Ιησούς Χριστός - Η Ζωή του κόσμου (Μέρος Β)

ΙΗΣΟΥΣ  ΧΡΙΣΤΟΣ  Η  ΖΩΗ  ΤΟΥ  ΚΟΣΜΟΥ[1]

ΠΡΩΤ.

 ΙΩΑΝΝΟΥ Σ. ΡΩΜΑΝΙΔΟΥ

Μετάφρασις ἐκ τοῦ Ἀγγλικοῦ πρωτοτύπου

Jesus Christ - The life of the world

ὑπό Δεσποίνης Δ. Κοντοστεργίου Δρ. Θ.

ΜΕΡΟΣ Β΄

(ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΝ)

Δεῖτε τό Α΄ Μέρος στήν ἱστοσελίδα:

http://sathanasoulias.blogspot.gr/2012/11/blog-post_9130.html

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Ὁ Χριστός εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην καί αἱ Οἰκουμενικαί Σύνοδοι

2. Μύησις εἰς τήν Ζωήν καί εἰς «πᾶσαν τήν Ἀλήθειαν» δηλαδή τόν Χρι-   στόν διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κατά τήν Πεντηκοστήν

3. Διάγνωσις καί θεραπεία

4. Τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ

5. Προφητεύειν καί Θεολογεῖν

6. Συνέπειαι καί συμπεράσματα

4) Τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ.

Ὅτι ὁ Χριστός ἦλθε μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα καί τόν Πατέρα μετά τήν Ἀνάστασίν Του, τήν Ἀνάληψιν καί τήν ἐπιστροφήν Του νά ἐνοικήσῃ εἰς τούς πιστούς, εἶναι μία βασική προϋπόθεσις καί τοῦ ἀποστόλου Παύλου καί τοῦ ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου. Μέ τήν δεδομένην σχέσιν τοῦ ἀποστόλου Λουκᾶ πρός τόν Παῦλον, τό γεγονός τῆς Πεντηκοστῆς τό ἀναφερόμενον ὑπό τοῦ Λουκᾶ πολύ πιθανῶς ἔχει μίαν Παύλειον ἐκκλησιολογικήν βάσιν. Ἐν τούτοις, ἀπό μίαν σπουδαίαν ἄποψιν, δηλαδή σχετικῶς μέ τό φαινόμενον τῆς γλωσσολαλίας, ὁ Λουκᾶς πράγματι ἔχει γίνει τό κλειδί εἰς τόν Παῦλον ἀντί τοῦ ἀντιθέτου.

Θά ἔπρεπε νά σημειωθῇ ὅτι αἱ ἐπιστολαί τοῦ ἀποστόλου Παύλου ἀπευθύνονται εἰς τούς ἤδη μυημένους εἰς τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Τό Εὐαγγέλιον τοῦ Ἰωάννου εἶναι ἕν βιβλίον κατηχήσεως μετά τό Βάπτισμα, προωρισμένον δι’ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἤδη τό Ἅγιον Πνεῦμα. Ἀλλά τό Εὐαγγέλιον τοῦ Λουκᾶ, ἐν τούτοις, ὡς αὐτά τοῦ Μάρκου καί τοῦ Ματθαίου εἶναι κατήχησις πρό τοῦ βαπτίσματος καί αἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων προορίζονται διά ἀκροατήριον ὄχι μυημένον εἰς τήν ἐσωτερικήν ζωήν τοῦ Χριστοῦ. Ἐν τούτοις, ἀφοῦ ὁ Λουκᾶς ἦτο μαθητής καί ἀκόλουθος τοῦ Παύλου, τά γραπτά του προυποθέτουν καί ἀντανακλοῦν αὐτήν τήν ἐσωτερικήν ζωήν ἐν Χριστῷ.

Διά τόν Εὐαγγελιστήν Ἰωάννην ἡ ἔλευσις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἡ ἐκπλήρωσις τῆς ὑποσχέσεως τοῦ Χριστοῦ ὅτι θά ἑτοιμάσῃ ἕνα τόπον ἐκεῖ, ὅπου κατά τήν ἐπιστροφήν Του, θά παραλάβῃ τούς Μαθητάς Του μεθ’ Ἑαυτοῦ, οὕτως ὥστε νά εἶναι καί αὐτοί ὅπου εἶναι Αὐτός[2]. Μέ τήν μεσιτείαν τοῦ Χριστοῦ ὁ Πατήρ θά δώσῃ εἰς τούς Μαθητάς Αὐτοῦ ἄλλον Παράκλητον, τόν Ὁποῖον αὐτοί γνωρίζουν, διότι ἐνοικεῖ εἰς αὐτούς καί θά εἶναι μέσα τους[3]. «Ἐν ἐκείνῃ τή ἡμέρᾳ» θά γνωρίσουν οἱ Μαθηταί ὅτι ὁ Χριστός εἶναι «ἐν τῷ Πατρί» καί αὐτοί εἶναι «ἐν τῷ Χριστῷ» καί Οὗτος εἶναι «ἐν αὐτοῖς»[4]. Αὐτοί βλέπουν τόν Χριστόν, διότι ζῇ, καί θά ζήσουν[5]. Ὁ Χριστός θά ἐμφανίζηται εἰς ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος Τόν ἀγαπᾷ[6]. Ὁ Χριστός καί ὁ Πατήρ Του θά ἔλθουν καί θά ἐνοικήσουν ἐν αὐτῷ[7]. Ὅταν ἔλθῃ τό Ἅγιον Πνεῦμα, θά διδάξῃ αὐτούς πάντα καί θά τούς ὑπενθυμίσῃ κάθε τί, τό ὁποῖον Οὗτος εἶπεν εἰς αὐτούς[8]. Ὅταν τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας ἔλθῃ, τό Ὁποῖον θά ἀποστείλῃ ὁ Πατήρ διά τοῦ Χριστοῦ, θά μαρτυρήσῃ περί τοῦ Χριστοῦ καί οἱ Μαθηταί θά μαρτυρήσουν, διότι αὐτοί εἶναι μέ τόν Χριστόν ἀπό τήν ἀρχήν[9]. Ὅταν τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας ἔλθῃ, θά ὁδηγήσῃ τούς Μαθητάς «εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν», διότι Τοῦτο δέν θά ὁμιλήσῃ «ἀφ’ Ἑαυτοῦ, ἀλλ’ ὅσα ἄν ἀκούσῃ λαλήσει καί τά ἐρχόμενα ἀναγγελλεῖ» εἰς τούς Μαθητάς. Τοῦτο θά δοξάσῃ τόν Χριστόν, διότι θά λάβῃ ἀπό Αὐτόν αὐτά, τά ὁποῖα θά ἀναγγείλῃ εἰς τούς Μαθητάς Του. Ὁ Χριστός εἶπεν ὅτι «πάντα ὅσα ἔχει ὁ Πατήρ» εἶναι ἰδικά Του. Διά τοῦτο τό Πνεῦμα τῆς Ἀληθείας θά λάβῃ ἀπό Αὐτόν καί θά ἀναγγείλῃ εἰς τούς Μαθητάς. Ἔπειτα ὁ Χριστός ἐπαναλαμβάνει ὅτι «μικρόν καί οὐ θεωρεῖτέ με καί πάλιν μικρόν καί ὄψεσθέ με»[10]. Μετά φθάνει εἰς τό τελικόν σημεῖον τῶν κεφαλαίων 14-17: «Πάτερ, οὗς δέδωκάς μοι, θέλω ἵνα ὅπου εἰμί ἐγώ κακεῖνοι ὦσι μετ’ ἐμοῦ, ἵνα θεωρῶσι τήν δόξαν τήν ἐμήν ἥν δέδωκάς μοι, ὅτι ἠγάπησάς με πρό καταβολῆς κόσμου»[11].

Διά τόν Ἰωάννην ἡ Ἀνάληψις τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως τοῦ Χριστοῦ εἶναι μία ἀπολύτως προϋπόθεσις διά τήν ἐκ μέρους τοῦ Χριστοῦ ἀποστολήν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὡς εἶναι ἐμφανῶς διά τόν Λουκᾶν καί κατ’ ἐπέκτασιν διά τόν Παῦλον: «Νῦν δέ ὑπάγω πρός τόν πέμψαντά με... συμφέρει ὑμῖν ἵνα ἐγώ ἀπέλθω, ἐάν γάρ ἐγώ μή ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐκ ἐλεύσεται πρός ὑμᾶς, ἐάν δέ πορευθῶ, πέμψω αὐτόν πρός ὑμᾶς»[12]. Ὅτι ὁ Ἰωάννης δέν συγχέει τάς μετά τήν Ἀνάστασιν ἐμφανίσεις τοῦ Χριστοῦ μέ τήν ἐπάνοδόν Του ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι κατά τήν Πεντηκοστήν, εἶναι σαφές ἀπό τό ὅτι ἀναφέρει τά λόγια τοῦ Χριστοῦ εἰς τήν Μαρίαν τήν Μαγδαληνήν: «Μή μου ἅπτου· οὔπω γάρ ἀναβέβηκα πρός τόν Πατέρα μου»[13]. Ἀλλά εἰς τάς ἑπομένας ἀναφερομένας ἐμφανίσεις ὁ Χριστός εἶπεν εἰς τόν Θωμᾶν τόν Δίδυμον νά βάλῃ τήν χείραν του εἰς τήν πλευράν Του. Ὁ Θωμᾶς ἐπίστευσεν, μᾶλλον βλέπων παρά ψηλαφῶν: «ὅτι ἑώρακας μέ πεπίστευκας».[14]

Ὁ τόπος τῆς κοινῆς κατοικίας αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος ἀγαπᾷ τόν Πατέρα ἐν Χριστῷ εἶναι ἡ ἀνθρωπίνη φύσις τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ναός τοῦ Λόγου κατά φύσιν καί τῆς φυσικῆς Του δόξης, τήν ὁποίαν ὁ Χριστός ὡς Λόγος ἔλαβεν ἀπό τόν Πατέρα καί κατά φύσιν μετέχει μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα. Μέ τό νά γίνῃ κάποιος μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, γίνεται ναός τοῦ Θεοῦ καί ταυτοχρόνως μένει ἐν τῷ Θεῷ, ὡς εἰς τόν ναόν Του. Ἡ Πεντηκοστή εἶναι τά γενέθλια τῆς Ἐκκλησίας, διότι ἡ ἀνθρωπίνη φύσις τοῦ Χριστοῦ εἶναι παροῦσα καί κατά χάριν ἡνωμένη μέ κάθε μέλος τοῦ Σώματος Αὐτοῦ, ὄχι ὡς μέρος τοῦ Χριστοῦ εἰς καθένα, ἀλλά κατά χάριν ὁλόκληρος ὁ Χριστός εἶναι εἰς κάθε μέλος. Ὁ Χριστός ἀπῆλθεν, ὥστε ὤφειλε νά ἐπιστρέψῃ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι διά μίας νέας παρουσίας τῆς ἀνθρωπίνης φύσεώς Του, ἡ ὁποία ὡς ἡ ἄκτιστος δόξα τοῦ Θεοῦ, μερίζεται ἀμερίστως μεταξύ πολλῶν πιστῶν, οὕτως ὥστε ὁ Χριστός εἶναι παρών ἐντός καί ἡνωμένος κατά χάριν εἰς καθένα ἐκ τῶν μελῶν τοῦ Σώματός Του. Ταυτοχρόνως τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ παραμένει Ἕνα, οὕτως ὥστε τά μέλη Του εἶναι ἕνα μέ κάθε ἄλλο ἐν τῇ δόξῃ καί βασιλείᾳ τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Συμφώνως πρός τάς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ὁ Χριστός εἶπεν εἰς τούς Μαθητάς Του πρό τῆς Ἀναλήψεώς Του, ὅτι μετ’ ὀλίγον θά ἐβαπτίζοντο ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι[15]. Κατά τήν Πεντηκοστήν «ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεί πυρός, ἐκάθισέ τε ἐφ’ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν, καί ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου, καί ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθώς τό Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι»[16]. Ἐν ὄψει τῆς συνδέσεως τοῦ Ἰωάννου περί τῆς ἐλεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ τήν ἐπανεμφάνισιν τοῦ Χριστοῦ εἰς τούς Μαθητάς Του, καθώς εἴδαμε, καί τάς πραγματικάς ἐμφανίσεις τοῦ Χριστοῦ μετά τήν Πεντηκοστήν, π.χ. εἰς τόν Στέφανον (Πράξ. 7,55-56) καί εἰς τόν Παῦλον (Πράξ. 9,3 κ.ἑ. 22,6 κ.ἑ. 17 κ.ἑ.) ὑπάρχει κάποια βάσις νά δεχθῶμεν τήν δυνατότητα ἤ ἀκόμη καί τήν πιθανότητα ὅτι τό χωρίον τῶν Πράξεων 1,11 θά ἠμποροῦσε νά ληφθῇ ὡς ἐκπληρούμενον διά τοῦ χωρίου τῶν Πράξεων 2,1 κ.ἑ. Καθ’ ὅν χρόνον ὁ Χριστός ἀνελαμβάνετο «ἰδού δύο ἄνδρες παρειστήκεισαν αὐτοῖς ἐν ἐσθῆτι λευκῇ» λέγοντας εἰς τούς Ἀποστόλους ὅτι ὁ Χριστός «ἐλεύσεται, ὅν τρόπον ἐθεάσασθε αὐτόν πορευόμενον εἰς τόν οὐρανόν».

Ἐν πάσῃ περιπτώσει, τό «λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις» καί τό «ἀποφθέγγεσθαι» δέν πρέπει νά συγχέωνται. Τό «ἀποφθέγγεσθαι» εἰς τό χωρίον τῶν Πράξεων 2,4 σημαίνει «προφητεύειν», καθώς εἶναι σαφές ἀπό ὅλην τήν ὁμιλίαν τοῦ ἀποστόλου Πέτρου εἰς τό χωρίον τῶν Πράξεων 2,14 κ.ἑ. Κάποιος λαμβάνει πρῶτα τό χάρισμα τῆς γλωσσολαλίας εἰς τήν καρδίαν καί ἔπειτα ἐμπνέεται εἰς τό μυαλό νά κατανοῇ τούς Προφήτας καί τόν Χριστόν, μέ σκοπόν νά προφητεύῃ. Αὐταί αἱ διακρίσεις εἶναι καθαραί εἰς τόν ἀπόστολον Παῦλον καί θά ἦτο ἀπίθανον νά μήν ἦτο ὁ Λουκᾶς ἔμπειρος μέ αὐτάς. Ἅπαξ ὁ ἄνθρωπος λάβῃ τήν δωρεάν τῆς γλωσσολαλίας, τότε τό Πνεῦμα ἠμπορεῖ ἤ ὄχι νά δημιουργήσῃ τοιαύτας καταστάσεις, καθώς εἰς τό χωρίον τῶν Πράξεων 2, 6-13.

