς θεσμούς καί τίς κοινῶς ἀναγνωρισμένες ἀξίες. Οἱ ἀντιλήψεις πολλῶν αἱρέσεων ἀποτελοῦν ἐγκληματικά δόγματα, τά ὁποῖα, ὅταν διαδίδονται ὑποσκάπτουν τά θεμέλια τοῦ πολιτισμοῦ μας καί ἀπορρίπτουν ἤ ἀντιστρέφουν τήν κοινῶς ἀποδεκτή ἠθική. Πολλές αἱρέσεις ἀρνούνται τήν ἔννοια τῆς δημοκρατίας, τήν ἔννοια τοῦ κράτους, τούς κοινωνικούς θεσμούς, τήν ἀξία τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητος, τήν ἔννοια τῶν δικαιωμάτων τῶν ἄλλων, τήν διάκριση μεταξύ καλοῦ καί κακοῦ.

Πῶς λοιπόν θά προστατευθεῖ κανείς ἀπό τέτοιους κινδύνους; Τό ἔργο αὐτό ἀνήκει κατά κυριότητα στήν πολιτεία, ἡ ὁποία ἔχει τήν εὐθύνη τῆς γενικώτερης προστασίας τῶν πολιτῶν. Ἡ ἑλληνική πολιτεία ἀπαιτεῖ κατ' ἀρχήν ἀπό τίς  ὁμάδες αὐτές τήν πιστή τήρηση τοῦ Συντάγματος καί τῶν Νόμων τοῦ κράτους, ὅπως συμβαίνει μέ ὅλους τούς Ἕλληνες πολίτες. Στή συνέχεια, μέ συνταγματικές διατάξεις καί μέ νομοθετικά μέτρα, καθορίζει τά πλαίσια μέσα στά ὁποῖα πρέπει νά ἀσκεῖται ἡ θρησκευτική ἐλευθερία καί νά ἀναπτύσσεται ἡ δραστηριότητα κάθε τέτοιας ὁμάδος.

Ἔτσι τό ἰσχύον Σύνταγμα ἀπαγορεύει τόν προσηλυτισμό (ἄρθρ. 13, παρ. 2) καί ὁ Νόμος «Περί προσηλυτισμοῦ» (Α.Ν. 1363/1938) καθορίζει τίς λεπτομέρειες αὐτῆς τῆς ἀπαγορεύσεως. Ἡ διάδοση τῶν δογμάτων τῶν διαφόρων αἱρέσεων πολλές φορές προσβάλλει τά «χρηστά ἤθη», καί, κατά συνέπειαν, ἐμπίπτει στό σχετικό περιορισμό τοῦ Συντάγματος. Ἔτσι δέν μπορεῖ νά ἀποτελέσει ἔννομο ἀγαθό, τό ὁποῖο πρέπει ἀπαραιτήτως νά προστατευθεῖ. Ἕνα εἶδος ὅμως μεγαλύτερης προστασίας τοῦ πολίτη παρέχει μόνο ἡ ἀπαγόρευση τοῦ προσηλυτισμοῦ καί τά παραπάνω νομικά κείμενα εἶναι τά μόνα στή χώρα μας πού περιορίζουν τήν ἀνεξέλεγκτη δραστηριότητα τῶν ἐπικίνδυνων αἱρέσεων.

2. Ὁ ἀθέμιτος προσηλυτισμός

Ὁ ἀθέμιτος «προσηλυτισμός», εἶναι τό πιό βασικό μέσο, πού χρησιμοποιοῦν οἱ διάφορες αἱρεσεις καί θρησκεῖες, γιά νά ἐπιβάλλουν τά ἐγκληματικά τους πολλές φορές πιστεύω.

Νομικά ὁ ὅρος σημαίνει τήν πάσης φύσεως παροχή ἤ ὑπόσχεση μέ μέσα ἀπατηλά, πού ἐπιχειρεῖ κανείς, κάνοντας χρήση τῆς ἀπειρίας καί ἐκμεταλευόμενος τίς ἀνάγκες ἤ τήν πνευματική ἀδυναμία κάποιου. Σημαίνει ἐπίσης τήν ἄμεση ἤ ἔμμεση προσπάθεια διείσδυσης στήν θρησκευτική συνείδηση ἐτεροδόξων, μέ σκοπό τήν μεταβολή τοῦ περιεχομένου της.

