«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2025-6: Το φρόνημα των αγίων Αποστόλων

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Ε' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Γ', ἔτους 2025-2026. 

(Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα 30ης Νοεμβρίου) 

Κείμενο: «Ἀδελφοί, 4,9 ὁ Θεός ἡμᾶς τούς ἀποστόλους ἐσχάτους ἀπέδειξεν, ὡς ἐπιθανατίους, ὅτι θέατρον ἐγενήθημεν τῷ κόσμῳ, καί ἀγγέλοις καί ἀνθρώποις. 10 Ἡμεῖς μωροί διά Χριστόν, ὑμεῖς δέ φρόνιμοι ἐν Χριστῷ· ἡμεῖς ἀσθενεῖς, ὑμεῖς δέ ἰσχυροί· ὑμεῖς ἔνδοξοι, ἡμεῖς δέ ἄτιμοι. 11 Ἄχρι τῆς ἄρτι ὥρας καί πεινῶμεν καί διψῶμεν καί γυμνητεύομεν καί κολαφιζόμεθα καί ἀστατοῦμεν 12 καί κοπιῶμεν ἐργαζόμενοι ταῖς ἰδίαις χερσί· λοιδορούμενοι εὐλογοῦμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα, 13 βλασφημούμενοι παρακαλοῦμεν· ὡς περικαθάρματα τοῦ κόσμου ἐγενήθημεν, πάντων περίψημα ἕως ἄρτι. 14 Οὐκ ἐντρέπων ὑμᾶς γράφω ταῦτα, ἀλλ’ ὡς τέκνα μου ἀγαπητά νουθετῶ. 15 Ἐάν γάρ μυρίους παιδαγωγούς ἔχητε ἐν Χριστῷ, ἀλλ’ οὐ πολλούς πατέρας· ἐν γάρ Χριστῷ Ἰησοῦ διά τοῦ εὐαγγελίου ἐγώ ὑμᾶς ἐγέννησα. 16 Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς, μιμηταί μου γίνεσθε» (Α΄ Κορ. 4, 9-16).

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2025-6: Το μυστήριο του Χριστού και η Εκκλησία

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Δ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Γ', ἔτους 2025-2026. 

(Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς ΚΔ΄ Ἐπιστολῶν) 

Κείμενο: «Ἀδελφοί, Χριστός 2,14 ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τά ἀμφότερα ἕν καί τό μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας, 15 τήν ἔχθραν, ἐν τῇ σαρκί αὐτοῦ τόν νόμον τῶν ἐντολῶν ἐν δόγμασι καταργήσας, ἵνα τούς δύο κτίσῃ ἐν ἑαυτῷ εἰς ἕνα καινόν ἄνθρωπον ποιῶν εἰρήνην, 16 καί ἀποκαταλλάξῃ τούς ἀμφοτέρους ἐν ἑνί σώματι τῷ Θεῷ διά τοῦ σταυροῦ, ἀποκτείνας τήν ἔχθραν ἐν αὐτῷ· 17 καί ἐλθών εὐηγγελίσατο εἰρήνην ὑμῖν τοῖς μακράν καί τοῖς ἐγγύς, 18 ὅτι δι’ αὐτοῦ ἔχομεν τήν προσαγωγήν οἱ ἀμφότεροι ἐν ἑνί πνεύματι πρός τόν Πατέρα. 19 Ἄρα οὖν οὐκέτι ἐστέ ξένοι καί πάροικοι, ἀλλά συμπολῖται τῶν ἁγίων καί οἰκεῖοι τοῦ Θεοῦ, 20 ἐποικοδομηθέντες ἐπί τῷ θεμελίῳ τῶν ἀποστόλων καί προφητῶν, ὄντος ἀκρογωνιαίου αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, 21 ἐν ᾧ πᾶσα ἡ οἰκοδομή συναρμολογουμένη αὔξει εἰς ναόν ἅγιον ἐν Κυρίῳ· 22 ἐν ᾧ καί ὑμεῖς συνοικοδομεῖσθε εἰς κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ ἐν Πνεύματι» (Ἐφεσ. 2, 14-22).

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2025-6: Ο προχριστιανικός Ελληνισμός

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Β΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Γ΄, ἔτους 2025-2026. 

Οἱ ἀπαρχές τοῦ Ἑλληνισμοῦ: Τί εἶναι Ἑλληνισμός: «τό ὅμαιμον, τό ὁμόγλωσσον, τό ὁμόθρησκον καί τό ὁμότροπον» ἤ «τό τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας μετέχειν». Ὁ Ἑλληνισμός ἔχει Προϊστορία καί Ἱστορία. Στήν Προϊστορία του ἀνήκουν οἱ προελληνικοί ἤ πρωτοτελληνικοί πολιτισμοί Μινωΐκος, Μυκηναΐκος, Κυκλαδικός κ.ἄ. Ἡ καθ’ αὐτό Ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀρχίζει τόν 10ο π.Χ. αἰ. περίπου, μέ τά πρῶτα γραπτά μνημεῖα του, τά ὁμηρικά ἔπη. Ὡστόσο, τά γεγονότα πού περιγράφονται ἐκεῖ εἶναι πολύ παλαιότερα. Ὅπως γνωρίζουμε καί ἀπό ἄλλες πηγές, πολλούς αἰῶνες πρίν, στήν κεντρική Ἀσία, στό ὀροπέδιο τοῦ Παμίρ, κατοικοῦσαν «αἱ ἄρισται φυλαί τοῦ ἀνθρωπίνου γένους» (Κ. Παπαρηγόπουλος), οἱ Ἄριοι καί οἱ Σημίτες, οἱ ὁποῖες μιλοῦσαν δύο διαφορετικές γλῶσσες. Ἀπό τούς πρώτους (Ἄριους) προέρχονται οἱ τέσσερις κυριώτερες ἑλληνικές φυλές: α) οἱ Ἀχαιοί, β) οἱ Ἴωνες καί γ) οἱ Αἰολεῖς, οἱ ὁποῖοι ἐγκαταστάθηκαν στόν ἑλλαδικό χῶρο, ἐρχόμενοι ἀπό τόν βορά, ἀπό τόν 14ο π.Χ. αἰ. (1400) καί ἑξῆς, καί ἀργότερα δ) οἱ Δωριεῖς (1100). Οἱ φυλές αὐτές ἦταν ὀργανωμένες σέ πόλεις - κράτη, ἀνεξάρτητα μεταξύ τους. Ὡστόσο, εἶχαν κοινή καταγωγή («τό ὅμαιμον»), κοινή γλώσσα («τό ὁμόγλωσσον»), κοινή θρησκεία (τό ὁμόθρησκον) καί κοινές συνήθειες («τό ὁμότροπον» ἤ «τό ὁμοηθές»). Ὅλοι ἀπεκαλοῦντο «Ἕλληνες», ἀλλά τό ὄνομα αὐτό δέν ἦταν ὄνομα κράτους, ἀλλά κοινῆς καταγωγῆς καί πολιτισμοῦ. Σέ δύο τουλάχιστον περιπτώσεις στούς πρώτους αἰῶνες αὐτές οἱ πόλεις - κράτη ἐνώθηκαν σέ κοινή δράση: α) στήν ἐκστρατεία ἐναντίον τῆς Τροίας (1200) καί β) στήν ἀντιμετώπιση τοῦ περσικοῦ κινδύνου (492-480). Ἤδη τόν 10ο π.Χ. αἰ. ὁ Ἑλληνισμός εἶχε ὑψηλότατο πολιτισμό: τά ὁμηρικά ἔπη θεωροῦνται κορυφαῖα καί ἀξεπέραστα ποιητικά δημιουργήματα μέχρι σήμερα!

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2025-6: Η απήχηση του αποστολικού λόγου

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Γ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Γ', ἔτους 2025-2026. 

(Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα 16ης Νοεμβρίου, μνήμη Ἀποστόλου Ματθαίου)

Κείμενο: «Ἀδελφοί, 10,11 λέγει γάρ ἡ γραφή· Πᾶς ὁ πιστεύων ἐπ’ αὐτῷ (τῷ Χριστῷ) οὐ καταισχυνθήσεται. 12 Οὐ γάρ ἔστι διαστολή Ἰουδαίου τε καί Ἕλληνος· ὁ γάρ αὐτός Κύριος πάντων, πλουτῶν εἰς πάντας τούς ἐπικαλουμένους αὐτόν· 13 πᾶς γάρ ὅς ἄν ἐπικαλέσηται τό ὄνομα Κυρίου σωθήσεται. 14 Πῶς οὖν ἐπικαλέσονται εἰς ὅν οὐκ ἐπίστευσαν; Πῶς δέ πιστεύσουσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν; Πῶς δέ ἀκούσουσι χωρίς κηρύσσοντος; 15 Πῶς δέ κηρύξουσιν ἐάν μή ἀποσταλῶσι; Καθώς γέγραπται· Ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων εἰρήνην, τῶν εὐαγγελιζομένων τά ἀγαθά! 16 Ἀλλ’ οὐ πάντες ὑπήκουσαν τῷ εὐαγγελίῳ· Ἡσαΐας γάρ λέγει· Κύριε, τίς ἐπίστευσε τῇ ἀκοῇ ἡμῶν; 17 Ἄρα ἡ πίστις ἐξ ἀκοῆς, ἡ δέ ἀκοή διά ρήματος Θεοῦ. 18 Ἀλλά λέγω, μή οὐκ ἤκουσαν; Μενοῦνγε εἰς πᾶσαν τήν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν, καί εἰς τά πέρατα τῆς οἰκουμένης τά ρήματα αὐτῶν. 19 Ἀλλά λέγω, μή οὐκ ἔγνω Ἰσραήλ; Πρῶτος Μωϋσῆς λέγει· Ἐγώ παραζηλώσω ὑμᾶς ἐπ’ οὐκ ἔθνει, ἐπί ἔθνει ἀσυνέτῳ παροργιῶ ὑμᾶς. 20 Ἡσαΐας δέ ἀποτολμᾷ καί λέγει· Εὑρέθην τοῖς ἐμέ μή ζητοῦσιν, ἐμφανής ἐγενόμην τοῖς ἐμέ μή ἐπερωτῶσι. 21 Πρός δέ τόν Ἰσραήλ λέγει· ὅλην τήν ἡμέραν ἐξεπέτασα τάς χεῖράς μου πρός λαόν ἀπειθοῦντα καί ἀντιλέγοντα. 11,1 Λέγω οὖν, μή ἀπώσατο ὁ Θεός τόν λαόν αὐτοῦ; Μή γένοιτο· καί γάρ ἐγώ Ἰσραηλίτης εἰμί, ἐκ σπέρματος Ἀβραάμ, φυλῆς Βενιαμίν. 2 Οὐκ ἀπώσατο ὁ Θεός τόν λαόν αὐτοῦ ὅν προέγνω» (Ρωμ. 10,11 - 11,2).