Ἐν πάσῃ περιπτώσει, τό βάπτισμα ἐν Πνεύματι εἶναι ταυτόν μέ τήν λῆψιν τῆς δωρεᾶς τῆς γλωσσολαλίας καί εἶναι σαφῶς διακρινόμενον ἀπό τό βάπτισμα ἐν ὕδατι. Ὁ Παῦλος πρῶτα ἐδοξάσθη εἰς τό ὅραμά του μέ τόν Χριστόν ἐν δόξῃ καί ἔπειτα ἐβαπτίσθη[17]. Πότε ἔλαβε τήν δωρεάν τῶν γλωσσῶν δέν κατεγράφη, ἄν καί κατεγράφη ὅτι τό κατεῖχε. Οἱ δώδεκα μαθηταί τοῦ Ἀπολλώ, οἱ ὁποῖοι εἶχαν λάβει τό βάπτισμα μετανοίας τοῦ Ἰωάννου, «ἐβαπτίσθησαν εἰς τό ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ. Καί ἐπιθέντος αὐτοῖς τοῦ Παύλου τάς χεῖρας ἦλθε τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἐπ’ αὐτούς, ἐλάλουν τε γλώσσαις καί προεφήτευον»[18]. Εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ ἑκατοντάρχου Κορνηλίου καί τῆς ἀκολουθίας του, αὐτοί πρῶτον ἐβαπτίσθησαν ἐν Πνεύματι, ἀφοῦ ἔλαβον τήν δωρεάν τῶν γλωσσῶν διά ἤ ἐν δοξασμῷ καί ἔπειτα ἐβαπτίσθησαν δι’ ὕδατος, ὁπότε ὁ Πέτρος οὕτω δέν ἠμποροῦσε πλέον νά ἀντιδράσῃ: «Ἔτι λαλοῦντος τοῦ Πέτρου τά ρήματα ταῦτα ἐπέπεσε τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἐπί πάντας τούς ἀκούοντας τόν λόγον. Καί ἐξέστησαν οἱ ἐκ περιτομῆς πιστοί ὅσοι συνῆλθον τῷ Πέτρῳ, ὅτι καί ἐπί τά ἔθνη ἡ δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐκκέχυται, ἤκουον γάρ αὐτῶν λαλούντων γλώσσαις καί μεγαλυνόντων τόν Θεόν. Τότε ἀπεκρίθη ὁ Πέτρος, μήτι τό ὕδωρ κωλῦσαι δύναταί τις τοῦ μή βαπτισθῆναι τούτους, οἵτινες τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἔλαβον καθώς καί ἡμεῖς».[19] Εἰς τήν ἀπολογίαν του δι’ αὐτό πού ἔκανεν ὁ Πέτρος ἀνακαλεῖ εἰς τήν μνήμην του τί εἶπεν ὁ Χριστός πρό τῆς Ἀναλήψεώς Του περί λήψεως βαπτίσματος ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι (Πράξ. 1,5) καί καταλήγει, «εἰ οὖν τήν ἴσην δωρεάν ἔδωκεν αὐτοῖς ὁ Θεός ὡς καί ἡμῖν... ἐγώ δέ τίς ἤμην δυνατός κωλῦσαι τόν Θεόν»;[20] Ἡ ἑλληνική λέξις «ἴση» εἰς τό κείμενον σημαίνει ὅτι ἡ δωρεά, ἡ ληφθεῖσα ἐδῶ, δέν εἶναι μόνον ἡ ἰδία, καθώς τῆς Πεντηκοστῆς, ἀλλά ἐπίσης, ἴση. Εἶναι αὐτή ἡ ἰδέα τῆς ἰσότητος ἡ ὁποία κεῖται εἰς τόν πυρῆνα τῶν προβλημάτων εἰς τήν Κόρινθον, ὅπου πολλοί μέ μόνην τήν δωρεάν τῶν γλωσσῶν ἐπίστευαν τούς ἑαυτούς των ὅτι εἶναι ἴσοι μέ τούς ἄλλους, χωρίς νά ἀντιλαμβάνωνται ὅτι αὐτό συμβαίνει ἔτσι μόνον, ὅταν αἱ γλῶσσαι προηγοῦνται ἤ ἕπονται διά δοξασμοῦ, ἀφοῦ κατά τήν διάρκειαν τῆς θέας τοῦ Θεοῦ ὅλα τά χαρίσματα καταργοῦνται ἐκτός της ἀγάπης.

Αὐτό τό βάπτισμα ἐν Πνεύματι, τό ὁποῖον καταλήγει εἰς τήν δωρεάν τῶν γλωσσῶν καί τό ὁποῖον κανονικῶς συνοδεύεται μέ τό χάρισμα τῆς προφητείας, εἶναι προφανῶς ἡ ἀρχή τοῦ χρίσματος, τοῦ Μυστηρίου διά τοῦ ὁποίου κάποιος γίνεται μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί ναός τοῦ Θεοῦ. Διά τόν ἀπόστολον Παῦλον ἡ δωρεά τῶν γλωσσῶν φαίνεται νά εἶναι ἡ ἐλαχίστη προϋπόθεσις διά νά γίνῃ κανείς μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἡ βάσις ὄχι μόνο τῆς προφητείας, ἀλλά ὅλων τῶν χαρισμάτων. Μετά ἀπό αὐτούς οἱ ὁποῖοι ὁμιλοῦν γλώσσας εἶναι οἱ ἰδιῶται καί οἱ ἄπιστοι. Αὐτοί δέν εἶναι οὔτε μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, οὔτε χαρισματοῦχοι. Οἱ ἰδιῶτες ἔχουν ἕνα εἰδικόν τόπον εἰς τήν ἐκκλησίαν καί λέγουν ἀμήν εἰς τάς καταλλήλους στιγμάς κατά τήν διάρκειαν τῶν προσευχῶν[21]. Τό γεγονός ὅτι αὐτοί λέγουν ἀμήν εἰς τάς εὐχαριστιακάς προσευχάς σημαίνει ὅτι αὐτοί ἦσαν πιθανῶς βαπτισμένοι δι’ ὕδατος καί περίμεναν τήν ἔλευσιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἰς τήν καρδίαν των, δηλαδή τήν δωρεάν τῶν γλωσσῶν, καί ἠμποροῦσαν νά συμμετάσχουν εἰς τήν εὐχαριστιακήν κοινωνίαν, ὡς εἶχαν κάνει οἱ Ἀπόστολοι ἐπίσης πρό τῆς Πεντηκοστῆς. Αὐτοί προφανῶς ἦσαν οἱ βαπτισμένοι λαϊκοί τῆς ἀποστολικῆς κοινότητος.

Οἱ ἄπιστοι εἶναι προφανῶς κατηχούμενοι εἰδωλολατρικῆς προελεύσεως, οἱ ὁποῖοι δέν ἠμποροῦν νά τύχουν μεταχειρίσεως ὡς Ἰουδαῖοι. Οἱ Ἰουδαῖοι ἐθεωροῦντο ἀκόμη ὡς πιστοί, ἐφ’ ὅσον δέν ἀπέρριπτον πλέον ἐντελῶς τόν Ἐνανθρωπήσαντα Κύριον τῆς Δόξης.

Αὐτοί μέ τά χαρίσματα εἰς τό χωρίον Α΄ Κορ. 12,4-10 (εἰς τά ὁποῖα χαρίσματα συμπεριλαμβάνονται αἱ «διακονίαι» καί τά «ἐνεργήματα» ἀπαριθμούμενα εἰς αὐτό, καθώς εἶναι σαφές εἰς τό χωρίον Α΄ Κορ. 12,28-31) καί αὐτοί μέ τά χαρίσματα εἰς αὐτούς τούς τελευταίους στίχους, εἶναι ὅλοι μέλη τοῦ κλήρου καταγεγραμμένοι συμφώνως πρός τάς πνευματικάς των δωρεάς, ἀλλά ὄχι αὐστηρῶς μέ τήν λειτουργικήν των δραστηριότητα ἤ χειροτονίαν. Οὗτοι ἐκλήθησαν κατ’ εὐθεῖαν ὑπό τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος δίδει τήν δωρεάν τῆς προσευχῆς διά γλώσσης, μετά ἀπό κατάλληλον προετοιμασίαν ὑπό πνευματικοῦ πατρός. Ὁ Παῦλος λέγει ὅτι οἱ Κορίνθιοι ἠμπορεῖ νά ἔχουν πολλούς διδασκάλους ἐν Χριστῷ, ἀλλ’ ὄχι πολλούς πατέρας: «Ἐν γάρ Χριστῷ Ἰησοῦ διά τοῦ Εὐαγγελίου ἐγώ ὑμᾶς ἐγέννησα»[22]. Ἐν τούτοις, ὁ Παῦλος εὐχαριστεῖ τόν Θεόν, διότι δέν ἐβάπτισε κανένα ἀπό τούς Κορινθίους ἐκτός ὀλίγων[23]. Τοῦτο σημαίνει ὅτι ὁ Παῦλος ἐγέννησεν αὐτούς εἰς τήν περιοχήν τῶν χαρισμάτων, ἐκ τῶν ὁποίων τό θεμέλιον εἶναι νά ὁμιλῇ τις ἤ νά προσεύχηται ἐν γλώσσαις. Μέ ἄλλα λόγια, τά χαρίσματα εἶναι καρποί τοῦ βαπτίσματος ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καί σημεῖον ὅτι ἔχει γίνει κάποιος μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. «Καί γάρ ἐν ἑνί Πνεύματι ἡμεῖς πάντες εἰς ἕν σῶμα ἐβαπτίσθημεν... Καί πάντες εἰς ἕν Πνεῦμα ἐποτίσθημεν»[24]. Αὐτό εἶναι ἐμφανῶς τό βάπτισμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀπό ὅλα, ὅσα ἕπονται, τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ περιλαμβάνει μόνον ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐβαπτίσθησαν οὕτως.

Καθώς εἰς τάς Πράξεις, οὕτω εἰς τόν Παῦλον, ὁμιλεῖν ἐν γλώσσαις εἶναι ἕν βασικόν σημεῖον του ὅτι ἐβαπτίσθη κάποιος ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Ἀλλά, εἰς τό χωρίον Α΄ Κορ. 12,10 καί 12, 28, 30, τό «γένη γλωσσῶν» ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται νά εἶναι χωρισμένον ἀπό τά ὑψηλότερα χαρίσματα, δίδων τήν ἐντύπωσιν ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἠμπορεῖ νά ἐνεργῇ χωρίς αὐτά. Ἐν τούτοις, τό κείμενον «μή πάντες γλώσσαις λαλοῦσι»[25] δέν ἀναφέρεται εἰς τούς ὑψηλότερον χαρισματούχους, ἀλλά μᾶλλον ὅτι «οἱ ἰδιῶται» καί «οἱ ἄπιστοι» δέν ὁμιλοῦν γλώσσαις, καθώς εἶναι σαφές εἰς τό χωρίον Α΄ Κορ. 14, 16, 23, 24. Ὅταν ὁ Παῦλος ἀριθμῇ αὐτούς, τούς ὁποίους ἔθεσεν ὁ Θεός εἰς τήν Ἐκκλησίαν, οὗτος ἀρχίζει μέ τούς Ἀποστόλους εἰς τήν πρώτην θέσιν καί τελειώνῃ μέ τά «γένη γλωσσῶν» εἰς τήν τελευταίαν θέσιν[26]. Οἱ «ἰδιῶται» δέν περιλαμβάνονται οὔτε ἐδῶ, οὔτε εἰς τήν τάξιν τῆς Ἐκκλησίας εἰς τό χωρίον Α΄ Κορ. 14, 26 κ.ἑ. Ὁ λόγος δι’ αὐτό εἶναι ὅτι αὐτοί δέν ἔχουν ἀκόμη τήν δωρεάν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νά προσεύχωνται ἀδιαλείπτως ἐν αὐτοῖς καί ἑπομένως δέν ἔχουν τοποθετηθῇ ὑπό τοῦ Θεοῦ εἰς τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ.

Ὅτι τά ὑψηλότερα χαρίσματα περιλαμβάνουν τά χαμηλότερα, ἀλλά ὄχι τά χαμηλότερα τά ὑψηλότερα, εἶναι σαφές ἀπό ὅ,τι ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέγει περί ἑαυτοῦ: «Εὐχαριστῶ τῷ Θεῷ μου πάντων ὑμῶν μᾶλλον γλώσσαις λαλῶν, ἀλλ’ ἐν ἐκκλησίᾳ θέλω πέντε λόγους διά τοῦ νοός μου λαλῆσαι, ἵνα καί ἄλλους κατηχήσω ἤ μυρίους λόγους ἐν γλώσσῃ»[27]. Μέ αὐτό δέν ἐννοεῖται ὅτι ὁ ἀπόστολος Παῦλος δέν προσεύχεται εἰς τήν ἐκκλησίαν ἐν γλώσσῃ, δηλαδή ἐν Πνεύματι, ἀλλά ὅτι εἰς τήν ἐκκλησίαν αὐτός ἦτο ὑποχρεωμένος νά προσεύχηται ἐπίσης μέ τήν διάνοιαν, διά τήν οἰκοδομήν τῶν ἄλλων: «Προσεύξομαι τῷ πνεύματι, προσεύξομαι δέ καί τῷ νοΐ»[28].

Μετά τά «γένη γλωσσῶν» ὁ ἀπόστολος Παῦλος προφανῶς ἐννοεῖ προσευχή, ἀπαγγελία ψαλμῶν καί ψαλμῳδία πνευματικῶν ὕμνων καί ᾠδῶν[29]. Οὕτω μερικοί ἔχουν «γένη γλωσσῶν» καί ἄλλοι ἔχουν ἐπί πλέον «ἑρμηνείαν γλωσσῶν»[30]. «Ζηλοῦτε δέ τά πνευματικά, μᾶλλον δέ ἵνα προφητεύητε... Θέλω δέ πάντας ὑμᾶς λαλεῖν γλώσσαις, μᾶλλον δέ ἵνα προφητεύητε· μείζων γάρ ὁ προφητεύων ἤ ὁ λαλῶν γλώσσαις, ἐκτός εἰ μή διερμηνεύῃ, ἵνα ἡ ἐκκλησία οἰκοδομήν λάβῃ».[31] Καθώς εἰς τάς Πράξεις, οὕτω καί ἐδῶ ἡ προφητεία ὑπάρχει ἐξ αἰτίας τῆς δωρεᾶς τῶν γλωσσῶν, ἀλλά αὐτό τό τελευταῖον δέν ἠμπορεῖ πάντα νά ὁδηγήσῃ εἰς τήν προφητείαν. Δέν ὑπάρχει ἔνδειξις ὅτι ὁ Κορνήλιος καί οἱ ἀκόλουθοί του προεφήτευαν, ἄν καί ἐλάλουν γλώσσαις ὡς ἀποτέλεσμα τοῦ δοξασμοῦ των.