Γιά νά συντελεστεῖ ὁ προσηλυτισμός ἀρκεῖ ἀπό τόν δράστη ἡ προσπάθεια, ἔστω καί ἔμμεση, γιά διείσδυση στήν θρησκευτική συνείδηση ἄλλου, πού δέν ἔχει τά ἴδια πιστεύω μέ αὐτόν. Ὁ νομοθέτης θεωρεῖ ὡς αὐτοτελές ἔγκλημα τήν ἀπόπειρα προσηλυτισμοῦ καί ἔχει καταστήσει ἀξιόποινη τή συμπεριφορά πρίν ἐπέλθει τό ἀποτέλεσμα καί ἀνεξάρτητα τοῦ ἄν ἐπέλθει ἤ ὄχι. Μέ τήν λέξη «διείσδυση», νοεῖται ὁ ἐπηρεασμός ἤ ἡ ἐπιρροή, καί γενικά κάθε ἐνέργεια, πού τείνει νά παρασύρει τόν προσηλυτιζόμενο σέ ἄλλου εἶδους καί περιεχομένου θρησκευτικά πιστεύω ἤ ἰδέες.

Τό κριτήριο περί τοῦ ἄν ἀποτελεῖ  προσηλυτισμό μία δεδομένη πράξη, συνιστᾶ ἡ ποιότητα του χρησιμοποιούμενου μέσου. Προσηλυτισμός ὑπάρχει μόνο ἐφ' ὅσον τό χρησιμοποιούμενο μέσο εἶναι ἀθέμιτο. Ὁ προσηλυτισμός εἶναι ἔγκλημα «μεικτό», δηλ. ἀκόμη καί ἄν σέ συγκεκριμμένη περίπτωση πραγματοποιηθοῦν χωριστά ὅλοι οἱ τρόποι τέλεσής του, πού περιγράφει ὁ νόμος, ἕνα μόνο ἔγκλημα ἔχει διαπράξει ὁ δράστης.

Ἡ ἀπαγόρευση τοῦ προσηλυτισμοῦ προστατεύει  τόν Ὀρθόδοξο ἀπό τήν ἔλλειψη εἰδικῶν γνώσεων γύρω ἀπό τά θεολογικά, καί τήν ἀδυναμία του νά ἀντισταθεῖ κατά περίπτωση σέ ὕπουλες ψυχολογικοῦ ἤ ἄλλου τύπου πιέσεις, οἱ ὁποῖες τό θέτουν πρό διλημάτων καί τίς ὁποῖες δέν ἔχει τίς διανοητικές ἤ τίς ψυχολογικές δυνατότητες νά κατανοήσει.

Πρέπει τέλος νά τονιστεῖ ὅτι ἡ ἀπαγόρευση τοῦ προσηλυτισμοῦ δέν ἔχει σκοπό μόνο νά καθορίσει τά ὅρια μέσα στά ὁποία πρέπει νά ἐκδηλωθεῖ ἡ θρησκευτική ἐλευθερία τῶν αἱρετικῶν, ἀλλά νά προστατεύσει καί τή θρησκευτική ἐλευθερία τῶν Ὀρθοδόξων. Ἡ ἀναγνώριση ἀπό τό σύνταγμα τοῦ δικαιώματος τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας δέν ἀφορᾶ μόνο τούς αἱρετικούς, ἀλλά καί τούς Ὀρθοδόξους. Τό δικαίωμα τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας πρέπει νά συνδεθεῖ καί μέ τό δικαίωμα τῆς ἀξιας τοῦ ἀνθρώπου, πού δίνει σέ κάθε Ὀρθόδοξο τή δυνατότητα, μαζί μέ ὅλα τά ἄλλα, νά ἀναπτύσει τήν προσωπικότητά του καί ὡς θρησκευτικό ὄν ἀνεμπόδιστα.

3. Ἡ προπαγάνδα τῶν αἱρέσεων

Πολλοί δέν ἔχουν ἴσως συνειδητοποιήσει ὅτι στή χῶρα μας γίνεται μιά ἔντονη καί συντονισμένη προπαγάνδα ἐκ μέρους ὅλων σχεδόν τῶν αἱρετικῶν ὁμάδων, μέ στόχο τήν κατάργηση τοῦ «Περί προσηλυτισμοῦ» Νόμου καί τῆς σχετικῆς διάταξης τοῦ Συντάγματος, προκειμένου νά ἀρθεῖ τό μόνο ἔμπόδιο πού περιορίζει τήν ἀνεξέλεκτη δραστηριότητα τῶν ἐπικίνδυνων αἱρέσεων. Ἡ μελετώμενη κατάργηση τῆς ἀπαγόρευσης τοῦ προσηλυτισμοῦ ἀποτελεῖ κατά μέγα μέρος καρπό αὐτῆς τῆς προπαγάνδας.