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2025-6: Ο Νόμος και ο Σταυρός του Χριστού

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Β' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Γ', ἔτους 2025-2026. 

(Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς ΚΒ' Ἐπιστολῶν) 

Κείμενο: «6,11 Ἴδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί. 12 Ὅσοι θέλουσιν εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί, οὗτοι ἀναγκάζουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, μόνον ἵνα μή τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ διώκωνται. 13 Οὐδέ γάρ οἱ περιτετμημένοι αὐτοί νόμον φυλάσσουσιν, ἀλλά θέλουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, ἵνα ἐν τῇ ὑμετέρᾳ σαρκί καυχήσωνται. 14 Ἐμοί δέ μή γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μή ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοί κόσμος ἐσταύρωται κἀγώ τῷ κόσμῳ. 15 Ἐν γάρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε περιτομή τι ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία, ἀλλά καινή κτίσις. 16 Καί ὅσοι τῷ κανόνι τούτῳ στοιχήσουσιν, εἰρήνη ἐπ’ αὐτούς καί ἔλεος, καί ἐπί τόν Ἰσραήλ τοῦ Θεοῦ. 17 Τοῦ λοιποῦ κόπους μοι μηδείς παρεχέτω· ἐγώ γάρ τά στίγματα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω. 18 Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μετά τοῦ πνεύματος ὑμῶν, ἀδελφοί· ἀμήν» (Γαλ. 6, 1-18).

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2025-6: Εκκλησία και Έθνος στην Ορθόδοξη Παράδοση

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Α΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Γ΄, ἔτους 2025-2026. 

Ἡ ἐπικαιρότητα τοῦ θέματος: Τό τρίτο ἔτος λειτουργίας τοῦ Προγράμματος «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», σέ συνεργασία μέ τό σωματεῖο «Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη». Τά προηγούμενα ἐνδιαφέροντα θέματα: α) «Τό Μυστήριο τοῦ Χριστοῦ» καί β) «Ἡ Λειτουργική Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας». Τό νέο θέμα: «Ἑλληνισμός καί Ὀρθοδοξία». Ἡ ἐπικαιρότητα τοῦ θέματος. Οἱ κατά καιρούς ἐκδηλώσεις μνήμης καί τιμῆς πρός τό ἔθνος - πατρίδα. Τό θέμα στήν ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἡ φιλοπατρία, ὡς ὕψιστη ἑλληνική ἀρετή: «Μητρός τε καί πατρός καί τῶν ἄλλων προγόνων ἁπάντων τιμιώτερόν ἐστιν ἡ πατρίς» (Σωκράτης). Ἡ θυσία γιά τήν πατρίδα, ὡς καθῆκον καί ἰδανικό: «Εἷς οἰωνός ἄριστος, ἀμύνεσθαι περί πάτρης» (Ὅμηρος). Ἡ τιμή πρός τούς πεσόντες ὑπέρ πατρίδος (ἥρωες). Φιλοπατρία δέν σημαίνει ἀπόρριψη τῶν ἄλλων λαῶν ἤ πολιτισμῶν, ἀλλά κριτική στάση ἔναντί τους. Ὁ Ἑλληνισμός ἦταν πάντοτε ἀνοικτός σέ κάθε πολιτισμό, προσλαμβάνοντας κάθε θετικό στοιχεῖο καί ἐντάσσοντάς τό στό σῶμα του. Ἡ ἐνασχόληση μέ τά κοινά (ἡ πολιτική πράξη), ὡς μορφή καί ἐκδήλωση τῆς φιλοπατρίας: «Μόνοι γάρ τόν τε μηδέν τῶνδε (τῶν πολιτικῶν) μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα, ἀλλ᾿ ἀχρεῖον νομίζομεν» (Περικλής). Ἡ σημερινή κατάσταση - ἀνατροπή τῶν κυρίαρχων ἑλληνικῶν ἀξιῶν. Ἡ ἔκπτωση τῆς πολιτικῆς σέ ἐκμετάλλευση καί ἀπάτη. Ἡ ὑποτίμηση καί ὁ χλευασμός τῆς φιλοπατρίας: Ὅσοι ἀσχολοῦνται μέ τά ἐθνικά θέματα χαρακτηρίζονται «ἐθνικιστές, «ἐθνοκάπηλοι», «σωβινιστές», «μισαλλόδοξοι», «φασίστες», «ἀναχρονιστές», «ἀκροδεξιοί» κ.ἄ. Ἡ ἐθνοπροδοσία ἀκμάζει σέ ὅλο τό μεγαλεῖο της. Ἡ ἀνάδειξη ἀκραίων ἐθνικιστικῶν κινημάτων, ὡς ἀντίδραση στόν ἐθνομηδενισμό. Ἡ θέση τῆς Ἐκκλησίας: στήριξη τῶν ἐθνικῶν θεμάτων - πρωτοστάτης σέ ἐθνικούς καί ἀπελευθερωτικούς ἀγῶνες. Ὅμως, σέ πολλές περιπτώσεις ἡ Ἐκκλησία χρησιμοποιήθηκε (ἐργαλειοποιήθηκε) ἀπό δυνάμεις τῆς ἐξουσίας καί τοῦ κράτους. Ὡστόσο, ἡ θέση της δέν ταυτίζεται πλήρως μέ τά ἰδανικά τοῦ Ἐθνικισμοῦ.

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2025-6: Εισαγωγή στη νέα Θεματική Ενότητα

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Α' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Γ', ἔτους 2025-2026. 

Ἡ νέα ἑνότητα: Τό τρίτο ἔτος λειτουργίας τοῦ Προγράμματος «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση». Σέ προηγούμενες ἑνότητες ἔχουμε ἀναφερθεῖ: α) Σέ εὐαγγελικά Ἀναγνώσματα Κυριακῶν τοῦ ἔτους. β) Σέ λειτουργικά (προσευχητικά) κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἡ νέα θεματική ἑνότητα μέ περιεχόμενο ἀποστολικά Ἀναγνώσματα Κυριακῶν τοῦ ἔτους καί θέμα: «Ἀποστολικός λόγος καί σύγχρονη κοινωνία». Γενικά, ἀντικείμενο τοῦ Προγράμματος εἶναι, ἡ Ἁγία Γραφή, ἡ βάση καί τό θεμέλιο τῆς πίστης μας. Τί εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή; α) Λόγος περί τοῦ Θεοῦ καί λόγος περί τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. β) Ἀποκεκαλυμένος λόγος, ὄχι ὁποιοσδήποτε λόγος, ἀλλά λόγος πού ἔχει ἀποκαλυφθεῖ ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό. Στήν Ἁγία Γραφἠ ὁμιλεῖ ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος ἀποκαλύπτει ἐκεῖ τόν Ἑαυτό Του. Ἡ Ἁγ. Γραφή περιέχει τήν ἀποκάλυψη τοῦ Χριστοῦ στούς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί στούς Ἀποστόλους Του στήν Καινή Διαθήκη. Ἔτσι, διαιρεῖται σέ α) Παλαιά Διαθήκη, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ πρίν τήν Ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου Του καί β) Καινή Διαθήκη, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στήν Ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, στό ἔργο τοῦ Χριστοῦ καί στή δράση τῶν Ἀποστόλων Του. Ἡ Παλαιά Διαθήκη διαιρεῖται σέ 1) «Νόμο» (Πεντάτευχο), 2) «Προφῆτες» καί 3) «Ἁγιόγραφα» (λοιπά ἱερά κείμενα). Ἡ Καινή Διαθήκη διαιρεῖται σέ 1) Εὐαγγέλια, 2) Πράξεις, 3) Ἐπιστολές καί 4) Ἀποκάλυψη. Φυσικά, ἡ Ἁγία Γραφή κατέχει κεντρική θέση στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Μέσω αὐτῆς ὁ Χριστός ἐνεργεῖ καί ἀποκαλύπτεται μυστικά σέ ὅσους τήν μελετοῦν μέ προϋποθέσεις. Ἡ Ἁγία Γραφή προῆλθε ἀπό τήν Ἐκκλησία, γεννήθηκε μέσα στήν Ἐκκλησία, κατανοεῖται μόνο στήν Ἐκκλησία καί ἑρμηνεύεται ὀρθά μόνο στήν Ἐκκλησία. Ἐκτός Ἐκκλησίας, ὅταν ἐπιχειροῦν νά τήν ἑρμηνεύσουν, αἱρετικοί ἤ κοσμικοί ἤ ἑρμηνευτές μέ ἐπιστημονικά ἀποκλειστικά κριτήρια, παραμένει ὡς πρός τήν οὐσία της, «βιβλίον ... κατεσφραγισμένον σφραγῖσιν ἑπτά» (Ἀποκ. 5,1)! Θεωροῦμε τήν Ἁγία Γραφή «θεόπνευστη», ἀλλά ἡ θεοπνευστία της δέν ὀφελεῖ τούς ἐκτός Ἐκκλησίας μελετητές της (αἱρετικούς ἤ κοσμικούς).