Ὅταν ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέγῃ[32] «θέλω δέ πάντας ὑμᾶς λαλεῖν γλώσσαις, μᾶλλον δέ ἵνα προφητεύητε· μείζων γάρ ὁ προφητεύων ἤ ὁ λαλῶν γλώσσαις, ἐκτός εἰ μή διερμηνεύῃ, ἵνα ἡ ἐκκλησία οἰκοδομήν λάβῃ»[33] ἐννοεῖ ὅτι αὐτός, ὁ ὁποῖος μόνον «λαλεῖ γλώσσαις», πρέπει νά μάθῃ νά διερμηνεύῃ τούς ψαλμούς καί τάς προσευχάς ἐν τῇ καρδίᾳ του, δηλαδή νά τά μεταφέρῃ εἰς τήν διάνοιάν του διά νά εἰσακουσθοῦν. «Διόπερ ὁ λαλῶν γλώσσῃ προσευχέσθω ἵνα διερμηνεύῃ· ἐάν γάρ προσεύχωμαι γλώσσῃ, τό πνεῦμά μου προσεύχεται, ὁ δέ νοῦς μου ἄκαρπός ἐστι. τί οὖν ἐστι; προσεύξομαι τῷ πνεύματι, προσεύξομαι δέ καί τῷ νοΐ· ψαλῶ τῷ πνεύματι, ψαλῶ δέ καί τῷ νοΐ. ἐπεί ἐάν εὐλογήσῃς τῷ πνεύματι, ὁ ἀναπληρῶν τόν τόπον τοῦ ἰδιώτου πῶς ἐρεῖ τό ἀμήν ἐπί τῇ σῇ εὐχαριστίᾳ, ἐπειδή τί λέγεις οὐκ οἶδε; σύ μέν γάρ καλῶς εὐχαριστεῖς, ἀλλ’ ὁ ἕτερος οὐκ οἰκοδομεῖται. εὐχαριστῶ τῷ Θεῷ μου πάντων ὑμῶν μᾶλλον γλώσσαις λαλῶν, ἀλλ’ ἐν ἐκκλησίᾳ θέλω πέντε λόγους διά τοῦ νοός μου λαλῆσαι, ἵνα καί ἄλλους κατηχήσω ἤ μυρίους λόγους ἐν γλώσσῃ»[34]. Ὁ Παῦλος οὐδέποτε λέγει ὅτι κάποιος διερμηνεύει αὐτό τό ὁποῖον ὁ ἄλλος «λαλεῖ γλώσσαις». Διερμηνεύει κανείς αὐτά, τά ὁποῖα ὁ ἴδιος «λαλεῖ γλώσσαις» ἐν τῇ καρδίᾳ του. Ἑπομένως τό Α΄ Κορ. 14,27-28 σημαίνει «εἴτε γλώσσῃ τις λαλεῖ, κατά δύο ἤ τό πλεῖστον τρεῖς, καί ἀνά μέρος, καί εἷς διερμηνευέτω· ἐάν δέ μή ᾖ διερμηνευτής, σιγάτω ἐν ἐκκλησίᾳ, ἑαυτῶ δέ λαλείτω καί τῷ Θεῷ». Ὁ διερμηνεύς εἶναι σαφῶς ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἔχει τήν χάριν νά μεταφέρῃ τήν προσευχήν τοῦ πνεύματός του ἐν τῇ καρδίᾳ εἰς τήν διάνοιάν του, διά νά γίνῃ ἀκουστή διά τήν οἰκοδομήν τῶν ἄλλων.

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐλυπήθη, διότι μία ὁμάς Κορινθίων χαρισματούχων εἶχε προφανῶς πείσει τούς ἄλλους νά κάνουν τήν ὁμαδικήν λατρείαν τῆς καρδίας, χωρίς νά μεταφέρουν τήν προσευχήν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διά τῆς λογικῆς, ὥστε νά μήν ἀκούσουν καί οἱ ἄλλοι. Διά τόν Παῦλον αὐτό εἶναι καλόν: «σύ μέν γάρ καλῶς εὐχαριστεῖς, ἀλλ’ ὁ ἕτερος οὐκ οἰκοδομεῖται»[35]. «Ἐπεί ἐάν εὐλογήσῃς τῷ πνεύματι, ὁ ἀναπληρῶν τόν τόπον τοῦ ἰδιώτου πῶς ἐρεῖ τό ἀμήν ἐπί τῇ σῇ εὐχαριστίᾳ, ἐπειδή τί λέγεις οὐκ οἶδε;»[36]. Εἶναι φανερόν ὅτι νά προσεύχηται ἐν γλώσσῃ ἤ διά τοῦ Πνεύματος εἶναι ὅροι ἐναλλασσόμενοι.

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος συζητεῖ διά τά εἴδη τῶν φωνῶν πού ὑπάρχουν εἰς τόν κόσμον, τόσον τῶν ἀψύχων ἀντικειμένων, ὡς τῶν αὐλῶν, ἁρπῶν καί σαλπίγγων, ὅσον καί τῶν ἀνθρωπίνων. Ὅτι ὁ Παῦλος ὁμιλεῖ διά φωνάς καθ’ ἑαυτάς, αἱ ὁποῖαι παράγονται, καί ὄχι περί συγχεομένων καί μή ἀντιληπτῶν φωνῶν, φαίνεται καθαρά ἀπό τόν ὅρον «ἄδηλον φωνήν» εἰς τό Α΄ Κορ. 14,8, τό ὁποῖον σημαίνει ἀφανής ἤ φωνή πού δέν ἀκούεται. Εἰς τό 14,9 ὁ Παῦλος ὁμιλεῖ διά τήν ἀδυναμίαν τῆς κατανοήσεως τοῦ λόγου, ἐκτός ἐάν μεταδίδεται μέ λέξεις σχηματιζόμενος διά τῆς γλώσσης. Τότε συνεχίζει λέγων, «τοσαῦτα, εἰ τύχοι, γένη φωνῶν ἐστίν ἐν κόσμῳ, καί οὐδέν αὐτῶν ἄφωνον. ἐάν οὖν μή εἰδῶ τήν δύναμιν τῆς φωνῆς, ἔσομαι τῷ λαλοῦντι βάρβαρος καί ὁ λαλῶν ἐν ἐμοί βάρβαρος»[37].

Φαίνεται καθαρά ὅτι τό κεφάλαιον 14 τῆς Α΄ Κορ. δέν ἀντιλέγει εἰς κανένα σημεῖον μέ ἐκεῖνο, τό ὁποῖον κυριολεκτικῶς ἐτέθη ἐξ ἀρχῆς ὡς ἀντικείμενον συζητήσεως: «Ὁ γάρ λαλῶν γλώσσῃ οὐκ ἀνθρώποις λαλεῖ, ἀλλά τῷ Θεῷ· οὐδείς γάρ ἀκούει, πνεύματι δέ λαλεῖ μυστήρια»[38]. «Νυνί δέ, ἀδελφοί, ἐάν ἔλθω πρός ὑμᾶς γλώσσαις λαλῶν, τί ὑμᾶς ὠφελήσω, ἐάν μή ὑμῖν λαλήσω...»[39].

Τοῦτο τό γεγονός ὅτι ὡρισμένοι Κορίνθιοι ὠμίλουν ἐν γλώσσαις, ἀλλ’ οὔτε διερμήνευον, οὔτε ἐπροφήτευον, θά ἦτο ὁριστική ἀπόδειξις ὅτι τοῦτο, δηλαδή τό «γλωσσολαλεῖν» δέν ἦτο τό «ἀποφθέγγεσθαι» τῶν Πράξεων 2,1 κ.ε. Ἀπό τό ἄλλο μέρος, ὁ Παῦλος δέν κάνει τόν παραμικρόν ὑπαινιγμόν διά νά κατανοήσουν ὁ εἷς τόν ἄλλον. Φαίνεται ὅτι μόνον οἱ ἰδιῶται καί οἱ ἄπιστοι δέν ἠμποροῦσαν νά συμμετάσχουν εἰς ὅ,τι συνέβαινε. Ἐν τούτοις, ὅταν ὅλο τό σῶμα τῶν χαρισματούχων ἐνασχολῆται μέ τήν προφητείαν, τότε ἀμφότεροι, καί οἱ ἰδιῶται καί οἱ ἄπιστοι, συνειδητοποιοῦν ὅτι «τά κρυπτά τῆς καρδίας των φανερά γίνεται, ἐλεγχόμενοι καί ἀνακρινόμενοι ὑπό πάντων»[40]. Αὐτή εἶναι ἡ διάγνωσις, διά τήν ὁποίαν ὠμιλήσαμεν εἰς τό τελευταῖον κεφάλαιον. Αὐτοί ἀπέκτων τήν πεποίθησιν ὅτι οἱ Προφῆται ἀληθῶς εἶχον τόν Θεόν ἐντός των. Ἡ τελική ἐμπιστοσύνη καί ὑποταγή εἰς τήν θεραπείαν αὐτῶν τῶν πνευματικῶν Πατέρων, ὁδηγεῖ εἰς τήν υἱοθεσίαν των ἐν Πνεύματι καί εἰς ἕνωσιν μέ τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή εἰς τήν ὑποδοχήν τοῦ χαρίσματος τῶν γλωσσῶν.

Οὕτως, ἡ διάγνωσις τῆς πνευματικῆς ἀσθενείας τῆς καρδίας ἑνός ἐκ τῶν θεραπευτῶν μέ τό χάρισμα τῆς διακρίσεως τῶν πνευμάτων[41] εἶναι ἡ πλέον βασική προϋπόθεσις τῆς ἀποκτήσεως τῆς θεραπευτικῆς προσευχῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ, ἡ ὁποία μόνη δίδει τήν κατανόησιν ἐκείνων τῶν πραγμάτων, τά ὁποῖα ἀναφέρονται εἰς τόν Χριστόν καί εἰς τό Σῶμα Αὐτοῦ, δηλαδή τήν Ἐκκλησίαν. Αὐτό εἶναι διατί «αἱ γλῶσσαι εἰς σημεῖόν εἰσιν οὐ τοῖς πιστεύουσι, ἀλλά τοῖς ἀπίστοις· ἡ δέ προφητεία οὐ τοῖς ἀπίστοις, ἀλλά τοῖς πιστεύουσιν»[42]. Μέ ἄλλα λόγια, αἱ γλῶσσαι δέν εἶναι σημεῖον δι’ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν τό χάρισμα τῆς ἐσωτερικῆς προσευχῆς ἐν τῇ καρδίᾳ των, ἐφ’ ὅσον ἔχουν τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν, ἀλλά ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν αὐτό τό χάρισμα. Ἡ προφητεία, ἀπό τό ἄλλο μέρος, εἶναι σημεῖον ὄχι δι’ ὅσους δέν ἔχουν αὐτήν τήν πίστιν, ἐφ’ ὅσον δέν ἔχουν τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν, τό ὁποῖον κάνει δυνατή καί τήν προφητείαν καί τήν κατανόησίν της, ἀλλά δι’ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν πίστιν, ἐφ’ ὅσον, ἔχοντες αὐτό τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν, κατανοοῦν τήν προφητείαν. Οὕτως πρέπει νά ἀρχίσῃ κάποιος μέ τήν ἐξωτερικήν πίστιν τῆς ἀποχῆς τῆς αὐθεντίας ἤ τῆς ἱκανότητος τοῦ θεραπευτοῦ. Νά παραμείνῃ εἰς τήν κατάστασιν τῆς προσευχῆς καί ἀπαγγελίας τῶν ψαλμῶν ἐν τῇ καρδίᾳ, χωρίς νά προοδεύσῃ τουλάχιστον εἰς τήν διερμηνείαν, ἡ ὁποία ἐποικοδομεῖ τούς ἄλλους, εἶναι ἀνακοπή προόδου τῆς πνευματικῆς αὐξήσεως καί δέν θά ὁδηγήσῃ εἰς τήν ἀγάπην, «ἥτις οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς». «Διά τοῦτο ἐν ὑμῖν πολλοί ἀσθενεῖς καί ἄρρωστοι καί κοιμῶνται ἱκανοί»[43].

Ἡ γλωσσολαλία δέν εἶναι φαινόμενον ἰδιάζον εἰς τήν Κόρινθον. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὁμιλεῖ εἰς τούς Ρωμαίους περί τῆς «λογικῆς λατρείας» καί περί τῆς μεταμορφώσεως διά τῆς ἀνανεώσεως τοῦ νοός[44]. Αὐτό εἶναι δυνατόν διά τῆς ἀπελευθερώσεως τοῦ νοός ἀπό τόν νόμον, ὁ ὁποῖος κατοικεῖ εἰς τά μέλη τινός, καί πολεμεῖ ἐναντίον τοῦ νόμου, τόν ὁποῖον ἀπεδέχθη διά τοῦ νοός καί αἰχμαλωτίζει αὐτόν (τόν ἄνθρωπον) εἰς τό νόμον τῆς ἁμαρτίας[45]. «Αὐτός ἐγώ τῷ μέν νοΐ δουλεύω νόμῳ Θεοῦ, τῇ δέ σαρκί νόμῳ ἁμαρτίας. Οὐδέν ἄρα νῦν κατάκριμα τοῖς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ μή κατά σάρκα περιπατοῦσιν, ἀλλά καί κατά πνεῦμα. Ὁ γάρ νόμος τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἠλευθέρωσέ με ἀπό τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ θανάτου»[46]. «Εἰ δέ Χριστός ἐν ὑμῖν, τό μέν σῶμα νεκρόν δι’ ἁμαρτίαν, τό δέ πνεῦμα ζωή διά δικαιοσύνην»[47]. «Ὅσοι γάρ Πνεύματι Θεοῦ ἄγονται, οὗτοί εἰσιν υἱοί Θεοῦ. οὐ γάρ ἐλάβετε πνεῦμα δουλείας πάλιν εἰς φόβον, ἀλλ’ ἐλάβετε πνεῦμα υἱοθεσίας, ἐν ᾧ κράζομεν· ἀββᾶ ὁ πατήρ. αὐτό τό πνεῦμα συμμαρτυρεῖ τῷ πνεύματι ἡμῶν ὅτι ἐσμέν τέκνα Θεοῦ»[48]. Μέ ἄλλα λόγια, γνωρίζει κανείς τήν δικαίωσιν καί τήν υἱοθεσίαν ἐν Χριστῷ διά τοῦ Πνεύματος, ὅταν ἀκούῃ τήν προσευχήν τοῦ Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ του ἀδιαλείπτως.

Ὅτι ὁ νόμος οὗτος τοῦ Πνεύματος τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εἶναι τό χάρισμα τῆς Α΄ Κορ. καί τῶν Πράξεων, εἶναι σαφές ἀπό τήν κατάληξιν τῆς ἐκθέσεως τοῦ Παύλου: «Τό γάρ τί προσευξώμεθα καθό δεῖ οὐκ οἴδαμεν, ἀλλ’ αὐτό τό Πνεῦμα ὑπερεντυγχάνει ὑπέρ ἡμῶν στεναγμοῖς ἀλαλήτοις· ὁ δέ ἐρευνῶν τάς καρδίας οἶδε τί τό φρόνημα τοῦ Πνεύματος, ὅτι κατά Θεόν ἐντυγχάνει ὑπέρ ἁγίων»[49]. Μέ ἄλλα λόγια, διά νά εἶναι κανείς μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, πρέπει νά ἔχῃ αὐτό τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν: «Εἰ δέ τις Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐκ ἔστιν αὐτοῦ»[50]. Ἠμπορεῖ κάποιος νά καταλάβῃ διατί ὁ Ἰωάννης καλεῖ τό Ἅγιον Πνεῦμα «ἄλλον Παράκλητον», τό ὁποῖον κυριολεκτικῶς σημαίνει συνήγορος ἤ κάποιον, ὁ ὁποῖος μεσολαβεῖ ὑπέρ ἄλλου.