Ἔτσι οἱ αἱρέσεις κατηγοροῦν ἀσύστολα τή χώρα μας, ἐκθέτωντάς την μάλιστα ἀνεπανόρθωτα, ὅτι δῆθεν παραβιάζει τά ἀνθρώπινα δικαιώματα, στερεῖ τήν θρησκευτική ἐλευθερία, δέν συμβαδίζει μέ τά εὐρωπαϊκά δεδομένα. Ἐπίσης διαβάλλουν τόν «Περί προσηλυτισμοῦ» Νόμο ὡς ἀναχρονιστικό, ἀπαρχαιωμένο, «μεταξικό», σκοταδιστικό, κ.λ.π. καί ἐξαπατοῦν τό κοινό διαστρέφοντας τό περιεχόμενο δικαστικῶν ἀποφάσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας διαστροφῆς, ὅπου ἄλλο εἶναι τό περιεχόμενο τῆς ἀποφάσης καί ἐντελῶς διαφορετικά παρουσιάζεται ἀπό τίς αἱρέσεις, ἀποτελεῖ ἡ ὑπόθεση Κοκκινάκη. Μάρτυς τοῦ Ἰεχωβᾶ, πού εἶχε καταδικασθεῖ ἀπό Ἑλληνικό Δικαστήριο γιά προσηλυτισμό, προσέφυγε στό Εὐρωπαϊκό Δικαστήριο Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων καί ζήτησε ἀκύρωση τῆς  Ἑλληνικῆς διάταξης περί προσηλυτισμοῦ, ὡς δῆθεν  ἀσυμβίβαστης μέ τό ἄρθρ. 9 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Σύμβασης Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων. Τό Εὐρωπαϊκό Δικαστήριο δέν ἀποδέχθηκε κανένα ἀπό τούς ἰσχυρισμούς τοῦ Κοκκινάκη γιά τόν προσηλυτισμό, ἀθώωσε ὅμως τόν Κοκκινάκη γιά τυπικούς μόνο λόγους (μή ὀρθή τήρηση τῆς τυπικῆς διαδικασίας). Ἡ ἀπόφαση αὐτή, πού στήν οὐσία δικαιώνει τή χώρα μας γιά τό θέμα τοῦ προσηλυτισμοῦ, παρουσιάζεται ἀπό τίς αἱρέσεις ὡς καταδίκη τῆς χώρας μας γιά τό ἴδιο θέμα.

Ἡ πραγματικότητα εἶναι ὅτι στή χώρα μας, ὄχι μόνο δέν περιορίζεται ἡ θρησκευτική ἐλευθερία, ἀλλά ὑπάρχουν νομικά οἱ εὐνοϊκότερες συνθῆκες καί προϋποθέσεις γιά τή δραστηριότητα τῶν αἱρέσεων, ὅπως ἄλλωστε ἀποδεικνύει ἡ ραγδαία ἐξάπλωσή τους τά τελευταῖα χρόνια. Ἄς δοῦμε ὅμως τί συμβαίνει στά κυριώτερα κράτη τοῦ ἐξωτερικοῦ.

4. Ἡ ἀντιμετώπιση τῶν αἱρέσεων στό ἐξωτερικό

Στίς πιό πολλές Εὐρωπαϊκές χῶρες ὑπάρχουν Νόμοι, Ὑπουργικές Ἐγκύκλιοι, Ἀποφάσεις Δικαστηρίων, πού προστατεύουν τήν θρησκευτική ἐλευθερία καί τήν συνείδηση ἀπό ἀνέντιμες μεθόδους. Στή Γαλλία τό ἄρθρ. 31 τοῦ Νόμου τῆς 9-12-1905 ἀπαγορεύει κάθε ἀνέντιμη μέθοδο γιά ἐπηρεασμό τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης τοῦ ἄλλου. Ἐγκύκλιος τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας (12-12-1989) ἀπαγορεύει κάθε προσπάθεια προσηλυτισμοῦ στά σχολεῖα. Μέ Διάταγμα (96-387 τῆς 9-5-1996), πού ἐξέδωσε ὁ Γάλλος Πρωθυπουργός, ἱδρύεται διϋπουργική ὁμάδα γιά τήν καταπολέμηση τῶν αἱρέσεων.