Ο Πάνας και η Άλωση της Τριπολιτσάς

 

Ο ΠΑΝΑΣ ΚΑΙ Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑΣ 

Μέ μεγάλη ἔκπληξη καί θλίψη παρακολουθήσαμε στήν παράσταση μέ τίτλο «Ἀνάσσα Ἐλευθερίας», πού πραγματοποιήθηκε ὑπό τήν αἰγίδα τοῦ Δήμου Τρίπολης στίς 27/9/2025 στήν πλατεία Ἄρεως καί στό πλαίσιο τῶν ἑορτασμῶν γιά την Ἅλωση τῆς Τριπολιτσᾶς, νά προβάλλεται ὡς ἐμψυχωτής τῶν ἡρωϊκῶν ἀγωνιστῶν τοῦ 1821 ὁ ἀρχαῖος ρυπαρός «θεός» Πάνας τῆς ἑλληνικῆς μυθολογίας.

Το Halloween, η «Ημέρα των Νεκρών» και ο Αποκρυφισμός

 

ΤΕΥΧΟΣ 132        ΤΡΙΠΟΛΗ        ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2025 

ΤΟ HALLOWEEN,
Η «ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ» ΚΑΙ Ο ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ 

Οἱ ρίζες τῶν ἐκδηλώσεων τοῦ Χάλογουϊν 

Τό Χάλογουϊν (ἀγγλ. Halloween) εἶναι μία νεόκοπη ἑορτή, πού σέ διάφορες ἀγγλοσαξονικές χῶρες θεωρεῖται ἰσάξια μέ τά Χριστούγεννα! Δέν εἶναι τυχαῖο, πού προηγεῖται τό ὄψιμο φθινόπωρο καί ἐπιτρέπει στά ἐμπορικά καταστήματα κερδοσκοπία ἰδίως γιά «ἀθῶες» παιδικές ἐκδηλώσεις καί συνευωχίες (party). Προετοιμάζεται ὅλο τόν μήνα Ὀκτώβριο καί κορυφώνεται τή νύχτα τῆς 31ης Ὀκτωβρίου, ὡς παραμονή τῆς Ἡμέρας τῶν Ἁγίων Πάντων, ἡ ὁποία γιά τόν προτεσταντικό κόσμο εἶναι ἡ 1η Νοεμβρίου. Κατ’ αὐτούς, ἡ Ἡμέρα τῶν Ἁγίων Πάντων δέν τιμᾶ μόνο τούς Ἁγίους ἀλλά καί τίς ψυχές τῶν νεκρῶν προγόνων.

Κακῶς ἡ ἑορτή αὐτή συγχέεται μέ τίς Ἑλληνικές παραδοσιακές Ἀπόκριες, διότι ἔχει περισσότερο καί σαφέστερα μυστικιστικό καί ἀποκρυφιστικό χαρακτήρα καί τελετουργικό νεοειδωλολατρικῆς ἐκτόνωσης. Οἱ θρησκειολόγοι γνωρίζουν, πώς τό Halloween ἀποτελεῖ ἐξέλιξη τῆς ἀρχαίας κέλτικης ἑορτῆς Samhaim (Σαμουΐν). Οἱ ἀρχαιολόγοι ἀνακάλυψαν στά ἕλη τῆς Ἰρλανδίας ἀνθρώπινα σώματα, πού ἦταν σχεδόν τέλεια διατηρημένα καί μουμιοποιημένα, καλυμμένα ἐξ’ ὁλοκλήρου μέ μαύρη τύρφη, πού κρατοῦσε τό σῶμα καί τό πρόσωπο ἀναλλοίωτα γιά αἰῶνες μαζί μέ τά μαλλιά. Πρόκειται γιά τά ἀνθρώπινα ἀπομεινάρια μιᾶς τελετουργικῆς θυσίας βασιλιάδων καί εὐγενῶν, πού θυσιάζονταν γιά νά ἐξευμενιστεῖ ὁ χρόνος, ὅταν ἔφερνε ἐπιδημίες, ἀτυχίες καί σιτοδεῖες. Θεωροῦσαν πώς ὅσοι θυσιάζονταν, μποροῦσαν νά παραμένουν «ζωντανοί νεκροί» μεταξύ τῶν συγγενῶν τους, καθώς, ὅπως πίστευαν, κατά τήν διάρκεια τοῦ Σαμουΐν ἄνοιγαν οἱ πύλες, πού κρατοῦσαν τόν κόσμο τῶν νεκρῶν, καί οἱ ἀγαπημένοι ἄνθρωποι, πού εἶχαν πεθάνει, ἐπανέρχονταν. Γι’ αὐτό καί οἱ συμμετέχοντες στήν ἑορτή ἄφηναν φαγητό ἔξω ἀπό τό κατώφλι τοῦ σπιτιοῦ τους, ὥστε νά ταΐσουν τά περιπλανώμενα πνεύματα, προσπαθώντας συχνά νά τά προσκαλέσουν ἐντός τῆς οἰκίας! Ἄλλοι τά λυπόντουσαν καί ἄφηναν τίς πόρτες ὀρθάνοιχτες, ἔχοντας προετοιμάσει εἰδικό χῶρο γιά νά ξεκουραστοῦν. Σύμφωνα μέ ἕνα ἰρλανδικό θρύλο, μερικά πνεύματα δέν ἦταν τόσο εἰρηνικά, ἀλλά ἐκείνη τήν ἡμέρα ἐμφανιζόταν ἕνα πλάσμα μέ ὄνομα Aileen, τό ὁποῖο ἔκαιγε τήν πόλη Tara σέ κάθε Σαμουΐν, γι’ αὐτό καί ἀρκετοί φοβόντουσαν αὐτό τό ἔθιμο καί τό περνοῦσαν μέ τίς πόρτες ἑρμητικά κλειστές. Κατά τή διάρκεια ἑνός Σαμουΐν, καλοῦσαν πνεύματα νεκρῶν γιά νά πληροφορηθοῦν τό μέλλον τους, ἐνῶ ἡ πυρά ἔπαιζε σημαντικό ρόλο στόν ἑορτασμό τοῦ ἀρχαίου παγανιστικοῦ Χάλογουϊν. Οἱ κάτοικοι τῶν κελτικῶν νησιῶν καί περιφερειῶν ἄναβαν φωτιές ἔξω ἀπό τίς οἰκίες τους, ὅμως μερικές λεπτομέρειες τοῦ τελετουργικοῦ αὐτοῦ εἶναι ἐπικίνδυνες καί τρομακτικές: οἱ ἄρρενες τελεστές πήγαιναν ἀπό πόρτα σέ πόρτα καί ζητοῦσαν τή φωτιά, πού θά ἔκαιγε τίς μάγισσες, καθήμενοι ὅσο πιό κοντά μποροῦσαν χωρίς νά καοῦν, ἀλλά ἀφήνοντας τήν αἰθάλη τοῦ καπνοῦ νά τούς ἀγγίξει, γιά νά ἀποκτήσουν προστατευτικό μανδύα ἀπό τά μάγια. Στήν Οὐαλία τά ἀγόρια πηδοῦσαν πάνω ἀπό τή φωτιά, ἐπειδή φαντάζονταν πώς ἕνα μαγικό πλάσμα ὀνόματι «μαῦρος χοῖρος» θά αἰχμαλώτιζε τόν πιό ἀργό καί θά τόν σκότωνε!

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 107, Ιούν. - Σεπτ. 2025

 

ΤΕΥΧΟΣ 107      ΤΡΙΠΟΛΙΣ      ΙΟΥΝΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2025

Ὁ νέος Ἐφημέριος καί Προϊστάμενος τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ
Ἀρχιμ. Στέφανος Καππές

 Τό Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 2025 ἦταν μέρα ἱστορική γιά τόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Βασιλείου Τριπόλεως, γιά τήν Ἐνορία μας, ἀλλά καί γιά τή Μητρόπολή μας, ἀφοῦ μέ ἰδιαίτερη λαμπρότητα τελέσθηκε ἡ εἰς Πρεσβύτερον Χειροτονία τοῦ Ἀρχιδιακόνου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως π. Στεφάνου Καππέ ἀπό τόν Σεβ. Ποιμενάρχη μας, Μητροπολίτη Μαντινείας καί Κυνουρίας κ. Ἐπιφάνιο, πλαισιούμενο ἀπό πλειάδα Ἀρχιερέων καί ἄλλων Κληρικῶν. Ὁ νέος Πρεσβύτερος προχειρίσθηκε σέ Ἀρχιμανδρίτη καί ἀνέλαβε τά καθήκοντα τοῦ Ἐφημερίου καί Προϊσταμένου τοῦ Μητροπολιτικοῦ μας Ναοῦ καί τοῦ Πρωτοσυγκέλλου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας.