Ἴσως ἕνα ἀπό τά πλέον καταπληκτικά χωρία σχετικῶς μέ τά «γένη γλωσσῶν» εἶναι τό Ἐφεσ. 5, 18-20: «ἀλλά πληροῦσθε ἐν Πνεύματι, λαλοῦντες ἑαυτοῖς (πρβλ. τό «λαλοῦντες ἑαυτοῖς» μέ τό «ἑαυτῷ δέ λαλείτω καί τῷ Θεῷ» τῆς Α΄ Κορ. 14, 28) ψαλμοῖς καί ὕμνοις καί ὠδαῖς πνευματικαῖς, ἄδοντες καί ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ, εὐχαριστοῦντες πάντοτε ὑπέρ πάντων ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τῷ Θεῷ καί πατρί». Αὐτό βεβαίως εἶναι διακρινόμενον ἀπό τό «ψαλῶ δέ καί τό νοΐ». Αὐτό ἐπίσης εἶναι σαφής ἀντανάκλασις τοῦ τί εἶπεν ὁ Παῦλος διά τόν ἑαυτόν του εἰς τό χωρίον τῆς Α΄ Κορ. 14,18, καθώς καί μαρτυρία διά τήν ἀδιάλειπτον φύσιν τοῦ «γένη γλωσσῶν».

Ὑπό τό φῶς αὐτῶν ἠμπορεῖ τις νά στραφῇ εἰς τήν Α΄ Θεσ. 5,16-22: «Πάντοτε χαίρετε, ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, ἐν παντί εὐχαριστεῖτε· τοῦτο γάρ θέλημα Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς ὑμᾶς. τό Πνεῦμα μή σβέννυτε, προφητείας μή ἐξουθενεῖτε. πάντα δέ δοκιμάζετε, τό καλόν κατέχετε· ἀπό παντός εἴδους πονηροῦ ἀπέχεσθε». Αὐτό εἶναι περίληψις τῶν ὅσων ἐξητάσαμεν ἕως ἐδῶ.

Ὁ νόμος τοῦ Πνεύματος τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εἶναι τοιουτοτρόπως ὄχι εἰς ἀντίθεσιν μέ τήν κτιστήν Τορά (Πεντάτευχον), ἀλλά αὐτός, ὁ ὁποῖος κάνει δυνατή τήν ἐκπλήρωσίν της. Ἠμπορεῖ τις νά δῇ διατί οἱ Πατέρες δέν σκέπτονται μέσα εἰς τά πλαίσια ὅτι ἡ Παλαιά Διαθήκη εἶναι νόμος καί ἡ Καινή Διαθήκη χάρις. Διά τόν Παῦλον πίστις δέν εἶναι ἁπλῶς μία ἀποδοχή τῶν δογμάτων, ἀλλά τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν ἐν τῇ καρδίᾳ. Αἱ ἴδιαι θέσεις τονίζονται σαφῶς εἰς τήν ἐπιστολήν τοῦ Παύλου πρός Γαλάτας: «ὁ νόμος παιδαγωγός ἡμῶν γέγονεν εἰς Χριστόν ἵνα ἐκ πίστεως δικαιωθῶμεν, ἐλθούσης δέ τῆς πίστεως οὐκέτι ὑπό παιδαγωγόν ἐσμεν»[51]. Ὁ Παῦλος δέν κάνει ἐδῶ μίαν ἱστορικήν ἀντίθεσιν μεταξύ τῆς Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης εἰς τήν ὁρολογίαν τοῦ νόμου, ὁ ὁποῖος ὑποθετικῶς κατηργήθη διά τῆς χάριτος μέ τήν ἔλευσιν τοῦ Χριστοῦ. Οὗτος ὁμιλεῖ περί τῆς διακρίσεως μεταξύ τῶν κατηχουμένων ὑπό τήν καθοδήγησιν τοῦ νόμου καί ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἐβαπτίσθησαν ἐν πνεύματι εἰς τήν ἐποχήν του. Οἱ Γαλάται ἦσαν, ὡς πνευματικά τέκνα, ὑπό τήν καθοδήγησιν τῆς Τορά, ἀλλά τώρα ἔχοντες λάβει τό βάπτισμα «ἐν Πνεύματι» δέν εἶναι πλέον ἰδιῶται ἤ ἄπιστοι, διότι ἔχουν τόν ἄκτιστον νόμον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τοῦ Χριστοῦ ἐν ταῖς καρδίαις των. Πίστις ἐδῶ δέν εἶναι ἁπλῶς πεποίθησις ἤ ἐμπιστοσύνη εἰς τόν Χριστόν, ἀλλά ἐνδιάθετος πίστις, ἡ ὁποία ἔρχεται ὡς τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν: «Πάντες γάρ υἱοί Θεοῦ ἐστέ διά τῆς πίστεως ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ· ὅσοι γάρ εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε... ὅτι δέ ἐστε υἱοί, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεός τό Πνεῦμα τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ εἰς τάς καρδίας ὑμῶν, κράζον· ἀββᾶ ὁ πατήρ. ὥστε οὐκέτι εἶ δοῦλος, ἀλλ’ υἱός· εἰ δέ υἱός, καί κληρονόμος Θεοῦ διά Χριστοῦ»[52]. Δικαίωσις διά τῆς πίστεως, τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν, βάπτισμα ἐν Χριστῷ καταλλαγή καί υἱοθεσία εἶναι μία ταυτή πραγματικότης.

Εἰς τά πλαίσια, τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ· πάντες γάρ εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ»[53]. Εἰς τό ἐπίπεδόν τῆς προσευχῆς ἐν γλώσσαις καί προφητεῖαις, ὅλοι εἶναι εἷς ἐν Χριστῷ. Οὕτως ἔχομεν τό «πᾷς ἀνήρ προσευχόμενος ἤ προφητεύων» καί «πᾶσα γυνή προσευχομένη ἤ προφητεύουσα» τῆς Α΄ Κορ. 11,4-5. Ἐν τούτοις οἱ ἄνδρες ἠδύναντο νά κάνουν αὐτό μέ τά κεφάλια τους ἀκάλυπτα καί αἱ γυναῖκες μέ τά κεφάλια τούς κεκαλυμμένα, διότι «παντός ἀνδρός ἡ κεφαλή ὁ Χριστός ἐστι, κεφαλή δέ γυναικός ὁ ἀνήρ, κεφαλή δέ Χριστοῦ ὁ Θεός»[54]. Ἐφ’ ὅσον τίς προφητεύει διά τήν οἰδοκομήν τῶν ἄλλων[55] καί τῆς Ἐκκλησίας[56], θά ἀνέμενέ τις ὅτι αἱ γυναῖκες προφητεύουν ἐπίσης εἰς τήν Ἐκκλησίαν: «Δύνασθε γάρ καθ’ ἕνα πάντες προφητεύειν, ἵνα πάντες μανθάνωσι καί πάντες παρακαλῶνται»[57]. Ἐν τούτοις ὁ Παῦλος ἀπαγορεύει εἰς τάς γυναῖκας νά ὁμιλοῦν εἰς τήν Ἐκκλησίαν[58]. Ἀπό τό ἄλλο μέρος, ἡ ἐντολή τοῦ Παύλου ὅτι αἱ γυναῖκες θά ἔπρεπε νά προφητεύουν μέ κεκαλυμμένην τήν κεφαλήν τους φαίνεται ὅτι ἀναφέρεται σχετικῶς μέ τήν ἐνδυμασίαν των εἰς τάς συνάξεις τῆς Ἐκκλησίας. Ὅτι αἱ γυναῖκες προφητεύουν παραλλήλως μέ τούς ἄνδρας εἶναι ἡ πρώτιστος ἐκπλήρωσις τῆς προφητείας τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀναφερομένη ὑπό τοῦ Πέτρου εἰς τήν ὁμιλίαν του τήν Πεντηκοστήν[59].

Οἱ Προφῆται, οἱ ὁποῖοι ἀναφέρονται εἰς τό Ἐφεσ. 2,20 εἶναι προφανῶς ὄχι ἐκεῖνοι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀλλά τῆς Ἐκκλησίας, ὡς εἰς τήν περίπτωσιν τῆς Ἐφεσ. 3,5. Ὁ Χριστός «ἑτέραις γενεαῖς οὐκ ἐγνωρίσθη τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων ὡς νῦν ἀπεκαλύφθη τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις αὐτοῦ καί προφήταις ἐν Πνεύματι...». Αὐτό φαίνεται νά εἶναι σαφής ἀναφορά εἰς τό γεγονός ὅτι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἔχουν τήν δευτέραν θέσιν εἰς τήν Ἐκκλησίαν μετά τούς Ἀποστόλους[60], τήν ἔχουν, διότι ὁ Χριστός ἀπεκάλυψε τόν Ἑαυτόν Του ἐν δόξῃ εἰς αὐτούς, ὡς εἶχε κάμει καί εἰς τούς Ἀποστόλους. Μέ ἄλλα λόγια, αὐτοί δέν προεφήτευον μόνον, διότι εἶχον τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν, ἀλλά διότι εἶχον ἐπίσης δοξασθῇ ἐν Χριστῷ διά τοῦ Πνεύματος. Εἰς τήν ἀμφισβήτησιν ὅτι ὅλα τά μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, δέν εἶναι τά ἴδια, ὁ Παῦλος συμπεραίνει λέγων, «εἴτε δοξάζεται ἕν μέλος, συγχαίρει πάντα τά μέλη. Ὑμεῖς δέ ἐστε σῶμα Χριστοῦ καί μέλη ἐκ μέρους. Καί οὕς μέν ἔθετο ὁ Θεός ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ πρῶτον ἀποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους...»[61]. Ὑπό τό φῶς τῆς Ἐφεσ. 3,5 αὐτό σημαίνει ὅτι οἱ Προφῆται εἶχον κληθῇ κατά τόν ἴδιον τρόπον, ὡς οἱ Ἀπόστολοι. Ὑπ’ αὐτό τό πρῖσμα προφανῶς πρέπει νά κατανοηθῇ τό Ἐφεσ. 2,19 ἐξ. «Ἄρα οὖν οὐκέτι ἐστέ ξένοι καί πάροικοι, ἀλλά συμπολῖται τῶν ἁγίων καί οἰκεῖοι τοῦ Θεοῦ, ἐποικοδομηθέντες ἐπί τῷ θεμελίῳ τῶν ἀποστόλων καί προφητῶν, ὄντος ἀκρογωνιαίου αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ...».

Ὅ,τι ἔχομεν ἐνώπιόν μας εἶναι ἡ κλῖμαξ τελειώσεως, ἡ ὁποία ἀποκορυφοῦται εἰς τήν ἀγάπην «ἥτις οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς»[62] καί ἡ ὁποία καί μόνη «οὐδέποτε ἐκπίπτει»,[63] ὅταν ὅλα τά χαρίσματα καταργοῦνται μέ τήν ἔλευσιν τοῦ τελείου, δηλαδή ὁ δοξασμός, ἤ ἡ θέα τοῦ Θεοῦ εἰς τήν συνάντησιν «πρόσωπον πρός πρόσωπον» μέ τόν Χριστόν ἐν δόξῃ[64]. Ἐν τούτοις, μετά ἀπό αὐτή τήν συνάντησιν ἡ ἀγάπη παραμένει παραλλήλως μέ τήν πίστιν καί τήν ἐλπίδα καί τά συνοδεύοντα χαρίσματα.

Ὅ,τι ἔχει γίνει γνωστόν ὡς εὐχαριστιακή ἐκκλησιολογία εἶναι ἕν δομικόν φαινόμενον, τοῦ ὁποίου ἡ πρωτότυπος συναφής ἔκφρασις ἦτο ἡ Παύλειος πραγματικότης τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Εἰς τό κέντρον τῆς δομῆς ἦτο ἡ διάγνωσις τῆς ἀσθενείας τῆς καρδίας καί ἡ θεραπεία της μέ τάς ἐννοίας τῶν χαρισμάτων, ἐκ τῶν ὁποίων ἡ προσευχή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ ἦτο τό ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ καί ὁ δοξασμός ἡ βάσις. Ὅταν ἡ τοπική κοινότης ἦτο τό Παύλειον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἡ εὐχαριστιακή ἐκκλησιολογία ἦτο ἡ ὁμαλή ἤ φυσική δομική ἔκφρασίς Του. Ἐν τούτοις μέ τά διάφορα στάδια τῆς ἐξασθενήσεως τοῦ κέντρου τούτου τοῦ τοπικοῦ ἐκκλησιάσματος, ἡ δομή τῆς Ἐκκλησίας ὑπέστη μίαν ἐξέλιξιν, ἡ ὁποία ἦτο τό ἀποτέλεσμα τῆς ἀποφασιστικότητος ἐκείνων οἱ ὁποῖοι διετήρησαν τήν παράδοσιν τῆς προσευχῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ ἀπό γενεᾶς εἰς γενεάν, ἐφ’ ὅσον αὐτή εἶναι τό κέντρον τῆς ἀποστολικῆς παραδόσεως καί διαδοχῆς.

Ὁ κλῆρος ὑποτίθεται ὅτι ἐκλέγεται ἀπό τούς πιστούς, δηλαδή ἀπό ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι εἶναι εἰς τό στάδιον εἴτε τοῦ δοξασμοῦ εἴτε τοῦ φωτισμοῦ. Ἡ ἐκλογή ἦτο ἡ ἀναγνώρισις τῆς αὐθεντίας τῆς πνευματικότητος, εἰς τήν ὁποίαν κάποιος εἶχε φθάσει. Ἡ ἱστορική πορεία καθ’ ἥν ἔγινε δυνατόν ὡρισμένοι πατριάρχαι καί μητροπολῖται νά χειροτονοῦν ἐπισκόπους, οἱ ὁποῖοι δέν εἶχον φθάσει εἰς τήν πνευματικήν ἐμπειρίαν, εἰς τήν ὁποίαν ὁδηγοῦν τά δόγματα, ἀλλά τῶν ὁποίων τό μυστήριον δέν ἠμποροῦν νά ἐκφράσουν περιγράφεται ὑπό τοῦ Συμεῶνος τοῦ Νέου Θεολόγου (ἀπέθανε τό 1042), ἀνεγνωρισμένου ὡς ἑνός τῶν μεγίστων Πατέρων. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ ἱστορική του ἀνάλυσις εἶναι ἕν ἀκέραιον τμῆμα τῆς αὐτοκατανοήσεως τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Εἰς μίαν ἐργασίαν σχετικήν μέ τήν ἐξομολόγησιν, ἄλλοτε ἀποδιδομένην εἰς τόν ἅγιον Ἰωάννην τόν Δαμασκηνόν, ὁ ἅγιος Συμεών ἐξηγεῖ πῶς «ἰδιῶται» στήν Ἐκκλησία, διά τῆς προσποιήσεως ὅτι δῆθεν ἔφθασαν εἰς τόν φωτισμόν, τόν ὁποῖον δέν εἶχον, ἄρχισαν νά χειροτονοῦνται ἐπίσκοποι. Ἐξ αἰτίας ἐκείνων τῶν μή φωτισθέντων ἐνεφανίσθησαν αἱ αἱρέσεις εἰς τήν Ἐκκλησίαν. Ἐν τούτοις, αὐτό δέν σημαίνει ὅτι κάποιος εἶναι Ὀρθόδοξος, διότι δέν εἰσάγει νέα δόγματα, ἀλλά, διότι εἶναι φωτισμένος. Ἀδυνατοῦντες νά εὕρουν τοιούτους ὑποψηφίους, ἤ ἔχοντες εὕρει αὐτούς ἐπροτίμων τούς ἀναξίους. Οὕτω ὡρισμένοι ἐπίσκοποι καί μητροπολῖται ἐχειροτόνουν ἐπισκόπους, οἱ ὁποῖοι δέν εἶχον φθάσει εἰς τό στάδιον τοῦ φωτισμοῦ. Εἰς τήν θέσιν τοῦ σταδίου τοῦ φωτισμοῦ αὐτοί «τοῦτο μόνον ἀπαιτοῦντες, τό ἐγγράφως ἐκθέσθαι τό τῆς πίστεως σύμβολον, καί τοῦτο μόνον ἀποδεχόμενοι, τό μήτε ὑπέρ τοῦ ἀγαθοῦ ζηλωτόν εἶναι, μήτε διά τό κακόν τινι ἀντιμάχεσθαι, εἰρήνην ἐνταῦθα τῇ Ἐκκλησία περιποιούμενοι, ὅ χεῖρον πάσης ἔχθρας ἐστί, καί μεγάλης ἀκατατασίας»[65].