Στήν Γερμανία ὑπάρχουν πολλές δικαστικές ἀποφάσεις πού καταδικάζουν τόν προσηλυτισμό. Π.χ. καταδικάζεται δάσκαλος ἐπειδή διενεργοῦσε προσηλυτισμό σέ μαθητές Ἐπαγγελματικῆς σχολῆς. Ἀπόφαση τοῦ Διοικητικοῦ Ἀκυρωτικοῦ Δικαστηρίου κρίνει ὅτι οἱ ἀνήκοντες στήν αἵρεση τῆς Σαηεντολογίας δέν προστατεύονται συνταγματικά, διότι δέν χρησιμοποιοῦν μεδόδους προσηλυτισμοῦ ἄλλες ἀπό τή ἁπλή διδασκαλία. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στήν Γερμανία δέν ὑπάρχει συγκεκριμμένη διάταξη, πού νά τιμωρεῖ τόν προσηλυτισμό, καί οἱ Γερμανοί νομικοί κάνουν χρήση παρεμφερῶν διατάξεων, π.χ. περί θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, περί ἀπάτης κ.λ.π.

Στήν Ἐλβετία ὑπάρχει ἀπαγόρευση γιά τόν προσηλυτισμό, τό ἴδιο καί στήν Ἀγγλία. Ἀκόμη καί στίς Η.Π.Α. τιμωρεῖται ποινικά ὁ προσηλυτισμός καί ὑπάρχουν ἀποφάσεις τοῦ Ἀνωτάτου Δικαστηρίου, πού καταδικάζουν περιπτώσεις προσηλυτισμοῦ. Στό Βέλγιο ὁ προσηλυτισμός ἀπαγορεύεται ἀπό τό ἄρθρ. 142 τοῦ Ποινικοῦ Κώδικα τῆς χώρας.

5. Τά κείμενα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης

Οἱ κίνδυνοι ὅμως πού ἀπειλοῦν τή σύγρονη εὐρωπαϊκή κοινωνία ἀπό τήν ἐξάπλωση τῶν αἱρέσεων ἔχουν ἐπανειλειμένα ἀπασχολήσει καί κορυφαῖα ὄργανα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, μέ ἀποτέλεσμα νά ἐκδοθεῖ μιά σειρά ἀπό ἐπίσημα κείμενα - ὁδηγίες πρός τά κράτη - μέλη, γιά τήν προστασία τῶν πολιτῶν. Θεωροῦμε τά κείμενα αὐτά πολύ σημαντικά καί τά ἀναδημοσιεύουμε σέ παράρτημα αὐτοῦ τοῦ ἐντύπου.

Διά τῶν κειμένων αὐτῶν ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, μέ ἰδιαίτερη προσοχή οὕτως ὥστε νά μήν θίγονται οἱ ἀτομικές ἐλευθερίες, προτείνει στά κράτη - μέλη μιά σειρά ἀναγκαίων ἐνεργειῶν γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος, ὅπως  συλλογή πληροφοριῶν γιά τήν δράση τῶν αἱρέσεων, ταξινόμηση τῶν δεδομένων, ἀνταλλαγή τῶν πληροφοριῶν μεταξύ τῶν κρατῶν, ἐνημέρωση γιά τίς αἱρέσεις μέσῳ τῶν προγραμμάτων τῶν σχολείων καί μέσῳ εἰδικῶν ὑπηρεσιῶν, σύσταση ὑπηρεσιῶν παροχῆς βοηθείας, λήψη συγκεκριμμένων νομοθετικῶν, ἐκπαιδευτικῶν καί ἄλλων μέτρων, προσεκτική χορήγηση τοῦ θρησκευτικοῦ καθεστῶτος σέ ὁμάδες, ἀκόμη καί περορισμό ὁρισμένων ἐλευθεριῶν, ὅπου αὐτό εἶναι ἀναγκαῖο. Ἐπίσης ἀπαιτεῖ τήν ἔρευνα καί ἐφαρμογή τῶν ποινικῶν νόμων γιά παράνομες δραστηριότητες σέ αἱρέσεις ὅπως, κακομεταχείριση, σεξουαλική βία, ἐγκλεισμός, σωματεμπόριο, ἐνθάρρυνση ἐπιθε­τικῆς συμπεριφορᾶς, προπαγάνδα ρατσιστικῶν ἰδεολογιῶν, φορολογικές ἀπά­τες, μεταφορές κεφαλαίων, ἐμπόριο ὅπλων, διακίνηση ναρκωτικῶν, παραβίαση τοῦ δικαιώματος τῆς ἐργασίας, παράνομη ἄσκηση ἰα­τρικῆς κ.ἄ.