Στή θέση τοῦ Ἐφημερίου τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ διεδέχθη τόν συνταξιοδοτηθέντα Ἐφημέριο Ἀρχιμανδρίτη Βενέδικτο Καρύδη (σχετικό ἀφιέρωμα στό πρόσωπό του θά παραθέσουμε στό ἑπόμενο τεῦχος τοῦ ἐντύπου μας), στή θέση τοῦ Προϊσταμένου τοῦ Ναοῦ διεδέχθη τόν Πρωτοπρεσβύτερο καί Ἐφημέριο τοῦ Ναοῦ π. Ἰωάννη Σουρλίγγα καί στή θέση τοῦ Πρωτοσυγκέλλου διεδέχθη τόν Βοηθό Ἐπίσκοπο τῆς Μητροπόλεως Τεγέας κ. Θεόκλητο.

Στήν Ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου στόν Μητροπολιτικό Ναό τό ὡς ἄνω Σάββατο 27/9/2025 χοροστάτησε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος, στό δέ Ἀρχιερατικό Συλλείτουργο, πού ἀκολούθησε, προέστη ὁ Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. Ἐπιφάνιος, συλλειτουργούντων τῶν Σεβ. Μητροπολιτῶν Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου, Λευκάδος καί Ἰθάκης κ. Θεοφίλου, Ἰλίου, Ἀχαρνῶν καί Πετρουπόλεως κ. Ἀθηναγόρου, Κηφισίας, Ἀμαρουσίου καί Ὠρωποῦ κ. Κυρίλλου, Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Νικηφόρου καί τῶν Θεοφ. Ἐπισκόπων Κεράμων κ. Βαρθολομαίου καί Τεγέας κ. Θεοκλήτου. Συμπροσευχόμενος ἐκ τοῦ Βήματος παρέστη ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Σιγκαπούρης κ. Κωνσταντῖνος.

Εὐχόμενοι στόν νέο Ἐφημέριο καί Προϊστάμενο τοῦ Μητροπολιτικοῦ μας Ναοῦ νά εἶναι πάντα ΑΞΙΟΣ Λειτουργός τοῦ Κυρίου καί ἡ διακονία του στά νέα καθήκοντα νά εἶναι εὐλογημένη πλουσίως παρά Κυρίου καί καρποφόρος, παραθέτουμε τόν Χειροτονητήριο Λόγο στήν εἰς Πρεσβύτερον Χειροτονία του.

Η Ανάσταση του Κυρίου και οι αμφισβητήσεις της

 

ΤΕΥΧΟΣ 131             ΤΡΙΠΟΛΗ            ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2025 

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΤΑ ΚΑΙΡΟΥΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ 

Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου, ὡς «σημεῖον ἀντιλεγόμενον» 

Ὅπως γνωρίζουμε, ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Θεοδόχος, στήν Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου, δήλωσε προφητικά στήν Μητέρα τοῦ Ἰησοῦ, τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ὅτι τό θεῖο Βρέφος, πού κρατοῦσε στά χέρια του, θά εἶναι «σημεῖον ἀντιλεγόμενον» (Λουκ. 2,34), δηλαδή θέμα γιά τό ὁποῖο συνεχῶς θά ἐρίζουν καί θά ἀντιλέγουν οἱ ἄνθρωποι. Πράγματι, αὐτό συμβαίνει ἀπό τότε μέχρι σήμερα καί θά συμβαίνει μέχρι τό τέλος τοῦ κόσμου. Ἀκόμη καί ὅταν ὁ Ἰησοῦς ζοῦσε ἀνάμεσά μας, ἄλλοι τόν δέχονταν καί πίστευαν στό κήρυγμά Του καί ἄλλοι τόν ἀμφισβητοῦσαν καί τόν ἀπέρριπταν.

Ὁλόκληρο τό ἔργο καί τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ εἶναι «σημεῖον ἀντιλεγόμενον»! Πολύ περισσότερο, ὅμως, εἶναι «σημεῖον ἀντιλεγόμενον» ἡ κορυφαία πράξη τοῦ ἔργου Του, ἡ Ἀνάσταση. Αὐτό εἶναι φυσικό καί εὐνόητο: Ὅποιος δέχεται τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὑποχρεωμένος νά τόν ἀποδεχθεῖ ὅπως ἀκριβῶς εἶναι, δηλαδή ὡς Θεό, καί, ἑπομένως, νά πιστέψει σ’ Αὐτόν. Ὅποιος δέν θέλει νά πιστέψει τόν Χριστό ὅπως ἀκριβῶς εἶναι, ἐπινοεῖ τρόπους νά ἀμφισβητήσει πρῶτα ἀπ’ ὅλα τήν Ἀνάστασή Του. Γιατί, ἄν ὁ Χριστός δέν ἀναστήθηκε πραγματικά, τότε δέν εἶναι Θεός, ἀλλά ἕνας κοινός ἄνθρωπος. Ἐνδεχομένως, μπορεῖ νά ἦταν σοφός, ἤ μεγάλος, ἤ ἅγιος, ἀλλά τίποτε παραπάνω ἀπό κοινός ἄνθρωπος. Ἕνα τέτοιο πρόσωπο οὔτε σώζει, οὔτε λυτρώνει, οὔτε λατρεύεται. Ἡ λατρεία του εἶναι μιά ἀκόμη μορφή εἰδωλολατρίας καί ἡ σχέση μας μαζί του εἶναι ὅμοια μέ τή σχέση τῶν ὀπαδῶν μιᾶς φιλοσοφίας ἤ μιᾶς ἰδεολογίας μέ τόν ἐπινοητή της.

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 106, Απρ. - Ιούν. 2025

 

ΤΕΥΧΟΣ 106         ΤΡΙΠΟΛΙΣ        ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2025 

ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ

ΧΑΡΙΤΙ ΘΕΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΑΓΙΟΥ ΠΑΣΧΑ 2025

 Πρός

Τόν Ἱερόν Κλῆρον, τίς Μοναστικές Ἀδελφότητες καί τόν εὐσεβῆ Λαόν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας. 

«Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός»

Τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Μαζί μέ τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, ὅλοι μας ἀπόψε, ψάλλουμε, μετέχοντες ἐμπειρικά στό γεγονός τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ μας, «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καί γῆ καί τά καταχθόνια».

Ὅλος ὁ κόσμος, ὁ ὁρατός καί ὁ ἀόρατος, ἀπόψε χαίρει καί ἀγάλλεται, μέ τήν πλημμυρίδα τοῦ «ἀνέσπερου φωτός».

Εἶναι τό φῶς τοῦ Φωτοδόχου καί Ζωοπαρόχου Τάφου, τό Ἱερό φῶς, τό φῶς τοῦ Παναγίου Τάφου. «Δεῦτε λάβετε φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου φωτός».

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 105, Ιαν. - Μαρτ. 2025

 

ΤΕΥΧΟΣ 105         ΤΡΙΠΟΛΙΣ        ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2025 

ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ
Ἐλέῳ Θεοῦ Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώμης
καί Οἰκουμενικός Πατριάρχης

 Τῷ Ὁσιολογιωτάτῳ Ἀρχιμανδρίτῃ κυρίῳ Βενεδίκτῳ Καρύδῃ, Ἐφημερίῳ τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Βασιλείου Τριπόλεως, τέκνῳ τῆς ἡμῶν Μετριότητος ἐν Κυρίῳ ἀγαπητῷ, χάριν καί εἰρήνην παρά Θεοῦ.

Μετά χαρᾶς ἐλάβομεν ἐν καιρῷ καί διεξήλθομεν τόν προφρόνως ἀποσταλέντα ἡμῖν Τόμον τοῦ Ἱεροῦ ὑμῶν Ναοῦ, περιέχοντα τά 100 τεύχη κυκλοφορήσεως τοῦ ἐκδιδομένου αὐτόθι ἐντύπου «Βασίλειος ὁ Μέγας» ἀπό τοῦ ἔτους 1999 ἕως καί τοῦ 2023, ἀποθησαυρίσαντες δέ τοῦτον εἰς τήν Πατριαρχικήν Βιβλιοθήκην πρός ἐμπλουτισμόν αὐτῆς καί ὠφέλειαν τῶν ἀναγνωστῶν, προαγόμεθα ὅπως ἐκφράσωμεν ὑμῖν ὁλοθύμους εὐχαριστίας διά τήν εὐγενῆ χειρονομίαν τῆς ἀποστολῆς αὐτοῦ.

Κάθε βιβλίον καλεῖ τόν ἀναγνώστην νά εἰσέλθῃ εἰς ἕνα θαυμαστόν κόσμον, νά ἀνακαλύψῃ νέας ἰδέας καί νά διαλεχθῇ μέ αὐτάς. Τά βιβλία εἶναι πάντοτε πρόσκλησις πρός συνάντησιν καί συμπνευματισμόν.

Σύγχρονες μορφές Εικονομαχίας

 

ΤΕΥΧΟΣ 130         ΤΡΙΠΟΛΗ         ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2025 

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ 

Ἀπό τήν ἀρχαία στή σύγχρονη Εἰκονομαχία 

Κάθε χρόνο τήν πρώτη Κυριακή τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἑορτάζουμε τή νίκη τῆς Ἐκκλησίας ἐναντίον ὅλων γενικά τῶν αἱρέσεων. Εἶναι ἡ νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας (τῆς ὀρθῆς πίστης), ἐναντίον κάθε μορφῆς θρησκευτικῆς πλάνης. Γι’ αὐτό ἡ Κυριακή αὐτή ὀνομάζεται «Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας». Ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ ἑορτασμός της καθιερώθηκε, μέ ἀφορμή συγκεκριμένα ἱστορικά γεγονότα: τή λήξη τῆς Εἰκονομαχίας καί τήν πανηγυρική διακήρυξη τῆς τιμῆς τῶν ἁγίων Εἰκόνων τό 843 μ.Χ. Τότε ἔκλεισε ὁριστικά μιά σκοτεινή περίοδος γιά τήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία διήρκεσε περισσότερο ἀπό ἕναν αἰῶνα (ἀπό τό 730 ὡς τό 843 μ.Χ., μέ μιά μικρή διακοπή στό ἐνδιάμεσο) καί ἀνέδειξε πλῆθος Ὁμολογητῶν τῆς πίστεως καί Μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας.