Εἰς τό πρόσωπον τοῦ ἀγίου Συμεῶνος ἠμπορεῖ κανείς νά διακρίνῃ σαφῶς τήν ἀπ’ αἰώνων ἀρχαίαν πάλην μεταξύ τῆς ἀποστολικῆς παραδόσεως τῆς διαγνώσεως καί θεραπείας καί ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ὑποβιβάζουν τήν σωτηρίαν εἰς πίστιν καί ἐμπιστοσύνην εἰς τά δόγματα καί εἰς τάς ἀξιομισθίας τῶν καλῶν ἔργων καί τῆς ἠθικῆς.

Οἱαιδήποτε καί ἄν ἦσαν αἱ αἰτίαι πράγματι διά τήν προέλευσιν τοῦ μοναχισμοῦ, ἡ προσευχή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ ἔμεινε τό κέντρον αὐτοῦ καί ἡ ψυχή του. Ἀκόμη ἀπό τήν ἀρχήν τοῦ βίου τοῦ ἁγίου Ἀντωνίου, ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος μᾶς πληροφορεῖ ὅτι «προσηύχετο δέ συνεχῶς, μαθῶν ὅτι δεῖ κατ’ ἰδίαν προσεύχεσθαι ἀδιαλείπτως»[66]. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Κασσιανός μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ἡ ἀδιάλειπτος προσευχή εἶναι τό ἔργον «κάθε μοναχοῦ εἰς τήν πρόοδόν του πρός διαρκῆ μνήμην τοῦ Θεοῦ...»[67].

Αὐτή ἡ παράδοσις ἦτο πάρα πολύ ζωντανή εἰς τά Μεροβίγκεια Βασίλεια τῶν Φράγκων. Ἀλλά τό ἐπισκοπεῖον ἦτο μεταμορφωμένον εἰς ἕν διοικητικόν ὄργανον τῶν Φράγκων Βασιλέων. Οὕτως, ἄν καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος Τουρώνης ἦτο μέγας θαυμαστής τοῦ Κασσιανοῦ, τοῦ Βασιλείου τοῦ Μεγάλου καί τῶν πνευματικῶν των ἀπογόνων εἰς τήν Γαλατίαν - Γαλλίαν, δέν καταλάβαινε πράγματι τί ἀκριβῶς ἔκαναν. Εἰς τήν περιγραφήν του τῆς ζωῆς τοῦ Πατρόκλου τοῦ ἐρημίτου, ὁ Γρηγόριος γράφει ὅτι «ἡ τροφή του ἦτο ψωμί μουσκεμένο σέ νερό καί ραντισμένο μέ ἁλάτι. Τά μάτια του ποτέ δέν ἔκλεισαν διά ὕπνο. Προσηύχετο ἀδιαλείπτως καί, ὅταν σταματοῦσε πρός στιγμήν νά προσεύχηται, ἐξώδευε τόν χρόνον του διαβάζων ἤ γράφων»[68]. Ὁ Γρηγόριος νομίζει ὅτι διά νά προσεύχηται κανείς ἀδιαλείπτως, θά ἔπρεπε νά μένῃ τρόπον τινά ἄγρυπνος ἀδιαλείπτως. Ἐπίσης, ἐφ’ ὅσον ὁ Πάτροκλος ἦτο γνωστός ὅτι ἐξώδευε τόν χρόνον του διαβάζων καί γράφων, αὐτό σημαίνει διά τόν Γρηγόριον ὅτι ἔπρεπε νά σταματήσῃ νά προσεύχηται, διά νά ἀσχοληθῇ μέ αὐτά. Ὁ ἰσχυρισμός του ὅτι «τά μάτια τοῦ Πατρόκλου δέν ἔκλειναν ποτέ διά ὕπνον» εἶναι ἐξαιρετικῶς ἀπίθανος. Μόνον, ὅταν ὁ Πάτροκλος ἦτο εἰς τό στάδιον τοῦ δοξασμοῦ, δέν ἐκοιμᾶτο. Ἀλλά δέν ἔτρωγε ψωμί οὔτε ἔπινε νερό καί τό σπουδαιότερο, κατά τήν διάρκειαν αὐτοῦ τοῦ σταδίου ἐσταματοῦσε νά προσεύχηται (γλῶσσαι παύσονται - Α΄ Κορ. 13, 8). Ὅταν αὐτός δέν ἦτο εἰς αὐτό τό στάδιον τῆς δόξης, προσηύχετο ἀδιαλείπτως καί ὅταν ἦτο ἄγρυπνος καί ὅταν ἐκοιμᾶτο καί ὅταν ἐδιάβαζε καί ὅταν ἔγραφε.

5) Προφητεύειν καί Θεολογεῖν.

Ὅ,τι παρετηρήσαμεν ἕως τώρα εἶναι ἰσχυραί ἐνδείξεις ὅτι προφητεύειν καί γινόμενος κάποιος Προφήτης, κατά τόν ἀπόστολον Παῦλον, εἶναι ὅμοιον, ἐάν ὄχι ταυτόν, πρός τό θεολογεῖν καί γινόμενος κάποιος Θεολόγος, κατά τήν Πατερικήν Παράδοσιν. Ἡ ἐξαφάνισις τοῦ ὅρου προφήτης καί προφητεία ἠμπορεῖ νά ὀφείληται εἰς τήν ἐμφάνισιν τοῦ Κανόνος τῆς Καινῆς Διαθήκης, εἰς τήν ἐπικράτησιν τῶν ὅρων πρεσβύτερος καί ἐπίσκοπος καί εἰς τήν σπανιότητα τῆς ἐμπειρίας τοῦ δοξασμοῦ καί ὡς ἐκ τούτου τοῦ Προφήτου, μέ ἐπακόλουθον τήν σπανιότητα τοῦ χαρίσματος τῶν γλωσσῶν. Ἀλλά, αἱ πραγματικότητες τῶν χαρισμάτων τῶν γλωσσῶν καί τοῦ δοξασμοῦ καθ’ ἑαυταί δέν ἐξηφανίσθησαν καί διετηρήθησαν εἰς τήν μοναχικήν κίνησιν, ἡ ὁποία ἔγινε τό κύριον κέντρον αὐτῆς τῆς Παραδόσεως, ἡ ὁποία ἐτροφοδότει τήν Ἐκκλησίαν μέ τούς μητροπολίτας της, ἀρχιεπισκόπους καί τελικῶς μέ ἐπισκόπους ἐπίσης.

Ὅ,τι ἀντιμετωπίσαμεν εἰς τό Α΄ Κορ. 12-14 καί εἰδικῶς εἰς τό Α΄ Κορ. 14,26 ἐ., εἶναι τό Ἀποστολικόν Θεολογικόν σχολεῖον τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό εἶναι τό σχολεῖον, εἰς τό ὁποῖον ἐφοίτησαν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Ὑπενθυμίζομεν τό σπουδαιότατον ἐπιχείρημα, τό ὁποῖον ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἐχρησιμοποίησεν ἔναντι τῶν Εὐνομιανῶν, ὅτι νά θεολογῇ τις ἤ νά φιλοσοφῇ περί Θεοῦ ἐπιτρέπεται μόνον εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν φθάσει εἰς θεωρίαν, τό ὁποῖον σημαίνει τήν προσευχήν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ, δηλαδή τήν ἀδιάλειπτον μνήμην τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία διακόπτεται ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν διά τοῦ δοξασμοῦ. Οὕτως τό νά προφητεύῃ τις ἤ νά θεολογῇ εἶναι τό νά διερμηνεύῃ τήν Ἁγίαν Γραφήν ὑπό τήν καθοδήγησιν τοῦ χαρίσματος τῶν γλωσσῶν καί νά γίνῃ Προφήτης ἤ Θεολόγος εἶναι τό νά ἔχῃ φθάσει κάποιος εἰς τόν δοξασμόν.

Ἐν τούτοις, αὐτή ἡ Θεολογία εἶναι καθαρῶς θεραπευτική καί ἔκφρασις τῆς ὑγείας. Τό νά ἀνέρχεται κανείς εἰς τόν δοξασμόν ἐπάνω εἰς τό ἅρμα τῆς νοερᾶς προσευχῆς εἶναι ἡ πορεία τῆς θεραπείας καί τό νά φθάσῃ εἰς τόν δοξασμόν εἶναι ἡ γεῦσις τῆς ἐνάρξεως τῆς ὑγείας καί τελειώσεως. Ταυτοχρόνως αὐτός ὁ δοξασμός εἶναι ἡ ἀποκάλυψις «πάσης τῆς ἀληθείας» ὑπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Συμφώνως πρός τούς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, οἱ Προφῆται ἐπίσης εἶχαν τήν ἀδιάλειπτον προσευχήν, ἡ ὁποία ἦτο ἡ φυσική ὁδός των πρός δοξασμόν. Ἐν τούτοις, αἱ ἐμπειρίαι αὕται δέν περιεῖχον οὔτε τά μέλη εἰς τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ οὔτε τήν μόνιμον κατάργησιν τοῦ θανάτου. Αὕται δέν ἦσαν ἀκόμη τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν τῆς Πεντηκοστῆς. Οὕτως, τό τελευταῖον χάρισμα περιέχει τό προηγούμενον, ἀλλά οὐχί ἀντιστρόφως. Οὕτως, ὅποιος ἔχει τό τελευταῖον γνωρίζει τήν ἔννοιαν τοῦ προηγουμένου. Αὐτός, ὁ ὁποῖος ἔχει τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν ἤ νοεράν προσευχήν, ἀλλά χωρίς δοξασμόν, ἠμπορεῖ νά ἐξελιχθῇ εἰς τήν διάκρισιν τοῦ προφητικοῦ φρονήματος. Ἀλλά αὐτός, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει αὐτό τό χάρισμα, δέν ἠμπορεῖ. «Ἡμεῖς δέ οὐ τό πνεῦμα τοῦ κόσμου ἐλάβομεν, ἀλλά τό Πνεῦμα τό ἐκ τοῦ Θεοῦ, ἵνα εἰδῶμεν τά ὑπό τοῦ Θεοῦ χαρισθέντα ἡμῖν»[69].

Ἐντός μιᾶς τοιαύτης συναφείας κάθε χαρισματοῦχος Κορίνθιος κατά τήν διάρκειαν τῶν συναθροίσεων ἠρμήνευεν ἕνα ψαλμόν, ἤ ἕνα σημεῖον τῆς διδασκαλίας, ἤ μίαν ἐμπειρίαν τῆς ἀποκαλύψεως, ἤ εἶχε κάτι νά πῇ, ἤ νά διερμηνεύσῃ ἤ νά διδάξῃ περί τοῦ χαρίσματος τῶν γλωσσῶν:[70] «Προφῆται δέ δύο ἤ τρεῖς λαλείτωσαν, καί οἱ ἄλλοι διακρινέτωσαν· ἐάν δέ ἄλλῳ ἀποκαλυφθῇ καθημένῳ, ὁ πρῶτος σιγάτω. δύνασθε γάρ καθ’ ἕνα πάντες προφητεύειν, ἵνα πάντες μανθάνωσι καί πάντες παρακαλῶνται· καί πνεύματα προφητῶν προφήταις ὑποτάσσεται· οὐ γάρ ἐστιν ἀκαταστασίας ὁ Θεός, ἀλλ’ εἰρήνης»[71]. Μέ ἄλλα λόγια, οἱ Προφῆται γνωρίζουν τήν μέθοδον τοῦ προφητεύειν. Ἔτσι κάθε διδασκαλία καί ἀνταλλαγή ἀπόψεων μεταξύ ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι μελετοῦν τούς Προφήτας, ἀλλά δέν ἔχουν γίνει ἀκόμη Προφῆται, πρέπει νά γίνεται ὑπό τήν καθοδήγησιν τῶν Προφητῶν. Εἶναι οἱ ἐν Χριστῷ δοξασμένοι, οἱ ὁποῖοι κρίνουν ὅλους, ἀλλά δέν κρίνονται ἀπό κανένα: «Ὁ πνευματικός ἀνακρίνει μέν πάντα, αὐτός δέ ὑπ’ οὐδενός ἀνακρίνεται. τίς γάρ ἔγνω νοῦν Κυρίου, ὅς συμβιβάσει αὐτόν; ἡμεῖς δέ νοῦν Χριστοῦ ἔχομεν»[72]. Μέ ἄλλα λόγια, οἱ νόες ἤ αἱ διάνοιαι τῶν Ἀποστόλων καί Προφητῶν ἔχουν γίνει ὅπως τοῦ Χριστοῦ χάριν τοῦ δοξασμοῦ, ἀποτέλεσμα τοῦ ὁποίου εἶναι ὅτι δέν ζοῦν πλέον, ἔχοντες σταυρωθῇ καί ἔχοντες ἀποθάνει ὡς πρός τήν ἁμαρτίαν, ἀλλά ζῇ ὁ Χριστός «ἐν αὐτοῖς». Αὐτοί εἶναι οἱ κατ’ ἐξοχήν φίλοι τοῦ Θεοῦ[73].