6. Ἑλληνική Δικαιοσύνη καί αἱρέσεις

Στή χώρα μας καμία σχεδόν ἀπό τίς παραπάνω προτάσεις τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης δέν ἔχει ἐφαρμοσθεῖ. Ἀντίθετα κρατικές ἀρχές φαίνεται νά ἔχουν ἐπηρεασθεῖ ἀπό τήν προπαγάνδα τῶν αἱρέσεων, ὅτι ἐδώ ἀσχολούμεθα μέ τό συγκεκριμένο πρόβλημα περισσότερο ἀπ' ὅ,τι στά εὐρωπαϊκά κράτη καί περισσότερο ἀπ' ὅ,τι πρέπει.

Ὁ μόνος θεσμός πού ἔχει κινητοποιηθεῖ πρόσφατα πρός τήν κατεύθυνση τῆς ὀρθῆς ἀντιμετώπισης τοῦ προβλήματος, εἶναι ἡ ἑλληνική δικαιοσύνη. Βέβαια ὑπάρχουν ἀρκετές παλαιότερες ἀποφάσεις δικαστηρίων, πού ἀναφέρονται σέ προσπάθειες προσηλυτισμοῦ καί σέ συναφή θέματα. Οἱ περισσότερες ἀπό αὐτές ἀφοροῦν τούς Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ, ἐνῶ ἐλάχιστες ἀφοροῦν ἄλλες αἱρέσεις.

Τελευταῖα ὅμως ἐκδόθηκαν δύο σημαντικές δικαστικές ἀποφάσεις γιά τή διάλυση τοῦ Κ.Ε.Φ.Ε., τοῦ σωματείου τῆς Σαηεντολογίας στήν Ἑλλάδα (7380/ 1996 Μονομ. Πρωτ. Ἀθηνῶν καί 10.493/1997 Ἐφετ. Ἀθηνῶν). Ἐπίσης σέ δίκη στό Ἐφετεῖο Ἀθηνῶν στίς 10 καί 11-5-1999 εἰς βάρος 15 ἡγετικῶν στελεχῶν τῆς Σαηεντολογίας τό δικαστήριο δέχθηκε παμψηφεί ὅτι ὅλοι οἱ κατηγορούμενοι προέβαιναν σέ συστηματική παρακολούθηση καί φακελώματα προσώπων τῆς δημόσιας ζωῆς τοῦ τόπου. Τέλος ἡ ἑλληνική δικαιοσύνη ἀσχολήθηκε συτηματικά μέ τό θέμα τοῦ Ὁμοιοπαθητικοῦ ἰατροῦ Σπύρου Διαμαντίδη καί ἐξέδωσε 15 καταδικαστικές ἀποφάσεις γι' αὐτόν καί τήν ὁμάδα του, ἀπό τίς ὁποῖες τουλάχιστον οἱ 10 εἶναι ἀμετάκλητες. Ἡ πιό πρόσφατη μάλιστα ἀπό αὐτές δέχεται ὅτι ἡ ὁμάδα τοῦ Διαμαντίδη ἔχει ὁμοιότητες μέ τίς πιό ἐπικίνδυνες αἱρέσεις τοῦ ἐξωτερικοῦ, μέ τήν αἵρεση τοῦ Σόκο Ἄσαχάρα, πού τοποθέτησε δηλητηριῶδες ἀέριο στό μετρό τοῦ Τόκυο καί μέ τίς ὁμάδες τῶν Λίκ Ζουρέ (Ὁμοιοπαθητικοῦ ἱατροῦ στήν Ἐλβετία) καί Ντέηβιντ Κορρές (Ἀμερική), πού εὐθύνονται γιά ὁμαδικές αὐτοκτονίες. 

Συμπερασματικά ἀναφέρουμε ὅτι ἡ αὐξημένη δραστηριότητα τῶν αἱρέσεων στή χώρα μας σήμερα, καί οἱ αὐξημένοι κίνδυνοι πού προέρχονται ἀπό αὐτήν, ἀπαιτοῦν συστηματικώτερη μελέτη τοῦ φαινομένου καί λήψη περισσότερων νομοθετικῶν καί ἄλλων μέτρων γιά τήν προστασία τοῦ πολίτη. Ἡ πολιτεία ἔχει ὑποχρέωση στόν τομέα αὐτό νά ἐφαρμόσει τουλάχιστον τίς ὁδηγίες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ὅπως ἡ ἑλληνική δικαιοσύνη συνειδητοποιεῖ τό μέγεθος τοῦ προβλήματος καί τό ἀντιμετωπίζει μέ σοβαρότητα, ἔτσι πρέπει νά πράξουν ὅλοι οἱ κρατικοί καί κοινωνικοί φορεῖς, γιά νά ἀποφεύγονται κατά τό δυνατόν δυσάρεστες καί ἀνεπιθύμητες καταστάσεις.