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Προτυπώσεις της Αναστάσεως στην Παλαιά Διαθήκη

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΘ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου εἶναι ἡ κορυφαία ἑορτή τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ κορυφαία πράξη τοῦ ἀπολυτρωτικοῦ ἔργου τοῦ Κυρίου. Ὡς γεγονός, δέν ἀφορᾶ μόνο στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου, ἀλλά ἔχει τεράστιες ἀνθρωπολογικές καί κοσμολογικές προεκτάσεις: ἑορτάζουμε τήν Ἀνάσταση, γιά τήν ὀφέλεια, πού πηγάζει ἀπό αὐτήν. Ὄντως, ὁ Χριστός ἀναστήθηκε ὡς «ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων» (Α' Κορ. 15,20), δηλ. ὡς πρῶτος, γιά νά ἀκολουθήσουμε κι ἐμεῖς στήν ἀνάσταση (ἤ συμπαρασύροντας καί ἐμᾶς στήν ἀνάσταση). Ἔτσι, ὅσοι ἀκολουθοῦν τόν Χριστό, μετέχουν ἤδη στήν «πρώτη ἀνάσταση», τήν πνευματική, τήν ἕνωση καί κοινωνία μέ τόν Θεό, ἀναμένοντας τήν «δευτέρα ἀνάσταση», τήν ἀνάσταση τοῦ σώματος στή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου. Τότε, μέ τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, ὁλοκληρώνεται τό ἔργο τῆς Ἀναστάσεως. Οἱ δύο ἀναστάσεις συνδέονται στενά μεταξύ τους: ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Καί οἱ δύο, ὡς κορυφαῖα γεγονότα τῆς ἱστορίας, προφητεύονται, προτυπώνονται καί προεικονίζονται στήν Παλαιά Διαθήκη. Χαρακτηριστική προτύπωση τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου εἶναι «τό σημεῖον Ἰωνᾶ τοῦ προφήτου» (Ματθ. 12,39) καί χαρακτηριστική προφητεία γιά τήν ἔσχατη καί προσδοκόμενη ἀνάσταση τῶν νεκρῶν εἶναι ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ γιά τά ξηρά ὀστᾶ (Ἰεζ. 37, 1-14).

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Ο Δίκαιος και το φρόνημα του κόσμου (Γ΄ Ανάγνωσμα 13ης Νοεμβρίου)

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΗ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἕνα Ἀνάγνωσμα, πού ὑπάρχει συχνά σέ Ἀκολουθίες πρός τιμήν Ἱεραρχῶν ἤ καί ἄλλων Ἁγίων, ἀναφέρεται στήν πορεία τοῦ Δικαίου (εἰδικότερα, τοῦ Ἁγίου ἤ γενικά τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ) μέσα στόν κόσμο. Γιά παράδειγμα, εἶναι τό τρίτο Ἀνάγνωσμα στόν Ἑσπερινό τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου. Ἀποτελεῖ «ἐκλογή», δηλ. συλλογή τμημάτων (χωρίων), κυρίως ἀπό τή Σοφία Σολομῶντος, ἀλλά καί ἀπό τή Σοφία Σειράχ καί ἀπό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν, δηλ. ἀπό τή λεγόμενη «Σοφιολογική γραμματεία» τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἀπαντᾶ σέ πολλά ἐρωτήματα σχετικά μέ τή θέση τοῦ Δικαίου (τοῦ αὐθεντικοῦ Χριστιανοῦ, κατά τά σημερινά δεδομένα), μέσα στόν κόσμο καί γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ Δικαίου (Χριστιανοῦ) ἐκ μέρους τοῦ «κόσμου», τοῦ ἑκάστοτε κοινωνικοῦ περιβάλλοντος. Εἰδικότερα ἀναφέρεται στή σύγκρουση τοῦ Δικαίου μέ τό λεγόμενο «κοσμικό φρόνημα», ὅπως αὐτό ἐκφράζεται ἀπό «πονηρούς» ἀνθρώπους. Ἡ σύγκρουση αὐτή εἶναι ἀναπόφευκτη: ὅπου ἀπουσιάζει, ὑποκρύπτεται συμβιβασμός μέ τόν «κόσμο» καί ἀπώλεια τῆς γνησιότητος τοῦ «κατά Χριστόν ζεῖν». Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι τό περιεχόμενο τοῦ Ἀναγνώσματος τελεῖ σέ ἀπόλυτη συμφωνία μέ τή διδασκαλία τῆς Καινῆς Διαθήκης καί μέ τούς λόγους τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου. Ὡστόσο, τό Ἀνάγνωσμα ἀρχίζει καί τελειώνει μέ αἰσιόδοξα μηνύματα: μέ τή νίκη, ἤ μᾶλλον μέ τόν θρίαμβο, τοῦ Δικαίου ἔναντι τοῦ «κόσμου» καί τοῦ φρονήματός του καί μέ τήν ἐπίτευξη τῆς ἐν Θεῷ ἀθανασίας. «Δίκαιος» μέ τά σημερινά δεδομένα εἶναι ὁ Ἅγιος, ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ, ὁ αὐθεντικός Χριστιανός.

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Η «Λειτουργία των Πιστών» - Μέρος Β΄

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΑ΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ «Λειτουργία τῶν Πιστῶν» ἤ Λειτουργία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Κυρίου εἶναι τό δεύτερο καί σημαντικότερο μέρος τῆς Λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Προηγεῖται ἡ «Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων», καθώς καί ἕνα προπαρασκευαστικό τμῆμα γι’ αὐτό ἀκριβῶς τό δεύτερο μέρος. Ἡ «Λειτουργία τῶν Πιστῶν» διακρίνεται, ἐπίσης, σέ ἐπιμέρους τμήματα, ὅπως α) Οἱ Εὐχές τῶν Πιστῶν, β) Ὁ Χερουβικός Ὕμνος, γ) Ἡ Μεγάλη Εἴσοδος, δ) Τά Πληρωτικά, ε) Ὁ Ἀσπασμός καί ἡ Ὁμολογία (τό Σύμβολο τῆς Πίστεως) καί ζ) Ἡ ἁγία Ἀναφορά, πού εἶναι τό ἐπίκεντρο (ἡ «καρδία») τῆς Θείας Λειτουργίας. Μέρη τῆς Ἀναφορᾶς εἶναι: i) τό Προοίμιο ἤ ὁ Διάλογος, ii) ἡ Εὐχαριστία ἤ ὁ Πρόλογος, iii) ὁ Ἐπινίκιος Ὕμνος, iv) οἱ Λόγοι Συστάσεως («Λάβετε, φάγετε» κ.λπ.), v) ἡ Ἀνάμνηση, vi) ἡ Ἐπίκληση καί vii) τά Δίπτυχα. Ὡστόσο, ἡ Λειτουργία δέν ὁλοκληρώνεται μέ τήν Ἀναφορά. Ἀκολουθοῦν καί ἄλλα μέρη της, τά ὁποῖα εἶναι τά ἑξῆς:

Ἡ Κυριακή Προσευχή: Ἀφοῦ ὁλοκληρωθεῖ ἡ ἁγία Ἀναφορά, ἀκολουθοῦν σύντομες δεήσεις γιά τήν ὑποδοχή ἤ ἀποδοχή τῶν Τιμίων Δώρων, πού μόλις καθαγιάστηκαν, στό ὑπερουράνιο Θυσιαστήριο. Οἱ Δεήσεις καταλήγουν σέ «παράθεση» (ἐναπόθεση ὅλης τῆς ζωῆς μας στόν Χριστό), ὅπως συμβαίνει καί σέ ἄλλες περιπτώσεις, καί σέ σχετική Εὐχή. Ἀκολουθεῖ ἡ Κυριακή Προσευχή (τό «Πάτερ ἡμῶν»), πού ἀποτελεῖ διακήρυξη τῆς ἐν Χριστῷ κατά Χάριν υἱοθεσίας μας. Ἡ ἐν Χριστῷ υἱοθεσία δέν εἶναι ἰδιότητα κάθε ἀνθρώπου, ἀλλά εἰδικό προνόμιο («ἐξουσία»!), πού λαμβάνουμε στό Βάπτισμα. Εἰδικότερα, λαμβάνουμε τίς ἀπαρχές (τά σπέρματα ἤ τήν δυνατότητα) τῆς θείας υἱοθεσίας, τά ὁποῖα ὀφείλουμε νά ἐνεργοποιήσουμε καί νά ἀξιοποιήσουμε. Ἡ Κυριακή Προσευχή εἶναι θεοδίδακτη καί περιλαμβάνει ὅλα τά στοιχεῖα κάθε αὐθεντικῆς προσευχῆς.

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Η «Λειτουργία των Πιστών» - Μέρος Α΄

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Ι΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Κατ’ ἐξοχήν μέρη τῆς Θείας Λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι: α) Ἡ Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων καί β) Ἡ Λειτουργία τῶν Πιστῶν. Τό πρῶτο μέρος λήγει μετά τά Ἀναγνώσματα (τόν Ἀπόστολο καί τό Εὐαγγέλιο) μέ τήν Ἀπόλυση τῶν Κατηχουμένων, ἡ ὁποία σήμερα λέγεται μυστικῶς. Παλαιότερα μετά τήν ἔξοδο τῶν Κατηχουμένων ἔκλειναν οἱ πύλες τοῦ Ναοῦ καί ἄρχιζε τό δεύτερο μέρος τῆς Θείας Λειτουργίας «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν».