Ὅ,τι ἔχομεν εἰς τό Α΄ Κορ. 14, 26-33 εἶναι μία ἀνταλλαγή ἐμπειρίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τινός ὑπό τήν καθοδήγησιν τῶν Προφητῶν πρός οἰκοδομήν καί αὔξησιν κατανοήσεως καί τελειώσεως. Αὐτή εἶναι ἡ ἀποστολική μορφή τῆς δημοσίᾳ ἐνώπιον τῆς Ἐκκλησίας ἐξομολογήσεως, ὡς εἶναι σαφές ἐπίσης ἀπό τό Α΄ Κορ. 14, 24, ὅπου, ἡ προφητεία ὁδηγεῖ εἰς τήν ἀνάκρισιν τῶν ἰδιωτῶν καί ἀπίστων καί τήν φανέρωσιν τῶν κρυπτῶν πραγμάτων τῶν καρδιῶν των. Φαίνεται ἀρκούντως σαφῶς ὅτι ἡ προφητεία τοῦ Παύλου καί ἡ πατερική ἀντίληψις τῆς θεολογίας εἶναι ἡ ἰδία. Ὁ Προφήτης καί ὁ Θεολόγος μορφοῦνται διά τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ καί τοῦ δοξασμοῦ τῆς καρδίας, ἐν τῷ ὁποίῳ δοξασμῷ ἡ ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διαβρώνει τήν διάνοιαν καί τά πάθη, ὥστε νά μεταβάλῃ τήν ἰδιοτελῆ ἀγάπην εἰς ἀνιδιοτελῆ, «ἥτις οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς».

Ἐκεῖνο, τό ὁποῖον εἶναι σημαντικόν εἶναι ὅτι ὁ Χριστός, τόν Ὁποῖον οἱ χαρισματοῦχοι ἐγνώρισαν διά τῆς ἐμπειρίας εἰς τούς ἑαυτούς των καί εὐκαιριακῶς εἶδον διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Θεοῦ, εἶναι ὁ Ἴδιος Χριστός, τόν Ὁποῖον εὗρον εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην εἰς τόν δοξασμόν τῶν Προφητῶν. Ὁ Παῦλος ἀποκαλύπτει εἰς μίαν σύντομον παρατήρησιν τήν βασικήν δομήν τῆς λατρείας καί πίστεως τῶν ἀποστολικῶν κοινοτήτων: «Εἰ γάρ ἔγνωσαν, οὐκ ἄν τόν Κύριον τῆς Δόξης ἐσταύρωσαν».[74] Ὁ τρόπος κατά τόν ὁποῖον αὐτό τό κείμενον παρεμβάλλεται καί ἡ μοναδικότης του εἰς τάς ἐπιστολάς τοῦ Παύλου σημαίνει ὅτι εἶναι τό δεδομένον τῆς πίστεως ὅλων τῶν πιστῶν. Δέν ἠμπορεῖ νά ὑπάρχῃ ἀμφιβολία περί τῆς ἐννοίας, ἐφ’ ὅσον ὀλίγον πιό πέρα ὁ Παῦλος λέγει ὅτι ὁ Χριστός ἦτο Αὐτός ὁ Ὁποῖος ὡδήγησε τούς Ἑβραίους κατά τήν ἔξοδον ἀπό τήν Αἴγυπτον καί τούς ὑπεστήριζεν καθ’ ὅσον διέμενον εἰς τήν ἔρημον: «ἔπινον γάρ ἐκ πνευματικῆς ἀκολουθούσης πέτρας, ἡ δέ πέτρα ἦν ὁ Χριστός»[75]. Οἱ Γαλᾶται ἐδέχθησαν τόν Παῦλον «ὡς ἄγγελον Θεοῦ, ὡς Χριστόν Ἰησοῦν»[76] - πιθανῶς μία σύγκρισις μέ τήν φιλοξενίαν τοῦ Ἀβραάμ τοῦ Ἀγγέλου τῆς Δόξης. Ὁ Παῦλος δέν βλέπει τόν Χριστόν εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην ὡς κάποιο εἶδος οὐρανίου ἤ ἐπιγείου Μεσσίου, ἀλλά ὡς τόν Ἴδιον τόν Κύριον τῆς Δόξης, ὁ Ὁποῖος ἔγινεν ὁ Μεσσίας διά τῆς Γεννήσεώς Του ὑπό τῆς Παρθένου.

Τό ὄνομα προφήτης εἰς τήν Παύλειον χρῆσιν σημαίνει αὐτόν, ὁ ὁποῖος εἶδε τόν Ἴδιον Κύριον τῆς Δόξης, ὡς οἱ Προφῆται τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Αὐτό εἶναι τό κλειδί - παράγων εἰς τήν ἐμπειρίαν τοῦ χαρίσματος τῆς προφητείας καί ἀποτελεῖ τό κέντρον τῆς λατρείας καί σπουδῆς τῆς Παυλείου συναθροίσεως τῶν χαρισματούχων. Ἡ Ἁγία Γραφή, τήν ὁποίαν ἐχρησιμοποίουν, εἶναι ἡ Παλαιά Διαθήκη, εἰς τήν ὁποίαν μέ μάρτυρα τήν ἰδικήν των ἐμπειρίαν τῶν γλωσσῶν, ἔβλεπεν τόν Χριστόν παντοῦ ἐντός τοῦ βίου τῶν Προφητῶν, ὡς τόν Κύριον καί Ἄγγελον τῆς Δόξης. Ἐάν ἐδιάβαζον τήν Παλαιάν Διαθήκην μέ τάς προϋποθέσεις τοῦ Αὐγουστίνου καί τῶν θεολογικῶν του ἀπογόνων, δέν θά ὑπῆρχον ποτέ οὔτε Ἀρειανοί καί Εὐνομιανοί, οὔτε ἱστορικαί Οἰκουμενικαί Σύνοδοι, ὄχι, διότι δέν θά ὑπῆρχον αἱρετικοί, ἀλλά, διότι δέν θά ὑπῆρχον οὔτε Ἀρειανοί, Εὐνομιανοί καί φυσικά οὔτε Ὀρθόδοξοι. Τό νά θεολογῇ κανείς περί ἑνός ἀφηρημένου μονοθεϊσμοῦ πού νομίζει κανείς ὅτι εὑρίσκει εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην, ἤ περί μίας φιλοσοφικῆς ἰδέας τοῦ Θεοῦ, εἶναι ὡσάν νά κάμῃ ἀστρονομίαν κάποιος μέ τήν φαντασίαν του ἀντί μέ τά τηλεσκόπια ὑπό τήν καθοδήγησιν τῶν εἰδικῶν. Ἐξ αὐτῆς τῆς ἀπόψεως οἱ Ἀρειανοί καί Εὐνομιανοί ἀνῆκον εἰς τήν πατερικήν καί βιβλικήν παράδοσιν τῆς ἐμπειρικῆς θεολογίας, ἐνῶ ὁ Αὐγουστῖνος περιεπλανᾶτο εἰς τό πεδίον τοῦ νεοπλατωνικοῦ μυστικισμοῦ καί τοῦ ἀφηρημένου μονοθεϊσμοῦ.

Ὅτι ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐπίστευεν ὅτι ὁ Θεός ἐν Χριστῷ διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀποκαλύπτει «πᾶσαν τήν ἀλήθειαν» κατά τόν δοξασμόν, εἶναι σαφές ἀπό τήν ἔκθεσιν τῆς διακρίσεως μεταξύ νηπίου καί ἀνδρός. «Ὅτε ἤμην νήπιος, ὡς νήπιος ἐλάλουν, ὡς νήπιος ἐφρόνουν, ὡς νήπιος ἐλογιζόμην· ὅτε δέ γέγονα ἀνήρ, κατήργηκα τά τοῦ νηπίου. βλέπομεν γάρ ἄρτι δι’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δέ πρόσωπον πρός πρόσωπον· ἄρτι γινώσκω ἐκ μέρους, τότε δέ ἐπιγνώσομαι καθώς καί ἐπεγνώσθην»[77]. Πηγαίνει κανείς ἀπό τήν παιδικήν ἡλικίαν, πού ἦτο κάτω ἀπό τόν νόμον[78], εἰς τήν ἀνδρικήν διά τῆς πίστεως, ἔχων τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν, εἰς τήν ὁποίαν ὁ κτιστός νόμος ἀντικαθίσταται διά τοῦ ἀκτίστου νόμου ἐν τῇ καρδίᾳ εἰς τήν ἀνθρωπίνην Του φύσιν. Κατά τήν διάρκειαν αὐτοῦ τοῦ χρόνου βλέπει κανείς «δι’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι καί γινώσκει ἐκ μέρους καί προφητεύει ἐκ μέρους»[79]. Ὁ Παῦλος ὁμιλεῖ πρό ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι προφητεύουν ὡς ἕν ἀποτέλεσμα τοῦ χαρίσματος τῶν γλωσσῶν. «Ὅταν δέ ἔλθῃ τό τέλειον, τότε τό ἐκ μέρους καταργηθήσεται... Τότε... ἐπιγνώσομαι καθώς καί ἐπεγνώσθην»[80]. Ὅ,τι λέγει ὁ Παῦλος εἶναι ὅτι δέν εἶναι κανείς Προφήτης[81] μόνον, διότι διά τοῦ χαρίσματος τῶν γλωσσῶν αὐτός προφητεύει. Ἀνωτέρα ἀπό τήν προφητείαν εἶναι ἡ κατάργησις ἐν δοξασμῷ, ἡ ὁποία εἶναι ἡ ἔλευσις τοῦ τελείου, ὅταν κάποιος «γινώσκεται», καθώς ὁ Παῦλος «ἐπεγνώσθη» ὑπό τοῦ Θεοῦ. Εἶναι αὐτή ἡ ἐμπειρία, ἡ ὁποία κάνει Ἀποστόλους καί Προφήτας.

Ὅτι ὁ ἀπόστολος Παῦλος θά ἐταράσσετο ἐντελῶς μέ τήν ἰδέαν ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἤ ὁδηγεῖται εἰς «πᾶσαν τήν ἀλήθειαν» ἤ εἰς μίαν καλυτέραν ἀντίληψιν «πάσης της ἀληθείας», φαίνεται σαφῶς ἀπό τό ἀκόλουθον: «Ἀλλά καθώς γέγραπται, ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε καί οὖς οὐκ ἤκουσε καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅ ἠτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν. ἡμῖν δέ ὁ Θεός ἀπεκάλυψε διά τοῦ Πνεύματος αὐτοῦ»[82]. Διά τόν Παῦλον, ὁ Θεός ἀποκαλύπτει εἰς κάθε δοξασμένον «ὅσα» ἐκ τῶν «πραγμάτων», «ἅ ἠτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν». Μέ ἄλλα λόγια, «πᾶσαν τήν ἀλήθειαν»[83] εἰς τήν ὁποίαν θά συμμετάσχουν ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἀγαποῦν τόν Θεόν.

Φαίνεται σαφῶς ὅτι πουθενά εἰς τήν Καινήν Διαθήκην δέν εὑρίσκομεν τήν ἰδέαν ὅτι «πᾶσα ἡ ἀλήθεια» ἀποκαλύπτεται εἰς τήν Ἐκκλησίαν, ἤ ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὁδηγεῖται εἰς μίαν κατανόησιν «πάσης τῆς ἀληθείας». «Πᾶσα ἀλήθεια», ἡ ὁποία εἶναι ὁ Χριστός, καί ἀποκαλύπτεται διά τοῦ Πνεύματός Του ἤ τοῦ Πνεύματος τῆς Ἀληθείας, εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι δοξάζονται εἰς τό Σῶμα Του. Τά ἄλλα μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖοι εἶναι μέλη, διότι ἔχουν τό χάρισμα τῆς προσευχῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀδιαλείπτως ἐν ταῖς καρδίαις των, γινώσκουν, ἤ προφητεύουν, ἤ θεολογοῦν ἐκ μέρους. Εἶναι αὐτοί, οἱ ὁποῖοι βλέπουν «δι’ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι καί γινώσκουν ἐκ μέρους καί προφητεύουν ἐκ μέρους»[84]. Οἱ ὑπόλοιποι ἐξ ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι πιστεύουν εἰς τόν Χριστόν εἶναι νήπιοι ὑπό τόν νόμον. Ὅτι αὐτοί θά ἔπρεπε νά προφητεύουν ἤ νά θεολογοῦν θά ἦτο διά τούς Πατέρας κατά τήν ἀντιμετώπισιν των μέ τούς λαϊκούς ἤ τούς αἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι προσεποιοῦντο ὅτι ἦσαν Θεολόγοι.

Ἐφ’ ὅσον θά ἦτο ἀσφαλές νά ὑποθέσωμεν ὅτι ὁ Προφήτης ἦτο εἰς τήν σκέψιν τοῦ Παύλου ἀναγκαῖον μέλος τῆς δομῆς τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ[85] ὧν οὐσιῶδες μέρος τῶν θεμελίων του, παραλλήλως μέ τούς Ἀποστόλους, θά ἐφαίνετο ἐπίσης νά ἀκολουθῇ ὅτι χωρίς αὐτούς δέν ὑπάρχει Ἐκκλησία. Αὐτό φυσικῶς εἶναι ἀληθές, ἐφ’ ὅσον ἐννοήσωμεν ὅτι τό ὄνομα Προφήτης σημαίνει αὐτόν, ὁ ὁποῖος ὡς οἱ Ἀπόστολοι ἔχει τήν ἐμπειρίαν τοῦ δοξασμοῦ. Οὕτως, εἴτε ὀνομάζονται Προφῆται εἴτε Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι δευτερεῦον. Τό σπουδαῖον εἶναι ὅτι ἐκεῖνοι μέ τήν ἀδιάλειπτον προσευχήν, οἱ ὁποῖοι φθάνουν εἰς δοξασμόν εἶναι ὁ κεντρικός πυρήν τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως, ἐφ’ ὅσον χωρίς αὐτούς δέν ὑπάρχει Σῶμα Χριστοῦ. Εἴτε κάποιος ἔχει τοιούτους Πατέρας εἰς τάς συγκεκριμμένας τοπικάς Ἐκκλησίας, ἤ εἰς τά μοναστήρια, δέν ἀλλάζει τό γεγονός ὅτι αὐτοί εἶναι οἱ εἰδικοί διά τήν πρόοδον τῶν μελῶν τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Χωρίς αὐτούς τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας γίνονται ἕν σύστημα μαγείας. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος δέν λέγει ὅτι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ οἰκοδομεῖται ὄντως διά τοῦ Βαπτίσματος, Χρίσματος, Θείας Εὐχαριστίας κ.λ.π., ἀλλά διά τῶν Ἀποστόλων καί Προφητῶν ἐννοῶν Ἀποστόλους καί Πατέρας, οἱ ὁποῖοι γεννοῦν πνευματικῶς ἄλλους ἐν Χριστῷ, ἑτοιμάζοντες αὐτούς διά τήν ἀποδοχήν τῆς προσευχῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν ταῖς καρδίαις των. Μόνον μέσα εἰς αὐτά τά πλαίσια τά Μυστήρια τοῦ Βαπτίσματος, Χρίσματος, Θείας Εὐχαριστίας, Ἱερωσύνης, Ἐξομολογήσεως, Μετανοίας κ.λ.π. δέν εἶναι μαγεία.