Οἱ Εὐχές τῶν Πιστῶν: Ἡ Λειτουργία τῶν Πιστῶν ἀρχίζει μέ δύο Εὐχές ὑπέρ τῶν Πιστῶν, πού λέγονται μυστικῶς. Μέ αὐτές ὁ Λειτουργός ζητᾶ τήν κάθαρση καί τήν καταξίωση γιά τό ἐπικείμενο Μυστήριο. Ἡ προσέγγιση τοῦ Χριστοῦ ἀπαιτεῖ ψυχική καί σωματική καθαρότητα. Αὐτή προϋποθέτει τήν ἀνθρώπινη προσπάθεια, ἀλλά δέν ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἀνθρώπινη προσπάθεια. Εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ σέ ὅσους τό ζητοῦν καί, παράλληλα, καταβάλλουν προσπάθειες νά τό ἀποκτήσουν. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι, ἡ καθαρότητα αὐτή, ἡ καταξίωση καί τά λοιπά σχετικά αἰτήματα ἀφοροῦν σέ ὀλόκληρη τήν ἐκκλησιαστική Κοινότητα καί, βέβαια, στόν ἐπικεφαλῆς της, τόν Λειτουργό τῆς Εὐχαριστίας.

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Το Συμπόσιο της Σοφίας του Θεού (Παροιμίαι θ΄, 1-11)

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΖ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἀπό τά Ἀναγνώσματα τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, τά δύο πρῶτα ἀναφέρονται σέ προτυπώσεις τῆς τέλειας γυναῖκας, ἡ ὁποία, κατά τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, εἶναι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος. Ὄντως, τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου, πού ὑπερέβη σέ δόξα καί ἁγιότητα ἀκόμη καί τίς ἀνώτατες ἀγγελικές δυνάμεις, προφητεύεται ἤ προτυπώνεται στήν Παλαιά Διαθήκη, μέ διάφορες εἰκόνες ἤ σύμβολα. Τό πρῶτο Ἀνάγνωσμα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἀναφέρεται στήν προτύπωση τῆς Θεοτόκου ὡς «Κλίμακος» (σκάλας), ἡ ὁποία συνδέει γῆ καί οὐρανό, καί τό δεύτερο στήν προτύπωση τῆς Θεοτόκου ὡς «Πύλης», ἀπό τήν ὁποία «εἰσελεύσεται» μόνο «Κύριος ὁ Θεός Ἰσραήλ». Καί οἱ δύο εἰκόνες ὑπονοοῦν τή θέση τῆς Θεοτόκου στό μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας, στό ὁποῖο ἀναφέρεται εἰδικότερα τό τρίτο Ἀνάγνωσμα. Αὐτό προέρχεται ἀπό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν (θ΄, 1-11) τοῦ Προφήτου καί Βασιλέως Σολομῶντος (π. 965-926 π.Χ.) καί ἀνήκει στόν κύκλο τῶν βιβλίων πού ἀναφερόνται στή Σοφία. Ἡ Σοφία ἐμφανίζεται ἐκεῖ σαφῶς προσωποιημένη ἤ «ἐνυπόστατη»: δέν εἶναι «ἰδιότητα» ἑνός προσώπου, ἀλλά τό ἴδιο τό πρόσωπο καί, εἰδικότερα, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ. Τό Ἀνάγνωσμα διακρίνεται σέ δύο μέρη. Τό πρῶτο (στ. 1-6) ἀναφέρεται στό συμπόσιο τῆς Σοφίας καί τό δεύτερο (στ. 7-11) περιλαμβάνει γενικές ὑποθῆκες (συμβουλές).

Β΄ Κοινή Δήλωσις Διαλόγου Ορθοδόξων και Αντιχαλκηδονίων (28/9/1990)

 

Β΄ ΚΟΙΝΗ ΔΗΛΩΣΙΣ

 ΜΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

 ΣΑΜΠΕΖΥ ΓΕΝΕΥΗΣ, 28/9/1990

 Ἡ πρώτη Κοινὴ Δήλωσις περὶ τῆς Χριστολογίας, υἱοθετηθεῖσα ὑπὸ τῆς Μικτῆς Ἐπιτροπῆς ἐπὶ τοῦ Θεολογικοῦ Διαλόγου μεταξὺ τῆς Ὀρθοδόξου καὶ τῶν Ἀνατολικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν κατὰ τὴν ἱστορικὴν συνάντησιν εἰς τὴν Μονὴν Anba Bishoy, ἀπὸ 20ῆς μέχρι 24ης Ἰουνίου 1989, ἀποτελεῖ τὴν βάσιν τῆς δευτέρας Κοινῆς Δηλώσεως περὶ τῶν ἀκολούθων θέσεων τῆς κοινῆς πίστεως καὶ ἑρμηνείας καὶ περὶ τῶν ἀναληφθησομένων διαδικασιῶν διὰ τὴν πλήρη κοινωνίαν τῶν δύο οἰκογενειῶν Ἐκκλησιῶν ἐν Χριστῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ὅστις προσηυχήθη «ἵνα πάντες ἓν ὦσιν».

1. Ἀμφότεραι αἱ οἰκογένεια συμφωνοῦν εἰς τὴν καταδίκην τῆς αἱρέσεως τοῦ Εὐτυχιανισμοῦ. Ἀμφότεραι αἱ οἰκογενειαι ὁμολογοῦν ὅτι ὁ Λόγος, τὸ Δεύτερον Πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ πρὸ αἰώνων ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθεὶς καὶ ὁμοούσιος αὐτῷ, ἐσαρκώθη καὶ ἐγεννήθη ἐκ τῆς Θεοτόκου Μαρίας τῆς Παρθένου, ὁμοούσιος ἡμῖν κατὰ πάντα καὶ τέλειος ἄνθρωπος μετὰ ψυχῆς, σώματος καὶ νοός. Ἐσταυρώθη, ἀπέθανεν, ἐτάφη καὶ ἀνέστη ἐκ νεκρῶν τὴν τρίτην ἡμέραν, ἀνελήφθη πρὸς τὸν Οὐράνιον Πατέρα, ἔνθα κάθηται ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς ὡς Κύριος πάσης τῆς Κτίσεως. Κατὰ τὴν Πεντηκοστὴν διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφανέρωσε τὴν Ἐκκλησίαν ὡς Σῶμα Αὐτοῦ. Προσδοκῶμεν τὴν ἐν πληρότητι δόξης καὶ πάλιν ἔλευσιν Αὐτοῦ, κατὰ τὰς Γραφάς.

Α΄ Κοινή Δήλωσις Διαλόγου Ορθοδόξων και Αντιχαλκηδονίων (24/6/1989)

 

Α΄ ΚΟΙΝΗ ΔΗΛΩΣΙΣ

 ΜΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

 ΜΟΝΗ ANBA BISHOY ΑΙΓΥΠΤΟΥ, 24/6/1989  

1. Παρὰ τῶν ἐν Χριστῷ Πατέρων ἡμῶν ἐκληρονομήσαμεν τὴν αὐτὴν ἀποστολικὴν πίστιν καὶ παράδοσιν, καίτοι ἐχωρίσθημεν ἀπ’ ἀλλήλων ὡς Ἐκκλησίαι ἐπὶ αἰῶνας. Ὡς δύο οἰκογένειαι Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἐπὶ μακρόν, ἄνευ τῆς πρὸς ἀλλήλους κοινωνίας, προσευχόμεθα καὶ ἐμπιστευόμεθα τῷ Θεῷ τὴν ἀποκατάστασιν τῆς κοινωνίας ταύτης, ἐπὶ τῇ βάσει τῆς κοινῆς ἀποστολικῆς πίστεως τῆς ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας τῶν πρώτων αἰώνων, ἣν καὶ ὁμολογοῦμεν. Εἶναι ἡ πίστις ἐκείνη τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, τὴν ὁποίαν καὶ ὁμολογοῦμεν εἰς τὸ κοινὸν ἡμῶν Σύμβολον πίστεως. Πᾶν ὅ,τι ἀκολουθεῖ εἶναι μία ἁπλὴ εὐλαβὴς δήλωσις περὶ τῆς πίστεως ἡμῶν ἐν τῇ πορείᾳ πρὸς ἀποκατάστασιν τῆς κοινωνίας μεταξὺ τῶν δύο οἰκογενειῶν τῶν Ὀρθοδόξων ἡμῶν Ἐκκλησιῶν.

2. Αἱ καθ’ ὅλου συζητήσεις ἡμῶν εἶχον ὡς κοινὴν βάσιν τὴν φράσιν τοῦ κοινοῦ ἡμῶν πατρὸς ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας: «Μία φύσις (ἢ μία ὑπόστασις) τοῦ Θεοῦ Λόγου σεσαρκωμένη» καὶ τὴν ῥῆσιν αὐτοῦ ὅτι ἀρκεῖ διὰ τὴν ὁμολογίαν τῆς ὀρθῆς καὶ ἀμωμήτου ἡμῶν πίστεως λέγειν καὶ ὁμολογεῖν Θεοτόκον τὴν ἁγίαν Παρθένον (Ὁμιλ. 15. Πρβλ. Ἐπ. 39).

3. Μέγα ὄντως ἐστὶ τὸ θαυμαστὸν μυστήριον τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ἑνὸς ἐν μιᾷ οὐσίᾳ καὶ ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἢ προσώποις ἀληθινοῦ Θεοῦ. Εὐλογητὸν τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ ἡμῶν. Μέγα ὄντως ἐστι καὶ τὸ ἄφατον μυστήριον τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ δι’ ἡμᾶς καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν.

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Εγκώμιο στην ιδανική γυναίκα (Παροιμίαι κθ΄, 10-31)

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΣΤ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Στόν Ἑσπερινό πρός τιμήν Ἁγίων γυναικῶν ὑπάρχει συνήθως ἕνα Ἀνάγνωσμα ἀπό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν (κθ΄, 10-31). Ἀποτελεῖ ἐγκώμιο στήν ἰδανική γυναῖκα καί ἀναφέρεται στό διαχρονικό πρόβλημα τῆς θέσης τῆς γυναῖκας στήν οἰκογένεια καί στήν κοινωνία, καθώς καί τῆς σχέσης ἀνδρός καί γυναικός, ἀπό συγκεκριμένη, βέβαια, ἄποψη, τήν ἄποψη τῆς συμφωνίας μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τό θέμα εἶναι ἰδιαίτερα ἐπίκαιρο στήν ἐποχή μας, ὅπου κυριαρχεῖ ὁ ἀποπροσανατολισμός σέ κάθε θέμα, ἡ δἐ γυναῖκα θεωρεῖται σχεδόν ἀποκλειστικά ἀπό τήν ἄποψη τοῦ ἐρωτισμοῦ. Ἀπό τό κείμενο μποροῦν νά ἀντληθοῦν θεολογικές ἀπαντήσεις γιά τά θέματα τοῦ γάμου, τοῦ ἀνταγωνισμοῦ μεταξύ ἀνδρῶν καί γυναικῶν, τῶν αἰτημάτων τῶν σύγχρονων φεμινιστικῶν κινημάτων κ.ἄ., θέματα τά ὁποῖα σέ πάμπολλες περιπτώσεις παραμένουν ὀξύτατα, παρά τήν ἐξέλιξη τοῦ σύγχρονου πολιτισμοῦ. Ἄς σημειωθεῖ, ὅτι τό κείμενο προέρχεται ἀπό πολύ μακρυνή ἐποχή (9ος αἰ. π.Χ.), ὅπου κυριαρχοῦσαν πολύ ὑποτιμητικές ἀντιλήψεις γιά τή γυναῖκα. Πρέπει δέ νά κατανοηθεῖ στό πλαίσιο τῆς ἐποχῆς του καί σέ σχέση μέ ὅ,τι ἐπικρατοῦσε στό περιβάλλον του καί, ὄντως, κομίζει μιά νέα, ἐντελῶς διαφορετική, ἀντίληψη περί γυναικός (θεολογία τῆς γυναικός καί τοῦ γάμου), τῆς ὁποίας οἱ ἀπαρχές βρίσκονται σέ ἀρχαιότερα κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (Γένεσις κ.ἄ.).

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Η «Λειτουργία των Κατηχουμένων»

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Θ΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Ἡ Θεία Λειτουργία χωρίζεται σέ δύο (ἤ σέ τρία μέ τό εἰσαγωγικό) μέρη. Ὡστόσο, τά κατ’ ἐξοχήν μέρη της εἶναι: α) Ἡ Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων ἤ Λειτουργία τοῦ Λόγου καί β) Ἡ Λειτουργία τῶν Πιστῶν ἤ Λειτουργία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Κυρίου. Προηγεῖται τό εἰσαγωγικό μέρος, πού τελεῖται μυστικῶς (χαμηλόφωνα), συνήθως κατά τή διάρκεια τοῦ Ὄρθρου, καί ἀφορᾶ στό δεύτερο μέρος τῆς Λειτουργίας. Τό πρῶτο μέρος ἀποκαλεῖται «Λειτουργία τῶν Κατηχουμένων», ἐπειδή μετεῖχαν σ’ αὐτό μαζί μέ τούς Πιστούς καί οἱ Κατηχούμενοι (ὅσοι ἑτοιμάζονταν νά βαπτιστοῦν, ἀλλά δέν εἶχαν ἀκόμη βαπτιστεῖ) καί «Λειτουργία τοῦ Λόγου», ἐπειδή κυρίαρχο στοιχεῖο του εἶναι τά Ἀναγνώσματα, δηλαδή τά ἀποσπάσματα ἀπό τόν Ἀπόστολο καί τό Εὐαγγέλιο.

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Ένας σοφός συμβουλεύει τους νέους (Παροιμίαι α΄, 1-20)

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΕ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Στήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ὑπάρχουν Ἀναγνώσματα στίς Ἀκολουθίες ἀπό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν. Αὐτό περιέχει ἀποφθέγματα (σοφές ρήσεις), πού ἀποδίδονται στόν βασιλέα τοῦ Ἰσραήλ Σολομῶντα (π. 965-926 π.Χ.). Στίς περισσότερες περιπτώσεις ἔχουν τή μορφή συμβουλῶν, πού παρέχονται ἀπό μεγαλύτερο καί σοφότερο σέ νεότερο, πού ἀποκαλεῖται «υἱός» του. Ὁ πρεσβύτερος, πού συμβουλεύει στήν προκειμένη περίπτωση, εἶναι ὁ βασιλεύς Σολομών, γνωστός γιά τή μεγάλη σοφία του, ὅμως μέσῳ αὐτοῦ ὁμιλεῖ ἡ ἴδια ἡ ἐνυπόστατη Σοφία τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ὁ Ἄσαρκος τότε Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος διδάσκει καί καθοδηγεῖ τούς «υἱούς» Του σέ κάθε ἐποχή. Γι’ αὐτό τό βιβλίο τῶν Παροιμιῶν εἶναι διαρκῶς ἐπίκαιρο καί γι’ αὐτό ἀποσπάσματά του ὑπάρχουν στίς Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας. Μαζί μέ τά τά βιβλία τῆς Σοφίας Σολομῶντος καί Σοφίας Σειράχ ἀπαρτίζει τή λεγόμενη Σοφιολογική γραμματεία, δηλ. τήν ὁμάδα τῶν βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πού ἀναφέρεται στήν (ἐνυπόστατη) Σοφία τοῦ Θεοῦ. Τήν πρώτη ἡμέρα τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς (Καθαρά Δευτέρα) ὑπάρχει Ἀνάγνωσμα στόν Ἑσπερινό ἀπό τήν ἀρχή τοῦ βιβλίου τῶν Παροιμιῶν (1, 1-20).

«Αγ. Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση» 2024-5: Τα αποτελέσματα της νηστείας (Ζαχαρίου η΄, 19-23)

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος ΙΔ' τοῦ Προγράμματος Μελέτης καί Ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Ἁγία Γραφή, Ἐκκλησία καί Παράδοση», περιόδου Β', ἔτους 2024-2025. 

Εἰσαγωγικά: Στίς παραμονές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς (Παρασκευή τῆς Τυρινῆς) ὑπάρχει ἕνα Ἀνάγνωσμα στόν Ἑσπερινό, πού ἀναφέρεται στή νηστεία καί προέρχεται ἀπό τόν προφήτη Ζαχαρία. Ὁ Προφήτης ἀνήκει στούς λεγόμενους «μικρούς Προφῆτες». Ἔζησε τήν ἐποχή ἀμέσως μετά τήν ἐπιστροφή τῶν Ἰουδαίων ἀπό τή Βαβυλώνεια αἰχμαλωσία (536 π.Χ.) καί ἄρχισε νά προφητεύει τό 520 π.Χ., ἐνῶ ἦταν ἀκόμη «νεανίας». Ἀνῆκε στή φυλή τοῦ Λευί καί πιθανῶς ἦταν Ἱερεύς. Τότε οἱ Ἰουδαῖοι, ὑπό τήν ἡγεσία τοῦ Ζοροβάβελ καί τοῦ Ἀρχιερέως τῆς ἐποχῆς, πού ὀνομαζόταν Ἰησοῦς, προσπαθοῦσαν νά ἀνοικοδομήσουν τόν Ναό καί νά ἀντιμετωπίσουν τά τεράστια προβλήματα, πού προέκυψαν μετά τήν ἐπιστροφή. Στούς δύο αὐτούς σκοπούς ἀποβλέπει ὁ Προφήτης: α) προτρέπει γιά τήν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ καί β) ἐνισχύει γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν δυσκολιῶν, ἀναφερόμενος μεταξύ ἄλλων στό ἔνδοξο μέλλον τοῦ Ἰσραήλ, τό ὁποῖο ταυτίζεται μέ τή μεσσιανική ἐποχή. Ἡ Ἱερουσαλήμ θά γίνει κάποτε κέντρο τοῦ κόσμου. Ὁ Βασιλεύς της θά εἰσέλθει θριαμβευτικά σ’ αὐτήν, ἔνδοξος, ἀλλά ταυτόχρονα «δίκαιος καὶ σῴζων αὐτός, πραΰς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον» (9,9). Θά βασανισθεῖ καί ὁ Λαός θά θρηνήσει γιά τό Πάθος Του (12,10), ὡστόσο δέν θά βασιλεύσει μόνο ἐπί τῶν Ἰουδαίων, ἀλλά ὅλα τά ἔθνη θά προστρέξουν σ’ Αὐτόν (θά γίνει ὁ Βασιλεύς ὅλων τῶν ἐθνῶν). Τότε ἡ θλίψη τῶν Ἰουδαίων θά μεταστραφεῖ σέ χαρά. Στό πλαίσιο αὐτό θά καταργηθοῦν οἱ νηστεῖες, τουλάχιστον ἐκεῖνες πού οἱ Ἰουδαῖοι εἶχαν θεσπίσει μέ ἀφορμή λυπηρά γεγονότα.