Μέ τάς δεδομένας προϋποθέσεις, αἱ ὁποῖαι παρουσιάσθησαν εἰς τήν μελέτην ταύτην, θά ἔπρεπε νά εἶναι σαφές διατί, ἐκτός του Αὐγουστίνου, κανείς Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας δέν ἐφαντάσθη τόν ἑαυτόν του νά εἶναι ἀπησχολημένος εἰς μίαν δῆθεν προσπάθειαν ἀποπείρας τῆς Ἐκκλησίας νά κατανοῇ τό μυστήριον τοῦ Θεοῦ καί τήν Ἐνσάρκωσιν προοδευτικῶς καλύτερα μέ τήν πάροδον τοῦ χρόνου. Ἡ διατύπωσις τοῦ δόγματος δέν ἔχει καμμίαν σχέσιν μέ οὐδεμίαν προσπάθειαν κατανοήσεως αὐτῶν τῶν μυστηρίων. Ὅλοι οἱ Πατέρες συμφωνοῦν μέ τόν ἅγιον Γρηγόριον τόν Θεολόγον, ἀποκαλούμενον οὕτως, διότι εἶχε φθάσει εἰς τόν δοξασμόν, ὅτι: «Θεόν, φράσαι ἀδύνατον, νοῆσαι δέ ἀδυνατώτερον». Θεολογία εἶναι ἡ περί τοῦ Θεοῦ γνῶσις ἐν ἀδιαλείπτῳ προσευχῇ καί ἡ σπουδή τῆς Γραφῆς καί τοῦ Δόγματος. Εἶναι εἷς ὁδηγός πρός τόν Θεόν εἰς ἕνα ὠκεανόν προλήψεων καί παρανοήσεων περί Αὐτοῦ. Ἀμφότερα καταργοῦνται εἰς τήν θέαν τοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Πατρός Του, διά τοῦ Πνεύματος καί συγχρόνως μία ἐμπειρία, ἡ ὁποία ὑπερβαίνει ρήματα καί νοήματα καί ἐμπνέει τοιαῦτα ρήματα καί νοήματα, τά ὁποῖα θά ὁδηγήσουν ἄλλους εἰς Αὐτόν. Αὐτό σημαίνει ὅτι κάποιος πρέπει νά καθορίσῃ μίαν καθαράν διάκρισιν μεταξύ τοῦ δόγματος καί τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ. Ὁ Αὐγουστῖνος συνέχεε τά δύο καί ἐνόμιζεν ὅτι διά τῆς ἀποδοχῆς τοῦ ἑνός, ἠμποροῦσε νά κατανοήσῃ τό ἄλλο διά τῆς πίστεως. Ἀλλά, ὁ σκοπός τοῦ δόγματος, δέν εἶναι νά γίνῃ κατανοητόν τό μυστήριον, ἀλλά νά καταργηθῇ τό δόγμα ἐν τῷ μυστηρίῳ τοῦ δοξασμοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι ὑπεράνω της κατανοήσεως, ἐφ’ ὅσον ὁ Θεός εἶναι μυστήριον καί παραμένει τοιοῦτον ἀκόμη καί εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι βλέπουν Αὐτόν ἐν Χριστῷ. Ἀκόμη κανείς κατανοεῖ τό δόγμα, ἀλλά μόνον, ὅταν γνωρίζῃ τόν σκοπόν του καί δέν τό συγχέει μέ τόν Ἴδιον τόν Θεόν.

Ἡ διατύπωσις τοῦ δόγματος εἰς τό Σύμβολον τῆς Πίστεως καί εἰς τούς ὅρους τῶν Τοπικῶν καί Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως ἔχει γίνει εἰς κάθε μίαν περίπτωσιν μία ἀντίδρασις πρός αἵρεσιν καί ποτέ ἕν μέρος μίας προβαλλομένης μεθόδου μεταβολῆς τῆς μελέτης ἤ ἐκείνου τοῦ περιφήμου, ἀλλά μή ὑπαρκτοῦ ὅρου «θεολογούμενον» εἰς τό δόγμα. Οἱ Πατέρες θεολογοῦν μέσῳ τῆς συμμορφώσεως τῆς νοήσεώς των πρός: 1) τήν ἀδιάλειπτον προσευχήν των, 2) τήν Γραφήν ἐντός τῆς Παραδόσεως τῶν ἰδικῶν των Πατέρων καί 3) τόν ἰδικόν των δοξασμόν, ἐάν ἦτο εἰς αὐτό τό στάδιον ἤ εἰς τόν δοξασμόν τῶν ἄλλων, ἀλλά ὄχι διά τῆς διαλεκτικῆς.

Διά νά κλείσωμεν αὐτό τό κεφάλαιον σημειώνομεν ὅτι ὁ Ὠριγένης (περίπου 185-255 μ.Χ.) ταυτίζει τήν γλωσσολαλίαν τῆς Α΄ Κορ. μέ τήν ἀδιάλειπτον προσευχήν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ καί βλέπει τήν παράδοσιν αὐτήν ἐνεργῶσαν, εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην, ἐφ’ ὅσον αὐτή εἶναι ἐκείνη, ἡ ὁποία ἀναδεικνύει Προφήτας. Οἱ Καππαδόκαι Πατέρες δέν δείχνουν σημεῖα διαφωνίας μέ τόν Ὠριγένην ἐπ’ αὐτοῦ, ἕως ἐκεῖ πού ἦτο δυνατόν νά ἐξακριβώσω. Κατά τήν ἐποχήν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου (344-407), ὅμως, ἡ παράδοσις, ἡ ὁποία εἶχεν ἐπικρατήσει εἰς ὡρισμένους κύκλους τῆς Ἀντιοχείας ἦτο, ὅτι ἡ γλωσσολαλία ἦτο τό χάρισμα, τό ὁποῖον εἶχον οἱ Ἀπόστολοι νά ὁμιλοῦν τάς γλώσσας τῶν λαῶν, τούς ὁποίους εὐηγγελίζοντο. Οὐχ ἧττον ὅμως, τοῦτο τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν προϋπέθετε ὅτι συνώδευε τό χάρισμα τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς, τήν ὁποίαν συμφώνως πρός τόν Χρυσόστομον, ὁ Παῦλος ἀναφέρει εἰς τήν Α΄ Κορ. 14, 14-16. Ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας (375-444) φαίνεται ὅτι ἀκολουθεῖ μίαν μέσην ὁδόν σχετικῶς μέ τήν γλωσσολαλίαν τοῦ Παύλου, ἐφ’ ὅσον σημειώνει, καθώς καί ἡμεῖς ἐτονίσαμεν, ὅτι «οὐδείς ἀκούει»[86]. Αὐτός δέν φαίνεται τόσον βέβαιος, ὅσον ὁ Χρυσόστομος ὅτι αὐτό σημαίνει ὅτι οὐδείς κατανοεῖ. Εἶναι σαφές ὅτι αὐτή ἡ προδιάθεσις ἦτο ἀρκούντως ἀνεπτυγμένη ὅτι οἱ Ἀπόστολοι εὑρίσκοντο εἰς ἕν τοιοῦτον πνευματικόν ἐπίπεδον μόνοι τους, ὥστε, ἐν συγκρίσει μέ τά ἰδικά των χαρίσματα, τά ἐπιζῶντα χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἰς τήν Ἐκκλησίαν νά θεωρῶνται κατώτερα. Ὅ,τι εἶναι σπουδαῖον, ὅμως, διά τόν σκοπόν αὐτῆς τῆς ἐργασίας εἶναι ὅτι τό χάρισμα καθ’ ἑαυτό τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς ἐν τῇ καρδίᾳ καί ὁ δοξασμός (θέωσις) ποτέ δέν ἔπαυσαν νά θεωρῶνται ὡς ὁ πυρήν τῆς παραδόσεως ἀπό τήν ἐποχήν τῶν προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

6) Συνέπειαι καί συμπεράσματα.

1) Φαίνεται ὅτι διά νά εἴμεθα συνεπεῖς μέ τήν Παύλειον, πρώϊμον χριστιανικήν καί πατερικήν κατανόησιν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡς Ζωῆς τοῦ Κόσμου, θά ἐχρειάζετο νά πλησιάσῃ κάποιος τό θέμα ἀπό τήν πλευράν τῆς ἐμπειρικῆς θεολογίας, ἡ ὁποία ὑπερκαλύπτει τάς θεραπευτικάς ἐπιστήμας. Πιθανῶς, ἠμπορεῖ τις μεθοδολογικῶς νά ξεχωρίσῃ τήν ἐμπειρίαν τῆς προσευχῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ ἀπό τό ἐνδιαφέρον διά τήν μετά θάνατον ζωήν, μέ σκοπόν τῆς ἐξετάσεως αὐτοῦ τοῦ φαινομένου εἰς συσχέτισιν μέ ἐκείνας τάς ἐπιστήμας τάς συγγενεῖς μέ τήν ἰατρικήν ἐπιστήμην. Ἡ ὕπαρξις τῆς νοητικῆς ἐνεργείας καί ἡ λειτουργία της ἤ μή, δέν ἠμπορεῖ νά ἀφορᾷ μόνον τούς θεολόγους. Ἀληθῶς, ἡ θεραπεία της κάνει τήν παράδοσιν, ἡ ὁποία γνωρίζει πῶς νά ἐπιτύχῃ αὐτή τήν θεραπείαν, περισσότερον θετικήν ἐπιστήμην ἀπό τήν ψυχιατρικήν εἰς τήν σύγχρονον μορφήν της. Εἰς κάθε περίπτωσιν ἡ ὑπόθεσις τῆς ἐπανενώσεως τῆς χριστιανοσύνης πρέπει νά ἐπιτευχθῇ διά τῆς λήψεως ἐπιστημόνων ἀσχολουμένων μέ τήν ἐξέτασιν αὐτῆς τῆς προσεγγίσεως. Θά δυνάμεθα νά σημειώσωμεν ὅτι οὔτε ἡ Βίβλος οὔτε οἱ Πατέρες θεωροῦν τόν δοξασμόν ὡς ἐμπειρίαν μόνον διά τήν μετά θάνατον ζωήν. Κανονικοί θεραπευταί εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι, ὄχι μόνον ἔχουν τήν ἀδιάλειπτον προσευχήν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν ταῖς καρδίαις των, ἀλλά ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἐπίσης εἶχον τήν ἐμπειρίαν τοῦ δοξασμοῦ εἰς αὐτήν τήν ζωήν. Αὐτοί εἶναι οἱ κύριοι φορεῖς τῆς παραδόσεως τῆς θεραπείας τῆς νοητικῆς ἐνεργείας, δηλαδή τοῦ νοός.

2) Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ παράδοσις τῶν Προφητῶν, Ἀποστόλων καί Πατέρων, δέν εἶναι πολύ διαφορετική ἀπό τήν παράδοσιν τῶν συγχρόνων ἐπιστημονικῶν ἑταιρειῶν. Αἱ ὑποθέσεις καί θεωρίαι δέν ἠμποροῦν νά χωρισθοῦν ἀπό τήν παράδοσιν τῆς ἐμπειρικῆς ἐπαληθεύσεως. Ἡ ἰατρική δέν ἠμπορεῖ νά χωρισθῇ ἀπό τήν διάγνωσιν καί θεραπείαν. Ἡ διάγνωσις καί θεραπεία δέν ἠμποροῦν νά μετατραποῦν εἰς τελετουργικάς πράξεις, αἱ ὁποῖαι δέν ἐπιφέρουν τήν ἀποκατάστασιν ἐξακριβωμένης ὑγείας. Κατά τόν ἴδιον τρόπον, τά Μυστήρια καί ἡ Λειτουργία δέν ἠμποροῦν νά χωρισθοῦν ἀπό τήν κάθαρσιν καί τόν φωτισμόν τοῦ νοός, οὔτε ἠμπορεῖ ἡ πίστις, ἡ προσευχή, ἡ θεολογία καί τό δόγμα νά χωρισθοῦν ἀπό τήν ἐμπειρικήν ἐπιβεβαίωσιν τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ καί ἀπό τόν δοξασμόν.

3) Εἰς τήν πραγματικότητα, ὅμως ἡ πίστις, ἡ προσευχή, ἡ θεολογία καί τό δόγμα ἀφ’ ἑνός καί τά Μυστήρια καί ἡ Λειτουργία ἀφ’ ἑτέρου ἔχουν χωρισθῇ ἀπό τήν διάγνωσιν καί θεραπείαν τῆς ἀσθενείας τοῦ νοός. Τοῦτο συνέβη, ὄχι μόνον ἐκτός της Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, ἀλλά συμβαίνει ἐπίσης καί ἐντός αὐτῆς. Ἀληθῶς, εἰς τινάς περιπτώσεις αὐτό συνέβη εἰς εὑρεῖα τμήματα τῶν συνοδικῶν Ἐκκλησιῶν καί διά μακρόν χρόνον, ὅταν ὁ παραδοσιακός ἤ πατερικός μοναχισμός ἔχει ἤ εἶχε δι’ ἕνα διάστημα καταπιεσθῇ ἤ τεθῇ εἰς τό περιθώριον.

4) Ἠμπορεῖ κανείς εὔκολα νά διακρίνῃ ἀπό τήν σχέσιν μεταξύ τοῦ φωτισμοῦ καί δοξασμοῦ ἤ δόγματος καί μυστηρίου ὅτι ὑπάρχει πολλή εὐρύτης διά τήν ἀνάπτυξιν τῶν νοητικῶν καί γλωσσολογικῶν μέσων χρησιμοποιουμένων νά βοηθήσουν εἰς τήν προετοιμασίαν τινός νά δεχθῇ τό χάρισμα τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς καί τῆς ἐνδιαθέτου πίστεως, διά νά γίνῃ ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλά αὐτή ἡ νοητική καί γλωσσολογική ἀνάπτυξις δέν εἶναι σημεῖον βαθυτέρας κατανοήσεως. Ἡ ὑψίστη κατανόησις εἶναι ἡ συμμετοχή εἰς τόν δοξασμόν, ὁ ὁποῖος ὑπερβαίνει τήν κατανόησιν. Ἡ Πεντηκοστή οὐδέποτε εἶναι ὑπερβατή καί πάντοτε εἶναι ἐνεργός εἰς τόν φωτισμόν καί τόν δοξασμόν. Οὔτε ὁ φωτισμός οὔτε ὁ δοξασμός ἠμποροῦν νά καθιδρυθοῦν. Ἡ ταυτότης τῆς ἐμπειρίας τοῦ φωτισμοῦ καί δοξασμοῦ μεταξύ τῶν χαρισματούχων δέν συνεπάγεται ἀκριβῆ ταυτότητα εἰς τήν δογματικήν διατύπωσιν, εἰδικῶς ὅταν οἱ χαρισματοῦχοι εἶναι γεωγραφικῶς χωρισμένοι διά μακράν χρονικήν περίοδον. Ἀλλά, ὅταν συναντῶνται εὐκόλως συμφωνοῦν διά τήν ὁμοιομορφίαν τῆς δογματικῆς διατυπώσεως τῆς ταυτοσήμου πνευματικῆς ἐμπειρίας των. Ἡ μεγάλη ὤθησις διά τήν ταυτόσημον δογματικήν διατύπωσιν ἐδόθη κατά τήν διάρκειαν τῆς ἐποχῆς, κατά τήν ὁποίαν ὁ χριστιανισμός ἔγινεν ἡ ἐπίσημος θρησκεία τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας καί διηυκόλυνε τήν ἀνάγκην τῆς κυβερνήσεως νά διακρίνῃ τούς γνησίους θεραπευτάς ἀπό τούς κομπογιαννίτας, κατά τόν ἴδιον τρόπον, κατά τόν ὁποῖον αἱ κυβερνητικαί ὑπηρεσίαι ἔχουν τήν εὐθύνην νά διακρίνουν τά γνήσια μέλη τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης ἀπό τούς κομπογιαννίτας καί τούς πρακτικούς ἰατρούς τῶν πρωτογόνων φυλῶν διά τήν προστασίαν τῶν πολιτῶν των. Ἡ ὀρθόδοξος θεραπευτική ἐπιστεύετο ὅτι εἶναι καί ἀληθῶς ἕν ἐπιβεβαιούμενον καί ἐπαληθεύσιμον φαινόμενον.