«Ορθοδοξία Ελληνισμός Ρωμηοσύνη» 2024-5: Η Ἀκολουθία τῆς Προθέσεως

 

Διάγραμμα – Περίληψη Θέματος Η΄ τοῦ Προγράμματος Ὀρθόδοξης Κατήχησης «Ὀρθοδοξία Ἑλληνισμός Ρωμηοσύνη», περιόδου Β΄, ἔτους 2024-2025.

 

Εἰσαγωγικά: Ἡ Θεία Λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας χωρίζεται σέ δύο μέρη (ἤ σέ τρία μαζί μέ τό εἰσαγωγικό, τήν Προετοιμασία της). Ὅπως κάθε μεγάλο ἔργο, ἔτσι καί ἡ Λειτουργία προαπαιτεῖ κατάλληλη προετοιμασία. Αὐτή περιλαμβάνει σύντομες Ἀκολουθίες καί πράξεις, ὅπως α) ὁ «Καιρός», β) ἡ Ἔνδυση καί γ) ἡ Νίψη. Ἡ κατ’ ἐξοχήν, ὅμως προπαρασκευαστική Ἀκολουθία εἶναι ἡ Ἀκολουθία τῆς Προθέσεως. Κάποιες φορές ἀποκαλεῖται ἐσφαλμένα καί «Ἀκολουθία τῆς Προσκομιδῆς» ἤ «Προσκομιδή». Γιά τήν ἀκρίβεια, ὅμως, Προσκομιδή εἶναι ἡ μεταφορά τῶν Τιμίων Δώρων (πρίν ἀπό τόν καθαγιασμό τους) ἀπό τόν τόπο τῆς προετοιμασίας τους στό Θυσιαστήριο (στήν Ἁγία Τράπεζα) κατά τήν Μεγάλη Εἴσοδο. Ἀφοῦ ἔχουν προηγηθεῖ οἱ σύντομες Ἀκολουθίες ἤ πράξεις τοῦ «Καιροῦ», τῆς Ἔνδυσης τοῦ Λειτουργοῦ μέ τά ἱερά ἄμφια τῆς Λειτουργίας καί ἡ Νίψη τῶν χειρῶν, καί ἀφοῦ ἔχουν προσφερθεῖ τά ὑλικά στοιχεῖα τοῦ Μυστηρίου (πρόσφορο καί νάμα οἴνου), ὁ Λειτουργός ἐπιλέγει ἀπό τά πρόσφορα τῶν πιστῶν τά δύο καλύτερα. Ἡ Λειτουργία τελεῖται γιά τήν ἀκρίβεια μέ δύο πρόσφορα. Σέ περίπτωση ἀνάγκης τελεῖται μέ ἕνα (ὅταν δέν ὑπάρχει δεύτερο ἤ ὅταν αὐτό δέν εἶναι κατάλληλο) ἤ, κατά τήν κρίση τοῦ Λειτουργοῦ, μέ περισσότερα (μέχρι πέντε). Ἔπειτα ἔρχεται στόν τόπο, πού τελεῖται ἡ Ἀκολουθία τῆς Προθέσεως καί ὀνομάζεται, ἐπίσης, «Πρόθεση» (εἶναι συνήθως κόγχη στό Ἱερό Βῆμα ἀριστερά τῆς Ἁγίας Τραπέζης). Σύμφωνα μέ μεταγενέστερους συμβολισμούς, συμβολίζει τό Σπήλαιο τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ: ἄν ὁλόκληρη ἡ Λειτουργία ἀναπαριστᾶ τή ζωή τοῦ Χριστοῦ, τότε ἡ ἀρχή της συνδέεται μέ τή Γέννηση τοῦ Κυρίου. Ἐκεῖ ὑπάρχουν τά ἱερά Σκεύη τῆς Λειτουργίας, πού εἶναι: α) τό ἅγιο Δισκάριο, εἰδικός Δίσκος μέ πόδι, γιά ἀποκλειστική χρήση στή Θεία Λειτουργία, β) τό ἅγιο Ποτήριο, ἐπίσης εἰδικό Ποτήριο γιά τή Θεία Λειτουργία, γ) ἡ ἁγία Λόγχη, σύμβολο τῆς Λόγχης, μέ τήν ὁποία τρυπήθηκε ἡ πλευρά τοῦ Κυρίου στόν Σταυρό, δ) ἡ ἁγία Λαβίδα, μέ τήν ὁποία μεταδίδεται ἡ Θ. Εὐχαριστία στούς πιστούς, δ) ὁ Σπόγγος, σύμβολο τοῦ Σπόγγου, μέ τόν ὁποῖο ὁ Κύριος ἐποτίσθη «χολή καί ὄξος» πάνω στόν Σταυρό καί ε) τά Καλύμματα τῶν ἱερῶν Σκευῶν.

Οι Εορτές της Εκκλησίας στη δίνη της σύγχρονης εκκοσμίκευσης

 

ΟΙ ΕΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗΣ 

Ἡ Ἐκκλησία καί οἱ ἑορτές της 

Οἱ ἑορτές εἶναι κάτι ἀπαραίτητο στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. «Βίος ἀνεόρταστος μακρά ὁδός ἀπανδόκευτος», εἶχε πεῖ στήν ἀρχαιότητα ὁ Δημόκριτος, δηλαδή «ζωή χωρίς ἑορτή εἶναι μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχεῖο», χωρίς σταθμό γιά ξεκούραση! Ὅλες οἱ θρησκεῖες ἔχουν τίς ἑορτές τους. Ἀλλά καί οἱ λεγόμενοι «κοσμικοί» ἄνθρωποι (ὅσοι δέν πιστεύουν σέ κάτι ἤ, τουλάχιστον, ὅσοι δέν πιστεύουν ἀρκετά) ἔχουν τίς ἑορτές τους. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τήν Ἐκκλησία μας. Ἔχει κι αὐτή τίς δικές της ἑορτές, κατανεμημένες κατάλληλα στή διάρκεια τοῦ ἔτους. Τό ζητούμενο, ὅμως, εἶναι, τί ἑορτάζουμε, γιατί τό ἑορτάζουμε καί πῶς τό ἑορτάζουμε. Γιά τούς πολλούς, γιά τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου τούτου, οἱ ἑορτές εἶναι εὐκαιρίες διασκέδασης καί ἀπόδρασης ἀπό τήν καθημερινότητα. Οἱ διάφορες θρησκεῖες ἑορτάζουν γιά τούς δικούς τους λόγους. Κάποιοι ἑορτάζουν χωρίς λόγο καί νόημα, δηλαδή ἑορτάζουν χωρίς νά ὑπάρχει αἰτία, ὅπως συμβαίνει στίς νεοφανεῖς «ἑορτές» τοῦ σκόρδου, τῆς ντομάτας, τῆς μελιτζάνας καί διάφορων ἄλλων φρούτων καί λαχανικῶν, «ἑορτές» πού προωθοῦνται δυναμικά μέ τήν πρόφαση τῆς προβολῆς καί τῆς διάθεσης τῶν ἀγροτικῶν προϊόντων!

«Βασίλειος ο Μέγας», τεύχ. 104, Οκτ. - Δεκ. 2024

 

ΤΕΥΧΟΣ 104       ΤΡΙΠΟΛΙΣ      ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2024 

Ὁ νέος Μητροπολίτης Μαντινείας καί Κυνουρίας κ.κ. ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ 

Κορυφαῖο γεγονός γιά τήν τοπική μας Ἐκκλησία κατά τό προηγούμενο διάστημα ἦταν ἡ ἐκλογή καί ἡ Ἐνθρόνιση στήν Τρίπολη τοῦ νέου Μητροπολίτου Μαντινείας καί Κυνουρίας κ.κ. Ἐπιφανίου. Ἡ Μητρόπολή μας ἀπέκτησε πλέον τόν Ποιμενάρχη της καί ἡ τοπική μας Ἐκκλησία τήν Κεφαλή της! Ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε, μετά τήν κοίμηση τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Ἀλεξάνδρου στίς 19/12/2023, ἡ Ἱ. Μητρόπολη Μαντινείας καί Κυνουρίας τελοῦσε «ἐν χηρείᾳ». Τοποτηρητής ὁρίστηκε ἀπό τήν Ἱ. Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὁ πολυσέβαστος ὅμορος Μητροπολίτης Μονεμβασίας καί Σπάρτης κ. Εὐστάθιος, ὁ ὁποῖος χειρίστηκε μέ σοφία καί σύνεση τά τρέχοντα θέματα κατά τό μακρό διάστημα τῆς χηρείας. Ὡστόσο, ὅλοι ἀναμέναμε τήν ἐκλογή τοῦ Κανονικοῦ, τοῦ «δικοῦ μας» Ποιμενάρχη.

Ἔτσι, ἡ Ἱ. Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, στήν τακτική Συνεδρία της στίς 4/10/2024, ἐκπλήρωσε τόν πόθο τοῦ Κλήρου καί τοῦ Λαοῦ τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας, ἐκλέγοντας στή θέση αὐτή Κληρικό γνωστό στήν περιοχή, σεμνό, εὐλαβή καί πανθομολουμένως ΑΞΙΟ τῆς ὑψηλῆς ἀποστολῆς του. Διαβάζουμε τά σχετικά μέ τή διαδικασία τῆς ἐκλογῆς στά παρακάτω ἀποσπάσματα ἀπό τό Δελτίο Τύπου τῆς Ἱ. Συνόδου τῆς 4ης/10/2024:

«Συνῆλθε σήμερα Παρασκευή, 4 Ὀκτωβρίου 2024, στήν τρίτη Τακτική Συνεδρία της, ἡ Ἱ. Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὑπό τήν Προεδρία τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου (...).