5) Ἡ Βιβλική Παράδοσις, ὅπως διεφυλάχθη ἀπό τούς Πατέρας δέν ἠμπορεῖ νά ταυτισθῇ ἤ νά ὑποβιβασθῇ εἰς ἕνα σύστημα ἠθικῶν διδαγμάτων ἤ χριστιανικῆς ἠθικῆς. Εἶναι μᾶλλον εἷς θεραπευτικός ἀσκητισμός, ὁ ὁποῖος δέν πτοεῖται ἀπό κανένα βαθμόν τῆς ἀσθενείας τῆς καρδίας ἤ τοῦ νοός, εἰ μή ἀπό τήν τελείαν πώρωσίν των. Τό νά λάβῃ κανείς τήν μορφήν αὐτοῦ του ἀσκητισμοῦ χωρίς τήν καρδίαν καί τόν πυρῆνα του καί νά τόν ἐφαρμόσῃ εἰς σύστημα ἠθικῶν διδαγμάτων διά τήν προσωπικήν καί κοινωνικήν ἠθικήν εἶναι ὡς νά παρουσιάσῃ μίαν κοινωνίαν πουριτανῶν ὑποκριτῶν, οἱ ὁποῖοι πιστεύουν ὅτι αὐτοί ἔχουν μίαν εἰδικήν ἀπαίτησιν διά τήν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ χάριν τῆς ἠθικῆς των, ἤ τοῦ προορισμοῦ των, ἤ ἀμφοτέρων. Αἱ ἐντολαί τοῦ Χριστοῦ δέν ἠμποροῦν νά τηρηθοῦν διά τινός ἀποφάσεως διά πρᾶξιν ἤ διά τινός ἐμπιστοσύνης εἰς τό ὅτι εἶναι ἐκλεκτοί. Ἕνας ἄνθρωπος μέ σπασμένα πόδια δέν ἠμπορεῖ νά τρέξῃ εἰς ἀγῶνα, ἄν καί τόσον πολύ τό ἐπιθυμεῖ. Ἠμπορεῖ νά τό κατορθώσῃ μόνον ὅταν ἔχουν θεραπευθῇ τά πόδια του καί ἔχουν ἐπανέλθῃ εἰς ἀνταγωνιστικόν βαθμόν δυνάμεως. Κατά τόν ἴδιον τρόπον, κάποιος δέν ἠμπορεῖ νά τηρήσῃ τάς ἐντολάς, ἐκτός ἄν ὑποστῇ τήν κάθαρσιν καί τόν φωτισμόν τοῦ νοός καί φθάσῃ εἰς τό κατώφλιον τοῦ δοξασμοῦ.

6) Ἡ πατερική προσέγγισις εἰς τό θέμα τῆς Γενικῆς Συνελεύσεως τοῦ ΠΣΕ εἰς τό Βανκοῦβερ τό 1983, περιγράφεται εἰς αὐτήν τήν εἰσήγησιν, θά ἔπρεπε νά εἶναι μία σαφής ἔνδειξις ὅτι ἡ προσοχή θά ἔπρεπε ἐπίσης νά στραφῇ εἰς μίαν προσεκτικήν μελέτην τῆς ταυτότητος τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης, εἰς τόν θεραπευτικόν ἀσκητισμόν καί εἰς τόν Χριστοκεντρισμόν των. Αὐτό ἠμπορεῖ νά ἀποδειχθῇ τό κλειδί διά τόν διάλογον μέ τούς Ἑβραίους. Ὁ Χριστός εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην δέν εἶναι ὁ Μεσσίας, ἀλλά ὁ Ἄγγελος τοῦ Κυρίου καί τῆς Μεγάλης Βουλῆς, ὁ Κύριος τῆς Δόξης. Δέν εἶναι κάποιος Μεσσίας, ὁ ὁποῖος ἐξυψώθῃ εἰς Θεότητα ὑπό τοῦ ἀρχαίου Χριστιανισμοῦ. Ἀντιθέτως, ἦτο ὁ Κύριος τῆς Δόξης, ὁ Ὁποῖος ἔγινεν ἄνθρωπος διά τῆς Γεννήσεώς Του ἀπό τήν Παρθένον Μαριάμ καί οὕτως ἔγινε Μεσσίας.

7) Οὐδέποτε εἰς τήν ἱστορίαν ἡ Ὀρθόδοξος Παράδοσις ἐξέλαβεν ὅτι οἱ πιστοί εἶναι μία κοινωνία μυημένων, οἱ ὁποῖοι δέν εὐθύνονται διά τήν κοινωνίαν γενικῶς. Ἀντιθέτως, ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανισμός εἰσεχώρησεν εἰς κάθε ἄποψιν τῆς κοινωνίας, εἰδικῶς διά τοῦ θεραπευτικοῦ ἀσκητισμοῦ, εἰς τόν ὁποῖον συμμετεῖχον αὐτοκράτορες, δημόσιοι ὑπάλληλοι, στρατιωτικοί, διανοούμενοι, ἔμποροι, ἀγρόται, ἐργᾶται, νέοι καί γέροι ὁμοίως, οἱ ὁποῖοι ἔβλεπον τόν μοναχισμόν ὡς κέντρον ἀσκήσεως τῆς τελειώσεως τῶν θεραπευτῶν των.

8) Τό ἐνδιαφέρον τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως δι’ ὅλας τάς ὄψεις τῆς Κοινωνίας, τόν πολιτισμόν καί τάς πολιτιστικάς ἐκδηλώσεις ἐπίσης προέρχεται ἀπό τήν συναίσθησιν ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ὄχι μόνον ἔχουν νοεράν ἐνέργειαν ἀλλ’ ἐπίσης τήν ἄκτιστον δόξαν, ἤ χάριν, ἤ βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐντός αὐτῶν, ἄν καί αὐτά εἶναι εἰς χαμηλήν ἤ σχεδόν μίαν ἀνενεργόν μορφήν ἐξ αἰτίας τῶν ἀσθενειῶν τοῦ νοός καί τῆς ὑποδουλώσεώς του εἰς τήν λογικήν, τά πάθη καί τό περιβάλλον, μέ ἐπακόλουθον τήν ἐπικράτησιν τοῦ φόβου, τοῦ ἄγχους καί ἐξω-πραγματικῶν ἀντιλήψεων. Οἱ Ὀρθόδοξοι ἐπίσης ἐνεργοῦν ὑπό τήν ἀντίληψιν ὅτι 1) ὁ Ἴδιος ὁ Θεός ἐνεργεῖ ἀμέσως εἰς κάθε ἄνθρωπον, ἀνεξαρτήτως τῶν ἐσφαλμένων πεποιθήσεών του καί τῆς θεραπευτικῆς καταστάσεως, 2) ἀγαπᾶ ὅλα τά δημιουργήματα μέ τήν ἰδίαν ἀγάπην καί 3) ὅλοι θά ἴδουν τήν ἄκτιστον δόξαν τοῦ Χριστοῦ, μερικοί ὡς φῶς, ἄλλοι ὡς πῦρ καί σκότος ἐξώτερον, ἀναλόγως ἐάν αἱ καρδίαι των ἔχουν φωτισθῇ ἤ πωρωθῇ.

9) Δέν ὑπάρχει ἄλλη ἕνωσις μέ τόν Χριστόν ἀπό αὐτήν, ἡ ὁποία ἐπιτυγχάνεται διά τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ, καί τοῦ δοξασμοῦ εἰς τήν παροῦσαν ζωήν. Ἡ ὁρατή δομή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι καί ἡ ἔκφρασις τῆς ἑνώσεως καί ὁ ἐγγυητής ὅτι ὅλοι αὐτοί, οἱ ὁποῖοι ἐπιθυμοῦν, ἠμποροῦν νά προχωρήσουν εἰς αὐτήν τήν θεραπείαν προσφερομένην διά τοῦ Χριστοῦ μέσῳ τῶν Ἁγίων Του.

10) Τά κριτήρια διά τήν ἐπανένωσιν τῶν διηρημένων Χριστιανῶν δέν ἠμποροῦν νά εἶναι διάφορα ἀπό ἐκεῖνα, διά τήν ἕνωσιν τῶν συνδέσμων τῶν ἐπιστημόνων. Οἱ ἀστρονόμοι θά ἐτρόμαζον μέ τήν ἰδέαν ὅτι θά ἔπρεπε νά ἑνωθοῦν μέ τούς ἀστρολόγους. Οἱ τελευταῖοι θά ἔπρεπε νά γίνουν ἀστρονόμοι, διά νά γίνουν ἀποδεκτοί. Τά μέλη ἑνός συγχρόνου ἰατρικοῦ συνδέσμου θά ἦσαν ἐξ ἴσου τρομαγμένα μέ τήν ὑπόδειξιν ὅτι θά ἔπρεπε νά γίνουν ἕν σωματεῖον, μέ τούς κομπογιαννίτας καί τούς πρακτικούς ἰατρούς τῶν πρωτογόνων φυλῶν. Κατά τόν ἴδιον τρόπον οἱ Πατέρες θά ἐτρόμαζον μέ τήν ἰδέαν διά μίαν ἕνωσιν μεταξύ τῆς παραδόσεώς των καί τῶν ἐκκλησιῶν, αἱ ὁποῖαι ἔχουν μικράν ἤ καθόλου κατανόησιν περί τῆς θεραπείας τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ καί τοῦ δοξασμοῦ καί ἔχουν θέσει τήν καθιδρυματικήν αὐθεντίαν εἰς τάς χεῖρας τῶν κομπογιαννιτῶν. Τό πρόβλημα τῆς ἑνώσεως ἁπλοποιεῖται μόνο του εἰς τήν ἐπιτυχίαν τῶν ἐκκλησιῶν νά παράγῃ τά ἀποτελέσματα, διά τά ὁποῖα ὑποτίθεται ὅτι ὑπάρχει. «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται»[87].

---

[1] Ὁμιλία ἡ ὁποία ἐξεφωνήθη κατά τήν διάρκειαν τοῦ Π.Σ.Ε. Ὀρθόδοξον Συμβούλιον εἰς τήν Δαμασκόν, 5-9 Φεβρουαρίου 1982 καί ἐδημοσιεύθη εἰς τό Xenia Ecumenica, ἀρ. 39, σελ. 232-275, Helsinki, 1983. Ἡ μετάφρασις ἐδημοσιεύθη εἰς τό «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», ἀφιέρωμα εἰς τόν Παναγιώτατον Μητροπολίτην Θεσσαλονίκης κ.κ. Παντελεήμονα Β΄.

[2] Ἰω. 14,2-3.

[3] Ἰω. 14,16-17.

[4] Ἰω. 14,20.

[5] Ἰω. 14,19.

[6] Ἰω. 14,21.

[7] Ἰω. 14,23.

[8] Ἰω. 14,26.

[9] Ἰω. 15,26-27.

[10] Ἰω. 16,13-16.

[11] Ἰω. 17,24.

[12] Ἰω. 16,5-7.

[13] Ἰω. 20,17.

[14] Ἰω. 20,29.

[15] Πράξ. 1,5, πρβλ. Ματθ. 3,12.

[16] Πράξ. 2,3-4.

[17] Πράξ. 9,18, 22,16.

[18] Πράξ. 19,5-6.

[19] Πράξ. 10,44-47.

[20] Πράξ. 11,17.

[21] Α΄ Κορ. 14,16.

[22] Α΄ Κορ. 4,14-15.

[23] Α΄ Κορ. 1,14-16.

[24] Α΄ Κορ. 12,13.

[25] Α΄ Κορ. 12,30.

[26] Α΄ Κορ. 12,28.

[27] Α΄ Κορ. 14,18-19.

[28] Α΄ Κορ. 14,15.

[29] Ἐφεσ. 5,18-20.

[30] Α΄ Κορ. 12,18,29.

[31] Α΄ Κορ. 14,1,5.

[32] Ἀντικατεστάθησαν αἱ δύο παράγραφοι μέ δύο ἄλλας παραγράφους κατά παράκλησιν τοῦ συγγραφέως.

[33] Α΄ Κορ. 14,5.

[34] Α΄ Κορ. 14,13-19.

[35] Α΄ Κορ. 14,17.

[36] Α΄ Κορ. 14,16.

[37] Α΄ Κορ. 14,10-11.

[38] Α΄ Κορ. 14,2.

[39] Α΄ Κορ. 14,6.

[40] Α΄ Κορ. 14,24-25.

[41] Α΄ Κορ. 12,10.

[42] Α΄ Κορ. 14,22.

[43] Α΄ Κορ. 11,30.

[44] Ρωμ. 12,1-2.

[45] Ρωμ. 7,23.

[46] Ρωμ. 7,25, 8,1-2.

[47] Ρωμ. 8,10.

[48] Ρωμ. 8,14-16.

[49] Ρωμ. 8,26-27.

[50] Ρωμ. 8,9.

[51] Γαλ. 3,24.

[52] Γαλ. 3,26-27, 6-7.

[53] Γαλ. 3,28.

[54] Α΄ Κορ. 11,3.

[55] Α΄ Κορ. 14,3.

[56] Α΄ Κορ. 14,4.

[57] Α΄ Κορ. 14,31.

[58] Α΄ Κορ. 14,34-36.

[59] Πράξ. 2,17.

[60] Α΄ Κορ. 12,28.

[61] Α΄ Κορ. 12,26-28.

[62] Α΄ Κορ. 13,5.

[63] Α΄ Κορ. 13,8.

[64] Α΄ Κορ. 13,10-12.

[65] PG 95, 300ΑΒ.

[66] Κέφ. 3.

[67] Collationes Χ,10.

[68] Ἱστορία τῶν Φράγκων, 5,10.

[69] Α΄ Κορ. 2,12.

[70] Α΄ Κορ. 14,26.

[71] Α΄ Κορ. 14,29-33.

[72] Α΄ Κορ. 2,15-16.

[73] Γαλ. 2,18-20.

[74] Α΄ Κορ. 2,8.

[75] Α΄ Κορ. 10,1-5.

[76] Γαλ. 4,14.

[77] Α΄ Κορ. 13,9-12.

[78] Γαλ. 3,24.

[79] Α΄ Κορ. 13,9-12.

[80] Α΄ Κορ. 13,10-12.

[81] Α΄ Κορ. 12,29.

[82] Α΄ Κορ. 2,9-10.

[83] Ἰω. 16,13.

[84] Α΄ Κορ. 13,12.

[85] Ἐφεσ. 2,19-22, 5-6, 4,11-13, Α΄ Κορ. 12,28.

[86] Α΄ Κορ. 14,2.

[87] Ματθ. 5,8.